1. 2 . 1. تعلیم و تربیت…………………………………………………………………………………………… 111
2. 2 . 1. آزادی……………………………………………………………………………………………………… 112
3. 2 . 1.حاكمیت قانون اسلام…………………………………………………………………………………… 113
4. 2 . 1. عدالت، امنیت و رفاه………………………………………………………………………………….. 114

1 . 4. 2 . 1. برقراری عدالت هدف ارسال پیامبران…………………………………………………………. 114

2 . 4. 2 . 1. عدالت، امری فطری و عقلانی…………………………………………………………………. 114

3 . 4. 2 . 1. عدالت صفت الهی است و احکام اسلام نیز مبتنی بر آن…………………………………. 114

4 . 4. 2 . 1. عدالت، ارزشی برتر و تغییر نا پذیر و شاخص حکومت اسلامی………………………. 114

5 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، زمینه ساز توسعه معنوی و ایجاد محیط امن……………………………… 115

6 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، تکلیفی انسانی و دینی……………………………………………………….. 115

5. 2 . 1. استقلال و خودکفایی………………………………………………………………………………….. 117
6. امکانات کارآمدی………………………………………………………………………………………………… 118

1 . 2 . اصول…………………………………………………………………………………………………………. 118

1. 1. 2 . مشروعیت الهی…………………………………………………………………………………………. 119
2. 1. 2 . مبانی اعتقادی و فقهی…………………………………………………………………………………. 119
3. 1. 2 . رعایت مصلحت عمومی……………………………………………………………………………… 120
4. 1. 2 .توجه به مقتضیات زمان و مکان………………………………………………………………………. 121
5. 1. 2 . مردمسالاری دینی………………………………………………………………………………………. 122
6. 1. 2 . خدمتگزاری……………………………………………………………………………………………… 122

2 . 2 . ابزار…………………………………………………………………………………………………………… 123

1. 2. 2 . نظارت و کنترل همگانی………………………………………………………………………………. 123
2. 2. 2 . نیروی انسانی متعهد و متخصص……………………………………………………………………. 124
3. 2. 2 . مشارکت و همکاری…………………………………………………………………………………… 125
4. 2. 2 . قواعد و مقررات مناسب………………………………………………………………………………. 125
5. 2. 2 . حسن تدبیر و مدیریت………………………………………………………………………………… 126
6. 2. 2 . جلب اعتماد و رضایت مردم………………………………………………………………………… 126
7. موانع کارآمدی سیاسی………………………………………………………………………………………….. 127

1 . 3. انحراف از ارزش های اسلامی…………………………………………………………………………… 128

2 . 3.انحراف فکری، مفاسد اخلاقی و سیاسی……………………………………………………………….. 128

3 . 3.  تجمل پرستی، اسراف و کاغذبازی در ادارات………………………………………………………. 128

4 . 3. جدایی دولت ها از مردم و انزوای روحانیت………………………………………………………… 129

5 . 3. سختگیری و فشار بر مردم……………………………………………………………………………….. 129

6 . 3.  رابطه سالاری……………………………………………………………………………………………….. 130

7 . 3. دولت فراگیر و تداخل مسئولیت ها……………………………………………………………………. 130

8 . 3. غفلت از اصلاحات………………………………………………………………………………………… 130

9 . 3. اختلاف و قانونگریزی…………………………………………………………………………………….. 130

10 . 3. وابستگی و پذیرش سلطه بیگانگان…………………………………………………………………… 131

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………….. 131

فصل دوم. تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ………………………………………. 133

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 133

1. مفهوم تکلیف مداری……………………………………………………………………………………………. 133
2. 1. تعریف لفوی تکلیف………………………………………………………………………………………… 133
3. 1. تکلیف از نظر اصطلاحی…………………………………………………………………………………… 134
4. 1. تکلیف در ادبیات لاتین…………………………………………………………………………………… 134
5. 1. تکلیف گرایی کانت…………………………………………………………………………………………. 135
6. 1. جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………. 136
7. چیستی تکلیف و تکلیف گرایی………………………………………………………………………………. 137
8. 2. انگیزه های سیاست ورزان…………………………………………………………………………………. 137
9. 1 . 2. پاسخ به غرایز طبیعی …………………………………………………………………………………. 137
10. 1 . 2. تأمین نیازهای انسانی………………………………………………………………………………….. 138
11. 1 . 2. وظیفه الهی و دینی ……………………………………………………………………………………. 139
12. 3. 1 . 2.جمع بندی …………………………………………………………………………………………… 140
13. تکلیف گرایی درآموزه های اسلامی ………………………………………………………………………… 141

1 . 3. تکلیف گرایی در قرآن …………………………………………………………………………………… 141

2 . 3 .تکلیف گرایی در سیره و سنت معصومین(ع) ……………………………………………………….. 143

4. تبیین مفهوم تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………. 144
5. متعلق تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………………………. 147
6. انواع تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………………….. 149

1 . 6. تكلیف الهی و شرعی……………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف عقلی و وجدانی…………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف ملی، اجتماعی و عمومی ……………………………………………………………………….. 150

7. مراحل تکلیف گرایی……………………………………………………………………………………………. 151

1 . 7. تكلیف شناسی………………………………………………………………………………………………. 151

2 . 7. عمل به تكلیف………………………………………………………………………………………………. 151

3 . 7. انگیزه الهی در انجام تكلیف……………………………………………………………………………… 151

8. شاخصه های تکلیف گرایی…………………………………………………………………………………… 151
9. تکلیف گرایی در سیره سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………… 152

1 . 9. تكلیف گرایی در قیام……………………………………………………………………………………… 152

2 . 9. تکلیف گرایی در حفظ اسلام……………………………………………………………………………. 152

3 . 9. تکلیف گرایی در نهضت انقلاب اسلامی……………………………………………………………… 152

4. 9. تکلیف گرایی در تشکیل حکومت دینی………………………………………………………………. 153

5 . 9. تکلیف گرایی در ولایت فقیه……………………………………………………………………………. 153

6 . 9. تکلیف گرایی در دفاع مقدس…………………………………………………………………………… 154

7 . 9. تکلیف گرایی در برنامه ریزی مدبرانه………………………………………………………………….. 154

8 . 9. تکلیف گرایی در حفظ نظام اسلامی…………………………………………………………………… 155

9 . 9. تکلیف گرائی در تأمین مصالح کشور………………………………………………………………….. 155

10 . 9. تکلیف گرایی در دفاع از سرزمینهای اسلامی………………………………………………………. 156

11 . 9. تکلیف گرایی در تشکیل هسته های حزب الله…………………………………………………….. 156

12 . 9. تکلیف گرایی در صدور انقلاب و سیاست خارجی……………………………………………… 157

13 . 9. مامور به وظیفه نه نتیجه…………………………………………………………………………………. 158

10. آثار و نتایج دیدگاه تکلیف گرایانه…………………………………………………………………………. 159
11. 10. اطمینان و آرامش روحی…………………………………………………………………………………. 160
12. 10 . احساس پیروزی در همه حالات……………………………………………………………………… 160
13. 10 . استقبال از خطر و عدم توجه به میزان کامیابی……………………………………………………… 160
14. 10 . قاطعیت و طرد مسامحه…………………………………………………………………………………. 161
15. 10 . جدیت بیشتر در انجام وظیفه………………………………………………………………………….. 162
16. 10 . شرعی شدن همه رفتارهای سیاسی…………………………………………………………………… 162
17. 10 . اهتمام به احکام شرعی در عرصه اجتماع……………………………………………………………. 163
18. جمع بندی………………………………………………………………………………………………………. 163

بخش چهارم(مقایسه کارآمدی سیاسی در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی با سایر نظریات)

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 166

فصل یکم. مروری بر نظریه های کارآمدی……………………………………………………………………… 167

1. نظریه توفیق……………………………………………………………………………………………………….. 167
2. 2 . 1. تعلیم و تربیت…………………………………………………………………………………………… 111
3. 2 . 1. آزادی……………………………………………………………………………………………………… 112
4. 2 . 1.حاكمیت قانون اسلام…………………………………………………………………………………… 113
5. 2 . 1. عدالت، امنیت و رفاه………………………………………………………………………………….. 114

1 . 4. 2 . 1. برقراری عدالت هدف ارسال پیامبران…………………………………………………………. 114

2 . 4. 2 . 1. عدالت، امری فطری و عقلانی…………………………………………………………………. 114

3 . 4. 2 . 1. عدالت صفت الهی است و احکام اسلام نیز مبتنی بر آن…………………………………. 114

4 . 4. 2 . 1. عدالت، ارزشی برتر و تغییر نا پذیر و شاخص حکومت اسلامی………………………. 114

5 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، زمینه ساز توسعه معنوی و ایجاد محیط امن……………………………… 115

6 . 4. 2 . 1. اجرای عدالت، تکلیفی انسانی و دینی……………………………………………………….. 115

5. 2 . 1. استقلال و خودکفایی………………………………………………………………………………….. 117
6. امکانات کارآمدی………………………………………………………………………………………………… 118

1 . 2 . اصول…………………………………………………………………………………………………………. 118

1. 1. 2 . مشروعیت الهی…………………………………………………………………………………………. 119
2. 1. 2 . مبانی اعتقادی و فقهی…………………………………………………………………………………. 119
3. 1. 2 . رعایت مصلحت عمومی……………………………………………………………………………… 120
4. 1. 2 .توجه به مقتضیات زمان و مکان………………………………………………………………………. 121
5. 1. 2 . مردمسالاری دینی………………………………………………………………………………………. 122
6. 1. 2 . خدمتگزاری……………………………………………………………………………………………… 122

