افزایش فاکتور­های سرعت، چابکی، توان انفجاری، قدرت بیشینه و توان هوازی از تمرینات پلیومتریک استفاده نمود.

واژگان کلیدی: تمرین قدرتی، تمرین همزمان، فوتبال، پلایومتریک

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه 

فصل اول: طرح تحقیق   1

1-1-  مقدمه  و بیان مسئله.. 2

1-2- مبانی نظری پژوهش…. 5

1-2-1- مقدمه. 5

1-2-2- مبانی علم تمرین.. 5

1-2-3- اصول تمرین.. 6

1-2-4- متغیرهای تمرین.. 6

1-2-4-1- حجم تمرین.. 6

1-2-4-2- شدت تمرین.. 7

1-2-4-3- تراکم (فراوانی) تمرین.. 7

1-2-4-4- مدت تمرین.. 8

1-2-5-  قلمرو تمرین.. 8

1-2-6- اصل اضافه بار- اصل ویژگی.. 8

1-2-7- کاربردتمرین­های قدرتی و پلایومتریک در فوتبال.. 9

1-2-8-  سازگاری­های حاصل از اجرای تمرین­های قدرتی و پلایومتریک…. 13

1-2-8-1- سازگاری ساختاری و عضلانی تمرین قدرتی و پلایومتریک…. 13

1-2-8-2- سازگاری دستگاه عصبی تمرین قدرتی و پلایومتریک…. 15

1-2-9- آماده­سازی در فوتبال.. 17

1-2-9-1- نقش قدرت، سرعت و توان در فوتبال.. 17

1-2-9-2- بهبود سرعت و قدرت توسط تمرینات قدرتی و پلیومتریک…. 17

1-2-10- چابکی در فوتبال.. 18

1-3- پیشینه تحقیق… 18

 

1-3-1- پژوهش­های انجام شده در داخل کشور. 18

1-3-2- پژوهش­های انجام شده در خارج از کشور. 22

1-4- ضرورت اجرای پژوهش…. 27

1-5- اهداف پژوهش…. 28

1-5-1- هدف کلی پژوهش…. 28

1-5-2- اهداف اختصاصی.. 28

1-7- متغیرهای پژوهش…. 29

1-7-1- متغیر مستقل.. 29

1-7-2- متغیرهای  وابسته 29

1-8- محدودیت­های پژوهش…. 29

1-8-1- محدودیت­های خارج از کنترل پژوهش­گر. 29

1-8-2- محدودیت­های تحت کنترل پژوهش­گر. 29

1-9- تعریف واژه­ها و مفاهیم.. 30

1-9-1- تمرین 30

1-9-2- تمرین مقاومتی.. 30

1-9-3- آمادگی عضلانی.. 30

1-9-4- قدرت 30

1-9-5- توان بی­هوازی.. 30

1-9-6- توان.. 31

1-9-8- استقامت عضلانی کوتاه مدت 31

1-9-9- سرعت… 31

1-9-10- چابکی.. 31

1-10-13- بازتاب- ماهیچه­ای یا کششی.. 31

فصل دوم: روش‌شناسی پژوهش    33

2-1 مقدمه.. 34

2-2 جامعه آماری و روش گزینش آزمودنی­ها 34

2-2-1- معیارهای ورود به پژوهش…. 34

2-2-2- معیارهای خروج از پژوهش…. 34

این مطلب را هم بخوانید :

2-3- طرح پژوهش…. 35

2-3-1- گروه مقاومتی.. 35

2-3-2- گروه پلیومتریک…. 37

2-3-3- گروه گواه. 39

جدول 2-1 زمان اجرای آزمون­ها و تمرینات… 40

2-4- ابزار، اندازه­گیری­ها و آزمون­ها 40

2-4-1- پرسش­نامه مشخصات فردی.. 40

2-4-2- اندازه­گیری  وزن.. 40

2-4-3- اندازه­گیری قد. 40

2-4-4- محاسبه توده بدن (BMI) 40

2-4-5- محاسبه درصد چربی.. 41

2-4-5-1- اندازه­گیری چین پوستی سه سربازویی 41

2-4-5-2- اندازه­گیری چین پوستی ساق پا 41

2-4-6- آزمون توان انفجاری پایین تنه. 42

2-4-7- آزمون سرعت دویدن.. 42

2-4-8- آزمون قدرت بیشینه (آزمون دینامومتر) 43

2-4-9- آزمون چابکی (ایلی­نویز) 43

2-4-10- آزمون استقامتی متناوب یو- یو. 44

2-5- روش­های آماری… 46

فصل سوم: یافته‌ها 47

3-1- مقدمه.. 48

3-2- اطلاعات و ویژگی­های آزمودنی­ها و تجزیه و تحلیل مقدماتی… 48

3-3- یافته­های به دست آمده بر مبنای اهداف پژوهش…. 49

فصل چهارم: بحث و نتیجه‌گیری   59

4-1- مقدمه.. 60

4-2- خلاصه پژوهش…. 60

4-3- بحث و تفسیر نتایج پژوهش…. 61

4-3-1- سرعت دویدن.. 61

4-3-2- قدرت بیشینه. 62

4-3-3- چابکی.. 64

4-3-4- توان انفجاری پایین تنه (پرش سارجنت) 64

4-3-5- اکسیژن مصرفی بیشینه 66

4-4- نتیجه­گیری… 67

4-5- پیشنهادات پژوهشی… 67

4-5-1- پیشنهادات برخاسته از تحقیق.. 67

4-5-2- پیشنهادات برای مطالعه بیشتر. 67

پیوست­ها 68

منابع و مأخذ  75

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-  مقدمه  و بیان مسئله

فوتبال[1]، پرطرفدارترین ورزش دنیا است که توسط بسیاری از مردان، زنان، کودکان و بزرگسالان در سطوح مختلف رقابتی انجام می­گیرد. در طول90 دقیقه بازی، بازیکنان نخبه حدود 10 کیلومتر با میانگین شدتی نزدیک به آستانه بی­هوازی می­دوند. در میان این فعالیت­ها، بازیکن به بسیاری از حرکات انفجاری از قبیل پرش­ها، شوت زدن­ها، تکل­ها، چرخش­ها­، استارت­ها، تغییر موقعیت و از همه مهم تر فعالیت­هایی که بازیکن به طور مستقیم درگیر بازی با توپ و رقابت برای تصاحب آن است، نیاز دارد. در فوتبال نیز همانند بسیاری از ورزش­ها آمادگی جسمانی نقش تعیین­کننده و بسیار مهمی در اجرای بهینه دارد. برخورداری از آمادگی جسمانی مطلوب نیاز به برنامه تمرین صحیحی دارد که بتواند عواملی چون استقامت قلبی– تنفسی، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، توان­ انفجاری و انعطاف­پذیری ورزشکاران را بهبود بخشد. بنابراین، فوتبال، ورزشی است که نیازمند آمادگی هوازی و بی هوازی است.    

کسب عنوان قهرمانی در عرصه رقابت­های جهانی اهمیت بی­سابقه­ای یافته است و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت در این حوزه واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. انتقال نتایج پژوهش­ها به مربیان و ورزشکاران که مصرف­کنندگان این اطلاعات هستند، انتشار کتاب­ها و انجام تحقیقات گوناگون را طلب می­کند (11).

یکی از موضوعات مهم در تربیت بدنی که افکار متخصصین را در جهان به خود معطوف داشته است، نقش فعالیت­ها و برنامه­های تدوین شده بدنی بر سیستم­های مختلف بدن می­باشد و از آنجا که قدرت عضلانی به عنوان یکی از عوامل آمادگی جسمانی نقش مهمی در بهداشت و تندرستی بازی می­کند، آشنایی با روش­های مختلف افزایش قدرت عضلانی موجب توسعه و گسترش تندرستی خواهد شد. با آن­که انسان طی گذشت هزاران سال دریافته است که انجام کارهای سخت و شدید، قدرت بدنی را افزایش می­دهد، اما تنها در سال­های اخیر، آن هم به کمک مطالعات و تحقیقات علمی توانسته است بر مزایای انواع تمرین­های قدرتی پی ببرد (5).

در تلاش مربی برای پرورش ورزشکاران، تمرین قدرتی یکی از عوامل ضروری است. همه ورزشکارانی که به نوعی در ورزش­های رقابتی فعال هستند، از یک برنامه سالانه که آن­ها را به اوج عملکرد در زمان مسابقه یا مسابقه­های اصلی برساند، پیروی می­کنند. بنابراین در بین مجموعه عواملی که چارچوب فیزیولوژیکی برای رسیدن به اوج عملکرد را می­سازند، تمرین قدرتی از عوامل کلیدی است (1).

تمرین قدرتی فعالیت بدنی است که منجر به افزایش قدرت عضلانی و توده­های عضلانی می­شود. با این تعریف احتمالاً، افرادی که از تمرین­های قدرتی استفاده می­کنند کمتر فقدان توده عضلانی، کاهش عملکرد و

افراد سالمند می باشد.تعداد 150 آزمودنی از بین سالمندان زن و مرد بالای 60 سال بصورت هدفدار انتخاب شدند.آزمودنیها بر اساس فعالیت ورزشی کنونی و سابقه ورزش در جوانی به 4 گروه به شرح زیر تقسیم شدند:گروه اول سالمندانی که در دوران جوانی ورزش می کرده و در دوران سالمندی نیز ورزش می کنند(40n=).گروه دوم سالمندانی که در دوران جوانی ورزش می کرده ولی در دوران سالمندی ورزش نمی کنند(34n=).گروه سوم سالمندانی که در دوران جوانی ورزش نمی کرده ولی در سالمندی ورزش می کنند(40n=).گروه چهارم سالمندانی که در دوران جوانی ورزش نمی کرده و در سالمندی نیز ورزش نمیکنند(36n=).از تمامی آزمودنیها آزمون تعادل برگ به عمل آمد.برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون t  مستقل استفاده و حداقل سطح معنی داری در این تحقیق آلفای )05/0 ( تعیین شد.نتایج تحقیق نشان داد بین گروه اول و گروه سوم از نظر تعادل وضعیتی اختلاف معنی داری وجود ندارد و کسانی که در گذشته ورزشکار نبوده اند ولی هم اکنون ورزش می کنند از تعادل وضعیتی مشابهی با افرادی که در گذشته ورزشکار بودند و هم اکنون نیز ورزش می کنند برخوردارند از نتایج تحقیق حاضر میتوان نتیجه گرفت که فعالیت ورزشی کنونی تاثیر بیشتری بر تعادل وضعیتی سالمندان نسبت به سابقه ورزشی در دوران جوانی آنها دارد.لذااز یافته های تحقیق حاضر می توان برای تشویق سالمندان به ورزش و فعالیت بدنی استفاده کرد و به سالمندانی که در دوران جوانی ورزشکار نبوده اند آگاهی داد که فعالیت کنونی نیز تاثیر مثبت و پیشرونده ای بر تعادل وضعیتی این گروه از جامعه دارد،همچنین سالمندانی را که در معرض خطر افتادن هستند شناسایی کرد و آنها را به یک برنامه پیشگیری که شامل تمرینات بدنی و فعالیت ورزشی است راهنمایی نمود.

