• «اثیر اخسیکتی». سید علی میرافضلی، دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی ، ۱۳۸۴
• نگرشی نو بر دیوان اثیرالدین اخسیکتی، احمدرضا یلمه‌ها، آینه‌ی میراث، 1388
• تصحیح چند بیت از دیوان اثیر اخسیکتی، احمدرضا یلمه‌ها، فصلنامه‌ی پژوهش‌های ادبی، 1388

1-3-اهداف تحقیق

زبان اثیرالدین اخسیکتی در شعر زبانی دشوار و مشحون از لغات و اصطلاحات علمی و فنّی و نیز واژه‌های عربی است که درک معنای شعر او را دشوار ساخته است. او در علوم مختلف عصر خود از جمله ریاضی، حکمت، پزشکی، اخترشناسی، هیئت، منطق، فقه، اصول و کلام ورود داشته و برای عرض اندام در عرصه‌ی پیچیده‌گویی، از هر یک معانی و لغاتی را در شعر خود آورده است که این امر کار محقّق ادبی را برای بررسی دیوان او با موانع بسیار روبه‌رو می‌سازد و می‌تواند موجب ناشناخته ماندن شاعر گردد. با توجّه به پرکاری اثیر و تعاملات او با شاعران شناخته شده‌ای چون خاقانی، نظامی گنجوی، رشید وطواط، مجیر بیلقانی و ظهیر فاریابی و تأثیرگذاری وی در قصیده‌سرایی اواخر قرن ششم هجری، ناشناخته ماندن قدر او و اثرش مایه‌ی نقص دانش ادبی و ایجاد اخلال در فهم درست تاریخ ادبیات خواهد شد. از این رو در تحقیق حاضر بر آن شدیم که به منظور تسهیل تحقیق درباره‌ی اشعار این شاعر و ایفای نقشی هرچند کوچک در راه حفظ میراث ادبی زبان فارسی، لغات و اصطلاحات دشوار شعر او را استخراج کنیم و با جمع‌آوری معانی آن‌ها از لغتنامه‌های مختلف، فرهنگی تخصصی برای این اثر تدوین نماییم.

1-4-فرضیه‌ها

• با توجّه به کهنگی زبان در دیوان اثیرالدین، لغات و اصطلاحات بسیاری در آن وجود دارد که فارسی زبانان امروزی از معنای آن بی‌خبرند.
• استفاده‌ی زیاد اخسیکتی از اصطلاحات و لغات علمی واژگان دیوان او را دیریاب‌تر کرده است.
• اخسیکتی با میل به پیچیده‌گویی از لغات عربی بسیاری که در زبان فارسی چندان رایج نیستند، استفاده کرده است
• اخسیکتی از شاعران تأثیرگذار قرن ششم است و نگارش آثار پژوهشی درباره‌ی او ضرورت دارد.

1-5-روش تحقیق

روش تحقیق در این رساله‌، روش کتابخانه‌ای است و برای تدوین آن، نخست دیوان اثیرالدین اخسیکتی به دقّت مطالعه و از لغات و اصطلاحات دشوار آن فیش‌برداری

 شده است و پس از تنظیم الفبایی این لغات، برای استخراج معنای آن‌ها به فرهنگ‌های مختلف، از جمله لغتنامه‌ی دهخدا مراجعه شده و آن معانی که با معنای بیت همخوانی داشته است، انتخاب و ثبت شده است.

تنها چاپی که از دیوان این شاعر صورت پذیرفته، نسخه‌ای به تصحیح رکن‌الدین همایونفرخ است که کتابفروشی رودکی در سال 1337 آن را منتشر کرده است؛ ناگزیر همین نسخه اساس کار ما قرار گرفت هر چند که این تصحیح به دلایل فراوان از جمله متأخّر بودن نسخه‌ی اساس مصحّح و دسترسی نداشتن او به نسخ متقدّم تحریفات و تصحیفات زیادی دارد و بسیاری از بیت‌ها با اغلاط، افتادگی‌ها و ابهام و تعقید فراوان ضبط گردیده است. این امر در کار ما نیز موجب مسایلی شد و گه‌گاه در ابیات موجود در تحقیق حاضر قابل تشخیص است و در مواردی معنای کلمه‌ای که در بیت آمده و ما توضیح داده‌ایم با کلیت بیت نمی‌خواند، برای رفع این نقیصه کوشیدیم تا حد امکان بیت را تصحیح کنیم در این موارد صورت تصحیح شده‌ی بیت در پانویس صفحه آمده است.