2 . 2 . ابزار…………………………………………………………………………………………………………… 123

1. 2. 2 . نظارت و کنترل همگانی………………………………………………………………………………. 123
2. 2. 2 . نیروی انسانی متعهد و متخصص……………………………………………………………………. 124
3. 2. 2 . مشارکت و همکاری…………………………………………………………………………………… 125
4. 2. 2 . قواعد و مقررات مناسب………………………………………………………………………………. 125
5. 2. 2 . حسن تدبیر و مدیریت………………………………………………………………………………… 126
6. 2. 2 . جلب اعتماد و رضایت مردم………………………………………………………………………… 126
7. موانع کارآمدی سیاسی………………………………………………………………………………………….. 127

1 . 3. انحراف از ارزش های اسلامی…………………………………………………………………………… 128

2 . 3.انحراف فکری، مفاسد اخلاقی و سیاسی……………………………………………………………….. 128

3 . 3.  تجمل پرستی، اسراف و کاغذبازی در ادارات………………………………………………………. 128

4 . 3. جدایی دولت ها از مردم و انزوای روحانیت………………………………………………………… 129

5 . 3. سختگیری و فشار بر مردم……………………………………………………………………………….. 129

6 . 3.  رابطه سالاری……………………………………………………………………………………………….. 130

7 . 3. دولت فراگیر و تداخل مسئولیت ها……………………………………………………………………. 130

8 . 3. غفلت از اصلاحات………………………………………………………………………………………… 130

9 . 3. اختلاف و قانونگریزی…………………………………………………………………………………….. 130

10 . 3. وابستگی و پذیرش سلطه بیگانگان…………………………………………………………………… 131

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………….. 131

فصل دوم. تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ………………………………………. 133

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 133

1. مفهوم تکلیف مداری……………………………………………………………………………………………. 133
2. 1. تعریف لفوی تکلیف………………………………………………………………………………………… 133
3. 1. تکلیف از نظر اصطلاحی…………………………………………………………………………………… 134
4. 1. تکلیف در ادبیات لاتین…………………………………………………………………………………… 134
5. 1. تکلیف گرایی کانت…………………………………………………………………………………………. 135
6. 1. جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………. 136
7. چیستی تکلیف و تکلیف گرایی………………………………………………………………………………. 137
8. 2. انگیزه های سیاست ورزان…………………………………………………………………………………. 137
9. 1 . 2. پاسخ به غرایز طبیعی …………………………………………………………………………………. 137
10. 1 . 2. تأمین نیازهای انسانی………………………………………………………………………………….. 138
11. 1 . 2. وظیفه الهی و دینی ……………………………………………………………………………………. 139
12. 3. 1 . 2.جمع بندی …………………………………………………………………………………………… 140
13. تکلیف گرایی درآموزه های اسلامی ………………………………………………………………………… 141

1 . 3. تکلیف گرایی در قرآن …………………………………………………………………………………… 141

2 . 3 .تکلیف گرایی در سیره و سنت معصومین(ع) ……………………………………………………….. 143

4. تبیین مفهوم تکلیف گرایی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………. 144
5. متعلق تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی………………………………………………………. 147
6. انواع تکلیف از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………………….. 149

1 . 6. تكلیف الهی و شرعی……………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف عقلی و وجدانی…………………………………………………………………………………… 150

2 . 6. تكلیف ملی، اجتماعی و عمومی ……………………………………………………………………….. 150

7. مراحل تکلیف گرایی……………………………………………………………………………………………. 151

1 . 7. تكلیف شناسی………………………………………………………………………………………………. 151

2 . 7. عمل به تكلیف………………………………………………………………………………………………. 151

3 . 7. انگیزه الهی در انجام تكلیف……………………………………………………………………………… 151

8. شاخصه های تکلیف گرایی…………………………………………………………………………………… 151
9. تکلیف گرایی در سیره سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی……………………………………………… 152

1 . 9. تكلیف گرایی در قیام……………………………………………………………………………………… 152

2 . 9. تکلیف گرایی در حفظ اسلام……………………………………………………………………………. 152

3 . 9. تکلیف گرایی در نهضت انقلاب اسلامی……………………………………………………………… 152

4. 9. تکلیف گرایی در تشکیل حکومت دینی………………………………………………………………. 153

5 . 9. تکلیف گرایی در ولایت فقیه……………………………………………………………………………. 153

6 . 9. تکلیف گرایی در دفاع مقدس…………………………………………………………………………… 154

7 . 9. تکلیف گرایی در برنامه ریزی مدبرانه………………………………………………………………….. 154

8 . 9. تکلیف گرایی در حفظ نظام اسلامی…………………………………………………………………… 155

9 . 9. تکلیف گرائی در تأمین مصالح کشور………………………………………………………………….. 155

10 . 9. تکلیف گرایی در دفاع از سرزمینهای اسلامی………………………………………………………. 156

11 . 9. تکلیف گرایی در تشکیل هسته های حزب الله…………………………………………………….. 156

12 . 9. تکلیف گرایی در صدور انقلاب و سیاست خارجی……………………………………………… 157

13 . 9. مامور به وظیفه نه نتیجه…………………………………………………………………………………. 158

10. آثار و نتایج دیدگاه تکلیف گرایانه…………………………………………………………………………. 159
11. 10. اطمینان و آرامش روحی…………………………………………………………………………………. 160
12. 10 . احساس پیروزی در همه حالات……………………………………………………………………… 160
13. 10 . استقبال از خطر و عدم توجه به میزان کامیابی……………………………………………………… 160
14. 10 . قاطعیت و طرد مسامحه…………………………………………………………………………………. 161
15. 10 . جدیت بیشتر در انجام وظیفه………………………………………………………………………….. 162
16. 10 . شرعی شدن همه رفتارهای سیاسی…………………………………………………………………… 162
17. 10 . اهتمام به احکام شرعی در عرصه اجتماع……………………………………………………………. 163
18. جمع بندی………………………………………………………………………………………………………. 163

بخش چهارم(مقایسه کارآمدی سیاسی در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی با سایر نظریات)

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 166

فصل یکم. مروری بر نظریه های کارآمدی……………………………………………………………………… 167

1. نظریه توفیق……………………………………………………………………………………………………….. 167
2. 1. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 168
3. نظریه سیستم …………………………………………………………………………………………………….. 168
4. 2. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
5. نظریه رضایت مردم …………………………………………………………………………………………….. 169
6. 3. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
7. نظریه تكلیف ‌مداری …………………………………………………………………………………………… 170
8. 4. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 170

. نظریه عملی كارآمدی ……………………………………………………………………………………………. 171

1. 5 . نقد و بررسی ……………………………………………………………………………………………… 171

فصل دوم. تطبیق نظریه های کارآمدی با دیدگاههای بنیانگذار جمهوری اسلامی …………………….. 172

1. نظریه ترکیبی با محوریت انجام تکلیف ……………………………………………………………………. 172
2. 1. تکلیف محوری ……………………………………………………………………………………………… 172
3. 1. جامعیت؛ ……………………………………………………………………………………………………… 173
4. 1. ارتقاء سطح کارآمدی؛ …………………………………………………………………………………….. 174

فصل سوم. کاربرد نظریه سیستمی در تکلیف گرایی…………………………………………………………. 176

1. مشروعیت…………………………………………………………………………………………………………. 177
2. کارویژه های نظام سیاسی……………………………………………………………………………………… 178

1 .2 . كارآیی نظارت………………………………………………………………………………………………. 179

2 .2 . كارآیی استخراجی…………………………………………………………………………………………. 180

3 .2 . كارآیی توزیعی……………………………………………………………………………………………… 181

4 .2 . كارآیی پاسخگویی ………………………………………………………………………………………… 181

5 .2 . كارآیی نمادین و سمبلیک ………………………………………………………………………………. 182

3. ورودی ها (مشارکت مردمی) ……………………………………………………………………………….. 183
4. 3. بیان تقاضا ها و منافع ……………………………………………………………………………………… 183

2 . 3. تألیف منافع و خواسته ها ……………………………………………………………………………….. 183

یکم. نقش مردم در مقبولیت و مشروعیت جامعه شناختی …………………………………………………. 184

این مطلب را هم بخوانید :

دوم. نقش مردم در کارآمدی انقلاب و نظام اسلامی ……………………………………………………….. 185

1.انتخابات و تعیین نوع نظام، رهبران و کارگزاران …………………………………………………………. 185

2. نظارت بر مسئولین نهادهای حکومتی، انتقاد سازنده، تذکر و برخورد با تخلفات ………………… 185
3. حفاظت و پاسداری از نظام اسلامی ………………………………………………………………………… 185
4. تلاش برای تحقق اهداف …………………………………………………………………………………….. 186
5. تأمین امنیت ……………………………………………………………………………………………………… 186
6. مشارکت اقتصادی ……………………………………………………………………………………………… 186

4.خروجی ها (قوای سه گانه) …………………………………………………………………………………… 187

1. 4. قانونگذاری ( قوه مقننه) …………………………………………………………………………………… 188

1 . 1. 4 . کارکرد قانونگذاری…………………………………………………………………………………… 188

2. 1 . 4 . کارکرد نظارتی………………………………………………………………………………………… 189

2 . 4.  اجرای قوانین ( قوه مجریه) ……………………………………………………………………………. 190

1. 2 . 4 . ویژگی های دولتمردان کارآمد …………………………………………………………………… 191
2. 2 . 4 . وظایف و کارکردها …………………………………………………………………………………. 192

3 . 4 . ضمانت اجرای قوانین(قوه قضائیه) …………………………………………………………………… 193

1. 3 . 4. انتظارات از قوه قضائیه ………………………………………………………………………………. 194
2. 4 . جمع بندی ………………………………………………………………………………………………….. 195

