1-3- اهمیت تحقیق………………………………………………………………………. 6

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………….. 7

1-4-1- اهداف کلان………………………………………………………………………….7

1-4-2- اهداف تبعی…………………………………………………………………………7

سوالات تحقیق

1-5- فرضیه‌ تحقیق………………………………………………………………………… 7

1-6- روش انجام تحقیق………………………………………………………………….. 7

1-6-1- جامعه آماری………………………………………………………………………. 8

1-6-2- نمونه آماری……………………………………………………………………….. 8

1-6-3- ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………….. 8

1-6-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………. 8

1-7- محدودیت‌های تحقیق………………………………………………………………. 8

1-8- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)….8

1-8-1- اسکان غیر رسمی………………………………………………………………. 8

1-8-2- ساماندهی……………………………………………………………………….. 8

1-8-3- توانمندسازی……………………………………………………………………… 9

1-8-4- مشارکت…………………………………………………………………………. 9

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………….. 11

2-1- نظریه ­های پیدایش سكونتگاه‌های غیررسمی………………………………… 11

2-1-1- دیدگاه لیبرال…………………………………………………………………….. 12

2-1-2- دیدگاه بنیادگرایی……………………………………………………………….. 12

2-1-3- جامعه گرایی…………………………………………………………………….. 13

2-1-4- دیدگاه بوم شناسی……………………………………………………………. 13

2-2- گرایش­های شهرنشینی و سكونتگاه‌های غیررسمی…………………………. 13

2-2-1- گرایشهای جهانی………………………………………………………………. 13

2-2-2- گرایش­های شهرنشینی و سكونتگاه‌های غیررسمی در ایران……………… 18

2-3- ویژگی‌های اسکان‌های غیررسمی……………………………………………… 20

 

2-4- علل پیدایش سكونتگاه‌های غیررسمی………………………………………… 21

2-4-1- عوامل ساختاری جامعه………………………………………………………….21

2-4-2- علل سازمانی…………………………………………………………………….22

2-4-3- فقدان سیستم‎های حمایتی و مشاركتی…………………………………… 22

2-4-4- فعالیت‎های باندهای (مافیایی) نامشروع زمین…………………………….. 22

2-5- رویکردها و رهیافت‌های مداخله در اسکان­های غیررسمی…………………….. 22

2-5-1- رویکردهای مداخله در اسکان‌های غیررسمی در قالب دیدگاه‌های مختلف…23

2-5-2- بررسی تاریخی رویکردهای مداخله در اسکان‌های غیررسمی…………….. 30

2-5-2-1- مقطع اول (دهه 1960)………………………………………………………… 30

2-5-2-2- مقطع دوم (دهه 1970)……………………………………………………….. 31

2-5-2-3- مقطع سوم (دهه 1980)……………………………………………………… 33

2-6- فرآیند توانمندسازی………………………………………………………………… 35

2-7- ساختار و ابعاد توانمندسازی………………………………………………………. 36

2-8- اهمیت مشارکت در برنامه‌ریزی شهری در راستای توانمندسازی سكونتگاه‌های غیررسمی…39

2-8-1- مشارکت توسعه‌ای………………………………………………………………. 40

2-8-2- الگوی مشارکت ساکنین سکونتگاه‌های غیر رسمی……………………….. 40

2-9- نتیجه­ گیری و ارائه رویکرد نظری تحقیق………………………………………….. 42

فصل سوم: روش­شناسی تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………. 44

3-1- روش تحقیق…………………………………………………………………………. 44

3-2- نوع تحقیق……………………………………………………………………………. 44

3-3- جامعه آماری و نمونه آماری…………………………………………………………. 44

3-4- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………….. 45

3-5- شیوه و موقعیت انتخاب نمونه جهت پیمایش خانوار……………………………. 46

3-6- روش اجرا و جمع آوری اطلاعات……………………………………………………. 46

3-7- روایی پرسشنامه تحقیق………………………………………………………….. 46

3-8- روش آزمون و تحلیل های آماری…………………………………………………… 46

3-9ـ جمع­بندی…………………………………………………………………………….. 50

 

این مطلب را هم بخوانید :

فصل چهارم: شناخت محدوده مورد مطالعه

مقدمه………………………………………………………………………………………. 52

4-1- موقعیت محدوده در شهر……………………………………………………………. 52

4-2- مطالعات سیر تحول شکل­گیری بافت از لحاظ تغییرات کالبدی………………….. 55

4-2-1- سابقه تحولات و گسترش کالبدی منطقه 19………………………………….. 55

4-2-2- سیر تحول شکل­گیری بافت از لحاظ تغییرات کالبدی محدوده…………………. 56

4-3- سیر تحول شکل­گیری بافت از لحاظ تغییرات اجتماعی………………………….. 59

4-4- سیر تحول شکل­گیری بافت از لحاظ تغییرات اقتصادی……………………………. 60

4-5- مطالعات محیطی و محیط زیستی………………………………………………… 62

4-5-1- اقلیم………………………………………………………………………………. 62

4-5-2-توپوگرافی………………………………………………………………………….. 65

4-5-3-زمین لرزه………………………………………………………………………….. 65

4-5-4- بررسی وضعیت فضاهای سبز و آلودگی سیمای محیط…………………….. 67

4-6- بررسی تحولات جمعیتی منطقه 19…………………………………………….. 71

4-6-1- بررسی تحولات جمعیتی محدوده مطالعاتی…………………………………. 71

4-6-2- بررسی تحولات جمعیتی حوزه فراگیر(منطقه19) سالهای 90-1375……….. 72

4-6-3- مطالعه تحولات بعد خانوار در محدوده مطالعاتی……………………………… 73

4-6-5- مبدأ مهاجرت ساکنین…………………………………………………………… 74

4-6-6- بررسی مدت اقامت مهاجرین در محل قبلی سکونت……………………….. 75

4-6-7- مدت زمان سکونت (سابقه سکونت) ساکنین………………………………..76

4-6-8- توزیع مکانی اجتماعات غیررسمی  در محدوده قانونی منطقه 19………… 76

4-7 جمع­بندی…………………………………………………………………………….. 77

فصل پنجم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه…………………………………………………………………………………….. 80

5-1- یافته‌های توصیفی تحقیق…………………………………………………………80

5-1-1- مشخصات عمومی پاسخگویان………………………………………………. 80

5-1-1-1- جنس…………………………………………………………………………. 80

5-1-1-2- سن…………………………………………………………………………….81

5-1-1-3- تحصیلات……………………………………………………………………… 81

5-1-1-4- مدت اقامت در محل…………………………………………………………. 82

5-1-2- سؤالات توصیفی مرتبط با فرضیه تحقیق……………………………………. 83

5-1-2-1- تمایل به ترک محل………………………………………………………….. 83

5-1-2-2- مشارکت اجتماعی و ظرفیت سنجی…………………………………….. 84

5-1-2-3- شبکه اجتماعی…………………………………………………………….. 85

5-1-2-4- تعامل اجتماعی…………………………………………………………….. 86

5-1-2-5- پیوندهای همسایگی………………………………………………………. 87

5-1-2-6- اعتماد اجتماعی……………………………………………………………. 88

5-1-3- جمع­بندی و نتیجه ­گیری از یافته­ های توصیفی……………………………. 89

5-2- یافته های استنباطی تحقیق………………………………………………….. 90

5-2-1- آزمون فرضیه اول………………………………………………………………. 90

5-2-2- آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………. 92

5-2-2-1- شبکه اجتماعی……………………………………………………………. 92

5-2-2-2- تعامل اجتماعی…………………………………………………………….. 93

5-2-2-3- مشارکت اجتماعی………………………………………………………… 93

5-2-2-4- میزان اعتماد اجتماعی……………………………………………………. 94

5-2-3- آزمون فرضیه سوم……………………………………………………………. 94

5-3- جمع­بندی…………………………………………………………………………. 95

فصل ششم: نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادات

مقدمه………………………………………………………………………………….. 97

6-1- نتایج تحقیق…………………………………………………………………….. 97

6-1-1- نتایج تئوریك………………………………………………………………….. 97

6-1-2- نتایج تجربی………………………………………………………………….. 98

6-1-3- ارزیابی مسائل و مشکلات…………………………………………………. 99

6-1-3-1- مسائل و مشکلات از دید اهالی ساکن در محل………………………. 99

6-1-3-2- مسائل و مشکلات و امکانات از دید کارشناسان……………………… 100

6-2- ارائه راهبردها و سیاست‌های پیشنهادی………………………………….. 103

6-2-1- راهبردها و سیاست های مرتبط با مسكن………………………………. 104

6-2-2- راهبردها و سیاست های مرتبط با مبحث اجتماعی ـ اقتصادی……….. 104

6-2-3- راهبرد و سیاستهای مرتبط با مبحث كاربری زمین……………………… 104

6-2-4- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث حمل و نقل……………………. 104

6-2-5- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث محیط زیست…………………. 105

6-2-6- راهبردها و سیاست‌های مرتبط با مبحث مدیریت و مشاركت………… 105

4-3ـ جمع­بندی ………………………………………………………………………. 106

پیوست……………………………………………………………………………….. 107

پیوست (شناسنامه سکونتگاه‌های غیر رسمی)

منابع وماخذ………………………………………………………………………….. 108

چکیده:

اسكان غیررسمی، از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است كه به ویژه در نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری‌هاى منطقه‌ای شكل گرفته و شهرها و خصوصاً كلا نشهرهاى كشور را با مسائل عدیده‌ای مواجه ساخته است. طبق آمار ارائه شده در برنامه اسكان بشری سازمان ملل (2003) از هر سه نفر در جهان یك نفر در خلال 30 سال آینده، زندگی خود را در مناطق حاشیه شهرها و سكونت گاه‌های غیرقانونی طی می‌كند. این تحقیق به بررسی علل شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران می‌پردازد.آمارهای پایه‌ای داده‌ها مربوط به سال 1390 و پیمایش میدانی می‌باشد و جهت مطالعه و بررسی بهتر بین خانوارهای نمونه اجراء گردید. اعتبار آزمون با کمک فرمول آلفای کرونباخ 62/0: α بدست آمد. روش تحقیق توصیفى- تحلیلى است. جامعه آماری تحقیق کل خانوارهای موجود در محلات هدف بوده است که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای 107 نفر انتخاب و پرسشنامه‌ها بین آنها توزیع گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که یکی از راهکارهای مهم و اصلی جهت ساماندهی و حل بسیاری از مشکلات خانوارهای اسکان یافته، توانمندسازی ساکنان و احیای بافت کالبدی و ارتقاء فعالیت‌های اقتصادی، اشتغال‌زایی، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و افزایش درآمد است. راهکار دیگری که می‌بایست مورد توجه مسئولین قرار گیرد بهسازی مساکن قابل تخریب است که به علت عدم امکان تملک توسط ساکنین در آنها نیاز به بررسی و اتخاذ روشی جهت بهبود اسکان در سکونتگاه‌های دارای مساکن درحال تخریب است.