نشانی ابیات در پایان هر بیت آمده که عدد سمت راست شماره‌ی صفحه و عدد سمت چپ شماره‌ی بیت است.

شرح زندگی اخسیکتی

ابوالفضل محمدبن ابی طاهر از شعرای پارسی گوی اواخر قرن ششم و از مشاهیر شعر وادب فارسی است .وی در اشعارش خود را اثیر و گاه اثیراخسیكتی نامیده است (فروزانفر، 1350: 532)

نسبت او به اخسیكت از شهرهای فرغانه، واقع در ماورالنهر است. اثیر سخنوری را در زادگاهش آغاز کرد. با حمله‌ی ترکان غز و زوال دولت سنجری و پریشانی خراسان که خود از آن با عنوان «وحشت خراسان» یاد می‌کند (همایونفرّخ، 1337: 122) ، نواحی شرقی ایران را ترک گفت و به نواحی غرب و شمال غرب ایران روی

این مطلب را هم بخوانید :

 آورد. نخست در همدان به دربار غیاث الدین محمد بن ملکشاه سلجوقی (۵۵۵ ق) پیوست و سال‌های متمادی او و جمعی از وزیران و امیران دربارش را مدح گفت. در لشکر غیاث الدین محمد، با علاءالدین عربشاه (۵۸۴ ق) حاکم کُهستان آشنا شد. عربشاه شعر اثیر را پسندید و او را نواخت. اثیر مدت زیادی از عمر خود را به تفاریق در همدان و کُهستان در دستگاه عربشاه بود.

اثیر اخسیکتی پس از مرگ غیاث الدین محمد، قصایدی در مدح جانشین او رکن‌الدین  ارسلان بن طغرل سلجوقی (۵۷۱ ق) و سپس طغرل بن ارسلان (۵۹۰ ق) پرداخت. از دیگر ممدوحان شاعر، نام اتابکان

فصل اول.. 1
كلیات تحقیق.. 1
1-1- مقدمه. 2
1-2- پیشینه تحقیق.. 3
1-3- هدف تحقیق.. 5
1-4- ساختار تحقیق.. 5
قابلیت انفجار. 6
2-1- مقدمه. 7
2-2- تأثیر ویژگی‌های ماده سنگ بر قابلیت انفجار 9
2-2-1- مقاومت سنگ بکر. 10
2-2-2- شکنندگی سنگ.. 10
2-2-3- طاقت سنگ.. 11
2-2-4- سفتی سنگ.. 11
2-2-5- سختی.. 11
2-2-6- وزن مخصوص سنگ.. 12
2-2-7- الاستیسیته. 12
2-2-8- پلاستیسیته. 12
2-2-9- تخلخل. 13
2-2-10- بافت سنگ.. 14
2-2-11- ساخت سنگ.. 14
2-2-12- اصطکاک داخلی.. 15
2-3- تأثیر ویژگی‌های توده­سنگ بر قابلیت انفجار 15
2-3-1- لایه‌‌بندی.. 15
2-3-2- چین خوردگی.. 16
2-3-3-گسل‌ها 17
2-3-4- حفره‌ها و نواحی غیر مقاوم. 17
2-3-5- شکاف‌های اولیه و درزه‌ها 18
2-3-6- میدان‌های تنش… 29
2-4- تأثیر وجود آب بر قابلیت انفجار 30
2-5- تأثیر دما بر قابلیت انفجار 30
2-6- تأثیر نیروی انسانی بر قابلیت انفجار 31
2-7- تأثیر ویژگی‌های مواد منفجره بر قابلیت انفجار 31
2-7-1- سرعت انفجار 32
2-7-2- قدرت ماده منفجره 32
2-7-3 خردکنندگی.. 32
2-8- تأثیر پارامتر‌های طراحی انفجار بر قابلیت انفجار 33
2-8-1- قطرچال. 33
2-8-2- بارسنگ.. 34
2-8-3- فاصله ردیفی چال‌ها 35
2-8-4- ارتفاع پله. 36
2-8-5- اضافه حفر چال. 37
2-8-6- گل‌گذاری.. 38
2-8-7- شیب چال. 38
2-8-8- خرج ویژه 39
2-8-9- الگوی چال‌ها 40
2-8-10- توزیع مواد منفجره داخل چال‌ها 41
2-8-11- زمان‌های تأخیر و ترتیب انفجار 43
2-8-12- حفاری ویژه 43
2-9- تأثیرپارامتر‌های دینامیکی سنگ بر قابلیت انفجار 44
2-9-1- امواج لرزه‌ای.. 45

