شاخه های مختلف گرافیک تلویزیونی شاهد آن هستیم.

این رساله بر آن است تا با بازنگری نسبت عناصر ظاهری و باطنی موثر در تصویر متحرک و گسترش آن در مبحث زیبایی‌شناسی در گرافیک متحرک به نقش ساختاری گرافیک متحرک در رساندن پیام از طریق رسانه‌های تصویر علی الخصوص تلویزیون بپردازد. در انتها به بررسی یکی از آثار موفق تیزر تبلیغاتی شرکت اچ پی و چگونگی استفاده صحیح و درست از تکنیک‌ها و عوامل موثر در صحنه خواهیم پرداخت.

 

کلمات کلیدی: زیبایی‌شناسی، عناصر بصری، گرافیک متحرک، تلویزیون، رسانه‌های تصویری، زبان تصویر

فهرست

مقدمه: 10

فصل اول.. 12

کلیات پژوهش… 12

۱-1: بیان مسئله. 12

۱-۲: پرسش‌های پژوهش… 13

1-3: فرضیات پژوهش… 14

۱-4: اهداف پژوهش… 14

۱-5: پیشینه تحقیق.. 15

1-6: روش پژوهش… 16

فصل دوم. 17

هستی زیبایی‌شناسی تصویر. 17

2-1 مقدمه. 17

2-2 تعریف زیبایی.. 18

تعریف واژه زیبایی‌شناسی.. 19

2-4 زیبایی‌شناسی در رسانه‌های تصویری.. 20

2-۴-1  عناصر اولیه‌ی رسانه‌های تصویری.. 20

2-۵ مفاهیم زیبایی‌شناسی.. 21

2-۶ زیبایی‌شناسی در تصویر متحرک… 22

2-۶-1 عناصر غیرداستانی فیلم. 23

2-۷ زیبایی‌شناسی در رسانه‌های تصویری.. 26

2-7-1 جوهر تلویزیون و سینما 28

2-8 زیبایی‌شناسی در سینما و تلویزیون. 33

 

2-8-1 دیدگاه‌های ابزاری و زیبایی‌شناسانه در تلویزیون. 34

2-8-2 ستیز با نخبه‌سالاری زیبایی‌شناسانه. 36

2-8-3 محتوا در مقابل فرم. 37

2-9 بررسی نظریه روان شناسی گشتالت در تصویر متحرک… 42

2-9-1 زمینه پیدایش روان‌شناسی گشتالت.. 42

2-9-2 مفهوم گشتالت.. 43

2-9-3 آشنایی هنر با نظریه گشتالت.. 43

2-9-4 اصول گشتالت.. 44

2-10 عصر رسانه های نوظهور 49

۲-10-۱ تفکر طراحی و رسانه. 51

نتیجه‌گیری.. 52

فصل سوم. 54

شاخه های اصلی طراحی گرافیگ… 54

3-1 مقدمه. 54

3-2 تاریخ هنر گرافیک… 55

3-3 تعریف گرافیک… 55

3-4 گرافیک دیزاین در ایران. 58

3-5 گرافیک چاپی.. 61

3-6 گرافیک محیطی.. 63

3-7 گرافیک رایانه ای.. 64

3-7-1 تاریخچه مختصر از علوم رایانه. 64

3-7-2 نرم‌افزارهای گرافیکی.. 65

3-8 گرافیک متحرک (Motion graphic) 66

3-8-1 گرافیک متحرک در فضای وب (Motion Over the Web) 68

3-8-2 گرافیک متحرک در عنوان‌بندی سینما و تلویزیون. 69

3-8-3 اهمیت و جایگاه طراحی عنوان‌بندی سینمای امروز 80

3-9 گرافیک تلویزیونی.. 83

3-9-1 طراحی گرافیک در تلویزیون. 83

این مطلب را هم بخوانید :