فصل چهارم. شاخصه های کارآمدی سیاسی بر اساس نظریه تکلیف گرایی …………………………… 197

1. مرحله تشخیص تکلیف ………………………………………………………………………………………. 197

1 .1. اهمیت دادن به اطلاعات ………………………………………………………………………………….. 197

2. 1 . اهتمام به کارشناسی ………………………………………………………………………………………. 198
3. 1. تدوین استراتژی کلان …………………………………………………………………………………….. 198
4. 1. اهتمام به برنامه ریزی ……………………………………………………………………………………… 198
5. 1. ایجاد نظام تصمیم سازی …………………………………………………………………………………. 198
6. 1. رعایت دو اصل اساسی …………………………………………………………………………………… 198
7. در مرحله انجام تکلیف ……………………………………………………………………………………….. 198
8. 2 . ایجاد ساز و کار مناسب ………………………………………………………………………………… 198
9. 2. استفاده متناسب و متوازن …………………………………………………………………………………. 198
10. 2. احراز ابتکار عمل …………………………………………………………………………………………… 198
11. 2. مواجهه جدی ……………………………………………………………………………………………….. 198
12. 2. تلاش و تدبیر ……………………………………………………………………………………………….. 197
13. 2. توجه مستمر به غایت تربیتی …………………………………………………………………………….. 199

سایر شاخصه های كارآمدی نظام اسلامی از منظر تکلیف گرایی ………………………………………… 199

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………… 199

بخش پنجم (نتیجه گیری و راهکارهای پیشنهادی)

 

1. 1. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 168
2. نظریه سیستم …………………………………………………………………………………………………….. 168
3. 2. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
4. نظریه رضایت مردم …………………………………………………………………………………………….. 169
5. 3. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 169
6. نظریه تكلیف ‌مداری …………………………………………………………………………………………… 170
7. 4. نقد و بررسی ………………………………………………………………………………………………… 170

. نظریه عملی كارآمدی ……………………………………………………………………………………………. 171

1. 5 . نقد و بررسی ……………………………………………………………………………………………… 171

فصل دوم. تطبیق نظریه های کارآمدی با دیدگاههای بنیانگذار جمهوری اسلامی …………………….. 172

1. نظریه ترکیبی با محوریت انجام تکلیف ……………………………………………………………………. 172
2. 1. تکلیف محوری ……………………………………………………………………………………………… 172
3. 1. جامعیت؛ ……………………………………………………………………………………………………… 173
4. 1. ارتقاء سطح کارآمدی؛ …………………………………………………………………………………….. 174

فصل سوم. کاربرد نظریه سیستمی در تکلیف گرایی…………………………………………………………. 176

1. مشروعیت…………………………………………………………………………………………………………. 177
2. کارویژه های نظام سیاسی……………………………………………………………………………………… 178

1 .2 . كارآیی نظارت………………………………………………………………………………………………. 179

2 .2 . كارآیی استخراجی…………………………………………………………………………………………. 180

3 .2 . كارآیی توزیعی……………………………………………………………………………………………… 181

4 .2 . كارآیی پاسخگویی ………………………………………………………………………………………… 181

5 .2 . كارآیی نمادین و سمبلیک ………………………………………………………………………………. 182

3. ورودی ها (مشارکت مردمی) ……………………………………………………………………………….. 183
4. 3. بیان تقاضا ها و منافع ……………………………………………………………………………………… 183

2 . 3. تألیف منافع و خواسته ها ……………………………………………………………………………….. 183

یکم. نقش مردم در مقبولیت و مشروعیت جامعه شناختی …………………………………………………. 184

دوم. نقش مردم در کارآمدی انقلاب و نظام اسلامی ……………………………………………………….. 185

1.انتخابات و تعیین نوع نظام، رهبران و کارگزاران …………………………………………………………. 185

2. نظارت بر مسئولین نهادهای حکومتی، انتقاد سازنده، تذکر و برخورد با تخلفات ………………… 185
3. حفاظت و پاسداری از نظام اسلامی ………………………………………………………………………… 185
4. تلاش برای تحقق اهداف …………………………………………………………………………………….. 186
5. تأمین امنیت ……………………………………………………………………………………………………… 186
6. مشارکت اقتصادی ……………………………………………………………………………………………… 186

4.خروجی ها (قوای سه گانه) …………………………………………………………………………………… 187

1. 4. قانونگذاری ( قوه مقننه) …………………………………………………………………………………… 188

1 . 1. 4 . کارکرد قانونگذاری…………………………………………………………………………………… 188

2. 1 . 4 . کارکرد نظارتی………………………………………………………………………………………… 189

2 . 4.  اجرای قوانین ( قوه مجریه) ……………………………………………………………………………. 190

1. 2 . 4 . ویژگی های دولتمردان کارآمد …………………………………………………………………… 191
2. 2 . 4 . وظایف و کارکردها …………………………………………………………………………………. 192

3 . 4 . ضمانت اجرای قوانین(قوه قضائیه) …………………………………………………………………… 193

1. 3 . 4. انتظارات از قوه قضائیه ………………………………………………………………………………. 194
2. 4 . جمع بندی ………………………………………………………………………………………………….. 195

فصل چهارم. شاخصه های کارآمدی سیاسی بر اساس نظریه تکلیف گرایی …………………………… 197

1. مرحله تشخیص تکلیف ………………………………………………………………………………………. 197

1 .1. اهمیت دادن به اطلاعات ………………………………………………………………………………….. 197

2. 1 . اهتمام به کارشناسی ………………………………………………………………………………………. 198
3. 1. تدوین استراتژی کلان …………………………………………………………………………………….. 198
4. 1. اهتمام به برنامه ریزی ……………………………………………………………………………………… 198
5. 1. ایجاد نظام تصمیم سازی …………………………………………………………………………………. 198
6. 1. رعایت دو اصل اساسی …………………………………………………………………………………… 198
7. در مرحله انجام تکلیف ……………………………………………………………………………………….. 198
8. 2 . ایجاد ساز و کار مناسب ………………………………………………………………………………… 198
9. 2. استفاده متناسب و متوازن …………………………………………………………………………………. 198
10. 2. احراز ابتکار عمل …………………………………………………………………………………………… 198
11. 2. مواجهه جدی ……………………………………………………………………………………………….. 198
12. 2. تلاش و تدبیر ……………………………………………………………………………………………….. 197
13. 2. توجه مستمر به غایت تربیتی …………………………………………………………………………….. 199

سایر شاخصه های كارآمدی نظام اسلامی از منظر تکلیف گرایی ………………………………………… 199

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………… 199

بخش پنجم (نتیجه گیری و راهکارهای پیشنهادی)

1. جنگ کره ……………………………………………………………………………………………………………………….. 57

   الف. نکات کلی …………………………………………………………………………………………………………………  57

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ کره ……………………………………. 57

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 57

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی ………………………………………………………………………………………… 58

میزان اعزام نیرو و تلفات انسانی …………………………………………………………………………………….59

متغیر هدف موثر …………………………………………………………………………………………………………. 59

2. بحران کوبا ……………………………………………………………………………………………………………………… 60

الف. نکات کلی  ……………………………………………………………………………………………………………….. 60

   ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک امریکا در بحران کوبا……………………………………. 61

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 61

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی  ……………………………………………………………………………………….. 61

3. جنگ ویتنام …………………………………………………………………………………………………………………….. 61

        الف. نکات کلی…………………………………………………………………………………………………………………   62

       ب. بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در جنگ ویتنام ………………………………….  62

متغیر فرهنگی  ……………………………………………………………………………………………………………. 62

متغیر تکنولوژی و تسلیحات  …………………………………………………………………………………………63

متغیر وضعیت صحنه  نبرد …………………………………………………………………………………………… 64

ششم. بحران خلیج فارس 1991  …………………………………………………………………………………………………… 64

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 64

ب.بررسی متغیرهای موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران خلیج فارس………………………………….   65

متغیر فرهنگی …………………………………………………………………………………………………………….  65

متغیر تکنولوژیکی و تسلیحاتی  …………………………………………………………………………………….. 66

متغیر صحنه نبرد   ………………………………………………………………………………………………………. 66

متغیر هدف…………………………………………………………………………………………………………………. 67

هفتم. بحران کوزوو 1996 …………………………………………………………………………………………………………….  67

الف. نکات کلی  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

ب. بررسی متغیر های موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در بحران کوزوو ……………………………………….. 68

متغیر فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………………. 68

متغیر تکنولوژی و تسلیحاتی و وضعیت صحنه نبرد  ………………………………………………………. 68

متغیر هدف ……………………………………………………………………………………………………………….. 68

فصل چهارم. مولفه­های سخت­ – نرم افزاری موثر بر فرهنگ استراتژیک آمریکا در فضای بعد از 11 سپتامبر

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….  71

اول. واقعه سپتامبر 2001 ، مقدمه­ای برای تحول فرهنگ استراتژیک امریکا  ………………………………………. 72

ابعاد محوری استراتژی کلان آمریکا……………………………………………………………………………………………….. 73

تاثیرپذیری از آرمان­های نومحافظه­کارانه  …………………………………………………………………………………… 73

تامین امنیت سرزمین اصلی آمریکا در برابر حملات تروریستی  ……………………………………………………. 75

تاکید بر چندجانبه گرایی تحت تاثیر باور به جهان تک قطبی ……………………………………………………….. 76

بازنگری در ساختار و ماموریت های ارتش با هدف احیای نقش قدرت نظامی ………………………………. 76

بازنگری در سیاست منع گسترش سلاح­های کشتار جمعی و فناوری­های پیشرفته  ………………………….. 77

ایجاد نظم لیبرال در محیطی بین­المللی، اما بر مبنای روایتی آمریکائی……………………………………………..  77

دوم. بررسی عناصر فرهنگ­استراتژیک آمریکا در ارتباط با اقدامات نظامی بعد از 11 سپتامبر……………… 77