2-9-1-2- امواج سطحی.. 48

2-10- تاریخچه­ی مطالعات مربوط به قابلیت انفجار 51
2-10-1- باند. 52
2-10-2- فرانکل (1954) 53
2-10-3- اشبی.. 53
2-10-4- بورکویز. 55
2-10-5- لیلی.. 56
2-10-6- ‌گوس.. 57
2-10-7- لوولاتهام. 59
2-10-8- روش مومیوند. 60
فصل سوم. 63
معدنکاری به روش تخریبی.. 63
3-1- مقدمه. 64
3-2- روشهای استخراج تخریبی.. 65
3-2-1- روش استخراج تخریب در طبقات فرعی.. 65
3-2-1- روش استخراج تخریب بزرگ.. 67
3-3- جریان ثقلی مواد تخریبی در معادن. 70
3-3-1- تشکیل کمان. 75
فصل چهارم. 83
تخمین دانه­بندی ناشی از انفجار. 83
4-1- مقدمه. 84
4-2- مدلهای پیش بینی خردایش سنگ.. 85
4-2-1- معادله لارسون. 85
4-2-2- فرمول سوئدفو. 86
4-2-3- مدل کوز- رام. 86
4-2-4- مدل اصلاح شده کوز – رام. 88
4-2-5- فرمول دنیس و گاما 89
4-2-6- مدل JKMRC. 90
4-3- نرم افزار JKSIMBLAST. 90
4-3-1- نرم افزار 2Dbench. 91
4-3-2- نرم افزار 2DFace. 91
4-3-3- نرم افزار 2DRing. 93
4-4-تخمین خردایش و محاسبه قابلیت انفجار 94
4-4-1- رابطه کوز-رام اصلاح شده 94
4-4-2-رابطه سوئبرک.. 95
فصل پنجم.. 99
مورد مطالعاتی.. 99
آنومالی 12 معدن سه­چاهون.. 99
5-1- مقدمه. 100
5-2- مشخصات عمومی كانسار سه چاهون. 100
5-2-1- موقعیت جغرافیایی.. 100
5-2-2- زمین‎شناسی منطقه. 100
5-2-3- تشریح توده‌های معدنی و کیفیت آنها 102

5-3- طراحی پارامترهای آتشباری.. 103

این مطلب را هم بخوانید :

5-3-1- مشکلات پیشرو و فرضیات موجود. 103
5-3-2- مشخصات ژئومکانیکی کانسار 104
5-3-3- پارامترهای طراحی.. 105
5-4- تخمین قابلیت انفجار 105
5-4-1- تخمین قابلیت انفجار با استفاده از مدل کوز- رام. 105
5-4-2- تخمین قابلیت انفجار با استفاده از نرم­افزار JKSimblast 110
نتیجه­گیری  و پیشنهادات برای پژوهشهای آینده. 114
نتیجه­گیری.. 115
پیشنهادات.. 117
منابع.. 118
1-Kuz-Ram
2-Swebrec
-3 Lu & Latham
1-1-       مقدمه