پیشگفتار:

در ایران، از ابتدای سده اخیر، در پی رشد روابط و مناسبات سرمایه‌داری، موجبات تشدید فاصله شهر و روستا و درنتیجه مهاجرت بخشی از روستائیان به شهرها، تشکیل و گسترش فضاهای اسکان غیررسمی فراهم آمد. در بین شهرهای ایران، تهران جایگاه ویژه‌ای دارد؛ شکل‌گیری اسکان غیررسمی در بافت داخلی و بلافصل شهر تهران دارای سابقه‌ای طولانی است. اما اسکان غیررسمی به عنوان پدیده‌ی گسترده و فراگیر کلان‌شهری در حواشی و پیرامون شهر تهران مربوط به تحولات سیاسی و اجتماعی– اقتصادی کشور در دهه‌های 1340 و بعد از آن است؛ در مقطع پیروزی انقلاب اسلامی نیز به دلیل عدم ثبات سیاسی و امنیتی کشور، برخی افراد به تصرف بعضی از زمین‌های واقع در محدوده داخلی و حواشی شهرها که فاقد مالکیت مشخص بوده یا مالکین آنها از کشور گریخته و غایب بوده‌اند و یا بر مشروعیت مالکیت آنها خدشه وارد بوده پرداختند و به ایجاد یک شبه مساکن آلونکی در آنها اقدام نمودند که در پی آن بر گستره اسکان اجتماعات غیررسمی کشور و از جمله شهر تهران افزوده شده است. علاوه بر روند مذکور در سه دهه اخیر نیز به جهت افزایش بهای خدمات و هزینه زندگی در کلان شهر تهران بخشی از جمعیت اقشار پائین ساکن در آن نیز به سمت حواشی و حومه‌های آن روی آوردند که بر گستره اسکان غیررسمی در سکونتگاه‌های اقماری کلان‌شهر تهران افزوده است. این امر موجب مرحله‌ای جدید در شکل‌گیری اسکان غیررسمی در منطقه کلان‌شهری تهران شده است.

بنابراین اگرچه امروزه شهر تهران در داخل محدوده قانونی خود با پدیده اسکان غیررسمی گسترده­ای مواجه نیست اما از فضاهای اسکان غیررسمی پیرامون خود تاثیر می­پذیرد. از این رو هر چند پرداختن به موضوع فوق فراتر از حوزه مدیریتی شهرداری تهران به حساب می­آید، ولی با توجه به شرایط موجود و اهمیت موضوع، لازم است که شهرداری تهران با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی و سایر دستگاه­های مرتبط، در این زمینه اقدام عاجل نماید. لازمه هرگونه تصمیم و اقدام به ساماندهی در خصوص اجتماعات مذکور، مستلزم مطالعه و شناخت دقیق و یکپارچه این اجتماعات است که به راهبردها، سیاست­ها، الگوهای هنجاری و ساز و کارهای اجرائی مشخصی برای مدیریت شهری منتهی گردد. از آنجائی که تاکنون هیچ گونه مطالعه فراگیر و یکپارچه‌ای که ضمن جمع­بندی مطالعات پراکنده موجود و سوابق اجرائی ساماندهی این اجتماعات بتواند به هماهنگی راهبردی در این زمینه منتهی گردد، انجام نگرفته است، اهمیت موضوع روشنتر می‌شود. بنابراین قبل از هر چیز باید طرح دقیق مطالعات ساماندهی اجتماعات مذکور تدوین و برنامه ساماندهی چنین سکونتگاه‌هائی با توجه به نتایج مطالعات کلیه ابعاد آن (زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، مسکن، مدیریتی و …) طراحی گردد.

با نگاهی به چگونگی فرآیند شکل‌گیری و سازماندهی منطقه 19 شهرداری تهران و نیز موقعیت جغرافیایی و تاریخچه تحولات کالبدی آن، به نظر می‌رسد مشکل اصلی اسکان غیررسمی در این منطقه، نیازمندی به افزایش جذب خدمات، امکانات، تأسیسات و تجهیزات شهری می‌باشد، لذا مطالعه نظام توزیع مکانی اسکان غیررسمی در این منطقه ضروری به نظر می‌رسد و با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه(موقعیت مطلق ونسبی آن) یعنی قرارگیری در بستری طبیعی و کشاورزی در جنوب شهر تهران و قرارگیری در میان چهار بزرگراه مهم که حدود اربعه این منطقه را تشکیل می‌دهند امکان گسترش پدیده اسکان غیررسمی در حریم وسیع منطقه 19 وجود دارد و به دلیل اینکه این منطقه، بصورت سکونتگاه‌های خودرو بوده و در دوره زمانی 1366 تا به امروز بصورت یک منطقه شهرداری جذب شهر تهران بزرگ گردیده، با معضلات و مشکلات توسعه شهری رو‌به‌رو بوده است، بنابراین مطالعه عوامل مؤثر بر ساماندهی آن نیز ضروری به نظر می‌رسد.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

هدف از ارایه این فصل، طرح مسأله و ضرورت انجام تحقیق، ارائه فرضیه و تعیین اهداف تحقیق است که متعاقب آن ادبیات موضوع و روش انجام تحقیق مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت مشکلات پیش‌روی تحقیق عنوان می‌گردد. این فصل، در حقیقت، هدایت و جهت‌گیری پایان‌نامه را تا نتیجه‌گیری به ‌عهده دارد.

1-1- تعریف مسئله

مسأله اسكان‌های غیررسمی درمناطق شهری كشورهای جهان سوم یكی از عوارض رشد فزآینده شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها و فقدان نظام یكپارچه و موثر مدیریت شهری تلقی می‌شود (رفیعیان،1389 : 12). آمارهای ارائه شده از جانب سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد كه حدود یك ششم از جمعیت جهان در مناطق زاغه‌ای و حاشیه‌ای زندگی می‌كنند.(هادی زاده، 10:1390) در آخرین گزارش مركز اسكان بشر ملل متحد آورده شده است كه بین یك سوم تا یك چهارم جمعیت شهری جهان در فقر مطلق به سر می‌برند(Mumtaz,B.,2010). در همین ارتباط كمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست و یكم میلادی نیز هشدار داده است كه به موازات رشد ابر شهرها فقر شهری در كشورهای جهان سوم افزایش یافته و این درحالی است كه بخش عمده‌ای از شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سكونتگاه‌های غیررسمی صورت گرفته و در آینده نیز صورت خواهد گرفت. این گرایش را غیررسمی شدن شهرنشینی می‌نامند(صرافی، 1381: 5) كه بدنبال خود موجب بروز سكونت غیرقانونی در زمین، كمبود مسكن، خدمات شهری، بیكاری و مسائل دیگرگردیده است (Gilderbloom,I,2011). شكست سیاست‌های مبتنی‌بر خانه‌سازی اجتماعی (دهه 1960) و طرح زمین – خدمات (دهه 1970) و نیز افزایش تعداد زاغه‌ها و سكونتگاه‌های تصرفی و غیرقانونی در حاشیه شهرها، سر آغاز شكل‌گیری “رهیافت توانمندسازی” در اواخر دهه 1980 می‌باشد. (هادی زاده،1390: 28) براساس این رهیافت، روش‌های مقابله‌ای و ستیزه جویانه با اسكان‌های غیررسمی و حاشیه‌نشینی، راه حل مناسبی برای رفع مشكلات موجود در پیدایش اسكان‌های غیررسمی نیست و حل آن نیازمند مشاركت‌های مردمی و توسعه ظرفیت‌های اجتماعات محلی در همه جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و انسانی است(پیران،1391: 9). در ایران نیز اسكان‌های غیرقانونی و ناهنجار، نوعی اسكان درون یا مجاور شهرها هستند كه دارای سیمایی ناخوشایند و بافتی نا متعارف با شهر بوده و با نام‌هایی چون حاشیه‌نشینی، اسكان غیررسمی، سکونتگاه‌های خودرو، بدون برنامه، نامنظم و فاقد مقررات از آنها نام برده می‌شود(Perlman, J,2012). ساكنان این سکونتگاه‌ها را اقشار كم درآمد و گاه مهاجرینی رانده شده از سوانح طبیعی و انسانی مانند جنگ و یا مهاجرینی روستایی با سابقه كم شهرنشینی تشكیل می‌دهند. (UN-HABITAT,2009) برآورد می‌شود كه یك هشتم جمعیت شهری كشور (حدود چهار و نیم میلیون نفر) در اینگونه سكونتگاه‌های غیررسمی مستقر باشند و تداوم روند موجود نسبت آن را در ابتدای دهه آینده به یك چهارم و تعداد آن را به بیش از دو برابر خواهد رساند(زاهد زاهدانی،1387:13). این پدیده امروز نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای متوسط نیز در کشور ما مشاهده می‌شود. با نگاهی به چگونگی فرآیند شکل‌گیری و سازماندهی منطقه 19 شهرداری تهران و نیز موقعیت جغرافیایی و تاریخچه تحولات کالبدی آن، به نظر می‌رسد مشکل اصلی اسکان غیررسمی در این منطقه، نیازمندی به افزایش جذب خدمات، امکانات، تأسیسات و تجهیزات شهری می‌باشد، لذا برنامه توانمندسازی اجتماعات اسکان غیررسمی در این منطقه ضروری به نظر می‌رسد و با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه (موقعیت مطلق ونسبی آن) یعنی قرارگیری در بستری طبیعی و کشاورزی در جنوب شهر تهران و قرارگیری در میان چهار بزرگراه مهم که حدود اربعه این منطقه را تشکیل می‌دهند امکان گسترش پدیده اسکان غیررسمی در حریم وسیع منطقه 19 شهر تهران وجود دارد. به دلیل اینکه این منطقه، بصورت سکونتگاه‌های خودرو بوده و در دوره زمانی 1366 تا به امروز بصورت یک منطقه شهرداری جذب شهر تهران بزرگ گردیده، با معضلات و مشکلات توسعه شهری روبرو بوده است، بنابراین مطالعه عوامل مؤثر بر ساماندهی آن نیز ضروری به نظر می‌رسد.