وا ژه های کلیدی:فعالیت بدنی کنونی ، سابقه ورزشی ،  تعادل وضعیتی سالمندان.

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                  صفحه

فصل اول طرح تحقیق

1-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..

1-2بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………….

1-3ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………………………..

1-4اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..

1-4-1 هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………….

1-4-2 اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………………………..

1-5  فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….

1-6  متغیر های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………

1-6-1 متغیر مستقل……………………………………………………………………………………………………………………..

1-6-2 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………………………………..

1-7  جامعه آماری و حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………

1-8  معیارهای انتخاب نمونه…………………………………………………………………………………………………………

1-8-1 محدودیت های اعمال شده توسط محقق………………………………………………………………………………

1-8-2 محدودیتهای خارج از اختیار محقق………………………………………………………………………………………

1-9 تعریف عملیاتی واژه ها………………………………………………………………………………………………………….

 

 

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………

2-2 بخش اول:مبانی نظری مفاهیم نظری…………………………………………………………………………………………

2-2-1 سالمندی…………………………………………………………………………………………………………………………

2-2-2 عوامل اولیه و ثانویه در سالمندی………………………………………………………………………………………….

2-2-3 سیستم کنترل پوسچر و تعادل………………………………………………………………………………………………

2-2-4 کنترل پوسچر ایستاده…………………………………………………………………………………………………………

2-2-5 مکانیزمهای حرکتی در کنترل تعادل……………………………………………………………………………………….

2-2-6 مکانیزمهای حسی در کنترل تعادل…………………………………………………………………………………………

2-2-6-1 سیستم بینایی………………………………………………………………………………………………………………..

2-2-6-2 سیستم وستیبولار…………………………………………………………………………………………………………..

2-2-6-3 سیستم حس عمقی………………………………………………………………………………………………………..

2-2-7 کنترل وضعیتی و تعادل در سالمندان……………………………………………………………………………………..

2-2-8 افزایش سن و سیستمهای حرکتی………………………………………………………………………………………….

2-2-8-1 تغییر در سیستم اسکلتی-عضلانی……………………………………………………………………………………..

2-2-8-2 تغییر در سیستم عصبی-عضلانی………………………………………………………………………………………

2-2-9 افزایش سن و سیستم های حسی………………………………………………………………………………………….

2-2-9-1 تغییر در سیستم بینایی سالمندان………………………………………………………………………………………..

2-2-9-2 تغییر در سیستم حس عمقی سالمندان……………………………………………………………………………….

2-2-9-3 تغییر در سیستم وستیبولار سالمندان…………………………………………………………………………………..

2-2-10 زمین خوردن در سالمندان…………………………………………………………………………………………………

2-2-11 ابزار و روش اندازه گیری تعادل در سالمندان………………………………………………………………………..

2-3 بخش دوم پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………

2-3-1 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………………………………….

2-3-2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………………………………..

 

فصل سوم روش تحقیق

 

این مطلب را هم بخوانید :

3-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………

3-2روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….

3-3 جامعه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….

3-4 نمونه های تحقیق و روش گزینش آنها………………………………………………………………………………………

3-5 توصیف متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………..

3-6 وسایل و ابزارهای مورد استفاده در تحقیق………………………………………………………………………………….

3-7 روند انجام آزمون………………………………………………………………………………………………………………….

3-8 ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………………………………………………

3-9 روش آماری…………………………………………………………………………………………………………………………

3-10 طرح شماتیک تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..

 

 

فصل چهارم تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2 مشخصات نمونه ها……………………………………………………………………………………………………………….

4-3 بررسی فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..

4-3-1 آزمون فرض اول تحقیق……………………………………………………………………………………………………..

4-3-2 آزمون فرض دوم تحقیق…………………………………………………………………………………………………….

4-3-3 آزمون فرض سوم تحقیق……………………………………………………………………………………………………

4-3-4 آزمون فرض چهارم تحقیق………………………………………………………………………………………………….

4-3-5 آزمون فرض پنجم تحقیق…………………………………………………………………………………………………..

4-3-6 آزمون فرض ششم تحقیق…………………………………………………………………………………………………..

4-3-7 آزمون فرض هفتم تحقیق……………………………………………………………………………………………………

 

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. …….

5-2 خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..

5-3 نتایج تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….

5-4 بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….

5-4-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………….

5-4-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………….

5-4-3 فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………………………………

5-4-4 فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………………………

5-4-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………………………………..

5-4-6 فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………………………………….

5-4-7 فرضیه هفتم……………………………………………………………………………………………………………………..

5-5 پیشنهادات بر گرفته از تحقیق…………………………………………………………………………………………………..

5-6 پیشنهادهای تحقیقی در حیطه مورد نظر به محققین بعدی………………………………………………………………

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………

جدول 1-4 ویژگیهای عمومی آزمودنیها………………………………………………………………………………………………..

جدول 2-4ویژگیهای عمومی آزمودنیها به تفکیک گروهه………………………………………………………………………..

جدول 3-4نتایج آزمون t مستقل بین گروه اول و دوم…………………………………………………………………………….

جدول 4-4 نتایج آزمون t مستقل بین گروه اول وسوم…………………………………………………………………………..

جدول 5-4 نتایج آزمون t مستقل بین گروه اول و چهارم……………………………………………………………………………

جدول 6-4 نتایج آزمون t مستقل بین گروه دوم و سوم…………………………………………………………………………….

جدول 7-4 نتایج آزمون t مستقل بین گروه دوم و چهارم………………………………………………………………………….

جدول 8-4 نتایج آزمون t مستقل بین گروه سوم و چهارم………………………………………………………………………..

جدول 9-4 نتایج آزمون ANOVA……………………………………………………………………………………………………..

جدول 10-4 نتایج آزمون تعقیبی LSD  در بین چهار گروه…………………………………………………………………….

ضمائم

ضمیمه شماره (1)……………………………………………………………………………………………………………………………..

ضمیمه شماره(2)……………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه

در آغاز قرن بیست و یکم قرار داریم، قرنی که در آن امید به زندگی برای جهانیان از مرز 66 سال عبور کرده است و هر سال 7/1% به جمعیت جهان افزوده می‌شود، ولی این افزایش برای جمعیت 65 سال و بالاتر 5/2% است. نیم قرن پیش، اغلب مردم قبل از 50 سالگی می‌مردند، در حالی که امروز اکثر مردم خصوصاً در کشورهای توسعه یافته   بیش از 65 سال عمر می‌کنند(2). این فاصله ترکیبی سنی، جمعیت جهان را به سوی سالمند شدن سوق می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که ربع قرن دیگر 2/1 میلیارد نفر (حدود 14%) از ساکنان کره خاکی را افراد 60 سال و بالاتر تشکیل خواهند داد(5،19،62). ایران نیز از این تغییر جمعیتی بی‌نصیب نمانده است. شاخصهای آماری نشان می‌دهند که روند پیر شدن جمعیت در کشور ما نیز آغاز شده است و پیش‌بینی می‌شود. که درفاصله 20 ساله ی 1375 تا 1359 به میانه سنی جمعیت کشور10 سال افزوده شود.

دستاوردهای توسعه مانند بهبود شرایط اقتصادی – اجتماعی، ارتقای وضعیت بهداشت، تغذیه، ورزش، مسکن و پیشرفت دانش و فن‌آوری پزشکی از عوامل عمده افزایش امید به زندگی به شمار می‌آیند. گرچه پدیده پیر شدن جمعیت از نتایج مثبت توسعه به شمار می‌آید، ولی اگر برای مواجهه با آن در جهانی توسعه یافته آماده نباشیم، عوارض و پیامدهای منفی بسیاری در پی خواهد داشت، از جمله آنکه سریعتر بودن رشد جمعیت سالمندان به کل جمعیت، منجر به کاهش نسبی جمعیت اقتصادی موالد و تغییر ضریب وابستگی اقتصادی می‌‌شود که در صورت عدم چاره‌اندیشی، خود می‌تواند مانعی برای توسعه اقتصادی باشد(2). اگر این واقعیت را در کنار آسیب‌پذیری بالای افراد سالمند در برابر بیماریهای جسمی و روان شناختی قرار دهیم به سهولت در می‌یابیم که هزینه‌های بهداشتی مربوط به سالمندان برای دولت‌ها کمرشکن خواهد بود.

دیدگاه سنتی که بر عقاید متخصصین علوم بهداشتی مسلط بود،کاهش تحرک بدنی سالمندان و کاهش تعادل آنان را عوارض همراه و اجتناب ناپذیر روند طبیعی سالمندی می دانست و به همین علت توجه پیشگیرانه ای یه این مشکل مبذول نمیگردید.با این حال امروزه به تدریج مشخص شده که کاهش تعادل سالمندان نه به علت کهولت بلکه در پی آثار تجمعی تدریجی نواقص و ناتوانیهای متعدد که بسیاری از آنها قابل اصلاح هستند ،به وجود می آید.  سالمندان امروز تفاوت بسیار زیادی با سالمندان دیروز دارند و معنای سالمندی نیز در جامعه علمی امروز با آنچه در قدیم می‌پنداشتند فاصله بسیار دارد. تصویری که شاید هنوز هم بسیاری از ما از فرد سالمند در ذهن داریم، موجودی فرتوت، ضعیف، بیمار و فاقد توانایی است که در زندگی انتظار چیزی جز مرگ را ندارد، در حالی که اغلب سالمندان امروز به برکت تحولات عمیق علمی، اجتماعی و اقتصادی، افرادی سالم، فعال و مشتاق مشارکت در امور خانواده و جامعه هستند، از این رو مراقبت از سالمندان و تشویق آنان برای زندگی سالمتر و راحت‌تر، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

یکی از اهداف اصلی تربیت‌ بدنی و علوم ورزشی فراهم نمودن شرایط مناسب برای استفاده از ابزار و امکانات حرکت و ورزش برای تحقق سلامت جامعه است. تربیت‌بدنی و ورزش وظیفه دارد برای تامین سلامت سالمندان تلاش نماید و با شناخت ویژگیهای سالمندی و شناسایی مشکلات و عوامل بازدارنده در تحقق سلامت سالمندان کوشش کرده و راهکارهایی را برای پیشگیری و به تاخیر انداختن بروز مشکلات ناشی از کم تحرکی ارائه دهد، تا بتواند فرد سالمند را برای داشتن یک زندگی سالم راهنمایی نماید.لذا نقش فعالیت بدنی و ورزش در افزایش کیفیت زندگی و سلامتی جسمی و روحی افراد سالمند غیر قابل انکار می باشد.