الف. تهاجم نظامی به افغانستان (2001) و عراق (2003) ……………………………………………………………….  78

ویزگی های رفتار نظامی آمریکا در مبارزه با تروریسم ……………………………………………………………………. 79

نگاه عملگرا به حقوق بین­الملل……………………………………………………………………………………………….   80

یکجانبه گرایی ………………………………………………………………………………………………………………………. 80

عملگرایی و استفاده سریعتر از زور  …………………………………………………………………………………………. 80

تدوام عملیات جنگی  …………………………………………………………………………………………………………….. 81

بازتعریف نقش نیروی نظامی در فرایند دولت – ملت سازی  ………………………………………………………..82

ب. تجزیه و تحلیل فرهنگ استراتژیک آمریکا بر مبنای الگوی تحلیلی جونز  …………………………………… 82

 

1. سطح کلان ………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

متغیر جغرافیا………………………………………………………………………………………………………………………….  82

متغیر فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………… 84

متغیر تاریخی …………………………………………………………………………………………………………………………. 85

2. سطح میانی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 86

اتاقهای فکر Think Tank ……………………………………………………………………………………………………  86

3.سطح خرد: فرهنگ سازمان نظامی………………………………………………………………………………………………… 87

پایبندی به اصل موفقیت بر مبنای بکارگیری تکنولوژی های پیشرفته نظامی……………………………………  87

این مطلب را هم بخوانید :

سند امنیت دفاع  2001 ……………………………………………………………………………………………………  88

سند امنیت دفاع2006 ……………………………………………………………………………………………………..   89

سند امنیت دفاع 2010 ……………………………………………………………………………………………………..  89

سند امنیت دفاع 2014 ……………………………………………………………………………………………………… 90

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………  97

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………  103

چکیده لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………….106

بیان مسئله:

فرهنگ­استراتژیک به زمینه­ای از تفکر راهبردی یک دولت، به عنوان مقدمه یا بستری برای تصمیم­گیری راهبردی آن خاصه در ارتباط با اهداف امنیتی – نظامی اشاره دارد. پیام اصلی این حوزه­ی اندیشه­ورزی را باید در شناسایی دوست یا دشمن و تعیین معیار برای تفکیک آنان از هم دانست؛ کارکردی یا کیفیتی که می­تواند به سطوح مختلف تصمیم­گیران در مسیر انتخاب راه­های استفاده از زور برای مقابله با عوامل تهدید و هم­چنین در سطحی بالاتر برای رسیدن به اهداف ملی کمک نماید. به سخن دیگر،فرهنگ­استراتژیک مانند یک پیش­زمینه عمل می­کند، به گونه­ای که تمام سیاست­ها و تصمیمات راهبردی در سطح کلان را سمت و سو می­دهد. بر این مبنا، بیان­شده که فرهنگ­ استراتژیک که در اصل زیرمجموعه­ی فرهنگ ­سیاسی یک کشور است؛ توانائی محدودسازی گزینه­های انتخاب راهبردی را برای نخبگان درپروسۀ تصمیم­گیری داراست. در عین حال ،  چنین محدودیت­هایی با توجه به افزایش اهمیت پشتیبانی افکارعمومی برای اجرای سیاست­ها قابل پذیرش است. بنابراین دولت­ها اقدام به طراحی و اجراء سیاست­هایی می­نمایند که از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است.

مسئله فرهنگ تا ربع آخر قرن پیش جذابیت چندانی در مطالعات امنیتی نداشت و این امر تا زمانی ادامه یافت که علاقه به فرهنگ و فرهنگ­استراتژیک برای تبیین رفتار دولت­ها مطرح گردید. بخش عمده­ای از تحقیق در این عرصه مدیون جوزف نای و شان لین جونز است که معتقد بودند؛ مطالعات استراتژیک بر مبنای قوم­مداری آمریکایی همراه با نادیده­گرفتن « سبک­های ملی استراتژی» قرار داشته­است . از دهه 1970 میلادی بعضی از محققان و تحلیلگران تلاش کرده­اند تا با بکارگیری مفهوم فرهنگ­استراتژیک فهم و تحلیل غنی­تری(نسبت به رویکرد واقع­گرایی و بعدها نوواقع­گرایی) از رفتارها و انتخاب­های استراتژیک کشوره ارائه دهند. در همین دهه و درپی ناتوانی تحلیلگران آمریکا از پیش­بینی واکنش­های اتحاد جماهیر شوروی و تشریح درست سیاست بازدارندگی شوروی، جک اسنایدر چنین نتیجه گرفت، تحلیلگران آمریکا به این دلیل نتوانستند واکنش­های شوروی را پیش­بینی نمایند که این واقعیت را بدیهی فرض کردند که مسکو در موراد خاص دقیقا همانند واشنگتن واکنش نشان می­دهد. در نتیجه این ناکامی برای پیش­بینی واکنش­ها، وی و تعدادی دیگر از محققان به این نتیجه رسیدند که هر کشوری از شیوه­ای خاص برای تفسیر، تحلیل و واکنش به رخدادهای بین­المللی برخوردار است. این مسئله موضوع فرهنگ ملی را دوباره در دستور کار قرارداد و توجهات روی فرهنگ استراتژیک به مثابه یک ابزار تحلیل جدید متمرکز شد.

چنانچه بیان شد؛ زمینه­های مطالعات فرهنگ استراتژیک به سال­های جنگ سرد یعنی دوره­ای که استراتژی بازدارندگی هسته­ای به دستورکار راهبردی دو ابرقدرت تبدیل شده­بود، باز می­گردد. نظریه­پردازان

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………43  فصل اول: انقلاب در تونس

گفتار اول: تونس در  دوران زین العابدین ………………………………………………………………………………………44 گفتار دوم: خیرش،طغیان………………………………………………………………………………………………………………..49 فصل دوم: انقلاب در  مصر

گفتار اول : مصردر دوران حسنی مبارک وتعمیق اقتدار گرایی سیاسی در مصر……………………………………….51

گفتار دوم: خیزش، طغیان ………………………………………………………………………………………………………………54

پی نوشت بخش دوم…………………………………………………………………………………………………………………….56

بخش سوم:شکل گیری جامعه شبکه ای و انقلاب در مصر و تونس

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………..58

فصل اول : جامعه شبکه ای در خاورمیانه …………………………………………………………………………………………60

فصل دوم: شبکه ای شدن و انقلاب درتونس…………………………………………………………………………………….64

گفتار اول: جامعه شبکه ای درتونس………………………………………………………………………………………………….64

گفتار دوم: اینترنت و تلفن همراه درتونس………………………………………………………………………………………….66

گفتار سوم: شبکه ها و سایت های خبری در تونس ……………………………………………………………………………70

فصل سوم:شبکه ای شدن و انقلاب در مصر

گفتار اول: جامعه شبکه ای در مصر …………………………………………………………………………………………………74

گفتار دوم: اینترنت و تلفن همراه در مصر …………………………………………………………………………………………80 گفتار سوم: شبکه ها و سایت

این مطلب را هم بخوانید :

عوامل مؤثر برون حزبی در نظام پارلمانی های خبری در مصر ……………………………………………………………………………..83

فصل چهارم: بررسی مقایسه ای جامعه شبکه ای در مصر و تونس………………………………………………………..86

پی نوشت بخش سوم……………………………………………………………………………………………………………………..89

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………..92

کتابنامه …………………………………………………………………………………………………………………………………………96

 

 

فهرست جداول

جدول شماره 1 :

نمودار رشد اینترنت در تونس…………………………………………………………………………………………………………..67

جدول شماره  1.1:

نمودار تعداد کاربران اینترنت در تونس …………………………………………………………………………………………….68

جدول شماره 2

نمودار رشد اینترنت در مصر …………………………………………………………………………………………………………..81

جدول شماره 2.2:

نمودار تعداد کاربران اینترنت در مصر …………………………………………………………………………………………….. 82

 

بیان مسئله:

توضیح و تبیین مفهوم جامعه شبکه ای و تا ثیر آن بر شکل گیری جنبش های انقلابی یکی از موضوعات جالب توجه در مطالعات جامعه شناسی انقلاب است . تحولات جاری در کشورهای حوزه ی شمال آفریقا در طول سالهای 12-2010  مورد تعابیر نظریه پردازان مختلفی قرار گرفته است. گرچه بیشتراین تعا بیر جنبه های ژورنالیستی و غیر آکادمیک دارند، اما از میان عمده متغیرهایی که در این آثار دیده می شود بحث دموکراتیک شدن و غلبه بر نظامهای غیر دموکراتیک از جایگاه ویژه ای بر خوردار است. این مفاهیم خود مبانی دیگری همچون فرهنگ سیاسی مقاومت، بحران مالی دولتها، ارتباط باز با نظام جهانی و ظهور جامعه شبکه ای را می آفریند. تحولات تکنولوژی که در عرصه ارتباطات در یک دهه گذشته صورت گرفته در تمامی عرصه های زندگی بشری اثرات عمیقی بر جای گذاشته و واکنش های فردی، ملی، منطقه ای و بین المللی را تحت الشعاع خود قرار داده است. امروزه جنبه ای از زندگی بشری را نمی توان یافت که متاثر از فضای مجازی نباشد. در عصری که همه مفاهیم در حال جهانی شدن و به موازات آن پیشرفت هایی که در حوزه فناوری ارتباطات صورت می گیرد، می توان گفت سرنوشت جوامع و افراد هرچه بیشتر به این فرایند گره می خورد. به درستی می توان قرن بیست و یکم را قرن فضای مجازی نامید. ما در عصر ارتباطات به سر می بریم عصری که در آن ارتباط شکلی شبکه ای به خود گرفته است

امروزه با پدید آمدن عصر جهانی شدن روندهای متعارضی از کنش و واکنش میان دو فضای مکانی و رویدادی مطرح می شود. فضای رویدادی فضایی متفاوت از ساختار وستفالیایی دولت های ملی است. گر چه این ساختار پست وستفالیایی با مقاومت هایی از سوی فضای مکانی روبروست ولی با قدرتی فزاینده در حال سلطه و شکل دادن الگوهای نوینی در توزیع قدرت و ثروت در نظام جهانی است. امروزه شاهد رشد سریع روند جهانی شدن در منطقه، و به دنبال آن شکل گیری شبکه های مجازی، جامعه شبکه ای، اینترنت و… هستیم. چرا که جهانی شدن پدیده ی پیچیده ایست که ضمن محدودیت های خاص خود، شکل جدیدی از ارتباطات اجتماعی را موجب می شود. نژاد بشری با ورود به قرن بیست و یکم پیشرفت همه جانبه و فوق العاده ای در توانایی های علمی و تکنولوژیکی داشته است . تکنولوژی اطلاعات با ایجاد فضای مجازی و دیجیتالی دنیای کوچکی به وجود آورده که در آن با فشرده شدن زمان و مکان جنبه های مختلف زندگی خصوصی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد.