3-9-2 ارتباط گرافیک با تلویزیون. 84

3-9-3 ابعاد گرافیک تلویزیونی.. 85

3-9-4 کادر تلویزیون و انواع آن. 86

3-9-5 برندسازی برای شبکه Network Branding. 89

3-9-6 هویت شبکه‌ای (Station Ids) 90

3-9-7 آغازگر نمایش opening titles. 93

3-9-8 میان‌نهاده-بینابینی‌ها (Interstitials) 94

3-9-9 بامپر Bumper. 95

3-9-10 گرافیک در اخبار تلویزیونی.. 96

3-9-11 زیرنویس (Low Thirds) 101

3-9-12 مورتیس‌ها (Mortises) 103

3-9-۱۳ فهرست برنامه‌های تلویزیونی (Lineups and upfronts) 104

3-9-۱۴ تگها (Tag) 105

3-9-۱۵ بسته شبکه (network packages ) 106

3-9-۱۶ کمپین‌های تبلیغاتی (Promotional campaigns ) 107

3-10 گرافیک متحرک و تبلیغات.. 108

3-10-1 معناشناسی تبلیغات.. 108

3-10-2 فیلم‌های تبلیغاتی (Commercials) 110

نتیجه‌گیری.. 110

فصل چهارم. 113

زبان تصویر. 113

4-2 گرافیک رسانه ای چیست؟. 114

4-3 عناصر گرافیک رسانه‌ای.. 116

4-4 ترکیب تصویری.. 140

4-5 عوامل موثر در تصویر متحرک… 145

4-6 ویژگی های یک تصویر خوب.. 156

4-7 پندارهای دیداری.. 161

4-7-1 چشم آدمی چگونه کار می‌کند؟. 161

4-7-2 پندارهای دیداری  Visual Illuosion. 162

4-7-3 پندارماه 163

4-7-4 پندارساندر 164

4-7-5 پندار راستایی کرانی.. 164

4-7-6 پندارهای دیداری جنبنده 164

4-8 ساختار موشن گرافیک ( با تاکید بر تیتراژ در سینما) 165

4-8-1 ساختارهای دیداری و شنیداری در موشن گرافیک… 168

4-8-2 تفاوت چاپ و موشن گرافیک: 168

4-8-3 عوامل موثر بر صحنه موشن گرافیک: 169

نتیجه‌گیری.. 171

ضمیمه. 173

‌خدمت فرم به محتوا (گفت‌وگو با عبدالحمید قدیریان) 173

فصل پنجم. 179

مطالعه موردی فیلم تبلیغاتی شرکت اچ پی.. 179

5-1 تاریخچه شرکت اچ پی.. 179

5-2 اهداف و روش‌ها 180

5-3: تجزیه و تحلیل تبلیغ محصولات اچ پی.. 183

گزارش کار عملی: 190

منابع کتابها: 200

مقدمه:

طى دهه‌ی ۱۹۶۰، طراحى گرافیک به عنوان شیوه‌اى براى حل مشکلات ارتباطى و اطلاع‌رسانى مطرح شد و به همین ترتیب در رسانه‌هاى همگانى نیز به عنوان مُد مطرح شد. چیزى که با سلیقه‌ی به روز بودن و حتى پیشرفت مرتبط بود. اما تغییر در سبک آن حاصل چندمین عامل مؤثر مانند پیشرفت‌هاى فناورى در حوزه‌ی رسانه و نیز تحولات رایج در جامعه بود. و از آنجائى که تنها هنر بصرى نبود و کلام نیز در آن نقش مؤثرى داشت مى‌توانست مورد توجه کارشناسان و صاحب‌نظرانى که نسبت به اهمیت اجتماعى ارتباطات آگاه شده بودند، قرار بگیرد.

طراحى گرافیک علاوه بر حوزه‌هایى که پیش از آن در اختیار سنت‌هاى صنعتگرى بود، مانند طراحى روزنامه، به رسانه‌ی تلویزیون و ویدئو هم گسترش یافت و نقش طراحى گرافیک در خدمات عمومى و تبلیغات فرهنگى نیز افزایش پیدا کرد.

در دهه‌ی ۱۹۷۰، طراحى گرافیک به بخشى از تجارت پول بدل شد و عمدتاً از آن براى ارائه نوعى هویت بصرى قابل تشخیص براى شرکت‌‌ها بهره‌بردارى شد. تمام سازمان‌ها و مؤسسات، هرچند کوچک، ضرورت استفاده از یک نوع نماد یا نشانه را حس کردند. به تدریج طراحان جهت بازاریابى محصولات و خدمات و خلق تصاویر که بتواند یک محصول یا شرکت را مشخص سازد، به کار فراخوانده شدند. با این حال هنوز که گرافیک متحرک در جمله مواردی است که بسیار جای کار و تحقیق دارد.