 

1-2 بیان مسئله

پدیده پیری جمعیت پدیده‌ای است که به علت بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی و کاهش میزان مرگ و میر و نیز افزایش میزان امید به زندگی در کشورهای توسعه یافته صنعتی جهان وجود دارد، و این در حالی است که کشورهای در حال توسعه نیز به دلیل عوامل فوق، شاهد پیر شدن جمعیت‌های خود هستند(11،49).

پیری بیماری نیست، فرآیندی طبیعی، آرام پیش‌رونده و تدریجی است. پیری بیولوژیک از 30 سالگی شروع می‌شود و تا پیری فیزیولوژیک ادامه می‌یابد. هر یک از سیستم‌های بدن به درجات مختلف پیر می‌شوند، که وابسته به متغیرهای گوناگونی است. مردم امروز طولانی‌تر زندگی می‌کنند اما تحت تاثیر بیماریهای مزمن به سر می‌برند. یعنی در سالهای آخر عمر خود از سلامت کمتر و محدودیت بیشتری برخوردارند. این مسئله  نیاز بیشتر سالمندان به مراقبت، درمان و پیشگیری از عوارض آن را به دنبال دارد. (34). به عنوان نمونه زمین خوردن و کاهش تحرک جسمانی از شایع‌ترین و مهم‌ترین مشکلات عملکردی در سالمندان می‌باشد، (7،89) که با افزایش سن و کاهش کنترل تعادل به وجود می‌آید. توانایی در کنترل وضعیت بدنی نقش مهمی را در ایمنی و سلامت فرد در طول فعالیت روزمره دارد، و تعادل و حفظ تعادل بدنی با کنترل وضعیتی نقش مستقیم داشته و کاهش تعادل در فرد خطر زمین خوردن و دیگر عواقب آن را افزایش می‌دهد. (86) حدود یک سوم تا نیمی از جمعیت بالای 65 سال حداقل سالی یکبار در اثر از دست دادن تعادل زمین می‌خورند.  نزدیک 70% از مراجعه‌کنندگان مسن به اورژانس بیمارستانها در رابطه با زمین خوردن می‌باشد و 40% بیماریهای افراد مسن، از عواقب زمین خوردن آنها می‌باشد(79).فرد سالمند ممکن است به دنبال زمین خوردن حتی زمین‌گیر شود و در اکثر موارد، استقلال وی کاهش ‌یابد. دو سوم از افرادی که دچار زمین خوردگی می‌شوند، دارای مشکلات تعادلی و وپوسچر[1] می‌باشند. این افراد با وجود اینکه قادر به راه رفتن مستقل می‌باشند، اما در کنترل پوسچر دچار اختلاف هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین درصد زمین خوردگی در افراد سالمند به علت عکس‌العمل‌ها و پاسخهای نامناسب نسبت به بهم خوردن تعادل در اثر عوامل خارجی می‌باشد. حدود 50% از زمین خوردگی‌ها در اثر حرکت یا جابجایی سطح اتکا مانند سرخوردن و سکندری خوردن که معمولاً هنگام راه رفتن و در پی از دست دادن تعادل رخ می‌دهد بوجود می‌آید(40 ). امروزه مشخص شده است که زمین خوردن و کاهش تحرک سالمندان نه به علت کهولت بلکه در پی آثار تجمعی تدریجی نواقص و ناتوانی‌های متعدد به وجود می‌آید. بسیاری از این نواقص قابل اصلاح هستند و شاید بتوان با اصلاح آنها از نرخ بالای زمین خوردن و کاهش تحرک و به دنبال آن از عوارض متعدد و معمولاً وخیم آنها کاست. با توجه به اهمیت تعادل و حفظ آن در سنین سالمندی، اصلاح دقیق‌تر از میزان نقش عوامل مختلف در ایجاد و حفظ آن و شناخت روشهای دقیق‌تر ارزیابی تعادل و روشهای موثر در بهبود تعادل در

فهرست مطالب

 

 

عنوان………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

فصل اول: طرح پژوهش

1-1 . مقدمه. 2

1-2 . بیان مسئله پژوهش… 4

1-3 . اهمیت وضرورت پژوهش… 5

1-4 . اهداف پژوهش… 6

1-4-1 . هدف کلی.. 6

1-4-2 . اهداف اختصاصی.. 6

1-5 . فرضیات پژوهش… 6

1-5-1 . فرض کلی.. 6

1-5-1-1 . فرضیه های اختصاصی پژوهش.. 6

1-6 . قلمرو پژوهش… 6

1-7 . محدودیت­های پژوهش… 7

1-8 . تعریف   مفهومی و عملیاتی اصطلاحات 7

1-8-1. فعالیت تناوبی شدید(رکاب زدن(. 7

1-8-2 .  تمرین انسدادی(محدودیت جریان خون) 7

1-8-3 . دانشجویان مرد فعال. 7

 

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

2-1. مقدمه. 9

2-2 . تعریف و انواع گونه های  فعال اکسیژن. 9

2-2-1.گونه های واکنشی اولیه. 10

 

2-2-1-1. سوپراکساید. 10

2-2-1-2 . پراکسید هیدروژن. 10

2-2-1-3 . رادیکال هیدروکسیل.. 10

2-2-1-4 . نیتریک اکساید(NO) 10

2-2-1-5 . پراکسی نیتریت.. 11

2-2-2 . گونه های واکنشی ثانویه. 11

2-2-2-1 . منابع تولید گونه های واکنشی.. 11

2-2-2-1-1 . منابع اولیه تولید گونه های واکنشی.. 12

2-2-2-1-1-1. میتوکندری.. 12

2-2-2-1-1-2 . گزانتین اکسیداز 12

2-2-2-1-1-2 . NADPH اکسیداز 12

2-2-2-1-1-3 . فسفولیپاز A2. 13

2-2-2-1-1-4 . کاتکولامین ها 13

2-2-2-1-1-5 . پراکسی زوم ها 13

2-2-2-1-1-6 . نیتریک اکساید سنتتاز 14

2-2-2-1-2 . منابع ثانویه تولید گونه های واکنشی.. 14

2-3 . ضد اکسایش ها و انواع آن ها 15

2-3-1 . ضداکسایش های آنزیمی.. 15

2-3-1-1 . آنزیم سوپراکساید دیسموتاز(SOD) 15

2-3-1-2 . آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز(GPX) 16

2-3-1-3 . آنزیم کاتالاز(CAT) 17

2-3-1-4 . آنزیم پارااکسوناز-1. 17

2-3-2 . ضداکسایش های غیرآنزیمی.. 18

2-3-3 . ضداکسایش های تغذیه ای.. 18

2-4 . فشار اکسایشی.. 18

2-4-1 . اثرات بیولوژیکی ROS. 19

 

این مطلب را هم بخوانید :

2-4-1-1 . اثرات مثبت زیستی.. 19

2-4-1-2 . اثرات منفی ROS. 19

2-4-1-3 . تخریب چربی ها 20

2-4-1-4 . آسیب اکسایشیDNA. 20

2-4-1-5 . آسیب اکسایشی پروتئین ها 20

2-4-2 . سازگاری­های آنزیم­های ضد اکسایشی نسبت به تمرینات ورزشی.. 21

2-4-2-1 . پاسخ سیستم ضداکسایشی به تمرینات ورزشی.. 21

2-5 . تمرینات انسدادعروقی ) کاآتسو) 22

2-5-1 . ساز و کار تمرینات انسدادی.. 24

2-6 . پیشینه پژوهش های انجام شده 24

2-6-1. پیشینه پژوهش های داخلی 24

2-6-2 . پیشینه پژوهش های خارجی 25

2-7 . نتیجه گیری.. 28

 

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

3-1 .  مقدمه. 30

3-2 . روش و طرح  پژوهش… 30

3-3 .  جامعه ونمونۀ آماری پژوهش… 31

3-3-1 . جامعۀ آماری.. 31

3-3-2 .  نمونۀ آماری.. 31

3-3-3 . ویژگی های آزمودنی ها و شاخص های مورد اندازه گیری.. 31

3-4 .  متغیرهای پژوهش… 32

3-4-1.  متغیرمستقل.. 32

3-4-2.  متغیروابسته. 32

3-5 . ابزار جمع آوری داده­ها 32

3-6 .روش اجرای پژوهش… 32

3-7 . روش آماری پژوهش… 34

 

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

4-1 . مقدمه. 36

4-2 . آمارتوصیفی.. 36

4-3 . آزمون فرضیه­های پژوهش… 37

4-4 . بررسی پیش فرض­ها 38

4-4-1 . آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها 38

4-5 . آزمون فرضیه­ها 39

4-5-1 . فرضیه اول. 39

4-5-2 .  فرضیه دوم. 40

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1 . مقدمه. 43

5-2 .  خلاصه پژوهش… 43

بحث پیرامون یافته های پژوهش… 44

نتیجه گیری.. 46

5-5-1 . یشنهادهای برخواسته از پژوهش… 46

5-5-2 . پیشنهادهایی برای سایر پژوهشگران. 47

فهرست منابع و مآخذ. 48

پیوست­ها 54

چکیده انگلیسی.. 58

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                              صفحه

جدول3-1: طرح پژوهش… 30

جدول 3-2: توصیف متغیرهای آنتروپومتریکی آزمودنی ها 31

جدول4-1: اطلاعات مربوط به میزان درک سختی(RPE) آزمودنی ها حین تمرین 36

جدول4-2: اطلاعات مربوط به میزان ضربان قلب بیشینه آزمودنی ها حین تمرین.. 36

جدول4-3: اطلاعات مربوط به توان حداکثر(Wmax) آزمودنی ها حین تمرین 37

جدول4-4: اطلاعات آماره­های توصیفی مربوط به مقدارGPX(u/l) 37

جدول4-5: اطلاعات آماره­های توصیفی مربوط به مقدارSOD(u/l) 37

جدول4-6: نتایج آزمون k.s مربوط به بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها در دو گروه 38

جدول4-7: نتایج آزمونT وابسته جهت مقایسه میانگین های پیش آزمون و پس آزمون پاسخ دردوگروه 39

جدول4-8: نتایج آزمونT مستقل  مربوط به مقادیر Gpx سرم درپیش آزمون و پس­آزمون. 39

جدول4-9: نتایج آزمون T وابسته جهت مقایسه میانگین های پیش آزمون وپس آزمون در دوگروه 40

جدول4-10: نتایج آزمونT مستقل  مربوط به مقادیر SOD سرم درپیش آزمون و پس­آزمون. 40

 