 

 

علاوه بر این، در این دوره عوامل سیاسی، اقتصادی و فر هنگی از اهمیت ویژه ای بر خوردار شده اند چرا که با پیشرفت فزاینده ی فناوری و اطلاعات آگاهی جوامع نسبت به خود هر چه بیشتر آشکار می شود، که این خود زمینه ساز شکل گیری جنبش های اجتماعی و اعتراضی در سراسر جهان به ویژه مناطق در حال توسعه شده است.

پیشرفت سریع در عرصه ارتباطات به طور بی نظیری جهان را کوچک و فشرده کرده است . امروزه جامعه انسانی در متن یک فرایند رسانه ای شده زندگی می کند. رسانه ها با قرار گرفتن در میان جوامع فکری و سازمان قدرت، فرصت وامکان تبادل نظر و تعامل فکر-قدرت را فراهم می آورد. امروزه بعد فرهنگی جهانی سازی نیز بسیار حائز اهمیت است چرا که نوآوری تکنولوژی در زمینه ی فرهنگی مانند اینترنت، فکس، ماهواره، شبکه های مجازی و ظهور رسانه های جهانی باعث شده  که مرزهای فرهنگی از بین بروند. تو سعه ی روز افزون بهره گیری از ارتباطات و گسترش وسایل و رسانه های ارتباط جمعی در میان مردم در سطح جهان مردم را از نقش صرفا منفعلا نه خارج کرده است. مردم با بهره گیری از این رسا نه ها و فضایِ مجازیِ حاصل از آن دارای نقش فعال تری شده اند، چراکه رسانه ذهنیت سازی، انگاره پردازی، گفتمان سازی و تولید قدرت را در دست دارد. در یک سال اخیر شاهد شکل گیری و گسترش حرکت های مردمی در منطقه ای از جهان بوده ایم که انتظار نمی رفت چنین حر کت هایی آن هم در منطقه ی خاورمیانه عربی که دارای زیر ساخت های قدرت سنتی می باشد، رخ دهد. با وجود این، برخی موانع ساختاری را می توان در فرایند دموکراتیزاسیون برشمرد: رویکرد ارتدوکس به اسلام در این منطقه باعث شده گرایشات تفسیریِ عقل گرایانه در حاشیه قرار گیرند، از سوی دیگر فقر فرهنگی، همچون فرهنگ پدرسالاری و انقیادی، و عدم رفاه اقتصادی تحقق دموکراسی را به تعویق انداخته است.

حوادث یک سال اخیر خاورمیانه باعث شگفتی همگان شده، شگفت انگیزترآنکه این حوادث به شکلی دومینووار به حرکت خود در میان کشورهای خاورمیانه عربی ادامه می دهد. در تفسیری خوش بینانه می توان گفت که گسترش رسانه های شبکه ای وشکل گیری فضای مجازی، رشد و آگاهی مردم منطقه را افزایش داده است، به گونه ای که توانسته  حکومت های دیکتاتوری منطقه را با مشکل مواجه سازد.

نکته ی قابل توجه در تمامی تحولات منطقه، تاثیر متفاوت رسانه ها، سایت ها، اینترنت و شبکه های مجازی بر فرایند انقلاب است. به گونه ای که در تونس گسترش فضای مجازی پیش از انقلاب و در مصر پس از آغاز فراگردهای انقلابی بوده است. به عبارت دیگر فضای مجازی و شبکه ای در تونس پیشینی و در مصر پسینی است. منطقه ای همچون خاورمیانه که در آن هدف تولیدات فرهنگی تحت کنترل حاکمان، همواره توجیه رژیم های حاکم و دیدگاه های آنها بوده، رسانه های مجازی همچون توییتر، فیس بوک و…خارج از اراده ی نظارتیِ حاکمیت سبب ساز تغییرات عمیقی در محتوا ،بسترو موضوعات شده است. فناوری اطلاعات و اینترنت به کاربران شبکه های اجتماعی مجازی این امکان را می دهد که به صورت ناشناس به تبادل اطلاعات بپردازند. رسانه های نوین در قالب فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در تسهیل و فروپاشی نظام های اقتدار گرا، حفظ ارتباط، بسیج کنش جمعی و افزایش سطح تعامل مردم نقش کارآمد دارند چرا که مهمترین کارکرد رسانه انتقال پیام است.

رسانه های مدرن به فعالان اجتماعات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این امکان را می دهند که اجتماعات و انجمن هایی مجازی برپا کنند.از این میان اینترنت بیش ازسایر رسانه ها به فعالان سایبری در بسیج معترضان، ایجاد کنش جمعی و پخش اطلاعات یاری رسانده است.

روند جهانی شدن و شکل گیری جامعه ی شبکه ای باعث تغییرات بنیادین در سایر عرصه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن منطقه شده است از آنروکه شبکه ها ساختارهایی باز هستندکه می توانند بدون

جدول 4-5: میانگینهای تعدیل شده متغیر نشخوار فکری در گروههای مختلف در پس آزمون. 80

جدول 4 – 6: تحلیل کوواریانس برای متغیر وابسته دشواری های تنظیم هیجانی در پس آزمون
(گروه 1 و 3) 81

جدول 4- 7: میانگینهای تعدیل شده متغیر دشواری های تنظیم هیجانی در گروههای مختلف
در پس آزمون. 82

جدول 4-8: تحلیل کوواریانس برای متغیر وابسته دشواری های تنظیم هیجانی در پس آزمون
(گروه 2 و 3) 83

جدول 4-9: میانگینهای تعدیل شده متغیر دشواری های تنظیم هیجانی در گروههای مختلف
در پس آزمون. 83

جدول 4-10: تحلیل کوواریانس برای متغیر وابسته ذهن آگاهی در پس آزمون. 84

جدول 4-11: میانگینهای تعدیل شده متغیر ذهن آگاهی در گروههای مختلف در پس آزمون. 85

جدول 4-12: توزیع فراوانی میزان عود مصرف در دو گروه تلفیقی و کنترل. 86

جدول 4-13: آزمون ویلکاکسون برای مقایسه عود مصرف در دو گروه تلفیقی و کنترل. 87

جدول 4-14: توزیع فراوانی میزان عود مصرف در دو گروه ذهن آگاهی و کنترل. 88

جدول 4-15: آزمون ویلکاکسون برای مقایسه عود مصرف در دو گروه ذهن آگاهی و کنترل. 89

جدول 4-16 : پایایی  پرسشنامه. 89

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                صفحه

نمودار 4-1: توزیع فراوانی عود مصرف در دو گروه تلفیقی و کنترل. 86

نمودار 4-2: توزیع فراوانی عود مصرف در دو گروه ذهن آگاهی و کنترل. 88

 

 

فصل اول

مقدمه و کلیات پژوهش

 

1-1 مقدمه

اختلال وابستگی یا سوء مصرف مواد که در سالهای اخیر به آسیب اجتماعی تبدیل شده، یک اختلال مزمن و بازگشت کننده است که هزینه های سنگینی برای فرد، خانواده و جامعه دارد. با افزایش فزایندۀ  کاربرد انواع مواد مخدر، نیاز مبرمی برای تحقیقات بیشتر در زمینۀ جلوگیری از مصرف و یا عود مصرف احساس می شود. «سازمان وحدت ملی برای کنترل دارو وجلوگیری از جنایت[1]» اخیراً گزارش کرده است که بیش از دویست میلیون نفر در سراسر جهان هم اکنون مواد مخدر مصرف می کنند و این سازمان اعلام می دارد که مشکلات جهانی مربوط به مواد مخدر کماکان ادامه دارد زیرا اکثر کشورها، افزایش فزاینده در مصرف این مواد را گزارش می دهند تا کاهش آن را ( آپل و کیم-آپل[2]، 2009؛ زگیرسکا[3] و همکاران، 2009).

«مت آمفتامین[4] که به نام «مِت»[5] ، «کریستال»[6] ، و یا «سرعت»[7]  شناخته می شود یک محرک سیستم عصبی و مشتقی از آمفتامین[8] است که به طور گسترده ای در دهۀ 1950 و 1960 به عنوان دارو برای افسردگی و چاقی تجویز می شد» (آنجلینا[9] و همکاران، 2000 ، ص 1). آمارهای کنونی، افزایش فزایندۀ سوء مصرف مت آمفتامین را بیش از دیگر مواد برآورد کرده اند، به عنوان مثال آمار نشان می دهد که بیشتر از 42 میلیون مصرف کننده دائمی مت آمفتامین در سطح جهان وجود دارند، در حالی که به ترتیب حدود 15 میلیون و 10 میلیون نفر مصرف کننده دائمی هروئین[10] و کوکائین[11] وجود دارد (سالداناو بارکر[12]، 2004). در ایران هم در سال های اخیرالگوی مصرف مواد به میزان زیادی تغییر یافته است و سوء مصرف كنندگان مواد در پی تجربۀ مواد

 

جدیدی مانند مت آمفتامین، كراك، و … هستند. در ایران فرم کریستالیزۀ مت آمفتامین (یخ) که به نام «شیشه» شناخته شود، یكی از موادی است كه اخیراً به شدت مورد سوء مصرف قرار گرفته است. بنا به گفتۀ نارنجی ها[13] و همکاران (2005)، فراوانی مصرف «شیشه» در كشور ایران 2/5 درصد کل مصرف کنندگان است .