طراحى گرافیک در برگیرنده‌ی نوعى زبان است که با در حال گسترش است. ما تنها زمانى می‌توانیم یک اثر گرافیکى را به درستى درک مى‌کنیم که زبان آن را بفهمیم. اینجاست که زبان تصویر متحرک از اهمیت والایی برخوردار است. در این رساله سعی بر آن شد که در ابتدا به بررسی دقیق‌تر عناصر بصری مرتبط با گرافیک متحرک و نقش و تعامل آنها با یکدیگر بپردازیم.

در انتهای کار با مشاوره استاد راهنما، دست به مطالعه موردی بر روی یکی از فیلم‌های شاخص تبلیغاتی زدم. در ابتدا به جستجو آثار موشن‌گرافیک بیش از چند ‌صد مورد از فیلم‌های تبلیغاتی شرکت‌های معتبر جهان پرداختم که در نهایت امر به یک مورد بسیار مطلوب از فیلم‌های تبلیغاتی شرکتHP  رسیدم.

علت این انتخاب داشتن داستان و سناریو عالی، استفاده مطلوب از بیشتر عوامل مهم صحنه  از جمله تصویربرداری خوب، گرافیک مطلوب، انتخاب شات‌های عالی، ترکیب رنگی زیبا و دیگر عوامل بصری در کار بود.

 

فصل اول

چکیده

فصل اول- مقدمه ……………………………………………………………………. صفحه 1

فصل دوم- بررسی متون ……………………………………………………………………. صفحه 5

2-1- وندالیسم …………………………………………………………………… صفحه 7

2-2- مبلمان شهری ………………………………………………………………… صفحه 9

2-2-1- ارتباط مبلمان شهری و شهروند ………………………………………… صفحه 9

2-2-2- طراحی و مناسب سازی مبلمان شهری ………………………………………. صفحه 10

2-2-3- وندالیسم در مبلمان شهری …………………………………………… صفحه 13

2-3- یادگارنویسی …………………………………………………………………… صفحه 14

2-3-1- نظریه های توجیه کننده یادگارنویسی ………………………………. صفحه 17

2-3-2- مطالعات بر روی یادگار نوشته ها ……………………………………. صفحه 18

2-4- رویکرد های طراحی…………………………………………………….. صفحه 19

2-4-1- رویکرد طراحی برای تغییر رفتار کاربر………………………………………. صفحه 19

2-4-1-1- لنز معماری……………………………………………………………. صفحه 20

2-4-1-2- لنز تصحیح خطا………………………………………… صفحه 20

2-4-1-3- لنز تشویقی……………………………………………………….. صفحه 21

2-4-1-4- لنز دیداری……………………………………………… صفحه 22

2-4-1-5- لنز شناختی………………………………………… صفحه 22

2-4-1-6-  لنز امنیت……………………………………….. صفحه 23

2- 5- رویکرد طراحی تشویقی ……………………………………………………………. صفحه 23

2-5-1- انگیزش……………………………………………………………. صفحه 24

2-5-2- توانایی……………………………………………………………… صفحه 25

2-5-3- ماشه…………………………………………………………………………… صفحه 26

2-6- رویکرد طراحی مفرح ……………………………………………… صفحه 26

2-7- جمع بندی بررسی متون………………………………………………. صفحه 28

3- روش تحقیق……………………………………………………………………… صفحه 31

3-1- فاز اول؛ مشاهده و عکس برداری……………………………………………. صفحه 33

3-1-1- متریال …………………………………………………………….. صفحه 33

 