فهرست تصاویر و نمودارها

عنوان                                                                                                                              صفحه

شکل3-1: ران بند متصل به فشارسنج. 34

شکل4-1: مقادیر پیش آزمون وپاسخ GPX سرم دردو گروه 40

شکل4-2: مقادیر پیش آزمون وپاسخ SOD سرم دردو گروه 41

 

فصل اول   مقدمه و طرح پژوهش

 

 

1-1.      مقدمه

فعالیت بدنی بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان است که دامنه وسیعی از فعالیت های عادی روزانه تا فعالیت بسیار شدید ورزشی را دربر می گیرد. ازجمله تغییرات بیولوژیکی بارز درطول فعالیت بدنی، افزایش متابولیسم و تولید رادیکال آزاد است. بدن انسان از طریق سیستم ضداکسایشی در مقابل این مواد از خود محافظت می کند. آنزیم های ضداکسایشی اولین خط دفاعی بدن در برابر حمله انواع رادیکال های فعال اکسیژن هستند. سه آنزیم اصلی عبارتند از: سوپراکسید دیسموتاز([1](SOD، کاتالاز((CAT[2] و گلوتاتیون پراکسیداز((GSH-PX[3] می باشند(1). انواع رادیکال های آزاد شامل: گونه های اکسیژن فعال ((ROS[4]، گونه های نیتروژن فعال(RNS) و گونه های سولفور فعال(RS) می باشند(2).سوبستراهایROS، کربوهیدرات ها، پروتئین ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک(DNA) هستند که ROS باعث اکسیدشدن این مواد شده و نیز موجب غیرفعال شدن آنزیم ها و نیز اختلال در غشاهای زیستی می شوند. در اثر این فعل و انفعالات اکسیدشدن سوبستراها سبب تغییر اطلاعات ژنتیکی و ماهیت طبیعی پروتئین ها، غیرفعال شدن آنزیم ها، اختلال غشاهای زیستی و زمینه بروز بسیاری از بیماری های قلبی و عروقی ،سرطان ها، دیابت و غیره می شوند(2).اکسیژن در دسترس، تولید رادیکال های آزاد از نوع ROS را افزایش می دهد ودر طول فعالیت های شدید بدنی که با افزایش اکسیژن مصرفی رو به رو هستیم تولید آن ها به چند برابرحالت استراحت می رسد(2).باوجود تایید اثر سودمند فعالیت جسمانی برسلامتی، مطالعه های زیادی نشان داده اند که فعالیت های ورزشی ازجمله تمرینات(HIIE)  موجب فشار اکسایشی ازطریق افزایش تولید گونه های اکسیژن واکنش پذیر می شود(3). از طرف دیگر، در سال های اخیر پژوهش هایی به منظور تعیین نوع و مقدار اثرات تمرینات انسدادی صورت گرفته است. تمرینات انسدادی دارای قدمتی در حدود40سال می باشند و اصالت آن به کشور ژاپن برمی گردد، جایی که آن را با نام کاآتسو[5] می شناسند(4).ویژگی تمرین کوآتسو در اینست که با صرف زمان کمتر و شدت های پایین تمرینی می توان عملکرد ورزشکاران را ارتقا داد(4).در این نوع تمرین عضو مورد تمرین را ازقسمت فوقانی با استفاده از دستگاه کوآتسو و یا یک باند ارتجاعی می بندند وآن را تحت تمرینات بسیار سبک ورزشی قرار می دهند(4, 5).این عمل سبب ایجاد یک حوضچه خونی موقت در عضو مورد تمرین شده و به سبب آن تجمع مواد متابولیکی بویژه اسیدلاکتیک به طور موضعی در عضو افزایش میابد.شرایط ایسکمی ایجاد شده بر اثر این وضعیت،پاسخ های هورمونی وسازگاری های عضلانی را سبب می شود(6).لذا محقق درنظر دارد که این شرایط ایسکمی ایجاد شده بر اثر این نوع تمرینات تاچه اندازه موجب تولید آنزیم های ضداکسایشی(SOD,GPX) خواهدشد. به هرحال پژوهش های صورت گرفته تاکنون بیشتر روی ترکیب تمرین مقاومتی همراه با انسداد تمرکز داشته و سازگاری های عضلانی بر اثر این نوع تمرینات صورت گرفته است و اطلاعات کمی در زمینه تاثیر تمریناتHIIE همراه با انسداد بر آنزیم های ضداکسایشی وجود دارد. بدین منظور در این پژوهش به مطالعه تاثیر یک جلسه فعالیت ورزشی تناوبی شدید انسدادی و غیرانسدادی بر  آنزیم های ضداکسایشی GPX,SOD),) در مردان فعال پرداخته خواهد شد.

1-2 . بیان مسئله پژوهش

رادیکال های آزاد اتم یا گروهی از اتم های بسیار واکنش پذیر هستند که یک یا چند الکترون جفت نشده دارند و تولید این رادیکال ها فرایند طبیعی واکنش های متابولیسمی بدن است(7). در دهه های اخیر نقش آنتی اکسیدان ها در پیشگیری از پیدایش و پیشرفت استرس های اکسیداتیو مطرح شده است(8). با توجه به اینکه فعالیت ورزشی شدید می تواند مصرف اکسیژن را تا100 برابرحالت استراحت  افزایش دهد، تولید رادیکال های آزاد پس از ورزش افزایش می یابد(9).با فعالیت های ورزشی، اکسیژن مصرفی و متابولیسم درکل بدن افزایش میابد. درنتیجه سلول در معرض فشاراکسایشی و تولید گونه های اکسیژن واکنش پذیر قرارمی گیرد؛که زمینه مبارزه با سیستم اکسایشی را فراهم می کند(10). به طور طبیعی تعادل ظریفی میان تولید رادیکال های و مواد ضداکسایشی در سیستم های بیولوژیکی بدن وجود دارد، زیرا هردوی این مواد برای تبدیل غذا به انرژی ضروری هستند، اما ورزش همانند برخی از بیماری ها می تواند این تعادل را در جهت تولید رادیکال های آزاد بیشتری متمایل کند، اگر تولید رادیکال های آزاد نسبت به موادضداکسایشی سیستم دفاعی افزایش چشمگیری داشته باشد، تولید مواد همراه با رادیکال های آزاد نیز افزایش خواهد داشت(11, 12).تصور می شود هنگام فعالیت های ورزشی مقادیر آنتی اکسیدانی افزایش می یابند تا مواد حاصل از استرس اکسایشی ناشی از یک فعالیت شدید ورزشی را خنثی کند. این ساز و کار باعث حفظ شرایط عادی بدن می شود(11).ازجمله فعالیت هایی که به استرس اکسایشی می انجامد فعالیت هایHIT[6] است(13).همچنین ورزشکاران اغلب به یک برنامه  تمرینی برای رسیدن به حداکثر آمادگی دریک دوره زمانی کوتاه به ویژه پس از دوره های عدم فعالیت نیاز دارند.درچنین مواقعی تمرینات تناوبی خیلی شدید(HIT) مورد توجه قرار می گیرند(11).  از طرف دیگر در سال های اخیر پژوهش هایی در مورد تمرینات انسدادی صورت گرفته است(4).مطالعات نشان داده اند که تمرینات مقاومتی با بارتمرینی پایین تا متوسط همراه با انسداد عروقی، هایپرتروفی و قدرت عضله را به مقدار قابل ملاحظه ای مشابه با تمرینات مقاومتی پرشدت افزایش می دهد(6).اگر چه مکانیزم های احتمالی را افزایش ترشح هورمون رشد به واسطه تجمع مواد متابولیکی از قبیل لاکتات و یون هیدروژن در عضله در حال فعالیت، عوامل رشد محیطی و مسیرهای سیگنالی درون سلولی و فراخوانی تارهای تند انقباض در شرایط هایپوکسی پیشنهاد کرده اند اما مکانیزم دقیق اینگونه تمرینات تاکنون به روشنی مشخص نشده است(6).اطلاعات کمی درخصوص تاثیر تمرینات انسدادی برآنزیم های ضداکسایشی وجود دارد لذا باتوجه به هیپوکسی که این تمرینات ایجاد می کنند و مشابهتی که در هیپوکسی ناشی از تمرین در ارتفاع  به دلیل کمبود اکسیژن وجود دارد،پژوهش هایی در ارتفاع صورت گرفته است. به طور مثال در پژوهشی که به بررسی تاثیر یک جلسه تمرین درمانده ساز با چرخ کارسنج در ارتفاع متوسط و بالا برای مردان سالم مورد صورت گرفت، دریافتند که به دلیل کاهش فشار اکسیژن و هیپوکسی ناشی از قرارگیری در ارتفاع و تمرین ، تولید ROS در نمونه های خونی بالا رفته و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در ارتفاع بالا کاهش می یابد(14). همچنین نشان داده شده که فعالیت شدید در ارتفاع ، موجب پراکسیداسیون لیپید و صدمه اکسایشی DNA به صورت معنی داری افزایش می یابد. البته هر چه قدر سطح ارتفاع بالاتر رود، مقدار استرس اکسایشی به موازات آن افزایش می یابد(14, 15). نتایج پژوهش ها در زمینه تاثیر فعالیت های  HIIE بر آنزیم های ضداکسایشی ضد ونقیض است.به طور مثال در پژوهشی  که توسط فاروق اوگراس وهمکارانش(2012) انجام شد به بررسی تاثیر یک جلسه تمرینات تناوبی شدید(HIIE) بر وضعیت آنتی اکسیدانی ورزشکاران نخبه پرداخته شد.نتایج این پژوهش افزایش قابل توجه در میزانMDA و کاهش معنادار درCAT را نشان داد اما تفاوت در فعالیتSOD , GPX معنادار نبود(16). اما گائینی وهمکارانش(2013) در پژوهشی که به بررسی پاسخ پراکسیداسیون  لیپیدو دستگاه ضداکسایشی بازیکنان زبده فوتبال به یک جلسه فعالیت ورزشی خیلی شدید(HIIE ) انجام شد، نشان دادند که اجرای پروتکلHIIE باعث افزایش معنی دار مقادیرMDA و GPX گروه تمرینی در مقایسه با گروه کنترل شده بود. به علاوه اجرای یک جلسه فعالیت ورزشی خیلی شدید تناوبی کوتاه مدت(HIIE) تغییر معنی داری در مقادیرSOD گروه تمرینی در مقایسه با گروه کنترل ایجاد نکرد(17). به هرحال با توجه به تناقضات موجود  و کمبود اطلاعات در این زمینه  و اینکه پژوهش های صورت گرفته تاکنون بیشتر پیرامون تاثیر فعالیت های تناوبی شدید(HIT) روی آنزیم های ضداکسایشی(SOD,GPX) صورت گرفته است،  لذا دراین پژوهش محقق قصد دارد به این سوال پاسخ دهد که:

آیا یک جلسه فعالیت تناوبی شدید(HIIE) انسدادی و غیرانسدادی روی آنزیم های ضداکسایشی (GPX,SOD) مردان فعال تاثیر دارد؟

1-3 . اهمیت و ضرورت پژوهش

سودمندی فعالیت ورزشی باشدت بالا بصورت متناوب((HIIE ازطریق بهبود در ظرفیت هوازی و کاهش کل زمان رسیدن به سازگاری ها تائید شده است و بطور موثر در ورزشکاران رقابتی مانند شناگران،دوچرخه سواران و دونده ها مورد استفاده قرارگرفته است(18). یکی از مزایای تمرین با شدت بالا نسبت به تمرین استقامتی یا قدرتی این است که هریک ازتمرین های استقامتی یا قدرتی از طریق یکی از راه های اکسیداتیو یا غیر اکسیداتیو ATP موردنیاز را تولید می کنند، درحالی که تمرین باشدت بالا براساس زمان و شدت تکرار و تعداد تکرارها و زمان ریکاوری بین تکرارها می تواند هم ازطریق اکسیداتیو و هم غیر اکسیداتیوATP موردنیاز خود را تولید کند(19). ازطرفی نشان داده شده است که تمرینات انسدادی با شدت پائین برای افراد فعال و ورزشکاران  مفید است(6).همچنین پژوهش ها نشان داده اند که رشدعضلانی در شدت پائین 20درصد از حداکثر قدرت همراه با انسداد عروقی متوسط ایجاد می شود(5).به نظر می رسد که شدت بالایی از تمرین برای ایجاد پاسخ در دستگاه ضداکسایشی نیاز است. علی رغم افزایش رادیکال های آزاد به دنبال فعالیت ورزشی به خصوص ورزش های هوازی و تغییرات مقادیر اکسایشی و ضداکسایشی در هنگام و پس از فعالیت ورزشی، هنوز مشخص نیست که اجرای یک جلسه فعالیت ورزشی خیلی شدید(HIIE) انسدادی تا چه حدی می تواند بر سیستم ضداکسایشی اثر گذاشته و آن را فعال کند(19).در بیشتر پژوهش هایی که روی مردان فعال انجام شده، گزارش شده است که بر اثر یک جلسه فعالیت ورزشی شدید (HIIE) تغییر معنی داری در فعالیت کاتالاز رخ نمی دهد(20).همچنین درپژوهش دیگری که روی مردان فعال انجام شده است نشان داده شد که یک جلسه فعالیت ورزشی  شدید و کوتاه مدت(HIIE)  فعالیت SOD را در برخی از بافت های بیولوژیکی بدن از جمله قلب و کبد و پلاکت های خون و گلبول قرمز و عضله اسکلتی افزایش می دهد(20). اما پاسخ GPX در عضله اسکلتی مردان فعال به یک جلسه فعالیت ورزشی شدید کوتاه مدت(HIIE) همسان نبوده است(20).چندین پژوهش نشان دادند که هیچ تغییری در فعالیت این آنزیم به یک جلسه ورزش شدید وجود ندارد در حالی که برخی از پژوهش ها افزایش معنی داری در فعالیت GPX عضله را گزارش کردند(20). بصورت کلی، باتوجه به اینکه در این زمینه تناقضات فراوانی وجود دارد و اینکه پژوهش های کمی درمورد مردان فعال صورت گرفته است و اکثر پژوهش ها روی ورزشکاران صورت گرفته است و همچنین از نظر پژوهشگر فواید نتایج حاصل از این پژوهش می تواند علاوه بر ورزشکاران به افراد فعال جامعه نیز کمک کند، لذا محقق درنظر دارد که تاثیر یک جلسه فعالیت ورزشی تناوبی شدید انسدادی و غیر انسدادی را روی آنزیم های ضداکسایشی(SOD,GPX) در مردان فعال بررسی نماید.

1-4 . اهداف پژوهش

1-4-1 .  هدف کلی

تعیین تاثیر یک جلسه فعالیت ورزشی تناوبی شدید انسدادی و غیر انسدادی بر برخی از آنزیم های ضداکسایشی در دانشجویان مرد فعال

1-4-2 .  اهداف اختصاصی

 

• تعیین تاثیر یک جلسه فعالیت ورزشی تناوبی شدید انسدادی و غیرانسدادی  برمیزان آنزیم سوپراکسید دیسموتاز(SOD)
• تعیین تاثیر یک جلسه فعالیت ورزشی تناوبی شدید انسدادی و غیرانسدادی برمیزان آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز(Gpx)

1-5 .  فرضیات پژوهش

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه                                                                                               2

بیان مساله                                                                                           3

ضرورت و اهمیت تحقیق                                                                           5

اهداف تحقیق                                                                                        6

هدف کلی                                                                                             6

اهداف اختصاصی                                                                                     6

فرضیه های تحقیق                                                                                  7

فرض کلی تحقیق                                                                                   7

فرضیه های اختصاصی                                                                              7

پیش فرض ها                                                                                        7

محدوده تحقیق                                                                                      8

محدودیت های تحقیق                                                                              8

تعریف اصطلاحات و واژه ها                                                                         8

تمرین رکاب زدن                                                                                    9

تمرین انسدادی                                                                                                9

عملکرد هوازی                                                                                       10

عملکرد بی هوازی                                                                                   10

دانشجویان مرد فعال                                                                                12

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه                                                                                                 12

مبانی نظری                                                                                          12

 

عوامل فیزیولوژیک تاثیرگذار بر عملکرد هوازی                                                    12

حداکثر اکسیژن مصرفی                                                                             12

درصد حداکثر اکسیژن مصرفی                                                                        13

عوامل تعیین کننده حداکثر اکسیژن مصرفی                                                     13

ظرفیت انتشار ریوی                                                                                  13

حداکثر برون ده قلبی                                                                                14

ظرفیت حمل اکسیژن در خون                                                                     16

شیب انتشار محیطی                                                                                 17

سطوح آنزیم های میتوکندریایی                                                                   17

چگالی مویرگی                                                                                       17

کارایی حرکتی                                                                                       18

آستانه بی هوازی                                                                                     19

عوامل فیزیولوژیکی تاثیر گذار بر عملکرد بی هوازی                                             24

انقباض عضلانی                                                                                      23

فعالیت آنزیم ها                                                                                      24

نوع فیبر عضلانی                                                                                     25

فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک                                                                   25

اکسیژن ناکافی                                                                                       25

دفع لاکتات                                                                                           24

تمرینات تداومی                                                                                      26

تمرینات تداومی هوازی                                                                              29

تمرینات تداومی هوازی کوتاه مدت                                                               31

تمرینات تداومی هوازی بلند مدت                                                                 34

تمرین انسداد عروقی(کاآتسو)                                                                       35

ابزار انسداد عروقی                                                                                   37

میزان فشار محدود کننده                                                                           38

سازو کار تمرینات انسدادی                                                                         39

پیشینه تحقیق                                                                                       41

این مطلب را هم بخوانید :

 

فصل سوم: روش و طرح تحقیق

مقدمه                                                                                                 45

روش و طرح تحقیق                                                                                 45

آزمودنی های تحقیق                                                                                46

متغیرهای تحقیق                                                                                    47

متغیر مستقل                                                                                         47

متغیرهای وابسته                                                                                     47

ابزار جمع آوری داده ها                                                                             47

روش اجرایی                                                                                              48

پروتکل تمرین                                                                                        48

نحوه­ی تعیین Wmax و                                                                                                                          49

روش تجزیه و تحلیل آماری                                                                        50

             فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری

مقدمه                                                                                                 52

آمار توصیفی                                                                                           52

آمار استنباطی                                                                                        56

آزمون فرصیه ها                                                                                     56

فرضیه اول                                                                                            56

فرضیه دوم                                                                                           57

فرضیه سوم                                                                                           58

فرضیه چهارم                                                                                         59

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه                                                                                                 63

خلاصه تحقیق                                                                                       63

بحث و بررسی                                                                                        65

نتیجه گیری                                                                                          72

پیشنهادات برای تحقیقات آینده                                                                   72

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                                    صفحه

جدول1-3 طرح تحقیق                                                                                                   45

جدول 2-3 مشخصات آزمودنی­ها                                                                                        46

جدول 1-4 میانگین ضربان قلب دو گروه حین تمرین رکاب زدن(ضربه در دقیقه)                                53

جدول 2-4  میانگین میزان درک سختی دو گروه حین تمرین رکاب زدن                                          53

جدول 3-4 میانگین وزن سه گروه(کیلوگرم)                                                                              54

جدول 4-4 میانگین حداکثر اکسیژن مصرفی(میلی لیتر بر کیلوگرم بر دقیقه)                                      54

جدول 5-4 میانگین توان حداکثر                                                                                                  54

جدول 6-4 میانگین اوج توان بی هوازی                                                                                 55

جدول 7-4 میانگین توان بی هوازی                                                                                        55

جدول 8-4 میانگین حداقل توان بی هوازی                                                                            55

جدول 9-4 آزمون تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به حداکثر اکسیژن مصرفی                                   56

جدول 10-4 آزمون تحلیل واریانس یک سویه مربوط به زمان رسیدن به خستگی                                 57

جدول 11-4 آزمون تحلیل واریانس یک سویه مربوط به Wmax                                                             58

جدول 12-4 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه اوج توان بی هوازی                                                     59

جدول 13- 4 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به میانگین توان بی هوازی                                  60

جدول 14-6 نتایج تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به حداقل توان بی هوازی                                     61

 

فهرست اشکال و نمودارها

 

عنوان                                                                                                                                                     صفحه

تصویر 1-2 – برخی پاسخ­های فیزیولوژیک بدن انسان و رت به تمرینات انسدادی                                39

نمودار 1-4- میانگین میزان درک سختی دو گروه حین تمرین رکاب زدن در 12 جلسه                         53

نمودار2-4- میانگین vo2max سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                                        56

نمودار3-4- میانگین زمان رسیدن به خستگی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                   57

نمودار4-4- میانگین Wmax سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                                       58

نمودار 5-4- میانگین اوج توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                         59

نمودار6-4- میانگین توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                               60

نمودار7-4-میانگین حداقل توان بی هوازی سه گروه قبل و 24 ساعت بعد از دوره تمرین                      61