1-6-13- کلیک… 16
1-7- روابط تخمین خرج ویژه. 16
‌‌1-7-1- هانسن.. 16
‌1-7-2- هنین و دیماک… 17
1-7-3- اشبی.. 17
1-7-4- لانگفورس… 18
1-7-5- پریلت… 19
1-7-6- لیتون.. 19
1-7-7- لوپز جیمنو. 20
1-7-8- گوپتا 21
1-7-9- پال روی و ذر. 21
1-8- شاخص قابلیت انفجار. 21
1-8-1- فرانکل.. 22
1-8-2- ساسا و ایتو. 22
1-8-3- بورکویز. 22
1-8-4- راکیشف… 24
1-9- طبقه بندی قابلیت انفجار. 24
1-9-1- لایلی.. 25
‌1-9-2- گوس… 27
1-9-3- هاگان.. 28
1-9-4- اسکوت.. 28
1-9-5- مرکز تحقیقات JKMRC.. 29
1-9-6- لاتهام و لو. 29
1-9-7- یاراحمدی و دشتکی.. 33
1-9-8- فرامرزی‌، منصوری و ابراهیمی.. 35
1-10- بحث و جمع بندی نتایج.. 37
1-11- اهداف تحقیق.. 38
فصل دوم مشخصات موارد مطالعاتی و اندازه‌گیری ویژگی‌ها 39
2-1- مقدمه. 40
2-1-1- معادن سنگ آهن ایران مركزی.. 41
2-2- معدن سنگ آهن چغارت.. 42
2-2-1- زمین‎شناسی كانسار چغارت.. 42
2-2-2- استخراج معدن چغارت.. 45
2-3- معدن سنگ آهن سه چاهون.. 46
2-3-1- زمین‎شناسی کانسار سه چاهون.. 46
2-3-2- استخراج معدن سه چاهون XI. 49
2-4-معدن سنگ آهن چادرملو. 50
2-4-1- زمین‎شناسی معدن چادرملو. 50
2-4-2- استخراج معدن چادرملو. 53
2-5- پارامتر های هندسه انفجار (طراحی آتشباری) و مواد منفجره. 54
2-6- خصوصیات ژئومکانیکی توده سنگ… 57
2-7- اندازه‌گیری خصوصیات توده سنگ… 57
2-7-1- نوع سنگ… 60
2-7-2- هوازدگی.. 60
2-7-3- ساخت سنگ و اندازه بلوک‌ها 61
2-7-4- مقاومت سنگ… 62
2-7-5- نوع ناپیوستگی.. 64
2-7-6- جهت داری ناپیوستگی.. 66
2-7-7- تداوم ناپیوستگی.. 68
2-7-8- بازشدگی نا‌پیوستگی.. 68
2-7-9- پرکننده. 70
2-7-10- مقدار نشت… 70
2-7-11- فاصله داری ناپیوستگی.. 71
2-7-12- شرایط سطح درزه. 72
2-8- تجهیزات برداشت داده‌های لرزه‌ای.. 74
2-8-1-  منبع لرزه‎زا 74
2-8-2-  لرزه سنج.. 75
2-8-3-  لرزه نگار. 76

2-9- روند برداشت داده‌های لرزه‌ای.. 78
2-10-  پردازش داده‌های لرزه‌ای برداشت شده. 80
2-11- تعیین میزان خردایش ناشی از انفجار. 82
فصل سوم تحلیل آماری.. 85
3-1- مقدمه. 86
3-2- روش‌های آماری.. 86
3-2-1-آمار توصیفی‌: 86
3-2-2-آمار استنباطی‌: 86
3-3-تحلیل حساسیت ویژگی‌های ژئومكانیكی توده سنگ… 88
3-4-تحلیل حساسیت ویژگی‌های سیستم انفجار. 91
3-5- رگرسیون‌گیری خطی چند‌متغیره. 93
3-6 شبکه عصبی‌ 105
3-7- تحلیل‌های شبکه عصبی.. 108
3-8- جمع بندی فصل.. 114
فصل چهارم طبقه بندی قابلیت انفجارمنطقه و پهنه بندی معدن چغارت… 117
4-1- تخمین خردایش و خرج ویژه. 118
4-2- اندیس خردایش…. 118
4-3- طبقه بندی.. 119
4-3-1- طبقه بندی با استفاده از مفهوم سطح معنی داری (Signification): 120
4-3-2- توزیع امتیاز بر اساس داده‌های نرمال شده. 121
4-3-3- طبقه بندی با استفاده از مفهوم همبستگی (Correlation) 125
4-4- پهنه بندی قابلیت انفجار در معدن چغارت.. 128
بحث و نتیجه گیری.. 133
پیشنهادات.. 134
منابع و مآخذ. 135
چکیده
قابلیت انفجار توده سنگ ویژگی بسیار مهمی در طراحی‌های آتشباری در معادن و فعالیت‌های عمرانی می‌باشد که با سیستم توده سنگ‌، شرایط محیطی و سیستم انفجار ارتباطی تنگاتنگ دارد. از میان عوامل مؤثر بر قابلیت انفجار مواردی قابل کنترل بوده و مواردی هم وجود دارند که غیر قابل کنترل می‌باشند و چه بسا