3-1-2- محتوا ……………………………………………………………………. صفحه 34

3-1-3- نتیجه گیری فاز مشاهده و عکس برداری……………………………… صفحه 37

3-1-4- جمع بندی فاز مشاهده و عکس برداری…………………………………… صفحه 38

3-2- پرسشنامه…………………………………………………………………….. صفحه 39

3-2-1- ساختار پرسشنامه ………………………………………. صفحه 39

3-2-2- نتایج بخش اول پرسشنامه………………………………………….. صفحه 40

3-2-3- نتایج قسمت الف بخش دوم پرسشنامه………………………… صفحه 41

3-2-4- نتایج قسمت ب بخش دوم پرسشنامه ……………………………. صفحه 43

3-3- جمع بندی روش تحقیق ……………………………………………….. صفحه 49

4- طراحی و توسعه……………………………………………………. صفحه 53

4-1- فاز شرایط ابهام……………………………………………………….. صفحه 55

4-2- فاز شرایط وضوح ……………………………………… صفحه 69

4-2-1- طرح نهایی …………………………………………………….. صفحه 83

4-2-2-  سناریو طرح نهایی…………………………………………….. صفحه 91

4-2-3- متریال و روش تولید………………………………………………… صفحه 93

4-2-4- نقشه های فنی………………………………………………………………….. صفحه 95

5- جمع بندی …………………………………………………….. صفحه 99

فهرست منابع ……………………………………………………………. صفحه 103

پیوست ها……………………………………………………………….. صفحه 109

مقدمه

ماندن و دیده شدن احساسی است که همواره مردم عادی، گردشگران و باستان­شناسان را در دوره­های مختلف تاریخی برای ثبت نام، نشان و تاریخ بازدیدشان از اثر وسوسه کرده است (اخلاقی، 1382). به نقل از مدیر دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی کشور، حکاکی روی آثار و ابنیه واجد ارزش­های فرهنگی و تاریخی جرم محسوب شده و مجرمان علاوه بر جبران خسارت، به حبس از یک تا 10 سال محکوم می­شوند. این در حالی است که برخورد قانونی با تمام مجرمانی که بناهای تاریخی و فرهنگی را با نوشتن یادگاری­ها و حکاکی تخریب می­کنند از توان سازمان میراث فرهنگی و یا هر سازمان دیگری خارج است  و البته بسیاری از آسیب­های وارده قابل جبران نمی­باشد (لالمی، 1392).

از نظر شدت تخریب و آسیب و رفتار پرخاشگرانه، یادگارنویسی به معنای پایین­ترین سطح وندالیسم شناخته می­شود (Berk & Aldrich, 1972). با گسترش امکان گردشگری در سال­های اخیر پدیده ثبت یادگاری­های گردشگران بر روی آثار تاریخی و ملی افزایش یافته و بیش از پیش زمینه تخریب این آثار پدید آمده است (نوبخت، 1391). از نظر کارشناسان آثار باستانی، فقدان فرهنگ­سازی و آموزش در زمینه پاسداشت آثار تاریخی و ملی، مهم­ترین عامل بروز این پدیده است (مودی، 1384). از سوی دیگر وندالیسم علیه آثار باستانی می­تواند بر اثر عدم درونی شدن ایده­ی اهمیت دادن به اثر تاریخی به عنوان نماد هویت ملی باشد؛ میراثی که با درونی شدن ارزش­های فرهنگی و هنری می­تواند به عنوان یک میراث زیبایی­شناسانه­ی جهانی برای تمامی گردشگران محترم باشد (زندچی، 1392).

در راستای کاهش احتمال تخریب این آثار ارزشمند می­توان از دانش طراحی محصول به منظور تغییر رفتار کاربر با به کارگیری اصول تئوری طراحی مفرح، طراحی تشویقی، طراحی به منظور تغییر رفتار کاربر به عنوان برخی تئوری­های رفتار پایدار بهره گرفت(Montazeri, 2013)  . طراحی مبلمان به منظور ثبت یادگاری، علاوه بر

این مطلب را هم بخوانید :

 کاهش تخریب­هایی که در آینده ممکن است به علت گسترش صنعت گردشگری رخ دهد؛ می­تواند آثار مثبتی نظیر گسترش روابط اجتماعی، تقویت پیوستگی‌های احساسی میان افراد، آموختن مسائل تازه و ایجاد اعتماد به نفس به واسطه آن، مدیریت احساسات (به واسطه تفکیک­پذیری و تحلیل احساسات)، رها شدن احساسات هیجانی ( منجر به آرامش‌بخشی)، تحریك حافظه (به واسطه فرایندهای خلاقه)، مرور خاطرات، بهره­گیری از خرد و دانش دیگران، و پیدا کردن اهداف‌ در زندگی را به همراه داشته باشد (فرخی، 1386).