2-1- پیشینه تحقیق

پس از سال‌های 1341 و 1342 رشد اسکان غیررسمی به حدی رسید که لزوم تحقیقات و پژوهش‌های مختلف در باب اسکان‌های غیررسمی توسط مراجع دولتی، دانشگاه‌ها و پژوهشگران اجتماعی مورد تاکید قرار گرفت و از آن زمان به بعد پژوهش‌ها و تحقیقات متعددی جمع‌آوری شده است. در این تحقیق سعی شده است به چند مورد از این تحقیقات و نتایج آنها در طی دهه اخیر اشاره شود.

اسکان غیررسمی از جمله مسائل شهری است که مانند دیگر مشکلات شهری از دید پژوهشگران پنهان نمانده است و به روش‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است و حتی کمتر کتاب یا نوشته‌ای در زمینة مسایل شهری می‌توان یافت که حداقل چند سطری را به این موضوع اختصاص نداده باشد. کلینارد(1966)با مطالعه بر روی این پدیده در زمینه نظریه‌های پیدایش آن معتقد به دیدگاه بوم‌شناسی شهری است؛ اندیشمندانی چون تورنر (از نظریه پردازان مکتب لیبرال) نیز در کتاب و مقالات مختلف خود این پدیده را موردبررسی قرار داده است (1967،1976، 1978، 1982) و اندیشمندان دیگری که درابعادمختلف این پدیده شهری راموردبررسی قرار داده‌اند ولی با توجه به اینکه اسکان غیررسمی در هر مکان جغرافیایی برخاسته از شرایط محیطی جامعة خود می‌باشد، لذا اندیشمندان ایرانی نیز این مساله شهری را مورد توجه قرار داده و از زوایای مختلفی بررسی نموده‌اند.آغاز این مطالعات را با توجه به شروع شهرنشینی شتابان در ایران بایستی دهه‌های 40 و 50 شمسی دانست. به دلیل تعداد زیاد نوشته‌ها و تشابه بسیار مطالعات صورت گرفته در این مورد، می‌توان به موارد مهمتری چون: 1- مطالعات موردی (مونوگرافی) اسکان غیررسمی مانند: تحقیقاتی مربوط به موسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران (1351) و مطالعات اندیشمندانی چون رهین، عظیم (1354)؛ منصوریان، محمد کریم و سید علیرضا آیت‌اللهی (1356)؛ شکویی، حسین (1355)؛ حسین زاده دلیر، کریم (1361)؛ دانش، ابوالحسن (1362)؛ پیران، پرویز (14 مقاله از سال 1366 به بعد در مجله اطلاعات سیاسی _ اقتصادی و 3 مقاله در سال‌های 74-73 در همان مجله)؛ زاهد زاهدانی، سید سعید (1369)؛ زنجانی، حبیب‌ا…(1382)؛ سیف‌الدینی، فرانک (1383)؛ نیز مجموعه مقالاتی که تحت‌عنوان مجموعه مقالات دو جلدی حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی توسط اساتید و پژوهشگران صاحب نظر کشورمان در زمینة اسکان غیر رسمی (نظیر حاج یوسفی، اطهاری، صرافی، حاتمی نژاد و خاتم و . . .) می‌باشد.

ـ زهره داوودپور (1384) در تحقیقی تحت عنوان کلانشهر تهران و سکونتگاه­های خودروی به بررسی سکونتگاه­های غیر رسمی در اطراف این کلانشهر پرداخته است. وی برای بررسی وضعیت ساکنین این سکونتگاه­های از ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی استفاده نموده است (داود پور، 1384).

ـ شاه حسینی (1384) در تحقیقی با عنوان سکونتگاه خودرو و امنیت اجتماعی، به بررسی سکونتگاه خودرو پاکدشت پرداخت و به این نتیجه رسید که سطح معیشت مردم و کاهش کنترل دول دو عامل در شکل­گیری این سکونتگاه شده است ( شاه حسینی، 1384: 172ـ 157).

ـ ربانی و همکارانش ( 1385) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی عوامل مؤثر بر شکل­گیری مسأله حاشیه نشینی و پیامدهای اجتماعی آن در شهر اهواز” به این نتایج دست یافت که مهاجرت از محیط های كوچك روستایی و شهری اطراف به شهر اهواز، مهمترین عامل ایجاد و گسترش مناطق حاشیه نشین است كه خود تحت تاثیر دافعه های اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی محل سكونت قبلی و جاذبه های اقتصادی و اجتماعی – فرهنگی شهر است. همچنین، در بحث پیامدهای اجتماعی مشخص شد كه بین شدت حاشیه نشینی و افزایش میزان محرومیت نسبی حاشیه نشینان رابطه وجود دارد كه در نهایت، باعث حاكم شدن فرهنگ فقر در منطقه حاشیه نشین شده است (ربانی و همکاران، 1384: 114ـ89).

ـ ایران دوست و صرافی (1386) در تحقیقی تحت عنوان “یأس و امید در سکونتگاه­های غیر رسمی (نمونه: شهر کرمانشاه)” تفاوتهای بنیادی میان سكونتگاه‌های غیررسمی “در حال ترقی ” و “در حال زوال” مشاهده می شود كه ناشی از روند تكوین و تكامل آنها در شرایط اجتماعی- اقتصادی، كالبدی، محیطی و نیز رویكرد مدیریتی حاكم بر آنهاست (ایراندوست و صرافی، 1386، 201ـ 21).

ـ زیاری و نوذری (1388) هم در تحقیقی تحت عنوان ” ساماندهی و توانمندسازی اسكان غیررسمی كوی منبع آب شهر اهواز” ضمن بررسی مشخصات این سكونتگاه راهبردهای مناسب را ارایه نموده­اند (زیاری و نوزری، 1388: 36ـ21).

ـ ربانی و همکارانش ( 1388) در تحقیقی تحت عنوان تحلیلی بر علل شکل­گیری مناطق حاشیه نشین در شهر اصفهان، وجود ارتباط مستقیم و معنادار میان عوامل اقتصادی با امکانات، سهولت تهیه مسکن و زمین، قومیت گرایی، نوع شغل را از مهمترین عوامل به حساب آورد (ربانی و همکاران، 1388: 125ـ 93).

-صرافی(1381) پرداختن به مسئله اسکان غیر رسمی نه تنها ضرورتی بر آمده از ارزش ای اعتقادی و انسانی ، بلکه سازگار با منافع اجتماعی و پایداری سکونتگاهها وتوسعه ملی است. نباید فراموش کرد

1-9- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات……………………………………….. 7

فصل دوم: مبانی نظری طرح……………………………………………… 8

2-1- تعریف شهر…………………………………………………………… 8

2-1-1- شهرازدیدگاه جامعه شناسی………………………………….. 12

2-1-2- ویژگی شهر………………………………………………………. 12

2-1-3- مفهوم شهروند…………………………………………………… 13

2-1-4 – تعریف «شهروند»درحقوق ایران…………………………………14

2-1-5- ویژگی‌های شهروند………………………………………………. 15

2-1-5- وظایف شهروندی………………………………………………… 17

2-1-6- تاریخچه شهر……………………………………………………….19

2-1-7- تاریخ پیدایش شهر…………………………………………………19

2-1-8- شهرنشینی(Urbanization)……………………………………. 20

2-1-9- تفاوت شهروروستا……………………………………………….. 21

2-2-1- تعریف شهرداری………………………………………………….. 26

2-2-2-وظایف کلی شهرداری……………………………………………. 29

2-2-3-وظایف فعلی شهرداریهادرایران………………………………….. 30

2-2-4-تاریخچه تأسیس شهرداری در ایران……………………………..36

2-2-5- شهرداری ونقش آن درمدیریت شهری………………………… 38

2-3- طراحی ساختمانهای اداری………………………………………. 40

2-3-1 تعاریف پایه درساختمانهای اداری………………………………. 40

2-3-2- فضاهای ساختمان اداری………………………………………..40

2-3-2-1- گروه یک (فضاهای اصلی) ……………………………………40

2-3-2-2- گروه 2 (فضاهای وابسته اصلی)……………………………. 40

2-3-2-3-گروه 3 (فضاهای رفاهی)…………………………………….. 40

2-3-2-4- گروه 4 (فضاهای پشتیبانی)………………………………… 40

2-3-2-5- گروه 5 (فضاهای گردش)…………………………………….. 41

2-3-3- مساحت زیربنا………………………………………………….. 41

2-3-3-1 زیربنای خالص………………………………………………… 41

 