اگرچه بعضی از درمان های اولیه برای اعتیاد به مواد مخدر در کوتاه مدت موثر بوده اند، آنها پس از درمان نرخ بالای عود مصرف را نشان داده اند. از این رو، «اختلالات سوء مصرف مواد»[14] به عنوان «اختلالاتی با عود مزمن»[15] با میزان عود مصرفی بالغ بر 60 درصد عنوان شده اند (میلر[16] و همکاران، 2001). از طرفی، بنا به گفتۀ روزن[17] و همکاران، (2006) مرور مطالعات گذشته نشان می دهد که اثربخشی درمان های نگهدارندۀ دارویی بدون مداخله های روانی- اجتماعی به علت اطاعت دارویی[18] پایین و میزان بالای ریزش[19] ضعیف می باشند و 20 تا 90 درصد از معتادانی که تحت درمان قرار می گیرند دچار بازگشت می شوند. اصطلاح «اختلالاتی با عود مزمن» در مورد مواد مخدری از قبیل مت آمفتامین بیش از سایر مواد صدق می کند، یکی از دلایل این است که برای درمان اعتیاد به آمفتامین ها منجمله مت آمفتامین که زیر گروه این ترکیبات می باشد، درمان دارویی اختصاصی نظیر متادون[20] یا بوپره نورفین[21] (در اپیوئیدها) وجود ندارد.

در پاسخ به نرخ بالای عود مصرف مواد و منجمله مت آمفتامین، درمان های جدید دیگری ابداع شده اند. وارد شدن درمان های بر پایۀ ذهن آگاهی به دنیای درمان، زمینه را برای وارد شدن این درمان به حوزۀ سوء مصرف مواد مخدر مهیا کرده است. در موج سوم روان درمانی ها[22] که به روان درمانی های پست مدرن معروف هستند، فنون شناختی- رفتاری سنتی را با ذهن آگاهی ترکیب می کنند (هیز[23] و همکاران، 2006). امروزه درمان های موج سوم در روان درمانی به جای چالش با شناخت ها، بر آگاهی و پذیرش افراد از احساسات، هیجانات، شناخت ها، و رفتارها (عناصر اساسی در ذهن آگاهی) تأکید دارند.

ذهن آگاهی در غرب از دهۀ 1970 مورد توجه قرار گرفت، از آن زمان به بعد بیش از 240 برنامه بر پایۀ ذهن آگاهی در آمریكای شمالی و اروپا انجام شده است (كایون[24]،2011). رایج ترین روش آموزش ذهن آگاهی، آموزش «كاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی»[25] است که به شكل برنامه كاهش استرس و برنامه آرامش آموزی شناخته می شود (کابات- زین[26] ،1990) و در این تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد.

نشخوار فکری (متغیری در تحقیق)، واژه ای عمومی است و به افكاری اشاره دارد كه تكراری، چرخان، خود متمركز و افسرده كننده اند، به طوری كه نقش اساسی در افسردگی دار ند (ری پری[27]، 1997، به نقل از آذرگون و همکاران، 1388). همچنین نتایج تحقیقی که بر روی نمونه ای از افراد مذکر جوان انجام شد، تأثیر نشخوار فکری به عنوان پیش بینی کنندۀ شروع اختلالات سوء مصرف مواد و شدت گرفتن علائم این اختلال در 4 سال آتی به اثبات رسید (نالن هاکسما[28] و همکاران، 2007). در روش درمانی ذهن آگاهی، بیماران آموزش می بینند تا چرخه نشخوار فكری را متوقف كرده و از افكارمنفی خود فاصله گیرند، در واقع  انعطاف پذیری توجه، غنی سازی ذهنی ،توقف نشخوار فكری، اصلاح باورهای مثبت و منفی غلط، و همچنین چالش با باورهای منفی مربوط به هیجانات، باعث کاهش افسردگی و نشخوارفكری می شود (تیزدیل[29] و همکاران، 2000).

از سویی، تنظیم هیجان (متغیر دیگر در تحقیق) شامل همه راهبردهای آگاهانه و غیر آگاهانه می شود که برای افزایش، حفظ، و کاهش مؤلفه های هیجانی، رفتاری و شناختی یکِ پاسخ هیجانی به کار برده می شود (گارنفسکی[30] و همکاران، 2001). گرینبرگ و پای ویو[31] (1997، به نقل از برزلین[32] و همکاران، 2002)، اختلال در تنظیم هیجانی را به  عنوان علت آسیب شناسی زیربنایی سوء مصرف مواد و بیماریهای روحی بیان می کنند. هیز و فلدمن[33] (2004) بیان می دارند که آموزش های ذهن آگاهی، مداخله بالینی رو به گسترشی برای تقویت تنظیم هیجانی می باشند.

امروزه محققان به نقش نشخوار فکری و تنظیم هیجانی در ایجاد و ابقاء انواع مختلف اختلالات روانی پی برده اند. هدف قرار دادن آسیب پذیری هایی از قبیل نشخوار فکری و تنظیم هیجانی که روی آوری به مواد و عود مصرف را تسهیل می کنند باید اولویت درمانی رویکردهای جدید درمانی در این گروه از بیماران باشد.

 

 

1-2 بیان مسئله

اختلالات سوء مصرف مواد از رایج ترین مشكلات روانپزشكی است كه از تعامل عوامل ژنتیكی و محیطی مثل نابهنجاری های رشدی و وضعیت نامساعد روانی- اجتماعی ناشی می شود. این اختلالات می تواند در اثر مصرف الكل، مواد افیونی، حشیش، مت آمفتامین، كوكائین، و غیره به وجود آمده و به شكل وابستگی و سوء مصرف خود را نشان دهد. مصرف مواد مخدر و روان گردان، امروزه به عنوان یك معضل جدی، كلیه جوامع بشری را تهدید میكند. آثار نامطلوب و ویرانگر مصرف مواد و اعتیاد بر روی جسم و روح انسان این نگرانی را افزایش داده و موجبات افزایش ناامنی خانوادگی و اجتماعی گردیده است.

در بین مواد اعتیاد آور، آمفتامین ها به خصوص مت آمفتامین قوی ترین مواد هستند و خطر وابستگی[34] و مشکلات سلامت روان بیشتری را در بر دارند (تاپ[35] و همکاران، 2002) و با نرخ بالای روان پریشی[36] (مک کتین[37] و همکاران، 2006)، افسردگی (سِمپل[38] و همکاران، 2005)، و مشکلات شناختی (نوردال[39] و همکاران، 2003) ارتباط دارند.

تحقیقات نشان داده اند كه یكی از رویكردهای مهم در شناسایی و درمان سوء مصرف مواد مخدر، رویكرد شناختی است. فرض اساسی نظریه های شناختی این است كه افكار ناكارآمد در نحوه تفسیر و ارزیابی فرد از واقعیت دخیل هستند و همچنین پاسخ ها ی رفتاری كه از تفسیرهای خاص ناشی می شوند در تداوم اختلال سوء مصرف مواد نقش دارند (گودرز ی، 1380). در پاسخ به میزان بالای مصرف مت آمفتامین و عود مصرف، درمان های متفاوت شناختی رفتاری منجمله مدل درمانی ماتریکس ابداع شده اند. این مدل درمانی عناصری را بر اساس یافته های تجربی حمایت شده از حوزۀ تحقیقاتی مربوط به سوء مصرف مواد، مورد استفاده قرار داده است (راسون[40] و همکاران، 1995). با این وجود، وابستگی و عود مصرف مت آمفتامین همچنان ادامه دارد.

در سال های اخیر، تعدادی از پژوهشگران تلفیق رویكردهای بر پایۀ ذهن آگاهی را با مداخلات شناختی رفتاری[41] موجود (موج سوم رفتار درمانی) پیشنهاد كرده اند (كایون و همکاران، 2003؛ كاتز[42] و همکاران، 1985، به نقل از ویتفیلد[43]، 2006). پژوهشگران بر این باورند که به کار گیری روش های درمانی مانند درمان بر پایۀ ذهن آگاهی به دلیل ساز و کارهای نهفته در آن مانند پذیرش، افزایش آگاهی، حضور در لحظه، مشاهده گری بدون داوری، و خودداری از اجتناب هیجانی می تواند در تلفیق با فنون رفتار درمانی شناختی، اثربخشی درمان­ها را برای جلوگیری از اعتیاد و عود مصرف افزایش دهد. بنابر این افزایش انعطاف پذیری شناختی در درمان­های بر پایۀ ذهن آگاهی می تواند توانایی مقابلۀ بیمار را در کنار آمدن با وسوسه و نشانه های ترک (به عنوان شاخص اصلی تداوم مصرف) در این بیماران افزایش دهد.

درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» (MBSR)  اولین مداخله بر پایۀ ذهن آگاهی بوده است که از نظر بالینی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در سال 1979، دکتر جان کابات- زین درمان را ابداع کرد و این نقطۀ شروعی برای وارد شدن این تکنیک به دنیای پزشکی شد (کابات- زین، 1990). درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» رایج ترین متد به کار رونده از فنون ذهن آگاهی در دنیای پزشکی است (کابات- زین، 1990).

استرس، عاملی است که احتمالاً به وسیلۀ درمان به کار رونده در این تحقیق یعنی «ذهن آگاهی» مورد هدف قرار می گیرد، گرچه انتخاب درمان MBSR برای پژوهش حاضر، به علت بررسی آتی نقش استرس در نتایج پژوهش نیست بلکه به این عنوان است که MBSR درمان رایج برای آموزش ذهن آگاهی است.