در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا با شناسایی علل بروز پدیده یادگار­نویسی بر دیوار تئاتر شهر تهران، محصولی در حیطه مبلمان شهری طراحی شود که از سویی راهکاری برای پاسخ به این نیاز باشد و از سوی دیگر به کاهش تخریب این اثر ارزشمند ملی و فرهنگی منجر گردد.

 

2- بررسی متون

در بخش بررسی متون با توجه به ابعاد و اهداف تحقیق، متون مرتبط با وندالیسم، یادگارنویسی، مبلمان شهری و رویکرد طراحی مورد بررسی قرار می گیرند.

2-1- وندالیسم

وندالسیم مشتقی از واژه وندال، نام قومی از اقوام ژرمن و اسلاو است که در قرن 5 میلادی زندگی می کردند. آنها مردمی جنگجو و مهاجم بودند که در پی حمله به کشورهای مختلف در پی تخریب و ویرانی بودند. لذا در بحث های آسیب شناسی به رفتار تخریب گرانه، وندالیسم اطلاق می شود(محسنی تبریزی، 1383). در این عمل تخریب داوطلبانه است و منفعتی برای عامل ندارد(Moser, 1992). رفتاری که ضمن دارا بودن جنبه های خشونت و تخریب دارای یکی از این عناصر می باشد: 1- صدمه به چیزهایی که متعلق به دیگران است. 2- صدمه به اموال عمومی. 3- در کل هر خسارتی که دیگران باید جبران کنند(;Bessette,1996;Cooper&Carolyn,1997 ;Yavuz&Kuloglu,2011 طهماسبی،1387). جرمی که جزء جرائم خرد محسوب شده و به راحتی قابل مطالعه نیست و در آن اموال بیشتر هدف هستند تا افراد(Buck et al., 2003).

بسیاری تحقیقات نشانگر تأثیرات عوامل مختلف بر وندالیسم است. برخی معتقدند وندالیسم ناشی از ناسازگاری روابط فرد و جامعه است. ناسازگاری که برگرفته از احساس اجحاف و ستم، ناکامی، اختلال در روابط و شرایط خانوادگی است. (صدیق اورعی، 1387; محسنی تبریزی، 1379). برخی دیگر آن را ماحصل شکاف نسل ها می دانند. شکافی ناشی از تفاوت در نگرش ها، ایده ها، باورها و رفتارها و الگوهای نسل های مختلف که می بایست دلایلش را در جنبه های فیزیکی و اجتماعی محیط و ترغیب کننده وندال جستجو کرد. ( ;Goldstein, 1997احمدی علی­آبادی، 1387; شربتیان و پرورش، 1392) در پژوهشی عوامل مؤثر بر وندالیسم را اینگونه یافته اند: یادگیری رفتار پرخاشگرانه، وضعیت اجتماعی و اقتصادی، فرآیند جامعه پذیری، محیط های تربیتی و تجارب زندگی، امنیت شهری، تأثیر گروه بر فرد، بحران ها و وقایع زندگی. این عوامل در انتخاب رویکرد طراحی توسط پژوهشگر بسیار یاری دهنده هستند. روانشناس اجتماعی، فیلیپ زیمباردو  نویسنده ی کتاب «اثر شیطان» در مورد این که چه چیزی باعث می شود که افراد اعمال غلط انجام داده و چگونه افراد عادی می توانند مرتکب جرم شوند تجربه های خود را بیان می کند. او اعتقاد دارد که تمامی کسانی که افراد عادی و درستکار جامعه هستند اگر در شرایط خاصی قرار بگیرند و برای مقابله با آن آموزش ندیده باشند مرتکب جرم خواهند شد و صد البته همه ی آن ها از یک جرم کوچک شروع می کنند که به نظر قابل اغماض است (Zimbardo, 2007).

اقتصاددان رفتاری، دن آریلی در بررسی آداب اخلاقی ما، به ارائه­ی برخی ایده­ها پرداخته است که سرمنشأ بسیاری از رفتارهایی است  که او آن­ها را خِردگریزی قابل پیش‌بینی می­نامد؛ از آن­جایی که وندالیسم نیز به گونه­ای رفتاری مجرمانه قلمداد می­گردد که مورد پذیرش اخلاقیات و خرد نیست نگارنده از این تحلیل در راستای بررسی علل بروز رفتارهای مجرمانه نظیر آن سود جسته است. او فردی را که مرتکب کاری خلاف اخلاق می­شود (در پژوهش مد نظر وی تقلب و دزدی) تحت تاثیر دو نیروی متضاد می­داند. این­که از یک طرف، افراد دوست دارند در آینده احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند؛ پس نمی­خواهند مرتکب جرم شوند. از طرف دیگر، فرد می‌تواند جرم کوچکی مرتکب شود و هم­چنان احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد. او سطحی از جرم را معرفی می­کند که به نظر وی فرد مرتکب نمی­تواند روی آن