2-3-3-2- زیربنای ناخالص……………………………………………… 41

2-3-4- جمعیت اداری…………………………………………………… 41

2-3-4-1- رده بندی شغلی…………………………………………….. 42

2-3-4-2- رده بندی معماری…………………………………………… 42

2-3-5- مساحت سرانه………………………………………………… 43

2-3-5-1- سرانه مبنا…………………………………………………… 43

2-3-5-2- سرانه خالص زیربنا ………………………………………….43

2-3-5-3- سرانه ناخالص زیربنا………………………………………. 43

2-3-6- مطالعات عمومی واستانداردها…………………………….. 46

2-3-6-1 مطالعات نمودارسازمانی…………………………………… 47

2-3-6-2- راهنمای طراحی فضاهای اداری…………………………. 50

2-3-7-ایدة اولیه درطراحی فضاهای اداری…………………………. 55

2-3-7-1 چگونگی طراحی ساختمانهای اداری…………………….. 57

2-3-8- طراحی داخلی………………………………………………… 58

2-3-8-1-فضاهای تشکیل دهنده یک ساختمان اداری…………….. 63

2-3-9-اصول کلی طراحی فضاهای اداری……………………………. 66

2-3-10- مبلمان اداری واصول طراحی آنها ……………………………72

2-4- فرم گرایی…………………………………………………………. 81

2-4-1 مفهوم کلی فرم………………………………………………….81

2-4-1-1 مفهوم فرم درهنر…………………………………………….. 87

2-4-2 فرم وشكل……………………………………………………….. 92

2-4-3  مشخصات بصری فرم………………………………………….. 93

2-4-4 اجسام افلاطونی……………………………………………….. 93

2-4-5 خصوصیات فرم……………………………………………………93

2-4-5-1 انواع فرم………………………………………………………. 94

2-4-6  خط………………………………………………………………. 96

2-4-7- سطح صاف…………………………………………………….. 97

2-4-8- سطح خمیده ومنحنی……………………………………….. 98

این مطلب را هم بخوانید :

2-4-9- فرمهای منظم…………………………………………………. 99

2-4-9-1 دایره…………………………………………………………… 99

2-4-9-2 بیضی…………………………………………………………. 100

2-4-9-3 كره……………………………………………………………. 101

2-4-9-4 مربع………………………………………………………….. 102

2-4-9- 5 مستطیل…………………………………………………… 102

2-4-9-6 مثلث وهرم…………………………………………………. 103

2-4-9-7 شش ضلعی وهشت ضلعی……………………………… 104

2-4-10 تغییرشكل فرم…………………………………………………104

2-4-11 فرمهای نامنظم………………………………………………. 105

2-4-12 فرم درمعماری………………………………………………… 105

2-4-12-1 فرم وفضای معماری……………………………………….. 106

2-4-12-2 فضا ومعماری……………………………………………….. 109

2-4-13 تعریف فضا……………………………………………………. 111

2-4-13-1 انواع فضا…………………………………………………… 112

2-4-13-2 فضای روز و فضای شب…………………………………… 112

2-4-13-3 فضای عمومی وخصوصی………………………………… 113

2-4-13-4 فضای مابین……………………………………………….. 113

2-4-13-5 فضا وزمان………………………………………………….. 113

2-4-14- فرم ومعنا درآفرینش معماری………………………………. 114

2-4-15-فرهنگ وفرم………………………………………………….. 114

2-4-16- انتخاب فرم…………………………………………………… 115

2-4-17- احساس فرم………………………………………………… 116

2-4-18- بررسی فرم ومفهوم آن درمعماری معاصر………………… 120

فصلسوم: مبانی کالبدی طرح  (مصادیق)…………………………. 123

3-3 ساختمان اداری P. S. P- تهران…………………………………. 133

3-4 ساختمان شهرداری لندن……………………………………….. 145

3-5-  مرکزتوریستی وساختمان اداریRizhaoدرچین……………… 156

فصل چهارم شناخت بسترطرح………………………………………. 159

4-1- شناخت شهرخامنه…………………………………………….. 159

4-2- وضعیت اقلیم شهرخامنه…………………………………………160

4-2-1- موقعیت جغرافیایی خامنه…………………………………….. 160

4-3- آنالیزسایت………………………………………………………… 160

4-3-1 موقعیت شهری سایت………………………………………… 160

4-4-2- بافت کالبدی اطراف سایت…………………………………… 161

4-4-3-بررسی سایت ازلحاظ شیب وعوارض طبیعی……………… 161

فصل پنجم اصول طراحی………………………………………………. 162

5-1جداول محاسباتی…………………………………………………… 162

5-2 روش محاسبه زیربنای کل وکنترل سطوح……………………….. 170

5-2-1- روش محاسبه سطوح…………………………………………..170

5-2-2- شاخصهای کنترل محاسبه سطوح…………………………… 170

5-2-3- نکات مهم درانجام محاسبات…………………………………. 173

5-3- برنامه فیزیکی……………………………………………………. 174

5-3-1 ساختار فیزیکی………………………………………………… 174

5-4- طبقه بندی فضاها ………………………………………………..174

5-5- ساختارتراکمی…………………………………………………….176

5-6- محاسبه سطح فضای باز………………………………………. 177

جدول (5-8 ) محاسبه سطح فضای باز………………………………. 177

5-7- روندطراحی……………………………………………………….. 178

5-7- 1حجمهای اولیه………………………………………………….. 178

5-7-2- پلانهای طبقات………………………………………………… 180

6- نتیجه گیری…………………………………………………………….182

7- پیوستها و ضمایم…………………………………………………….. 183

منابع ………………………………………………………………………. 189

چکیده:

شهر و شهروند از مهم‌ترین مفاهیم اجتماعی سیاسی است که همواره در طول تاریخ راه پر فراز و فرودی پیموده و از طرف متفکران و صاحب نظران علاقمند به مسایل اجتماعی از ادوار باستان تا کنون مورد بحث و چالش قرار گرفته است. با گسترش شهرنشینی هر روز شاهد افرادی هستیم که به نوعی خود را از روستاها جدا کرده و به شهرها نزدیک می‌شوند . در نگاه اول واژه شهرنشین برای عده زیادی از شهروندان بسیار زیبا و برای بعضی‌ها نوعی پرستیژ به شمار می‌آید. اما این که تا چه حد توانسته ایم شهروندان را با قوانین و حقوق متقابل افراد در قبال یکدیگر در یک زندگی شهری آشنا کنیم جای بسی سوال و تأمل دارد.در این بین مرکز و مغز متفکر یک شهر جهت کنترل نظام شهر نشینی، شهرداری آن شهر می باشد.جدای از عوامل انسانی ،بنای ساختمان شهرداری هر شهر می تواند هم معرف شخصیت آن شهر از جهات مختلف بوده و هم بستری مناسب جهت بهره دهی مناسب عوامل انسانی مشغول بکار در این سازمان باشد.پس نوع طراحی بنای ساختمان شهرداری یک شهر اهمیت ویژه ای در نشان دادن مسایل ذکر شده دارد. رساله حاضر، ابتدا به دنبال تعریف درستی از شهر و شهروند است و همچنین بیان حقوق و وظایف شهروندی را شامل می شود (که اهمیت و جایگاهشان در نظام اجتماعی از مسائل و دغدغه‌هایی است که محور بحث بسیاری از جامعه شناسان و تحلیل گران اجتماعی می‌باشد)و سپس به معرفی مسایل مربوط به شهرداری چه از نظر تاریخچه و قوانین و چه از نظر مسایل مربوط به طراحی ساختمانهای شهرداری می پردازد.

ارائه اطلاعات مربوط به ساختمانهای اداری دیگر هدف آن میباشد و در نتیجه هدف اصلی از این رساله بیان فرم گرایی و مطالعات مربوط به این مبحث و مکتب فرمال بخصوص در معماری است که در پایان با استفاده از تمامی مطالعات انجام یافته و موقعیت یابی مناسب جهت طراحی ،به طراحی ساختمان اداری شهرداری شهر خامنه بر پایه معماری فرم گرا منجر می شود.

مقدمه:

شهرنشینی و مدنیت که نوع تکامل یافته زندگی اجتماعی است با محدودیت‌های اجتماعی زیادی مواجه است. نحوه و شکل زندگی در شهر امر طبیعی و ذاتی نیست و مساله تعلیمی و آموزشی است که دارای دو طرف است از یک سو مدیران و مسئولان شهری عهده‌دار تعلیم دائم زندگی شهری هستند و از سوی دیگر شهرنشینان مکلفند برای ادامه حیات مطلوب در شهر فرهنگ شهرنشینی را بیاموزند و فرزندان خود را با محدودیت‌های ناشی از فرهنگ آشنا سازند. رسانه‌ها از جمله تلویزیون، بروشور، کتاب، نشریات، نرم‌افزار، پایگاه اینترنتی، کتابچه‌های آموزشی و . . . نقش مهمی را در بالا بردن فرهنگ شهروندی دارند. سازه شهروندی در بردارنده مجموعه حقوق و تکالیفی است که اعضای جامعه نسبت به یکدیگر، نهادها و جامعه دارند. شهر سکونت گاهی بزرگتر از روستا و دارای قوانینی متفاوتتر از آن می باشد. مهمترین نماد شهر، شهرداری آن است. نوع طراحی ساختمان شهرداری که ساختمانی است اداری برای شناسایی شهریت یک شهر بسیار مهم است. فضای اداری اغلب به عنوان حیطه یک فعالیت با حدودش تعریف می شود. ممکن است این فضا فعالیت های متعدد و متفاوتی را در بر گیرد. فعالیت هایی که بطور همزمان و یا در پی هم انجام میگیرند و حدود آن را مجموعه ای از دیوارهای حجیم و با خطوط موجود در کف سازی تعیین می کند.