نشخوار فکری متغیری در تحقیق است که ارتباطش با اعتیاد و تأثیرپذیری اش از درمان های بر پایۀ ذهن آگاهی به اثبات رسیده است. نشخوار فكری بیانگر افكاری است كه تمایل به تكرار داشته، آگاهانه بوده و پیرامون یك موضوع متمركز هستند و حتی در صورت غیبت محرك های محیطی فوری و ضروری این افكار باز هم پدیدار می شوند (مارتین و تِسِر[44]، 1989، به نقل از آذرگون و همکاران،1388). در مورد ارتباط بین نشخوار فکری و اعتیاد، اسکیچ و آبلا[45] (2008) بیان می دارند که افرادی که در مواجهه با مشکلات زندگی و از جمله استرس از سبک پاسخ نشخواری[46] استفاده می کنند مستعد ابتلاء به مشکلات روانی و روی آوری به اعتیاد می باشند.

در مورد ارتباط بین نشخوار فکری و ذهن آگاهی، کومار[47] و همکاران (2008) در تحقیق خود به این موضوع دست یافتند که افزایش در ذهن آگاهی به مقدار زیادی با کاهش در نشخوار فکری و اجتناب[48] (دو استراتژی در تنظیم هیجانی) همراه است، این محققان به این نتیجه رسیدند که مراقبۀ ذهن آگاهی[49] منجر به کاهش در نشخوار فکری می شود.

تنظیم هیجانی هم متغیری دیگر در این تحقیق است که ارتباطش با اعتیاد و تأثیرپذیری اش از درمان های بر پایۀ ذهن آگاهی به اثبات رسیده است. تنظیم هیجانی همان گونه که از نامش پیداست به معنی متعادل ساختن هیجانات منفی و مثبت است و از آنجایی که در هر جامعه ای هنجارهای اجتماعی عکس العمل های نامناسب و کنترل نشده هیجانی را منع می کند افراد مجبورند در تمام مدت در تنظیم هیجانات خود درگیر باشند. این مسأله به عنوان مثال در مورد افرادی که در حال ترک مواد مخدر هستند باعث ایجاد مشکلات زیادی می شود. گراس[50] (1998) بیان می دارد که تنظیم هیجان به توانایی فهم هیجانات، تنظیم تجربۀ هیجانی و ابراز هیجانات اشاره دارد. در مورد ارتباط بین تنظیم هیجانی و اعتیاد، سمپل و همکاران (2010) و واتاناب-گالووی[51] و همکاران (2009)، از تحقیق خود به این نتیجه رسیده اند که ضعف در تنظیم هیجانی، معمولآً بصورت کاهش بازداری[52] یا ناتوانی در کنترل عمل یا فکر، تأثیر اساسی بر رفتارهای ولع مصرف مواد[53]، فعالیت های جنسی خطرزا (که می تواند منجر به ایدز[54] و هپاتیت[55]C  شود) و دیگر رفتارهای تکانشگری[56] و مرگ و میر بالا را دارد.

در مورد ارتباط بین تنظیم هیجانی و ذهن آگاهی، هیز و فلدمن[57] (2004) بیان می دارند که به نظر می رسد ذهن آگاهی باعث کسب توانایی تنظیم هیجانات و خلق می شود بدین صورت که با قبول تجربیات داخلی، وضوح عاطفی[58]، انعطاف پذیری شناختی[59]، و یک رویکرد سالم به مشکلات، این توانایی ایجاد می شود.

بین نشخوار فکری و تعدیل هیجانی هم ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. لی مولت[60] (2012) بیان می دارد که در واقع نشخوار فکری یک استراتژی تنظیم هیجانی غیرانطباقی[61] یا ناسازگارانه  است که عاطفه منفی[62] را در پاسخ به آشفتگی طولانی می کند.

با توجه به مطالب گفته شده و لزوم اهمیت دادن به معظل مواد مخدر  به خصوص انواع جدید و توجه به این موضوع که یکی از علل اصلی مصرف و عود مصرف در سوء مصرف کنندگان مواد مخدر منجمله مت آمفتامین، مشکلات در نشخوار فکری و تنظیم هیجانی است، این سوال پژوهشی به ذهن می رسد که آیا با به کارگیری روش درمانی «کاهش استرس بر پایه ی ذهن آگاهی» (MBSR) به عنوان درمان تکمیلی مدل درمانی ماتریکس، می توان باعث کاهش نشخوار فکری، دشواری های تنظیم هیجانی، و کاهش عود مصرف در وابستگان به مت آمفتامین شد.

 

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش

هزینۀ سوء مصرف مواد در سطح جهانی، در ارتباط با جنایت، فقدان کار و هزینۀ مراقبت های سلامتی در حدود 9/180 بیلیون  [63](USD) در سال 2002 تخمین زده شد (سازمان خدمات بهداشت روان و سوء مصرف مواد مخدر[64]، 2007)، رنج انسانی مرتبط با سوء مصرف مواد غیر قابل اندازه گیری است (موسسۀ ملی راهکارهای کنترل مواد مخدر[65]، 2004). علیرغم در دسترس بودن درمانهای مختلف برای سوء مصرف مواد و الکل، سوء مصرف این مواد و عواقب منفی مرتبط با آن همچنان شایع باقی مانده اند (بوئن[66] و همکاران، 2006). به عنوان مثال، طبق گفتۀ زگیرسکا و همکاران (2009)، در آمریکا در حدود 6/22 میلیون نفر مبتلا به اختلالات وابستگی به انواع مواد مخدر و یا سوء مصرف  آنها تشخیص داده شده اند.

از گذشته تاکنون  مجموعه ای از درمانها گسترش یافتند تا عود مصرف مواد را نشانه بگیرند. در بین مداخلات رفتاری، «درمان شناختی رفتاری»[67] حمایت قابل ملاحظه ای را کسب کرد، با این وجود، علیرغم بهترین درمان استاندارد، میزان عودِ بالا ادامه دارد که این امر نیاز برای توسعۀ روشهای درمانی جدید را بیان می کند (زگیرسکا و همکاران، 2009). پیکنز[68] و همکاران (1985، به نقل از بوئن و همکاران، 2009) بیان می دارند که اگرچه درمان های جلوگیری از عود مصرف، رشد نوید بخشی را در درمان ارائه می دهد، عود مصرف همچنان یک مشکل اساسی برای 44% تا 70% مراجعان باقی می ماند.

در ایران تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر سنتی (تریاك، شیره و…) به مواد روانگردان و به ویژه متامفتامین یا «شیشه» كه سهولت ساخت، فرآورده های تقلبی و دست ساز، هزینه پایین و درآمد فراوان، در دسترس بودن آسان، تجهیزات محدود و سادۀ مورد نیاز، امكان تولید در حجم بالا، و سخت بودن شناسایی لابراتوارها، تجارت این ماده را به حرفه ای پرسود تبدیل نموده و باعث گردیده افراد و سازما نهای فرصت طلب برای تأمین بازار فروش این ماده مرگبار از هیچ اقدامی فروگذار نکنند. در کشورهای دیگر هم وضع به همین منوال است، به عنوان مثال، «برآورد شده در ژاپن که تاریخی طولانی از مصرف مت آمفتامین دارد در اواخر دهۀ 1940 و اوایل دهۀ 1950 حدود 550000 مصرف کنندۀ این ماده وجود داشته که 55000 نفر آنها به روان پریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین مبتلا بوده اند» (فارل[69] و همکاران، 2002، ص 10).

اگرچه در ایران تحقیقاتی در مورد استفاده از روش درمانی بر پایۀ ذهن آگاهی در اختلالاتی  از قبیل اضطراب و افسردگی، اختلال وسواسی جبری، چاقی، مشکلات جانبازان شیمیایی و نابینایان و … صورت گرفته است، اما مطالعات اندکی بر روی کاربرد این درمان در مورد سوء مصرف کنندگان مواد مخدر وجود دارد و هیچ تحقیقی در مورد کاربرد این درمان در وابستگان به مت آمفتامین و بررسی تأثیر آن بر نشخوار فکری و تنظیم هیجانی انجام نشده است.

با توجه به شیوع بالای ابتلا به سوء مصرف مت آمفتامین، ابداع روش های درمانی متنوع از ضروریات است. از آنجایی که اثربخشی این روش درمانی به سطح سواد و فرهنگ افراد وابسته نیست، قابلیت گسترش کاربرد آن به سطوح پایین جامعه عامل بسیار مهم و منطقی برای روی آوری به این درمان و انجام این پژوهش محسوب می شود.

 

1-4 اهداف پژوهش

هدف اصلی: تبیین تأثیر درمان تلفیقی مدل ماتریکس و «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» بر کاهش نشخوار فکری، بهبود دشواری های تنظیم هیجانی، افزایش ذهن آگاهی، و کاهش عود مصرف در وابستگان به مت آمفتامین

اهداف جزئی:

1) تبیین تأثیر درمان تلفیقی ذکر شده بر نشخوار فکری در افراد وابسته به مت آمفتامین

2) تبیین تأثیر درمان تلفیقی بر دشواری های تنظیم هیجانی در افراد وابسته به مت آمفتامین

3) تبیین تأثیر درمان تلفیقی بر ذهن آگاهی در افراد وابسته به مت آمفتامین

4) تبیین تأثیر درمان تلفیقی بر میزان کاهش عود مصرف در افراد وابسته به مت آمفتامین

5) تبیین تأثیر کاربرد درمان صِرف «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» بر نشخوار فکری در افراد وابسته به مت آمفتامین

6) تبیین تأثیر کاربرد درمان صِرف «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» بر دشواری های تنظیم هیجانی در افراد وابسته به مت آمفتامین

7) تبیین تأثیر کاربرد درمان صِرف «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» بر میزان کاهش عود مصرف مواد در وابستگان به مت آمفتامین

 

1- 5 پرسش ها و فرضیه های پژوهش

1-5-1 پرسش های پژوهش

1- آیا درمان تلفیقی، منجر به کاهش نشخوار فکری در وابستگان به مت آمفتامین می شود؟

2- آیا درمان تلفیقی، منجر به کاهش (بهبود) دشواری های تنظیم هیجانی در وابستگان به مت آمفتامین می شود؟

3- آیا درمان تلفیقی، بیش از کاربرد صِرف مدل درمانی رایج ماتریکس، منجر به کاهش عود مصرف مواد در وابستگان به مت آمفتامین می شود؟

4- آیا کاربرد صِرف درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» بیش از کاربرد درمان صِرف ماتریکس منجر به کاهش عود مصرف مواد در وابستگان به مت آمفتامین می شود؟

 

1-5-2 فرضیه های پژوهش

1- درمان تلفیقی، منجر به کاهش نشخوار فکری در وابستگان به مت آمفتامین می شود.