این مطلب را هم بخوانید :

 بیشترین تأثیر را نیز بر قابلیت انفجار همین پارامتر‌ها دارند. این پارامتر‌ها مربوط به سیستم توده سنگ می‌باشند. از جمله عوامل مؤثر بر  قابلیت انفجار ویژگی‌های دینامیکی توده سنگ مانند سرعت امواج الاستیک است. به دلیل تعدد و پیچیدگی عوامل مؤثر بر قابلیت انفجار هر یک از محققان تنها تأثیر یک یا تعداد محدودی از این پارامتر‌ها را بر قابلیت انفجار مورد بررسی قرار داده‌اند‌، اما با جمع بندی مطالعات انجام شده مشخص شد که با وجود تأثیر بسیار زیاد سرعت امواج در قابلیت انفجار‌، تحقیقات زیادی بر روی آن انجام نگرفته است. هدف اصلی در این پایان نامه بررسی امکان جایگزینی سرعت امواج طولی با پارامتر های ژئومکانیکی توده سنگ و ارائه یک رابطه برای پیش بینی میزان خردایش پس از انفجار با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری SPSS و سپس بررسی و مقایسه ضریب همبستگی روابط بدست آمده با روش داده کاوی شبکه عصبی مصنوعی و نرم افزارneuro solution می‌باشد. هدف دیگر ارائه یک طبقه بندی برای تعیین قابلیت انفجار در معادن سنگ آهن بلوک ایران مرکزی است که با استفاده از سیستم مهندسی سنگ انجام گرفت که روش کار در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد.

کلمات کلیدی‌: قابلیت انفجار‌، سیستم توده­سنگ‌، پارامتر‌های دینامیکی‌، طبقه­بندی قابلیت انفجار

1-1- مقدمه
آتشباری یكی از اصلی‌ترین عملیات معدن­كاری برای جدا کردن سنگ از توده و خردایش آن تا حد قابل قبول است. و در اصل به کار بردن انرژی آزاد شده حاصل از انفجار مواد منفجره برای شکستن و جدا

1-9 بررسی ارتباط جهت‌گیری ناپیوستگی‌های معادن تاگویی.. 23
فصل 2: تعیین خواص سنگ بکر و توده‌سنگ… 27
2-1 تعیین پارامترهای ژئومکانیکی ماده‌سنگ… 28
2-1-1 آزمایش تعیین وزن مخصوص…. 28
2-1-2 آزمایش مقاومت فشاری تک‌محوری.. 29
2-1-3 آزمایش اندیس بار نقطه‌ای.. 35
2-1-4 آزمایش برش مستقیم.. 39
2-1-5 نتایج خواص سنگ بکر. 44
2-2 تعیین خواص توده‌سنگ… 45
2-2-1 محاسبه ضریب زبری درزه. 48
2-2-2 تعیین مقادیر RQD.. 51
2-2-3 تعیین مقدار RMR.. 52
2-2-4 تعیین شاخص GSI. 55
2-2-5 نتایج خواص توده‌سنگ… 57
فصل 3: تخمین پتانسیل ریزش بر اساس روش‌های تعادل حدی.. 59
3-1 بررسی ساختاری پتانسیل ریزش… 60
3-1-1 بررسی ساختاری دیواره شمالی.. 61
3-1-2 بررسی ساختاری دیواره شرقی.. 62
3-1-3 بررسی ساختاری دیواره غربی.. 63
3-2 تحلیل پایداری تعادل حدی با استفاده از نرم‌افزار Swedge. 64
3-2-1 تحلیل پایداری دیواره شمالی.. 64
3-2-2 تحلیل پایداری دیواره شرقی.. 68
3-2-3 تحلیل پایداری دیواره غربی.. 70
3-3 تحلیل پایداری تعادل حدی با استفاده از نرم‌افزار Slide. 73
3-3-1 تحلیل پایداری دیواره شمالی.. 74
3-3-2 تحلیل پایداری دیواره شرقی.. 82
3-3-3 تحلیل پایداری دیواره غربی.. 87
3-4 نتایج روش‌های تعادل حدی.. 92
فصل 4: تحلیل پایداری بر اساس روش‌های عددی.. 95
4-1 کلیات.. 96
4-2 پارامترهای لازم جهت تحلیل پایداری شیروانی‌ها در نرم‌افزارهای عددی.. 96
4-3 تحلیل پایداری عددی دو بعدی با استفاده از نرم‌افزار FLAC/SLOPE.. 97