امید آن می رود که این پژوهش بتواند سهمی هرچند ناچیز در شناساندن اهمیت وجود این عناصر در قصه ها و بواسطۀ آن، در شناخت بخشی از ادبیات این مرز و بوم داشته باشد. پژوهشگر بر آن است تا بطور ضمنی عنوان نماید: عناصری چون طلسم و افسون، که می تواند آبشخور غنی برای تولیدات کودک و آثاری که بر پایۀ آنها شکل گرفته و می گیرد ( چون نمایش، نمایش عروسکی و سینمای کودک ) باشد؛ بر اساس باوری نا آگاهانه و نادرست، جایگاه حقیقی خود را نیافته و مهجور مانده است.

در پایان باید گفت که سالها کار در زمینۀ نمایش، نمایش عروسکی وپویانمایی  ( انیمیشن ) نیز انگیزۀ بسیار قوی در هدایت پژوهشگر برای انتخاب موضوع رساله بوده است.

 

1-1بیان مسئله تحقیق:

 

نشانه‌شناسی معاصر به عنوان علمی که بر پایۀ اندیشه‌های دو متفکر بزرگ، فردینان دوسوسور زبان‌شناس سوئیسی و چارلز سندرس پیرس، فیلسوف امریکایی ؛  استوار شده است، به بررسی انواع نشانه‌ها،  عوامل حاضر در فرایند تولید، مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه‌ها می‌پردازد. مبحثی که در جهان و بخصوص ایران، نوپا بوده و تحقیقات قابل توجهی در خصوص آن صورت گرفته است. یکی از  زمینه های پژوهشی در این حیطه،  که هنوز جای کار بسیار دارد؛  نشانه شناسی در ادبیات و بویژه ادبیات شفاهی  است و باید گفت که با توجه به غنای ادبیات مشرق زمین و به خصوص ادبیات ایران در بکارگیری نشانه ها، پرداختن به این مقوله  از اهمیت بسزایی برخوردار است. بخش اعظمی از این حوزه متعلق به قصه ها و افسانه های عامیانۀ ایرانی چون هزار و یک شب است که در برگیرندۀ ویژگی های فرهنگی و باورها و اعتقادات مردم هند، ایران، بغداد و اروپا می باشد. افسانه های عامیانه را می توان از منظرهای گوناگون نشانه شناسی کرد که یکی از مهمترین آنها طلسم و افسون است.

افسون، در تار و پود اعتقادات انسان ابتدایی حضور داشته و میل به سلطه بر دنیای اطراف و نیروهای حاضر در جهان از طریق آن، به دنیای افسانه ها راه یافته است. بررسی نشانه شناسانۀ عناصری چون طلسم و افسون در افسانه ها، به ویژه در ساختار آنها؛ می تواند راهی برای درک بهتر این قسم از ادبیات و تفکیک آن از دیگر گونه ها باشد تا امکان بهره گیری و نمود هرچه بهتر این حوزۀ غنی، در دیگر حوزه ها و گونه های هنری فراهم آید.

 1-2پیشینۀ تحقیق:

  بررسی پیشینۀ تحقیق در یک پژوهش و بررسی مطالعاتی که در آن حوزه یا حوزه های نزدیک انجام شده است می تواند راه میانبری برای پژوهشگر باشد تا بواسطۀ آن، تحقیق صورت گرفته نه تکرار مکررات، بلکه در راه تکمیل آراء و نظریات دیگران نوشته شود و راه جدیدی را در باب شناخت حوزۀ مورد تحقیق بگشاید.