در این میان ساختمان های دولتی و عمومی یکی از مهمترین ارگان های یک شهر می باشند، از این رو طراحی خاص و مکان یابی چنین پروژه هایی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. هر ساختمان عمومی در یک شهر می تواند نماد آن نهاد بوده و نقش عملکردی ایفا کند، از بین این ساختمان های اداری و دولتی ساختمان شهرداری نقشی ویژه و متفاوت دارد، زیرا محل رجوع بسیاری از مردم جهت حل مسائل شهری و ساختمانی خود می باشد. شهرداری ها نیز در زیر مجموعه فضاهای اداری طبقه بندی می شوند و تابع قوانین و مقرارت فضاهای اداری می باشند.

امروزه سهولت و سرعت در انجام وظایفی که همواره در حال تغییر است، در طراحی نقش تعیین کننده را بر عهده دارد. فعالیت های اداری می بایست به منظور ابقای خود تغییر کند. به همین ترتیب می بایست مراحل طراحی بر اساس این تغییرات و نیز بر اساس قوانین موجود برای کارمندان و روابط کاری میان آنها تغییر کند، بنا بر این در جهت تطبیق این فعالیت های نوین باید فضاها وسیع تر فرض شوند.

پروژه حاضر با عنوان « طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه با رویکرد فرم گرا » در شهر خامنه در استان آذربایجان شرقی به فاصله 70 کیلومتری از غرب تبریز واقع است که مساحت آن 6700. متر مربع و برای 70 نفر کارمند می باشد. با توجه به اهمیت شهر خامنه چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ فرهنگی و تاریخی،فرم و شکل ساختمان شهرداری این شهر حائز اهمیت می باشد که ساختمان فعلی به هیچ وجه این نیازها را پاسخ نداده است. لذا در طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه رویکرد فرم گرایی در نظر گرفته شد تا بتوان در طراحی این ساختمان بهترین نتیجه را از نظر فرم و شکل بنا گرفت.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسئله

شهر مانند یك موجود زنده محتاج نظم و ترتیب سیستمی و فعال و پویاست، در صورتیكه هریك از سلولهای این پیكر بدرستی كار نكند مطمئنا موجبات ناراحتی یا بیماری را فراهم ساخته و در نتیجه نا آرامی و بیقراری و فرسودگی و خمودگی و . . . . را به دنبال داشته و زندگی را سخت و دشوار میكند.

به قول حكیم ابوالقاسم فردوسی

” چو عضوی به درد آورد روزگاردگر عضوها را نماند قرار تو كز محنت دیگران بی غمی نشاید كه نامت نهند آدمی ”

نظم و تربیت شهری شهروندان در شهر باعث راحتی و آسایش و زندگی آنان است.

برقراری این نظم نیازمند وجود مراکز و سازمانهای مختلفی است که از اصلی ترین این سازمانها، شهرداری هر شهر می باشد. شهرداری ها بمانند مغز یک شهر طراحی هر شهر را کنترل می کنند. تاریخچه تاسیس شهرداری در ایران که نخست نام بلدیه را بر خود داشت  به سال  1283(ه. ش) بر می گردد که قانون بلدیه در این سال به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

این سازمان علاوه بر کنترل طراحی شهر وظایف دیگری نیز دارند که برخی از این وظایف به شرح زیر است:

– پاکیزه نگاه داشتن شهر

– جمع آوری و حمل زباله شهری

– صدور مجوزهای ساخت و ساز شهری

– دریافت عوارض شهری

– برقراری نظم در شهر

مشخص است که این وظایف رفت و آمد مراجعه کنندگان بسیاری را در طول روز در پی خواهد داشت. بصورتی که میتوان گفت تمامی شهروندانی که اقدام به ساخت مسکن در شهر میکنند گذری بر شهرداری شهر خواهند داشت. از سوی دیگر در عرف جامعه مهمترین ساختمان اداری یک شهر ساختمان شهرداری شهر می باشد. لذا این موارد نقش نوع طراحی ساختمان شهرداری هر شهر در شناسایی فرهنگ و اهمیت و پیشرفت آن شهر را نشان میدهد.

پروژه حاضر با عنوان ” طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه با رویکرد فرم گرایی ” در محدوده شهر خامنه در شهرستان شبستر به مساحت6700 متر مربع و برای 70 نفر کارمند می باشد.

از آنجا که شهر خامنه از قدیمی ترین شهرهای استان آذربایجانشرقی می باشد که تاریخ تاسیس شهرداری این شهر به سال 1314 هجری شمسی باز میگردد که از این لحاظ در رتبه  دوم بعد از شهر تبریز قرار دارد که این بر اهمیت شهرداری این شهر افزوده است. از دیگر ویژگیهای شهر خامنه می توان به شخصیتهای مهم و سیاسی منتسب به این شهر و همچنین فرهنگ بالای مردم این شهر که بیش از 98 درصد مردم این شهر باسواد می باشند و پسوند  فرهنگی را به شهر خامنه اختصاص داده اند اشاره نمود.

بنابراین، این ویژگی ها که اهمیت این شهر و در پی آن اهمیت شهرداری این شهر را نشان می دهد وجود یک ساختمان فاخر را می طلبد، اما در واقع این چنین نمی باشد. ساختمان یک طبقه حال حاضر شهرداری خامنه ساختمانی نسبتا قدیمی است که در سال 1366 هجری شمسی تجدید بنا گردیده است که به هیچ عنوان در خور وشأن شهر خامنه نمی باشد. لذا با توجه به مطالب ذکر شده احداث ساختمانی شکیل و دارای معماری مناسب و به روز برای شهرداری شهر خامنه بسیار ضروری به نظر می رسد. نوع طراحی نیز بایستی بگونه ای باشد که هم چشم نواز، هم زیبا و هم بر پایه سبکهای معماری روز

1-4- اهداف کلی و جزئی……………………………………………………………………

1-5- سوالات…………………………………………………………………………………..

1-6- فرضیه ها………………………………………………………………………………..

فصل دوم:  مبانی نظری

2-1-تعاریف عمومی مفهومی و عملییاتی متغیرها……………………………………..

2-2- نتیجه گیری مطالعات…………………………………………………………………..

2-3-سیستم های صنعتی ساختمان سازی ……………………………………………..

2-4- سقف های حبابی (bubble ceck)…………………………………………………….

2-5- سقف حبابی به عنوان سقف پیش ساخته ………………………………………..

2-6- سیستم ساختمانی ترونکو …………………………………………………………

2-7- دیوارهای سه بعدی (3D PANEL)   ………………………………………………….

2-8- سیستم ساختمانی بتن مسلح با عایق ماندگار …………………………………

2-9- ICF در ایران…………………………………………………………………………….

2-10- سیستم پیش ساخته بتنی ………………………………………………………

2-11- سیستم سازه های سبک فلزی(lSF) ) (Lightweight  Steel  Frame…………

2-12-  بررسی ساختمان از نظر مصالح  …………………………………………………

2-13- سقف عرشه فولادی ………………………………………………………………….

2-14- سازه عرشه فولادی  …………………………………………………………………

2-15- انواع مسکن…………………………………………………………………………….

2-16- تقسیم بندی فضاهای داخل خانه …………………………………………………..

2-17- تعاریف و شاخص‌های برنامه ریزی همسایگی‌ها و محلات………………………..

2-18- تراکم مسکونی…………………………………………………………………………

2-19- معضلات مجتمع های مسکونی بزرگ………………………………………………

فصل سوم:  نمونه های داخلی و خارجی

3-1- نمونه‌های اجرایی داخلی……………………………………………………………….

3-2- مجتمع مسکونی آلبیون………………………………………………………………….

3-3- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………….

فصل چهارم:  ضوابط واستاندارد وبرنامه فیزیکی

 

4-1- اصول اولیه طراحی فضا های  مسکونی………………………………………………

فصل پنجم:  شناخت بستر منطقه طراحی

5-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………

5-2- مطالعات……………………………………………………………………………………

5-3- اقلیم………………………………………………………………………………………..

فصل ششم:  فرایند طراحی

6-1- عوامل تاثیر گذار بر روند طراحی…………………………………………………………

6-2- ورودی………………………………………………………………………………………

6-3- معیارهای عمومی طراحی بلوکها……………………………………………………..

6-4- تناسب و عملکرد فضاها………………………………………………………………….

6-5- نما……………………………………………………………………………………………

6-6- سیمای شهری …………………………………………………………………………..

6-7- ایده و کانسپت……………………………………………………………………………..

فهرست منابع…………………………………………………………………………………….

مقدمه:

همزمان با صنعتی شدن جوامع بشری و شکل گیری صنایع و کارخانجات در شهرهای جهان تحولاتی بسیار مهم در جوامع صورت گرفته که چهره زندگی شهری را کاملاً دگرگون ساخته و این تاثیرات با سرعت بسیار فراوان در تمام جوانب زندگی بشر ریشه دوانده . معماری و مسکن نیز از جمله جوانب مهم زندگی انسان هستند که از این تاثیرات جان به در نبردند و دست خوش تغییرات بسیار زیادی در قالب تحول در شهرها و اوضاع اجتماعی و اقتصادی و …. شدند .

با رشد روزافزون صنایع و احداث کارخانجات فراوان جهت رفع نیازهای بشر ، روز به روز نیاز به کارگران جهت کار در امر صنایع افزایش یافت به طوری که جمعیت کارگری شهرها پاسخگوی این نیاز بنودند . از طرفی با صنعتی شدن شهرها شرایط زندگی در آنها بهبود یافت که این دو عامل باعث آغاز مهاجرت جمعیت روستایی به شهرها شد .