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

یکی ازمهمترین عوامل موفقیت در ورزش های استقامتی، استقامت قلبی تنفسی است و  شاخصی است که میزان این نوع استقامت را نشان می دهد(1). آمادگی قلبی تنفسی صرف نظر از سن، جنس، نژاد و سطح آمادگی اولیه با تمرین های ورزشی افزایش می یابد. بر همین اساس مطابق با توصیه های انجمن قلب آمریکا هر فرد بزرگسال باید برای حفظ یا بهبود استقامت قلبی تنفسی، حداقل30 دقیقه فعالیت جسمانی با شدت متوسط، در اکثر روزهای هفته داشته باشد(2). به هر حال پیشرفت در استقامت قلبی تنفسی نیز وابسته به اصل افزایش باردرتمرین است. به منظور ایجاد افزایش بار، می توان مولفه های افزایش بار”شدت وحجم تمرین” را افزایش داد(2). اما برای افزایش مولفه های بارتمرین در افراد سالمند، بیماران(آرتروز،قلبی وتنفسی…) و حتی ورزشکاران در دوره نقاهت بعد ازعمل جراحی محدودیت هایی وجود دارد. با توجه به تحقیقات موجود به نظر می رسد ایجاد محدودیت(انسداد جزئی) درجریان خون عضله در حال تمرین  فعالیت های کم شدت(تمرین انسدادی) سازگاری هایی با کیفیت وکمیت تمرین شدیدتر ایجاد می کند(3). در همین راستا درسال های اخیر تحقیقاتی به منظور تعیین نوع و مقدار اثرات تمرینات انسدادی صورت گرفته است. تمرینات انسدادی دارای قدمتی در حدود 40 سال می باشد و اصالت آن به کشور ژاپن بر می گردد، جایی که آن را با نام کاآتسو[1] می شناسند، در این نوع تمرین عضو مورد تمرین را از قسمت فوقانی بااستفاده از دستگاه کاآتسو و یا یک باند ارتجاعی می بندند وآن را تحت تمرینات ورزشی قرار می_ دهند این عمل سبب ایجاد یک حوضچه خونی موقت درعضو مورد تمرین شده و به سبب آن تجمع مواد متابولیکی بویژه اسید لاکتیک به طور موضعی در عضو افزایش می یابد. شرایط ایسکمی ایجاد شده بر اثر این وضعیت، پاسخ های هورمونی و سازگاریهای عضلانی را سبب می شود(4). به همین دلیل امروزه کلینیک هایی با استفاده از این روش تمرینی به منظور درمان و پیشگیری بیماری های ناشی ازکهولت سن در کشور ژاپن به فعالیت می پردازند. به هر حال تحقیقات صورت گرفته تا کنون بیشتر بر روی ترکیب تمرین مقاومتی همراه با انسداد تمرکز داشته و سازگاری های عضلانی مورد توجه قرار گرفته اند. لذا در این تحقیق سازگاری های قلبی عروقی و همچنین سازگاری­های بی­هوازی در تمرین رکاب زدن همراه با انسداد عروق مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بیان مساله

مطالعات نشان داده اند که تمرینات مقاومتی با بار تمرینی پایین تا متوسط همراه با انسداد عروقی، هایپرتروفی وقدرت عضله رابه مقدار قابل ملاحظه ای درمقایسه با تمرینات مقاومتی پرشدت افزایش می دهد(5). اگرچه مکانیزم های احتمالی را افزایش ترشح هورمون رشد به واسطه تجمع مواد متابولیکی از قبیل لاکتات و یون هیدروژن درعضله درحال فعالیت، عوامل رشد محیطی ومسیرهای سیگنالی درون سلولی و فراخوانی تارهای تندانقباض درشرایط هایپوکسی پیشنهاد کرده اند(6) اما سازوکار دقیق اینگونه تمرینات تاکنون به روشنی مشخص نشده است. از طرفی سازگاری های متابولیک ایجاد شده همچون افزایش درغلظت گلیکوژن عضله، که به نظر می رسد در نتیجه سازگاری با انتقال اکسیژن یا ایسکمی زودگذر می­باشد، از دیگر ویژگی های تمرینات مقاومتی سبک همراه با انسداد عروق است. از اینرو افزایش غلظت گلیکوژن دراثر جریان خون مسدود شده ممکن است ظرفیت وتوان بی هوازی را افزایش دهد(7).

تمرین هوازی ظرفیت استقامتی را ازطریق افزایش آنزیم های اکسیداتیو، دانسیته مویرگی و افزایش ظرفیت گلیکوژن عضلات و افزایش حجم ضربه ای بهبود می بخشد(6). اگرچه تعداد تحقیقات صورت گرفته در زمینه همزمانی تمرینات هوازی به همراه انسداد عروقی اندک است، به نظر می رسد سازگاری های صورت گرفته در تمرینات استقامتی ممکن است، در تمرین استقامتی همراه با انسداد عروقی بواسطه  ایجاد ایسکمی درعضله افزایش پیدا ­کند(6). ساندبرگ[2] نشان داد، چهار هفته تمرین استقامتی همراه با ایسکمی، که با فشار 50 میلی متر جیوه روی پا ایجاد شده بود، اوج اکسیژن مصرفی ومحتوای گلیکوژن عضلات را افزایش می دهد(5).تاکاشی[3] و همکاران نیز نشان دادند که تمرین رکاب زدن با شدت پایین همراه با انسداد باعث افزایش در هایپرتروفی و افزایش توان بی هوازی در آزمودنی ها گردید(8). همچنین پارک[4] و همکاران نشان دادند راه رفتن همراه با انسداد عروقی، بر روی نوارگردان باعث افزایش حجم ضربه ای و استقامت بی هوازی می گردد(9). از آنجاییکه میزان کار، جریان خون به عضله فعال و نوع ایسکمی بوجود آمده در حالت نشسته بر روی چرخ کار سنج با نوارگردان متفاوت است، در نتیجه احتمال دارد سازگاریهای بوجود آمده در مقایسه با تمرین روی نوارگردان نیز متفاوت باشد.

از آنجایی که تمرینات انسدادی باعث افزایش ظرفیت گلیکوژنی عضلات و دانسیته مویرگی می شود و با توجه به اینکه این عوامل بر عملکرد هوازی و بی هوازی تاثیرگذار هستند، تحقیق حاضر در نظر دارد به بررسی تاثیر فعالیت رکاب زدن همراه با انسداد عروق بر عملکرد هوازی وبی هوازی مردان سالم بپردازد .

 

ضرورت و اهمیت تحقیق

حفظ آمادگی جسمانی چه از بعد سلامت و چه از لحاظ حفظ و بهبود عملکرد ورزشی از اساسی ترین موضوعات علم تمرین به شمار می رود. تحقیقات گوناگونی پیرامون شدت و حجم تمرین به منظور افزایش عوامل آمادگی جسمانی انجام گرفته است. اما تحقیقات انجام شده بر روی چرخ کارسنج که همزمان به ارزیابی عوامل عملکردی هوازی و بی هوازی پرداخته باشد محدود می­باشد و تحقیقات صورت گرفته درزمینه تمرینات همراه با انسداد بسیار اندک است. ازاینرو سوالی که مطرح می شود این است که درافرادی که تمایل و شرایط قرار گرفتن تحت فشارهای سنگین تمرین را ندارند مانند: سالمندان، افراد دارای بیماری های مفصلی، مبتلایان به بیماری های قلبی_ تنفسی و همینطور ورزشکارانی که تحت عمل جراحی بوده اند، چگونه می توان در حداقل شدت و حجم تمرین اصل افزایش بار را ایجاد نمود و در کوتاهترین زمان و با یک فشار تمرینی کم عملکرد هوازی و بی هوازی را افزایش داد؟

اخیرا تمریناتی طراحی شده است که از طریق ایجاد انسداد موضعی در عضلات فعال و با یک شدت کم برخی عملکردهای فیزیولوژیک را بهبود بخشیده اند و نشان دادند که این تمرینات در مدت زمان کوتاه 2 هفته و در شدت پائین 40 درصد ، استقامت قلبی-تنفسی را افزایش می دهد(9) در ضمن رشد عضلانی هم در شدت پایین20 درصد ازحداکثرقدرت همراه با انسداد جزئی عروق ایجاد میشود(3). از طرف دیگر بیماران در دوره بازتوانی بعد از عمل جراحی، بویژه آسیب های لیگامنت صلیبی قدامی، بیماران بازتوانی قلبی و افراد سالمند نیز می توانند از فواید این تمرینات انسدادی استفاده کنند(10). بنابراین تمرین انسدادی فواید منحصر به فردی در زمینه بالینی دارد، زیرا در شدتی متناسب با فعالیت های روزانه سازگاری های تمرینی مثبت ایجاد می کند(3). حتی بعضی از تحقیقات مشخص کرده اند که این نوع تمرین برای فضا نوردان در فضا نیز می تواند سودمند باشد(11). در مجموع، تمرین انسدادی با شدت پایین می تواند فواید بسیاری در داخل و خارج از محیط های بالینی داشته باشد. همینطور نشان داده شده است که تمرین انسدادی با شدت پایین برای ورزشکاران هم مفید است. در حقیقت ورزشکاران می توانند از تمرین انسدادی به عنوان یک دوره استراحت فعال درطول چرخه ی تمرینی استفاده کنند(11). از آنجایی که تا کنون بیشتر تحقیقات گذشته به اثرات  تمرین انسدادی بر  پاسخ­های هورمونی و سازگاری­های عضلانی پرداخته­اند و تاثیر این نوع تمرین بر روی اجرای هوازی و بی­هوازی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، لذا پژوهش حاضر بر آنست که اثرات تمرین تداومی رکاب زدن همراه با انسداد عروق را بر عملکرد هوازی و بی­هوازی مورد بررسی قرار دهد.

 

اهداف تحقیق

هدف کلی

بررسی مقایسه تاثیر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر عملکرد هوازی و بی هوازی دانشجویان مرد فعال.

اهداف اختصاصی

1.مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر حداکثر اکسیژن مصرفی.

2.مقایسه اثر دوازده جلسه تمرین تداومی رکاب زدن  همراه با دو فشار متفاوت انسداد موضعی عروق بر مدت زمان رسیدن به خستگی.