4-3-1 تحلیل پایداری دیواره شمالی.. 98

4-3-2 ‎تحلیل پایداری دیواره شرقی.. 102
4-3-3 تحلیل پایداری دیواره غربی.. 106
4-4 تحلیل پایداری عددی سه بعدی با استفاده از نرم‌افزار 3DEC.. 110
4-4-1 ساخت مدل هندسی محدودۀ معدن.. 110
4-4-2 تحلیل پایداری دیواره شمالی.. 112
4-4-3 تحلیل پایداری دیواره جنوبی.. 113
4-4-4 تحلیل پایداری دیواره شرقی.. 113
4-4-5 تحلیل پایداری دیواره غربی.. 113
4-5 نتایج روش‌های عددی.. 118
فصل 5: نتیجه‌گیری.. 121
منابع.. 125
مقدمه
امروزه مبحث پایداری شیب یکی از پارامترهای اصلی و تعیین­کننده در اقتصاد و ایمنی معادن روباز است. اختصاص یک شیب برای کل دیواره‌های معدن در بیش‌تر معادن درست نیست چرا که دیواره‌های معدن معمولاً از مصالح مختلف و با شرایط ساختاری متفاوتی تشکیل‌شده‌اند و بنابراین، باید طراحی شیب پس از تعیین پارامترهای ژئوتکنیکی، سنگ‌شناسی مختلف و مشخص­شدن محدوده­های ژئوتکنیکی تعیین شود.
مطالعات پایداری دیواره‌های معادن، پس از وقوع چند ریزش، به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. از جملۀ این موارد می­توان به ریزش دیوارۀ معدن چوکیکاماتا[1] در کشور شیلی اشاره کرد. ارتفاع این دیواره در زمان ریزش ۲۸۴ متر و زاویۀ آن ۴۳ درجه بوده است. علت اصلی این ریزش، لرزش­های ناشی از زمین­لرزه تشخیص داده‌شده است. [1]

از طرف دیگر کسب حداکثر سود ممکن حاصل از استخراج مادۀ معدنی تحت شرایط ایمن یکی از اهداف اصلی معدن­کاری در طول تاریخ بوده است. اگر چه در ظاهر ایمنی و سود دو هدفی هستند در خلاف جهت یکدیگر (بدین معنی که با افزایش یکی، دیگری کاهش می­یابد) اما تجربه نشان داده که افزایش ایمنی تا یک حد قابل‌قبول در معادن باعث عدم وقوع حوادث ناگواری شده که این به نوبۀ خود به طور غیرمستقیم باعث افزایش سود قابل وصول برای معدن­کار می­شود؛ بنابراین یکی از جلوه‌های اثر متقابل ایمنی و سود، بحث پایداری شیب در معادن روباز است. افزایش شیب سرتاسری معادن روباز از یک طرف باعث کاهش نسبت باطله برداری و به تبع آن افزایش عایدی معدن شده و از طرف دیگر افزایش شیب، احتمال ناپایداری را در شیروانی افزایش می‌دهد. لذا در اولین مرحله از طراحی معدن باید مطالعات ژئوتکنیکی، زمین‌شناسی ساختمانی و زمین آب‌شناسی کاملی از معدن انجام پذیرد تا بر اساس این مطالعات و همچنین شناخت کافی از نوع ریزش احتمالی در بخش‌های مختلف معدن، در مرحله دوم حداکثر زاویة شیب ایمن برای معدن به دست آید. مسلماً در این مراحل تأثیر روش‌های مختلف پایدارسازی نظیر آبکشی روی زاویة شیب ایمن و همچنین 