مهاجرت روز افزون جویندگان کار به شهرها و مراکز صنعتی تمامی جوانب زندگی شهرهی انسانها را تحت تاثیر قرار داد که یکی از مهمترین آنها تامین مسکن برای مهاجران بود . امروزه تهیه مسکن در شهرهایی که دارای صنایع بزرگ می باشند و جمعیت مهاجر شاغل در این صنایع را در خود جای می ذهند یکی از مشکلات و مسائل مهم در این شهرهاست .به رغم این شرایط که در کشور ما نیز حاکم است و تاثیرات بسیار اساسی در ساختار شهرها و جوامع آن دیده می شود توجه چندانی به این امر نشده.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسئله

( مجتمع مسکونی کارگران شهرک صنعتی شهید سلیمی ) با توجه به موارد مذکور انتخاب شده است و در این پایان نامه سعی بر آن است که با توجه به اینکه یک مجتمع مسکونی برای قشری خاص با فرهنگ ، اقتصاد و سایر شرایط خاص خود طراحی می گردد .بتوان مطالعاتی جامع در راستای طرح یک مجتمع مسکونی برای کارگران به عنوان پشتیوانه طرح ارائه داد .

بطور قطع مجتمع مسکونی، خاص قرن بیستم نبوده وپیشینه کهن تری را داراست همزمان با صنعتی شدن جوامع بشری و شکل گیری صنایع و کارخانجات در شهرهای جهان، تحولاتی بسیار مهم در جوامع صورت گرفته که چهره زندگی شهری را کاملاً دگرگون کرد و این تاثیرات با سرعت بسیار فراوان در تمام جوانب زندگی بشر ریشه دواند،معماری و مسکن نیز از جمله جوانب مهم زندگی انسان هستند که از این تاثیرات جان به در نبردند و با توجه به تغییـــرات زمــانی دچار تغییــر و تحـول گشته اند.مهاجرت روز افزون جویندگان کاربه شهرها و مراکز صنعتی یکی از این مسائل می باشد که تمام جوانب زندگی شهری را تحت تاثیر قرار داده تهیه

این مطلب را هم بخوانید :

 مسکن برای شهرهای دارای صنایع بزرگ و جمعیت مهاجر شاغل در این صنایع ،یکی از مسائل و مشکلات اساسی این شهرهاست این مسئله نه تنـها برای کشـورهای شـرقی که دارای بافت سنتـی بوده اند که برای سـاکنیـن غـرب نیـز غریب و همراه با مشکلات خاص بوده است. هدف طراحی مجتمع های مسکونی برای کارگران با رویکرد صنعتی سازی کاستن مشکلات ناشی ازتامین مسکن قشر کارگر به علاوه توسعه صنعتی سازی ساختمان و جایگزین کردن این روش به جای شیوه ساخت سنتی مسکن است. صنعتی‌سازی ساختمان به معنی مصنوعی‌سازی نیست بلکه صنعتی سازی مسکن یک ضرورت ملی در جهت اصلاح الگوی مصرف می باشد.در طراحی مجتمع مسکونی برای قشر کارگرسعی گردیده علاوه بر تسریع در ساخت و ساز به حفظ ایمنی و مقاوم سازی مجنمع در جهت تانین نیازهای قشر کارگر نیز توجه شود.(حسین پور،1387)

با طراحی و ایجاد چنین مجتمعی برای کارگران می توان از جایگاه صنعتی سازی در جامعه حمایت کرد وآن را ارتقاء داد؛ به علاوه در این روش ،ساختمان سازی سریع و ارزانتر بوده وتامین کننده نیاز این قشر آسیب پذیر خواهد بود .

با توجه به توضیحات ذکر شده هدف از طراحی این مجتمع:

افزایش روز افزون جمعیت و  مهاجران جویای کار به تقاضای شدید برای زندگی آسوده تر در محیطی امن و سالم را ایجاب میکند که با صنعتی سازی و تولید انبوه و ارزان می توان قسمی از این مسائل را حل کرد.

امروزه صنعتی سازی یكی از روشهای مرسوم درامر ساخت وساز می‌باشد. با بهره گیری از تكنولوژی روزو استاندارد كردن قطعات، در هنگام وقوع حوادث غیر مترقبه و پدیده های ناگوار طبیعی، ارزش بیش از پیش خود را آشكار می سازد.

با توجه به اینکه سهم صنعتی‌سازی در بخش مسکن هم اكنون۲ درصد است،با  طراحی وتولید این میزان واحد مسكونی برای قشر کارگر )که قشر بزرگی از جامعه را تشکیل می دهند(  نه تنهادر جهت نیل به سوی مسكن ارزان قیمت، مصرف بهینه انرژی… گامی برداشته می شود بلکه سبب معرفی  هرچه بیشتر این ساختمانها به سایر افراد جامعه جهت آگاهی و اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎی ﺟﺪﻳﺪ در زﻣﻴﻨــﻪ ﻃﺮاحی و ساخت ﻣﺴـﻜﻦ نیز خواهد شد. چرا که فرهنگسازی عامل گسترش صنعتی سازی است

برای گسترش صنعتی سازی بهترین راه شروع از انبوه سازی ها است چرا که در این صورت شاهد کاهش هزینه ها و افزایش قابلیت اطمینان سازه ها هستیم.

با پیشرفت زمان و تکنولوژی باید گام‌ها را بلندتر برداشت تا عقب نمانیم. کشورمان و البته شهر تبریز خوشبختانه از لحاظ همپا بودن با پیشرفت تکنولوژی جایگاه مناسبی را دارد؛ اما در زمینه صنعت ساختمان این اتفاق نیفتاده یا کمتر به آن توجه شده است یا اگر توجهی شده در مقیاس محدودی بوده و عامه مردم طعم ساخت ساختمان به روش مدرن و صنعتی را نچشیده‌اند. بنابراین در یک جمع بندی کلی هدف از طراحی این مجتمع، حرکت به سوی صنعتی شدن ساختمان ها به ویژه مجموعه های مسکونی در راستای تامین نیاز مسکن به صورت انبوه برای کارگران شهرک سلیمی تبریز می باشد.(حاجی جباری،1390)

تحقیق در مورد طراحی “مجتمع مسکونی برای کارگران شهرک شهید سلیمی تبریز با رویکرد صنعتی سازی”  به روش کتابخانه ای و توصیفی- تحلیلی صورت می گیرد سپس با استناد به سوابق مطالعاتی(پایان نامه ها،کتاب ها،مقالات و سایت های علمی معتبر)و تجزیه و تحلیل اطلاعات  به دست آمده تدوین پایان نامه انجام خواهد گرفت.

2-1- ضرورت و اهمیت موضوع

1-2-1- مطالعه و بررسی شرایط زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی و … کارگران

آنان شاید بتوانند این بخش از مطالعات را به عنوان شناخت کاربران مجتمع مسکونی مهمتر از سایر بخشهای مطالعات دانست . چرا که در معماری اساسی ترین حامل مردمند . از این رو معنای هر اثر معماری بدین اصل وابسته است که این اثر معماری تا چه اندازه آسایش مردم را تامین می کند و در پاسخ به نیازهای ایشان کاراست و این امر مگر با شناخت دقیق کار برای آن میسر نخواهد بود . البته مردم نه تنها از نظر دموگرافی : تعداد ، جنس ، مساحت و نکاتی مانند آن در معماری اهمیت دارند بلکه نیازها ، خواستها ، عادات ، اعتقادات ، باورها و شیوه ی زندگی مردم در معماری اهمیت فوق العاده ای دارند ( سرج چرمایف ، 1376 ).

2-2-1- گذشته و حال در زندگی کارگری

از زمانهای بسیار قدیم تا عصر انقلاب صنعتی استاکاران و پیشه وران ، واحد اصلی فرایند کار بودند . در هر پیشه ای کارگران به مجموعه ای از دانش و مهارت فنی مسلط بود و اسلوب و روش کار را نیز می دانست و با شیوه های بخصوص تولید کاملاً آشنا بود و روش های انجام کار به تشخیص او واگذار می شد . به طوریکه کارگر جسماً و روحاً ترکیبی از مفهوم مهارت فیزیکی و تخصص بود و این در شرایطی بود که کار ، زندگی اجتماعی و زندگی خصوصی کارگر در هم تلفیق شده و آب و رنگ خاصی به زندگی او می داد .

اما تولید کارخانه ای پس از عصر انقلاب صنعتی در وضعیت اجتماعی همه کارگران تغییر اساسی بوجود آورد و برمهارتهای پیشه ای و روابط کار تاثیرات عمیقی گذاشت . بدین ترتیب نیروی کار در یک کارگاه یا کارخانه متمرکز شد اکنون کارگران بایستی از نظم و دستوری که کارفرما اعمال می کند پیروی کند و شرایط زندگی خود را با آن تطبیق دهد . و  اگر چه از نظر حقوقی افرادی آزاد هستند ولی از نظر اقتصادی و اجتماعی وابسته و تابع شرایط کاری و خاص کارفرمایان خود می باشند . ( غلام عباس توسلی ، 1385)

بدین ترتیب تمامی جوانب زندگی کارگران اعم از زندگی خصوصی ، اجتماعی ، اوقات فراغت ، تفریح و … کاملاً وابسته به اوقات فراغت و شرایط کاری آنها است .

آن چه در شرایط فعلی زندگی کارگران مشاهده می شود همان نارضایتی چند صد ساله کارگران از شرایط زندگی اجتماعی و خصوصی شان است چرا که کارگران افرادی هستند که حاصل دسترنج آنها یعنی تولیدات کارخانجات جهت رفاه و بهتر شدن زندگی افراد بشر و هم نوعان خودشان می باشند در حالی که خود از انها بهره مند نیستند و از طرفی اغلب انها جهت برخورداری از امکانات رفاهی شهری ، شهر و یا روستای محل زندگی خود را ترک نموده و به شهرهای بزرگتر آمده اند در حالی که در این شهرها تحت استثمار صنایع وایح شده اند و در حقیقت از چاله به چاه افتاده اند و این نارضایتی از شرایط زندگی ناشی از اینگونه مسائل می باشد و به همین دلیل این قشر از هر نظر آسیب پذیر می باشند و سعی فراوانی در این زمینه شده تا این شرایط بحران انگیز برطرف گردد که علی رغم اقدامات و مطالعات بسیار هنوز به نتیجه مطلوب خاصی نرسیده ایت . در کشور ما نیز فعالیتها و برنامه ریزیهایی در این زمینه اجرا شده و طرحهایی به مرحله اجرا درآمده که به آنها اشاره خواهد شد .