1-3-ضرورت پژوهش…… 6

1-4-1- هدف کلی… 8

1-4-2- اهداف اختصاصی… 8

1-5- فرضیه­های پژوهش…… 9

1-6- محدودیت­های پژوهش…… 10

1-6-1- محدودیت قابل کنترل… 10

1-6-2- محدودیت­های غیرقابل کنترل… 10

1-7- تعریف واژه­ها و اصلاحات…. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه.. 14

2-2- مبانی نظری… 16

2-2-1- تعریف چاقی… 16

2-2-2- علل و عوامل چاقی کودکان… 17

2-2-3- عوارض ناشی از چاقی… 20

2-2-4- درمان چاقی… 22

2-2-5- چاقی در دختران و پسران… 24

2-2-6- چاقی در بزرگسالان… 25

2-2-7- ارتباط چاقی کودکان با بزرگسالان… 26

2-2-8- پیشگیری… 26

2-2-9- فعالیت بدنی در کودکان… 27

2-2-10- آمادگی هوازی… 30

2-3- ادبیات پیشینه پژوهش…… 31

2-3-1- مطالعات انجام شده در داخل کشور. 31

2-3-2- مطالعات انجام شده در خارج کشور. 36

2-4- جمع بندی… 40

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1- مقدمه.. 42

3-2- جامعه آماری… 42

 

3-2-1-نمونه آماری… 42

3-3-متغیرهای پژوهش…… 43

3-4- روش پژوهش…… 43

3-5- ابزارها و روش­های اندازه­گیری… 44

3-5-1-اندازه­گیری قد.. 44

3-5-2- اندازه­گیری وزن… 45

3-5-4-اندازه­گیری دور کمر. 47

3-5-5-دور لگن… 47

3-5-3- تعیین نسبت دور کمر به دور لگن… 48

3-5-6- اندازه­گیری درصد چربی بدن در آزمودنی­ها 48

3-5-6-1-اندازه­گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی سه سر بازو. 49

3-5-6-2- اندازه­گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی ساق پا 49

3-5-7- تعیین BMI. 50

3-5-8- سن تقویمی… 50

3-5-9- سطح فعالیت بدنی… 50

3-5-10- آزمون YO-YO… 50

3-7- روش آماری… 51

فصل چهارم: یافته­ها

4-1- مقدمه. 53

4-2- تجزیه و تحلیل داده­ها 53

4-2- 1-اطلاعات و ویژگی­های توصیفی آزمودنی­ها 53

4-3- آزمون فرضیه­ها 64

4-3-1- فرضیه اول… 64

4-3- 2- فرضیه دوم.. 71

4-3-3- فرضیه سوم.. 83

فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجه­گیری

5-1- مقدمه. 96

5-2- خلاصه پژوهش…. 96

این مطلب را هم بخوانید :

5-3- بحث… 97

5-3-1- بررسی شیوع چاقی در دختران 7- 12 سال… 97

5-3-2- ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و رده­های وزنی (لاغر، وزن نرمال، دارای اضافه وزن و چاق). 99

5-3-3- ارتباط بین ترکیب بدن با سطح فعالیت بدنی… 101

5-3-3- 1- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی… 101

5-3-3-2- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی… 102

5-3-4- ارتباط بین سطح فعالیت بدنی و نسبت دور کمر به دور لگن… 104

5-3-5- ارتباط سن و سطح فعالیت بدنی… 107

5-3-6- ارتباط نسبت دور کمر به دور لگن با آزمون YO-YO… 108

5-3-7- ارتباط بین درصد چربی بدن با آزمون YO-YO… 109

5-3-8-ارتباط بین سن با آزمون YO-YO… 110

5-3-9- ارتباط بین BMI با آزمون YO-YO… 110

5-3-10- ارتباط بین وزن با آزمون YO-YO… 111

5-4- نتیجه­گیری… 112

5-5- پیشنهادات پژوهشی… 113

5-5-1- پیشنهادات برخاسته از پژوهش…… 113

5-5-2- پیشنهاداتی برای مطالعه بیشتر. 113

منابع.. 114

فهرست جداول

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

جدول 3-1- تعیین رده­های وزنی (لاغر،نرمال، دارای اضافه وزن و چاق) بر اساس BMI در دختران 7-12 سال.. 46

جدول 4-1- ویژگی­های عمومی آزمودنی­ها 53

جدول 4-2-میانگین متغیرهای مورد مطالعه (به صورت انحراف معیار± میانگین) 54

جدول 4-3- میانگین آزمون YO-YO و سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال.. 55

جدول 4-4- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 56

جدول 4-5- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 56

جدول 4-6- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 57

جدول 4-7- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال.. 57

جدول 4-8- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 58

جدول 4-9- رده­های وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 58

جدول 4-10- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 65

جدول 4-11- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 66

جدول 4-12- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 67

جدول 4-8- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 10سال.. 68

جدول 4-9- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 69

جدول 4-10- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 70

فهرست اشکال

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

شکل 1- نحوه­ی اندازه­گیری قد (سانتی­متر) 44

شکل 2- نحوه­ی اندازه­گیری وزن (کیلوگرم) 45

شکل 3- نحوه­ی اندازه­گیری دور کمر (سانتی­متر) 47

شکل 4- نحوه­ی اندازه­گیری دور لگن (سانتی­متر) 47

شکل 5- نحوه­ی اندازه­گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی سه سر بازو. 49

شکل 6- نحوه­ی اندازه­گیری ضخامت لایه چربی زیر پوستی ساق پا 49

شکل 7- نحوه­ی اجرای آزمون YO-YO… 51

فهرست نمودارها

عنوان………………………………………………………………………………………………………….. صفحه

نمودار 4-1– میانگین قد دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 59

نمودار 4-2- میانگین وزن دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 59

نمودار 4-3- میانگین BMI در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 60

نمودار 4-4- میانگین نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 60

نمودار 4-5- میانگین درصد چربی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 61

نمودار 4-6- میانگین سطح فعالیت بدنی در دختران 7- 12 سال شهرستان جوانرود. 61

نمودار 4-7- میانگین آزمون YO-YO در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 62

نمودار 4-8- تعیین میزان لاغری، وزن نرمال، اضافه وزن و چاقی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود. 62

نمودار 4-9- نمودار قد، وزن، BMI و درصد چربی دختران 7-12 نسبت به 7 سال­ها 63

نمودار 4-10- ارتباط بین رده­های وزنی با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 65

نمودار 4-11- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 66

نمودار 4-12- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 67

نمودار 4-13- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال.. 68

نمودار 4-14- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 69

نمودار 4-15- ارتباط بین رده­های وزنی و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 70

نمودار 4-16- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 71

نمودار 4-17- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 72

نمودار 4-18- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 73

نمودار 4-19- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال.. 74

نمودار 4-20- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 75

نمودار 4-21- ارتباط بین BMI با سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 76

نمودار 4-22- ارتباط بین درصد چربی با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 77

نمودار 4-23- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 78

نمودار 4-24- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 79

نمودار 4-25-ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال.. 80

نمودار 4-26- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 81

نمودار 4-27- ارتباط بین درصد چربی بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 82

نمودار 4-28- رابطه بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7 سال.. 83

نمودار 4-29- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 8 سال.. 84

نمودار 4-30- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 9 سال.. 85

نمودار 4-31- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 10 سال.. 86

نمودار 4-32- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 11 سال.. 87

نمودار 4-33- ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن و سطح فعالیت بدنی در دختران 12 سال.. 88

نمودار 4-34- ارتباط بین سن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال.. 89

نمودار 4-35- ارتباط بین آزمون YO-YO با نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال.. 90

نمودار 4-36- ارتباط بین آزمون YO-YO با درصد چربی بدن در دختران 7-12 سال.. 91

نمودار 4-37- ارتباط بین آزمون YO-YO با سن در دختران 7-12 سال.. 92

نمودار 4-38- ارتباط بین آزمون YO-YO و BMI دختران 7-12 سال.. 93

نمودار 4-39- ارتباط بین آزمون YO-YO با وزن در دختران 7-12 سال.. 94

فصل اول

طرح پژوهش

1-1- مقدمه

امروزه، مردم سراسر جهان با مشکل چاقی مواجه هستند و چاقی در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه شیوع یافته است. چاقی موجب بسیاری از بیماری­ها می­شود و سلامت افراد با چاقی به مخاطره می­افتد. مسئله دیگر که امروزه افراد چاق با آن مواجه هستند مشکل تناسب اندام است که چاقی را به یک معضل تبدیل کرده است. چاقی مختص به جنس خاصی نیست و افراد هر دو جنس و در تمامی سنین می­توانند چاق باشند. با توجه به اینکه، پیشگیری بهتر از درمان است؛ ضروری است که همه افراد، اعم از کودک، جوان، پیر، دختر و پسر از چاقی جلوگیری کنند. از آنجایی که چاقی دوران کودکی خود دلیلی برای چاقی بزرگسالی است، پس بهتر است میزان چاقی در کودکان را کنترل کرد.

عدم فعالیت بدنی و نیز عوامل محیطی و ژنتیکی نیز نقش مهمی در توسعه چاقی دارد. به طور کلی، افزایش بروز چاقی در سطح جهان ممکن است در نتیجه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایجاد شود. از نگرانی­های خاص، افزایش چاقی در میان کودکان است که به افزایش مرگ و میر در میان بزرگسالان جوان منجر می­شود و همچنین چاقی کودکان پیش بینی کننده قوی برای چاقی بزرگسالی است.

1-2- بیان مساله

بدیهی است شواهد روشنی وجود دارد که اضافه وزن و چاقی با طیف وسیعی از مشکلات بهداشتی در ارتباط است. نتایج بسیار رایج چاقی در دوران کودکی و نوجوانی با اختلال روانی- اجتماعی و انزوای اجتماعی همراه است. عوارض ارتوپدی در کودکان چاق به خوبی شناخته شده است. برای مثال کودکان چاق به طورگسترده­ای، پاهای صاف دارند که فشار استاتیک و دینامیک بر روی کف پا افزایش می­یابد (1). عوارض کبدی ناشی از چاقی نیز ممکن است وجود داشته باشد، به خصوص استیتوهپاتوزیس[1] در غیر الکلی­ها، همچنین افزایش رفلکس معده­ای – روده­ای و اختلالات تخلیه در نتیجه فشار داخل شکمی به دلیل افزایش چربی شکمی و چاقی دلیل عمده سنگ­های صفراوی در کودکان است، خفگی مانع خواب نیز از دیگر عوارض پیشرونده­ی شناخته شده چاقی در دوران کودکی است (1). چاقی در دنیای جدید را می­توان به عنوان یک سندرم تعریف کرد که شیوع آن صرف نظر از سن یا جنس در میان همه کشورها به طور مداوم در حال افزایش است. در حقیقت، چاقی یک بیماری چند عاملی است که در ایجاد آن هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی از قبیل عوامل فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی، متابولیکی، روانی و اجتماعی دخالت دارد (2،3،4). یکی از عوامل ایجاد کننده چاقی انتقال ژن چاقی از والدین به فرزندان است (5). همچنین چاقی کودکان با شاخص توده بدن (BMI)[2] والدین مرتبط است و چاقی والدین پیش بینی کننده قوی برای چاقی کودکان است (6). عواملی دیگری که می­تواند موجب چاقی شود، زندگی داخل رحمی و نوزادانی است. محیط زندگی نیز نقش مهمی در آمادگی ابتلا به چاقی در زندگی آینده دارد (7)؛ مثلا تک والدینی شدن با چاقی دوران کودکی در ارتباط است (8). این امر ممکن است با فاکتورهای روانی اجتماعی در ارتباط باشد، مثلا اختلال در عملکرد خانواده، اختلالات روانی مادر و غفلت والدین می­تواند خطر ابتلا به چاقی در کودکان را افزایش دهد. شروع چاقی را می­توان با انواع عوامل از جمله مسائل مربوط به خانواده نسبت داد که موجب جهش در طی دوران رشد می­شود (8). از مشخصه­های چاقی، بیش از حد بودن چربی بدن است که بیشتر مواقع، اما نه همیشه، با افزایش وزن بدن همراه است و این زمانی رخ می­دهد که BMI بالاتر از 30 واحد در بالغین باشد (7).