این مطلب را هم بخوانید :

هزینه‌های تحمیلی آن‌ها به معدن­کار باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

روش استخراج روباز یکی از روش‌های معدن­کاری با هزینۀ استخراج به نسبت پایین است که در آن قابلیت مکانیزاسیون و مقدار تولید می‌تواند خیلی زیاد باشد. لذا استخراج کانی‌هایی با عیار خیلی کم که استخراج آن‌ها با روش‌های زیرزمینی غیراقتصادی است، امکان‌پذیر است. در چند دهة اخیر عمق معادن روباز افزایش یافته و عمق‌های بیش‌تر از 500 متر، دیگر غیرمعمول نیستند. از آنجایی که روش استخراج زیرزمینی هنوز پرهزینه‌تر از روش استخراج روباز است، استخراج یک چنین کانسارهایی با روش زیرزمینی و چشم‌پوشی از استخراج روباز در آینده غیر محتمل است. لذا انتظار می‌رود که عمق معادن روباز در آینده افزایش یابد، البته به شرط اینکه هزینة تولید کاهش و قیمت فلز ثابت بماند. یک پیچیدگی مهم که با افزایش عمق به ‌وجود می‌آید‏، خطر ناپایداری بزرگ‌مقیاس است. شکست بزرگ‌مقیاس به

1-8 تحلیل پایداری دیواره‌های شیلی-زغالی و دولومیتی معادن تاگویی.. 22
1-9 بررسی ارتباط جهت‌گیری ناپیوستگی‌های معادن تاگویی.. 24
فصل 2: تعیین خواص سنگ بکر و توده‌سنگ… 27
2-1 تعیین پارامترهای ژئومکانیکی مادهسنگ… 28
2-1-1 آزمایش تعیین وزن مخصوص…. 28
2-1-2 آزمایش مقاومت فشاری تکمحوری.. 30
2-1-3 آزمایش اندیس بار نقطه‌ای.. 33
2-1-4 آزمایش برش مستقیم.. 37
2-1-5 نتایج خواص سنگ بکر. 40
2-2 تعیین خواص توده‌سنگ… 41
2-2-1 محاسبه ضریب زبری درزه. 44
2-2-2 تعیین شاخص GSI. 47
2-2-3 نتایج خواص توده‌سنگ… 49
فصل 3: تخمین پتانسیل ریزش بر اساس روش‌های تحلیلی.. 51
3-1 بررسی ساختاری پتانسیل ریزش… 52
3-2 تحلیل پایداری دیوارۀ شمالی.. 53
3-2-1 تحلیل ریزش گوه‌ای.. 54
3-2-2 تحلیل ریزش قاشقی.. 57
3-3 تحلیل پایداری دیواره شرقی.. 61
3-3-1 تحلیل ریزش گوه‌ای.. 62
3-3-2 تحلیل ریزش قاشقی.. 64
3-4 تحلیل پایداری دیواره غربی.. 67
3-4-1 تحلیل ریزش گوه‌ای.. 68
3-4-2 تحلیل ریزش قاشقی.. 70
3-5 نتایج روش تحلیلی.. 72
فصل 4: تحلیل پایداری شیب سرتاسری سه بعدی به روش عددی.. 75
4-1 کلیات.. 76
4-2 پارامترهای لازم جهت تحلیل پایداری شیروانی‌ها 76
4-3 ساخت مدل هندسی.. 77
4-4 تحلیل پایداری.. 79
4-4-1 تحلیل دیواره جنوبی.. 80
4-4-2 تحلیل دیواره شمالی.. 80
4-4-3 تحلیل دیواره شرقی.. 80
4-4-4 تحلیل دیواره غربی.. 81
4-5 نتایج روش عددی.. 86
فصل 5: طراحی شیب پله­های معدن تاگویی 4 بوکسیت جاجرم. 87
5-1 کلیات.. 88
5-2 پایداری پلههای معادن.. 88
5-2-1 خصوصیات اصلی پله. 88
5-2-2 معیار پلهی با استفاده از رویکرد قابلیت اعتماد. 90
5-2-3 آنالیز احتمالاتی عقبزدگی.. 92