3-2-1- اسکان، مهمترین بخش زندگی کارگران

همان طور که در مباحث گذشته اشاره شد قسمت اعظم کارگران شاغل در صنایع مهاجرین جویای کار هستند که از اقسی نقاط کشورهای صنعتی به مراکز شهرهای صنعتی روی آورده اند که تعداد محدودی از آنها از شرایط اسکان مطلوب برخوردار بوده و هستند .

بنابراین اسکان مهمترین مسئله در بخش مطالعه شرایط زندگی کارگران می باشد .

اگر نگاهی به آمار موجود در کشور بیندازیم می توانیم به راحتی دریافت که چه تعداد کارگران شاغل در کارخانه جات محل سکونت خود را جهت یافتن شغل ترک نموده و به شهرهای صنعتی روی آورده اند .

علاوه بر سایر مشکلات اجتماعی و اقتصادی که به تبع این مهاجرتها به شهرهای بزرگ تحمیل می شود مشکل اسکان و تهیه مسکن برای این خیلی مهاجرات مساله بسیار حیاتی و حائز اهمیت برای مدیران و برنامه ریزان شهری است.

3-1- پیشینه طرح های معماری مسکن کارگری

پیشینه مسکن کارگری به دوره ای برمی گردد که کارخانه داران عمده جهت صرفه جویی در وقت و انرژی کارگران و توانایی وجود کنترل بیشتر در عملکرد آنان ، کارگران را در نزدیکی کارخانجات خود اسکان دادند . این خانه ها که بیشتر به زندان شباهت داشته اند تا خانه اوضاع بسیار نابسامانی داشتند . حتی چنین خانه هایی در انگلستان توسط کارخانه ی ابریشم جهت اسکان کارگران خود که کودکانی با سن 7 الی 12 ساله بود احداث نمودند که این کارگران مانند زندانیان هر روز صبح به کارخانه برده می شدند و در پایان شیفت کاری به این خانه ها که دارای فقط یک درب ورودی و خروجی بود عودت داده می شدند و این درب توسط یک نگهبان قفل می شد و صبح روز بعد نیز به همین ترتیب . به همین دلیل نمی توان ایده خاصی به غیر از استثمار و استعمار کارگران در این خانه های زندان گونه یافت . اما اولین طرح جامعی ای که در مورد مسکن کارگران تهیه شده توسط رابرت اون کارخانه دار انگلیسی که صاحب کارخانجات بزرگ کتان بود ارائه شد شاید بتوان او را تنها شخصی دانست که تا آن زمان بیشتر از کارگران به فکر آسایش آنان بوده است . به همین منظور رابرت اون طرح بسیار جامع و کاملی برای یک شهرک با خانه های آپارتمان و تمام امکانات تفریحی ، مذهبی ، بهداشتی و …. توسط گروهی از معماران تهیه و به اجرا در آورد.

رابرت اون در انگلستان  به عنوان یک کارخانه دار بزرگ بلکه به عنوان یک تحول گر اجتماعی معروف بود رابرت اون در این طرح تمامی امکاناتی که در یک شهر برای یک شهروند انگلیسی موجود بود گنجاند . کلیسا – مدرسه – تئاترو … از جمله این امکانات بودند . اما همان طوری که قبلاً ذکر شد کارخانه داران و سرمایه دارانی همچون رابرت اون به ندرت سرمایه خود را معطوف اسکان و آسایش کارگران خود می نمودند چرا که بیشتر صرفه اقتصادی و افزایش تولید و در نتیجه افزایش سود کارخانجات خود مد نظرشان بود .

در عصر حاضر کمتر کارخانه دار یا سرمایه داری حاضر به سرمایه گذاری در این زمینه می باشد گرچه ایجاد چنین امکاناتی برای کارگران تاثیرات بسیار فراوانی در افزایش توان کاری و … آنان دارد .

 

فهرست مطالب

 عنـوان                                                                             صفحه

فصــل اول(كلیات تحقیق )

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………..1

بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………..2 اهمیت ‌و ضرورت ‌پ‍‍ژوهش……………………………………………………………………………………………………….3

اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….4

هدف كلی  ……………………………………………………………………………………………………………………4 هداف فرعی ………………………………………………………………………………………………………………….4 هدف كاربردی ……………………………………………………………………………………………………………….4

سؤالات پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………………..5

تعاریف واژه هاو مفاهیم ………………………………………………………………………………………………………….5

فصــل دوم  (ادبیات و پیشینه تحقیق )

مفهوم سلامت عمومی …………………………………………………………………………………………………………….7

تعاریف سلامت عمومی …………………………………………………………………………………………………………..8

 دیدگاه های مربوط به سلامت عمومی……………………………………………………………………………………….9

دیدگاه اتکینسون و هیلگارد ………………………………………………………………………………………………9

دیدگاه  فرانکل …………………………………………………………………………………………………………….10

دیدگاه آلپورت……………………………………………………………………………………………………………..11

دیدگاه آدلر………………………………………………………………………………………………………………….11

دیدگاه الیس…………………………………………………………………………………………………………………11

دیدگاه  فرام ………………………………………………………………………………………………………………..12

دیدگاه کارل هورنای……………………………………………………………………………………………………..12

دیدگاه  فروید ………………………………………………………………………………………………………………13

دیدگاه مازلو ………………………………………………………………………………………………………………..13

دیدگاه گلاسر ……………………………………………………………………………………………………………..13

مفهوم استرس  …………………………………………………………………………………………………………………..14

تعریف استرس ……………………………………………………………………………………………………………………15

 

دیدگاه های مربوط به  استرس ………………………………………………………………………………………………..15

دیدگاه زیست شناختی …………………………………………………………………………………………………….16

دیدگاه روانی ـ اجتماعی……………………………………………………………………………………………………18

استرس و شخصیت…………………………………………………………………………………………………………………19

استرس و بیماریهای جسمی………………………………………………………………………………………………………20

استرس و سیستم ایمنی بدن ……………………………………………………………………………………………………..22

استرس و فرایندهای فکری ……………………………………………………………………………………………………..23

عوامل فشارزای دانشجویی ……………………………………………………………………………………………………..24

تغییر در سبک زندگی………………………………………………………………………………………………………24

ازدحام وشلوغی………………………………………………………………………………………………………………25

امتحانات………………………………………………………………………………………………………………………..26

نمرات ………………………………………………………………………………………………………………………….27

فشردگی دوره های تحصیلی……………………………………………………………………………………………..28

رقابت  ………………………………………………………………………………………………………………………….28

كمروئی…………………………………………………………………………………………………………………………29

مشکلات مالی، حمایت والدین ………………………………………………………………………………………….30

یافتن دوست جدید…………………………………………………………………………………………………………..30

سنجش فشارزاهای روانی ـ اجتماعی…………………………………………………………………………………………..31

پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………32

پژوهشهای انجام شده در خارج کشور…………………………………………………………………………………32

پژوهشهای انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………………………………35

فصــل سوم ( روش شناسی تحقیق )

نوع مطالعه…………………………………………………………………………………………………………………………..38

جامعه و نمونه آماری، روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………..38

ابزار گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………38

پرسشنامه مشخصات فردی ………………………………………………………………………………………………..38

پرسشنامه سلامت عمومی…………………………………………………………………………………………………..38

پرسشنامه عوامل فشارزای روانی – اجتماعی………………………………………………………………………….40

این مطلب را هم بخوانید :

روش اجرا  و  جمع آوری داده‌ها …………………………………………………………………………………………….40

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………………………………………………………………………………….41

ملاحظات اخلاقی………………………………………………………………………………………………………………….41

فصــل چهارم (توصیف و تحلیل داده‌ها )

توصیف داده‌ها…………………………………………………………………………………………………………………….42

تحلیل داده‌ها………………………………………………………………………………………………………………………44

فصــل پنجم ( بحث ونتیجه گیری، پیشنهادات)

بحث و نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………..54

پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………..56

محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………57

منابع

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………..58

منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………….62

پیـوست‌ها

پرسشنامه مشخصات فردی ……………………………………………………………………………………………………….65

پرسشنامه عوامل فشارزای روانی – اجتماعی………………………………………………………………………………….65

پرسشنامه سلامت عمومی………………………………………………………………………………………………………….68

 

فهرست جداول

جدول (1– 4) توزیع مقطع تحصیلی افراد نمونه به تفكیك جنسیت………………………………………………42

جدول (2-4) نتایج بررسی نرمالیتی توزیع نمرات آزمونهای سلامت عمومی و عوامل فشارزای          روانی ـ  اجتماعی بوسیله آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف……………………………………………………43

جدول (3- 4)  ضرایب همبستگی بین عوامل فشارزا و سلامت عمومی………………………………………….44

جدول  (4- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه سلامت عمومی در دانشجویان دختر و پسر………………45

جدول (5- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه سلامت عمومی در دانشجویان مجرد و متاهل……………46

جدول ( 6- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه سلامت عمومی در مقاطع تحصیلی مختلف……………..47

جدول (7- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه سلامت عمومی بر حسب مدت زمان اقامت دانشجویان در خوابگاه……………………………………………………………………………………………………………………….48

جدول (8- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه عوامل فشارزا در دانشجویان دختر و پسر…………………49

جدول (9- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه عوامل فشارزا در دانشجویان مجرد و متاهل………………50