2- درمان تلفیقی، منجر به کاهش (بهبود) دشواری های تنظیم هیجانی در وابستگان به مت آمفتامین می شود.

3- درمان تلفیقی، منجر به افزایش (بهبود) ذهن آگاهی در وابستگان به مت آمفتامین می شود.

4- درمان تلفیقی، بیش از کاربرد صِرف مدل درمانی رایج ماتریکس، منجر به کاهش عود مصرف مواد در وابستگان به مت آمفتامین می شود.

5- کاربرد صِرف درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی»، می تواند منجر به کاهش نشخوار فکری در وابستگان به مت آمفتامین شود.

6- کاربرد صِرف درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی»، می تواند منجر به کاهش (بهبود) دشواری های تنظیم هیجانی در وابستگان به مت آمفتامین شود.

7- کاربرد صِرف درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی»، می تواند بیش از  کاربرد درمان صِرف ماتریکس، منجر به کاهش عود مصرف مواد در وابستگان به مت آمفتامین شود.

 

[1]– The United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention (UNODCCP)

[2]– Apple and Kim-Apple

[3]– Zgierska

[4]– Methamphetamine (MA)

[5]– METH

[6]– Crystal

[7]– Speed

[8]– Amphetamine

[9]– Anglina

[10]-Heroin

این مطلب را هم بخوانید :

 

[11]-Cocaine

[12]-Saldana and Barker

[13]– Narenjiha

[14]– Substance Use Disorders (SUDs)

[15]– Chronic Relapsing Conditions

[16]-Miller

[17]-Roozen

[18]– Compliance

[19]– Dropout

[20]– Methadone

[21]– Buprenorphine

[22]-Third Wave Cognitive Therapies

[23]-Hayes

[24]-Cayoun

[25]-Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR)

[26]-Kabat-Zinn

[27]-Reppere

[28]-Nolen-Hoeksema

[29]-Teasdale

[30]-Garnefski

[31]-Greenberg and Paivio

[32]-Berslin

[33]-Hayes and Feldman

[34]– Substance Dependency

[35]-Topp

[36]– Sychosis

2-42 خانواده و جامعه پذیری 54

2-43 خانواده و رضایت زناشویی. 54

2 -44 عوامل موثر بر رضایت زناشویی. 57

2-45  ویژگی خانواده های سالم. 60

2-46 خصوصیات زوجین سالم. 61

2-48 مشكلات ارتباطی معمول در زوجین. 62

2 -49 استرس زناشویی و تعاملات كلامی و غیر كلامی زوجین. 62

2-50 استرس زناشویی، رضایتمندی زناشویی و رضایتمندی جنسی. 64

2-51 تعارض زناشویی. 65

2-52  مراحل رشد تعارضات زناشویی. 66

2-53 عوامل مؤثر بر از بین رفتن روابط عاطفی و زناشویی :(مراحل چهار گانه مرگ عاطفی) 67

2-54 سلامت هیجان و رضایت زناشویی. 69

2-55 حل مشكل مشاركت آمیز. 69

2-56 حل مساله اشتراكی، چهار جانشین بسیار رایج دارد 69

2-57 مراحل روش حل مشكل از طریق مشاركت 70

2-58 راهبردهای كنار آمدن با مشكلات زناشویی 71

2-59 پنج قاعده برای ایجاد ارتباط سازنده و مؤثر در زندگی زناشویی. 72

2-60 روشهای بهبود روابط زناشویی. 73

2-61  بررسی رضایت زناشویی در مراحل مختلف زندگی 74

2-62 رویكردهای زوج درمانی برای بهتر شدن روابط زناشویی 75

2-63 پیشینه تحقیق. 76

2-64 تحقیقات داخلی 76

2-65  تحقیقات خارجی 81

2-66 خلاصه و جمع بندی. 85

فصل سوم – روش تحقیق

3-1 مقدمه 87

3-2 روش انجام پژوهش 87

3-3 طرح پژوهشی. 87

3-4 جامعه آماری 88

3-5 روش نمونه گیری 88

3-6 شیوه ی اجرا 88

این مطلب را هم بخوانید :

3-7 ابزار گرد آوری اطلاعات.. 90

3-7-1 روش اجرا 92

3-7-2 نحوه تصیح و نمره گذاری. 93

3-7-3 شیوه تعبیر و تفسیر. 94

3-8 اعتبار و روایی. 95

3-10 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 96

فصل چهارم – نتایج

4-1 مقدمه 98

4-2 یافته های توصیفی. 98

4-3 یافته های استنباطی. 99

فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری

5-1تفسیر نتایج. 107

5-2 تفسیر نتایج حاصل از بررسی های گوناگون از طریق پاسخ به فرضیه های مطرح شده 107

5-3 نتیجه گیری کلی. 111

5-4 محدودیت‏های تحقیق. 111

5-5 پیشنهادات.. 112

5-5-1 پیشنهادات کاربردی. 112

5-5-2 پیشنهادات برای تحقیقات بعدی. 113

فهرست منابع

 

منابع فارسی 115

منابع غیر فارسی. 119

پیوست

پیوست الف: جلسات برگزاری کلاس های آموزش مهارت خودآگاهی و حل مساله 125

پیوست ب: پرسشنامه رضایت زناشویی اینریچ. 129

چکیده انگلیسی 133

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                   صفحه

جدول(3-1)  طرح پژوهش… 87

جدول (3-2) شیوه ی اجرا 89

جدول(3-3) روش نمره گذاری. 93

جدول (3-4) نمرات هریك از مقیاسهای فرعی به شرح زیر محاسبه می شود . 94

جدول شماره (4-1) یافته های توصیفی متغیرهای گروه آزمایش… 98

جدول شماره (4-2) 99

جدول شماره (4-3) آزمون برابری واریانس ها 99

جدول شماره (4-4) جدول خلاصه تحلیل کوواریانس برای اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی و حل مسأله بر ارتباط زناشویی با کنترل متغیر رضایت زناشویی پیش آزمون. 100

جدول شماره(4-5) آزمون برابری واریانس ها 101

جدول شماره (4-6) جدول خلاصه تحللیل  کوواریانس برای اثربخشی آموزش مهارت خود آگاهی و حل مسأله بر اوقات فراغت با کنترل متغیر رضایت زناشویی پیش آزمون. 101

جدول شماره (4-7) آزمون برابری واریانس ها 102

جدول شماره (4-8) جدول خلاصه تحلیل کوواریانس برای اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی و حل مسأله بر مدیریت مالی با کنترل متغیر رضایت زناشویی پیش آزمون. 103

جدول شماره (4-9) آزمون برابری واریانس ها 103

جدول شماره (4-10)جدول خلاصه تحلیل کوواریانس برای اثرهای آموزش مهارت حل مسأله بر روابط جنسی با کنترل متغیر رضایت زناشویی پیش آزمون. 104

جدول شماره (4-11) آزمون برابری واریانس ها 104

جدول شماره (4-12) جدول خلاصه تحلیل کوواریانس برای اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی وحل مسأله بر رضایت زناشویی (کل) با کنترل متغیر رضایت زناشویی پیش آزمون. 105

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                   صفحه

شكل4-1 فرآیند حل مساله از دیدگاه گلدفرید. 26

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

1-1 مقدمه

در میان تمامی نهادهای اجتماعی، خانواده بهترین تاثیر را دارد. خانواده فراگیرترین واحد اجتماعی است و بهنجاری و نا بهنجاری جامعه در گرو شرایط عمومی خانواده است و هیچ یك از آسیب های اجتماعی فارغ از تاثیر خانواده نیست ( نوابی نژاد، 1386 ).

از جمله مشکلات جوامع بشری به ویژه هنگامی که افراد آن به علت عدم وجود عدالت اجتماعی، ضعف اصول اخلاقی، فقر و فساد، از هم پاشیدگی های کانون خانوادگی و امثالهم درگیر مشکلات عدیده اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جسمانی و روانی می باشند، مسئله اعتیاد و یا به بیان صحیح تر آن، بیماری اعتیاد بوده وهست. این بیماری گسترش جهانی داشته وامروزه بخش بزرگی از مبتلایان به این بیماری  را جوانان تشکیل می دهند که در بروز آن جریانات جاری وحاکم بر محیط خانواده به ویژه روابط عاطفی میان زن وشوهر و فرزندان آنان نقش به سزایی دارد.  بدیهی است که محیط های خانوادگی ناسالم و بیمار و فقدان احساس رضایت مندی در اعضاء، افزایش آسیب پذیری آنان را در برابر این بیماری باعث می شود.

مواجهه و چالش موفقیت آمیز با مشكلات اعتیاد و عوامل اثر گذار بر ناهنجاری های میان خانواده، بخشی از زندگی روزمره هر فرد معتاد می باشد .اما هر فردی در زندگی با مشكلاتی روبرو می شوند كه