5-3 طراحی شیب پله­های معدن.. 94

5-3-1 تقسیم بندی پیت معدن به نواحی مختلف… 94
5-3-2 وضعیت درزه­های موجود. 95
5-4 تحلیل پایداری با استفاده از رو­ش­های تعادل حدی.. 96
5-4-1 تحلیل پایداری شیب پله شمالی در دیوارهی ماسه سنگی.. 96
5-4-2 تحلیل پایداری شیب پله شمالی در دیوارهی شیلی.. 98
5-4-3 تحلیل پایداری شیب پله غربی در دیوارهی ماسه سنگی.. 99
5-4-4 تحلیل پایداری شیب پله شرقی در دیوارهی ماسه سنگی.. 101
5-4-5 تحلیل پایداری شیب پله جنوبی در دیوارهی دولومیتی.. 103
5-5 نتایج تحلیل پایداری شیب پله به روش تحلیلی.. 104
5-6 تحلیل پایداری با استفاده از روش­های عددی.. 105
5-6-1 تحلیل پایداری شیب پله شمالی در دیواره ماسه سنگی به روش عددی.. 108
5-6-2 تحلیل پایداری شیب پله شمالی در دیواره شیلی به روش عددی.. 110
5-6-3 تحلیل پایداری شیب پله غربی در دیواره ماسه سنگی به روش عددی.. 111
5-6-4 تحلیل پایداری شیب پله شرقی در دیواره ماسه سنگی به روش عددی.. 113
5-6-5 تحلیل پایداری شیب پله جنوبی در دیواره دولومیتی به روش عددی.. 115
5-7 نتیجه­گیری روش عددی.. 118
فصل 6: نتیجه‌گیری.. 119
منابع.. 121
مقدمه
امروزه مبحث پایداری شیب یکی از پارامترهای اصلی و تعیین­کننده در اقتصاد و ایمنی معادن روباز است. اختصاص یک شیب برای کل دیواره­های معدن در بیشتر معادن درست نیست چرا که دیواره­های معدن معمولاً از مصالح مختلف و با شرایط ساختاری متفاوتی تشکیل‌شده‌اند و بنابراین، باید طراحی شیب پس از تعیین پارامترهای ژئوتکنیکی، سنگ‌شناسی مختلف و مشخص­شدن محدوده­های ژئوتکنیکی تعیین شود.

مطالعات پایداری دیواره­های معادن، پس از وقوع چند ریزش، به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. از جملۀ این موارد می­توان به ریزش دیوارۀ معدن چوکیکاماتا در کشور شیلی اشاره کرد. ارتفاع این دیواره در زمان ریزش ۲۸۴ متر و زاویۀ آن ۴۳ درجه بوده است. علت اصلی این ریزش، لرزش­های ناشی از زمین­لرزه تشخیص داده‌شده است. [1]

این مطلب را هم بخوانید :

از طرف دیگر کسب حداکثر سود ممکن حاصل از استخراج مادۀ معدنی تحت شرایط ایمن یکی از اهداف اصلی معدن­کاری در طول تاریخ بوده است. اگر چه در ظاهر ایمنی و سود دو هدفی هستند در خلاف جهت یکدیگر (بدین معنی که با افزایش یکی، دیگری کاهش می­یابد) اما تجربه نشان داده که افزایش ایمنی تا یک حد قابل‌قبول در معادن باعث عدم وقوع حوادث ناگواری شده که این به نوبۀ خود به طور غیرمستقیم باعث افزایش سود قابل وصول برای معدن­کار می­شود؛ بنابراین یکی از جلوه‌های اثر متقابل ایمنی و سود، بحث پایداری شیب در معادن روباز است. افزایش شیب سرتاسری معادن روباز از یک طرف باعث کاهش نسبت باطله برداری و به تبع آن افزایش عایدی معدن شده و از طرف دیگر افزایش شیب، احتمال ناپایداری را در شیروانی افزایش می‌دهد. لذا در اولین مرحله از طراحی معدن باید مطالعات ژئوتکنیکی، زمین‌شناسی ساختمانی و زمین آب‌شناسی کاملی از معدن انجام پذیرد تا بر اساس این مطالعات و همچنین شناخت کافی از نوع ریزش احتمالی در بخش‌های مختلف معدن، در مرحله دوم