جدول (10- 4) مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه عوامل فشارزا در مقاطع تحصیلی………………………….51

جدول (11- 4)  مقایسه میانگین نمرات پرسشنامه عوامل فشارزا بر حسب مدت زمان اقامت دانشجویان در خوابگاه……………………………………………………………………………………………………………………….52

جدول (12- 4) ضرایب حاصل از تحلیل رگرسیون عوامل فشارزا  بر سلامت عمومی………………………53

 

فهرست تصاویر

تصویر 1- 2 ) تصویر کانن از استرس ……………………………………………………………………………………..16

تصویر 2- 2 ) مسیر اصلی پاسخ استرس (سلیه 1970)…………………………………………………………………17

 

فصـل اول

کلیات تحقیق

 

 

  مقدمه

سلامت، یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار و بخش جدایی ناپذیر آن برای شکوفایی و ارتقای کیفیت زندگی است. تقریباً همه افراد در جوامع مختلف به شیوه‌های گوناگونی به دنبال رسیدن به آرامش و رفاه نسبی در جنبه‌های مختلف زندگی هستند. اما با گسترش روز افزون صنعت و تکنولوژی و به تبع آن افزایش مسئولیتهای افراد، نابهنجاریها، اختلالات روانی و بیماریهای جسمی نیز رو به افزایش است. در ارتباط با سلامت عمومی معمولاً احساس فشار و تنیدگی نقطه شروع ناراحتی روانی است و تداوم آن موجب اختلال در کنشهای روانی، اجتماعی و بدنی فرد می‌گردد. در شرایط عادی و معمولی برخی از استرس ها، نگرانیها و ضربه‌های روحی و روانی را می‌توان نادیده گرفت، اما گاهی شدت و پایداری این عوامل فشارزا به حدی است که حتی فرد را از انجام کارهای روزمره باز می‌دارد. استرس یکی از موضوعاتی است که علیرغم پیشرفت علم و تکنولوژی همیشه با بشر همراه بوده و هیچگاه انسان نتوانسته که بطور کامل خود را از آن دور کند. انسان امروزی با دو جنبه متضاد استرس روبرو است؛ از یک سو جزء ضروری از زندگی است که با تحریکات آنی، فرد را برای زندگی، حرکت و پیشرفت آماده می‌نماید و از سوی دیگر، استرس ریشه بسیاری از مشکلات روانی، پزشکی و اجتماعی است. انتشار

اهمیت و ضرروت پژوهش… 5

اهداف پژوهش… 6

الف) اهداف کلی.. 6

ب) اهداف ویژه 6

سوالات پژوهش… 7

الف) سوال اصلی.. 7

ب) سوالات ویژه 7

تعاریف مفاهیم واصطلاحات… 7

الف- تعاریف نظری.. 7

ب- تعاریف عملیاتی.. 8

 

فصل دوم: ادبیّات و پیشینه پژوهش

مقدمه. 10

1- مبانی نظری پژوهش… 11

مفاهیم رهبری.. 11

وظایف رهبری.. 12

سبک‌های رهبری.. 12

سبک‌های مبتنی بر استفاده از اقتدار. 13

سیستم‌های مدیریت لیکرت… 13

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چگونگی پدیداری دیدگاه رهبری.. 13

مهارت مدیران كاریزماتیك و امنیت مدار. 14

ارتباطات-كارباگفتاروجنبه مكتوب زبان شناختی. 14

عناصر رهبری‌ اثربخش‌ 15

رهبری امنیت مدار و استراتژیک… 17

مهارت استراتژیک رهبران. 18

 

رهبری امنیت مدار و خدمتگزار. 20

کاربردهای رهبری امنیت مدار. 21

رفتار سازمانی کارکنان. 23

رویکردهای موثر رهبری بر توانمندسازی کارکنان. 25

بهداشت در قرون باستان. 27

بهداشت در جهان اسلام. 29

سطوح بهداشت… 29

پیشگیری سطح اول. 29

ارتقای بهداشت… 29

حفاظت ویژه در مقابل وقایع بهداشتی و بیماری‌ها 30

پیشگیری سطح دوم. 30

پیشگیری سطح سوم. 30

بهداشت عمومی.. 30

2- پیشینه پژوهش… 31

الف) پژوهش های انجام شده در داخل كشور. 31

ب) پژوهش های انجام شده در  خارج از كشور. 33

نتیجه گیری.. 35

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

فصل سوم: روش شناسی پژ‍وهش

مقدمه. 37

نوع پژوهش… 37

جامعه آماری.. 37

نمونه و روش نمونه گیری.. 38

ابزار پژوهش… 38

روایی و پایایی.. 38

 

این مطلب را هم بخوانید :

روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش… 40

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه. 42

الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده هـا 43

ب) تجزیه و تحلیل استنباطی داده هـا 49

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها

جمع بندی.. 56

یافته های پژوهش… 57

بحث و تفسیر داده ها 59

نتیجه گیری.. 61

محدودیت ها 62

الف) محدودیت در قلمروپژوهش… 62

ب) محدودیت های اجرایی.. 62

پیشنهادها 63

الف) پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش… 63

ب) پیشنهادات برای پژوهشگران آتی.. 64

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

منابع

الف) منابع فارسی.. 66

ب) منابع انگلیسی.. 68

 

پیوست­ها

پیوست1: پرسشنامه. 70

پیوست2: جداول مربوط به spss. 72

تعهدنامه اصالت رساله یا پایان نامه تحصیلی.. 74

چکیده انگلیسی. 75

فهرست جد ول

عنوان                                                                                                                  صفحه

جدول(3-1)  توزیع فراوانی جامعه آماری بر حسب جنسیت… 37

جدول(3-2)  توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب جنسیت… 38

جدول(3-3)  مقادیر ضریب آلفای کرونباخ برای مولفه ها 39

جدول(4-1) توزیع فراوانی به تفكیك جنسیت… 43

جدول(4-2) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها 44

جدول(4-3)توزیع فراوانی  تحصیلات آزمودنی ها 45

جدول (4-4) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت… 46

جدول (4-5) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک پست سازمانی.. 47

ﺟﺪول (4-6): ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻛﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﻴﺮﻧﻒ… 48

جدول(4-7) نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای مولفه اثربخشی کارکنان شبکه بهداشت و درمان. 49

جدول(4-8) نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای امنیت روانی کارکنان شبکه بهداشت و درمان. 50

جدول(4-9) نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای امنیت روانی کارکنان شبکه بهداشت و درمان. 51

جدول(4-10) نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای مشاهده پتانسیل کارکنان شبکه بهداشت و درمان. 52

جدول (4-11): رتبه بندی شاخص های رهبری امنیت مدار با استفاده از آزمون فریدمن.. 53

جدول(4-12) نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای رهبری امنیت مدار بر رفتارکارکنان شبکه بهداشت و درمان  54

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

 

نمودار(4-1) توزیع فراوانی به تفكیك جنسیت… 43

نمودار(4-2) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها 44

نمودار(4-3) توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها 45

نمودار(4-4) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک  سابقه خدمت… 46

نمودار(4-5) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک پست سازمانی.. 47

 

چكیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر مولفه های رهبری امنیت مدار بر رفتار کارکنان شبکه بهداشت و درمان شهرستان بهشهر تهیه و تدوین گردیده است. گردآوری داده­ها در این پژوهش به روش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه كاركنان شبکه بهداشت و درمان شهرستان بهشهر به تعداد 310 نفر تشكیل داده­اند که بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان تعداد 156 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای بر حسب جنسیت انتخاب شدند. ابزار
اندازه­گیری این تحقیق پرسشنامه استاندارد کومب که دارای 4 بعد در ابعاد اثربخشی روانی، امنیت روانی، مقبولیت کارکنان، مشاهده پتانسیل می­باشد، استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل داده­ها با آمار توصیفی و آمار استنباطی (شامل: آزمون تی تک نمونه­ای) با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد رهبری امنیت مدار بر رفتار کارکنان شبکه بهداشت و درمان شهرستان بهشهر اثرگذار بوده است.

 فصل اول

کلّیّات پژوهش

 

مقدمه

امروزه، رهبری به انواع مختلفی از مهارت ها و شیوه­های انعطاف پذیر، به منظور، مواجهه با چالشهای تغییر و تقاضاهای جدید نیازمند است.رهبری امنیت مدار یك رابطة مثبت، مبتنی بر نظریه رهبری است. رهبرامنیت مدار با ایجاد امنیت از طریق ارزشگذاری، مقبولیت و قدردانی و فراهم آوردن زمینة كاوش از طریق تأكید بر رشد، توسعه و پتانسیل و نیز رسیدگی به وظایف وموقعیت ها از طریق یك رویكرد مثبت، زمینة رشد ، یادگیری و نوآوری را در سازمان فراهم می آورد و سازمان را در جهت تبدیل شدن به سازمان یادگیرنده، سوق می دهد.

رهبران خدمت گزار با ایجاد ویژگیهایی چون اعتماد، تعهد و گسترش فضای دوستی و مهرورزی میزان ارتباطات میان اعضای سازمان را گسترش داده و روابط اجتمایی سازمان را تقویت می­کنند. علاوه بر این ویژگی ها که منجر به ارتقاءرضایت شغلی در سازمان است رهبران خدمت گزار با توسعه و آموزش پیروان همچنین تلاش جهت توانمندسازی آنها و توجه به مسئله یادگیری و یاددهنگی باعث تسهیل گام­های سازمان به سوی سازمان دانشی می شود.

رهبری امنیت مدار، رویكردی را در پیش می گیرد كه به واسطه ی آن، سازمان ها قادر خواهند بود پویایی بین بهره برداری از منابع موجود كه قابل پیش بینی­تر و شناخته شده تربه نظر می­رسند با نوآوری