تاثیر قابل توجه اضافه وزن و چاقی بر سلامت جسمی و روانی شناخته شده است (9). اضافه وزن و چاقی، از عوامل خطرناک مستقل برای افزایش مرگ و میر در سراسر طول عمر هستند (10). چاقی یک عامل خطرناک برای بیماری­های قلبی و عروقی است. چاقی می­تواند بسیاری از عوارض دیگر از جمله افزایش کلسترول و فشار خون را به همراه داشته باشد و این می­تواند منجر به پیامدهای بهداشتی جدی شود (3). چاقی در سراسر جهان باعث نگرانی جدی بهداشت عمومی شده است (2) که با سرعت غیرقابل کنترلی در حال افزایش است (3). با توجه به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)[3]، حدود 5/1 میلیارد نفر جوان بالای 20 سال در سراسر جهان اضافه وزن دارند (11). WHO پیش بینی کرد که در سال 2015 حدود 3/2 میلیارد بزرگسال اضافه وزن خواهند داشت و بیش از 700 میلیون نفر چاق خواهند بود (3). بروز چاقی ممکن است در هر سنی رخ دهد (12)؛ اما، چاقی در دوران کودکی یک مشکل جدی سلامت است و چاقی همه گیر در میان کودکان به میزان هشدار دهنده گسترش یافته است (10،13،14). در کشورهای مرفه­تر چاقی فقط در میان­سال شایع نیست؛ بلکه، به طور فزاینده­ای در میان جوانان و کودکان نیز شیوع پیدا کرده است (11). در سال 2005 حداقل 20 میلیون کودک زیر 5 سال اضافه وزن داشتند (3). در حال حاضر از هر پنج فرزند یک فرزند در ایالات متحده آمریکا اضافه وزن دارد (11) و از هر 10 کودک در جهان یک کودک چاق است (2). بررسی­ها نشان داده که میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در نوجوانان ایرانی نیز به نسبتا بالا است. برای نمونه، شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان تهرانی به ترتیب 1/21 و 8/7 درصد، نوجوانان 13 تا 18 ساله­ی شیرازی به ترتیب 3/11 و 9/2 درصد، نوجوانان شهر سنندج به ترتیب 2/11 و 2/3 درصد، است (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در پسران نوجوان بیرجند به ترتیب 5 و 8/2 درصد، دختران نوجوان مشهدی به ترتیب 6/14 و 4/3 درصد، دختران نوجوان رشتی به ترتیب 6/18 و 9/5 درصد مشاهده شد (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان ابتدایی بیش­تر از بچه­های کوچک­تر و بزرگسالان است (16). عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب (3)، اختلالات در خوردن و مشکلات مربوط به روابط خانواده، به خصوص اگر در دوران جهش رشد رخ دهد (12)، عوامل روانی اجتماعی، درک ضعیف از وضعیت سلامت خود، رفتار بی­تحرک (مانند مدت زمان مشاهده تلویزیون) (17) و چاقی کلی و چاقی شکمی موجب کاهش آمادگی جسمانی قلبی تنفسی در کودکان می­شود (13). بیماری­های مرتبط با چاقی و اضافه وزن در کودکان با جمعیت بالغین مشابه است. فشار خون بالا (18)، دیس لیپیدمی و شیوع بالاتری از فاکتورهای مرتبط با مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 به عنوان بیماری­های مکرر در جمعیت کودکان چاق و دارای اضافه وزن شایع است (10،11). در حال حاضر در برخی از جمعیت­ها دیابت نوع 2 شکل غالب از دیابت در کودکان و نوجوانان است (10). اضافه وزن و چاقی مادران در دوران بارداری موجب تولد نوزادان با وزن بیش از حد می­شود (10).

متاسفانه پدر و مادر همیشه متوجه اضافه وزن یا چاقی فرزندان خود نمی­شوند و یا اگر بدانند به این باور که چاقی دائمی و تغییر ناپذیر است (8). در دو دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر هزینه­های مراقبت بهداشتی در کودکان و بزرگسالان چاقی بوده­ایم (2). پیشگیری اغلب راه حل بهتری نسبت به درمان­های غیر موثر است، بنابراین شناسایی عوامل مرتبط و پیش بینی اضافه وزن و چاقی دوران کودکی یک مسئولیت مهم است (2).

درمان اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان نیاز به یک رویکرد چند مرحله­ای که شامل مدیریت رژیم غذایی، افزایش فعالیت فیزیکی، ممانعت از بی­تحرکی، دارو درمانی و جراحی چاقی است (2). از آنجایی که امروزه، استفاده از وسایل پیشرفته از جمله استفاده از ماشین به جای پیاده روی و تماشای تلویزیون و فیلم­های ویدئویی و کار با کامپیوتر به جای ورزش، موجب ذخیره انرژی و کاهش فعالیت بدنی و تحرک شده است (19) و هر ساله حدود 2 میلیون نفر به علت عدم فعالیت بدنی می­میرند و یافته­های WHO حاکی از آن است که زندگی بی­تحرک، یکی از 10 علت عمده مرگ و میر در همه کشورهای جهان می­باشد (20). روش مناسب برای کاهش خطر مرتبط با چاقی از دست دادن وزن و تغییر ترکیب بدنی از طریق فعالیت بدنی است (12).

مطالعات نشان داده­اند که چاقی دوران کودکان با انجام فعالیت بدنی رابطه معکوسی دارد؛ اما، در مقابل مطالعات دیگر نشان داده­اند فعالیت شدید کودکان دارای اضافه وزن ارتباط بین چاقی و سطح فعالیت بدنی را نشان نمی­دهد و این هنوز هم جنجالی است که آیا عدم فعالیت موجب ترویج چاقی می­شود یا نه (6). همچنین چندین مطالعه نشان دادند که بین زمان صرف شده­ی تماشای تلویزیون با چاقی کودکان ارتباط مثبتی وجود دارد (21،22) و بعضی دیگر گزارش دادند رابطه وجود ندارد (23،24).

لذا با توجه به مطالب گذشته، هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان شیوع چاقی و نیز ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود بوده است که بررسی شود آیا بین شیوع چاقی، ترکیب بدن (BMI و درصد چربی بدن) و نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی و آمادگی هوازی در دختران 7-12 سال ارتباط معنی­دار وجود دارد؟

1-3-ضرورت پژوهش

چاقی در دوران کودکی یک مشکل جدی و همه­گیر است (14). WHO تخمین زده­است که 6/2 میلیون نفر در جهان در نتیجه اضافه وزن یا چاقی جان خود را از دست می­دهند (12). در حال حاضر حدود 16 درصد از کودکان در اروپا اضافه وزن دارند و 8 درصد چاق هستند (14). کودکان آسیایی نیز بیشترین میزان اضافه وزن را به خود اختصاص می­دهند و 60 درصد (6/10 میلیون نفر) کودکان کشورهای در حال توسعه این قاره دارای اضافه وزن هستند. ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که با پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن روبه رو است. میزان شیوع چاقی در سال­های اخیر در کودکان، بیش از حد انتظار است و با افزایش سن هم این میزان افزایش می­یابد (25).

مهم­ترین نتیجه چاقی دوران کودکی در دراز مدت، تداوم آن در بزرگسالی است که با خطرات کلی سلامتی مرتبط است (9،11،12،14). بیماری­های مرتبط با چاقی کیفیت زندگی و طول عمر را کاهش می­دهد (11،14). همزمان با ظهور افزایش چاقی در کودکان شاهد یک افزایش همه­گیر در دیابت نوع 2 در کودکان بوده­ایم و WHO هشدار داده است که مرگ و میر ناشی از دیابت در سراسر جهان در 10 سال آینده بیش از 50 درصد افزایش خواهد یافت (26). مصرف بالای کالری و چربی و کاهش سطح فعالیت بدنی از علل چاقی به شمار می­روند (27). در حالی که تأثیر کاهش فعالیت فیزیکی بر افزایش چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان، به مراتب بیش از عامل تغییر عادات غذایی است (28). WHO نیز تخمین زده است که 9/1 میلیون نفر در هر سال در نتیجه عدم فعالیت بدنی جان خود را از دست می­دهند (12) و نیز زندگی بی­تحرک، یکی از 10 عامل عمده مرگ و میر در همه کشورهای جهان می­باشد (29).

از آنجایی که شناخت و درمان به موقع چاقی از عوارض آن جلوگیری می­کند، همچنین با توجه به این که درمان چاقی در کودکان امکان­پذیر و باعث کاهش عوارض آن در سنین بالاتر می­گردد به نظر می­رسد که شناسایی کودکان دچار اضافه وزن و چاق از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار باشد. از طرفی عوامل مختلفی از جمله عدم تحرک کودکان (30) و تماشای طولانی مدت تلویزیون (21،22) از دلایل عمده ابتلا کودکان به چاقی محسوب می­شود. همچنین گزارش­های مختلفی از شیوع چاقی و اضافه وزن در نقاط مختلف ایران وجود دارد؛ اما، اطلاعاتی که در مورد شیوع چاقی در دختران ابتدایی شهرستان جوانرود و ارتباط آن با فعالیت بدنی در دسترس نمی­باشد. از این رو، در این پژوهش میزان شیوع چاقی در کودکان 7-12 سال شهرستان جوانرود و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی مورد بررسی قرار گرفته است. تعیین وضعیت موجود، گامی کوچک در جهت شناسایی کودکان چاق و در معرض خطر و ارجاع ایشان به سالن­های ورزشی و تشویق ان­ها برای انجام فعالیت بدنی است. ضمنا مربیان ورزش و مسئولان بهداشتی-درمانی نیز می­توانند از نتایج حاصل، جهت برنامه ریزی اساسی استفاده نمایند.

1-4- اهداف پژوهش

1-4-1- هدف کلی

بررسی میزان شیوع چاقی و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود.

1-4-2- اهداف اختصاصی

1-4-2-1- تعیین ارتباط بین رده­های مختلف وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-2- تعیین ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-3- تعیین ارتباط بین ترکیب بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-4- تعیین ارتباط بین سن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-5- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-6- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و درصد چربی بدن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-7- تعیین ارتباط بین سن و آزمون YO-YO در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-8- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و BMI دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