در خصوص عنوان این پایان نامه، ” نشانه شناسی طلسم و افسون در منتخبی از افسانه های هزار و یکشب”، تا به حال تحقیقی صورت نگرفته است اما مقالات و پژوهشهایی در خصوص بخشهایی از این عنوان ارائه شده که به شرح ذیل می باشد :

1 – بررسی مردم شناختی جادو در کتاب هزار و یک شب، سهیل سلیمیان، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد، زمستان 1384

2- نشانه شناسی و ادبیات – مجموعه مقالات ، فرزان سجودی ،  انتشارات فرهنگ کاوش ، اردیبهشت 1383

3- در آمدی بر ریخت شناسی هزار و یک شب ، دکتر محبوبۀ خراسانی ، انتشارات نظری ،  1387

4- تحلیلی بر هزار و یک شب ، رابرت ایروین ، ترجمۀ فریدون بدره ای ، تهران: انتشارات فرزان روز ، 1383

مقالات بسیاری نیز به صورت وبلاگهایی هستند که اغلب دارای قابلیت ارجاع علمی نمی باشند.

 1-3 فرضیه و سؤالات کلیدی تحقیق:

 عناصری همچون طلسم و افسون تا چه اندازه در ساخت افسانه ها، به عنوان یک محیط داستانی دخیل و سهیم می باشند و آیا اصولاً بدون وجود این عناصر، افسانه شکل می گیرد؟

• افسانه های هزار و یک شب، چگونه به کمک نظام نشانه‌ای طلسم و افسون، رمزگذاری و رمزگشایی می‌شود و تأثیر این عناصر، به عنوان یک جزء؛ بر دیگر عناصر داستان از جمله رخدادها و شخصیتهای داستانی، به عنوان یک کل؛ در نشانه شناسی ساختارگرایانه چگونه است؟
• افسانه های هزار و یک شب در دوره های تاریخی، از رهگذر نشانه شناسی طلسم و افسون به عنوان روش بررسی تحلیلی؛ با چه تغییراتی مواجه شده و چگونه به قلمروی برخاسته از فرهنگ و باورهای مردم جوامعی بدل گشته اند، که در شکل گیری کنونی آن سهیم و دخیل بوده اند؟
• افسانه، بخشی از داستانها و حکایاتی است که بر پایۀ وقایع غیر واقعی و خیالی بوجود آمده و از پس این عناصر خیالی و در دنیایی کاملاً غیر واقعی، به بیننده، شنونده و خوانندۀ خود پندهای اخلاقی می دهد و آنها را با حقایق زندگی آشنا می کند. طلسم و افسون نیز، در دنیای قصه ها عناصری هستند که به محض
• 
•  ظهور در دنیای داستان، به مخاطب خود می گویند که با دنیایی خیالی مواجه است. با توجه به دو واژۀ افسون و افسانه، که هر دو اشاره به خیال و عدم واقعیت دارند        می توان نتیجه گرفت که داستانها و حکایاتی در قلمروی افسانه قرار می گیرند که صورتی از طلسم و افسون را در خود داشته باشند.
• بر پایۀ نشانه شناسی ساختارگرایانه، عنصری که مورد بررسی قرار می گیرد به مثابۀ یک جزء تلقی شده و پایه و اساس این بررسی بر روی بررسی آن عنصر به عنوان یک جزء و ارتباط آن با دیگر اجزاء و در نهایت، با کل ساختار می باشد. بر این اساس، طلسم و افسون به عنوان یک جزء از اجزای سازندۀ افسانه های هزار و یک شب تلقی شده و با بررسی آن در فضای داستان، رمز گشایی و شناخت عملکرد آن در محیط داستانی و ارتباط آن با دیگر اجزا چون فضا، شخصیت و نقاط عطف داستان، می توان به تحلیلی از کل ساختار افسانه رسید.
• در واقع خواسته ها، آرزوها و نیازهای مشترک بین انسانها باعث شده است تا بسیاری از عناصر داستانی بتوانند به راحتی خود را با شرایط زمان و مکان وفق داده و با همۀ تغییراتی که در روساخت ممکن است داشته باشند، به حیات خود ادامه دهند و به مثابۀ پلی میان فرهنگهای مختلف باشند. بسیاری از واقعیات و اتفاقات تاریخی را می توان از دل همین افسانه ها و عناصر سازندۀ آنها که از مهمترینشان همین بحث طلسم و افسون می باشد؛ بیرون کشید و هزار و یک شب به عنوان گنجینه ای که تمدنهای شرق و غرب را به هم پیوند داده، از این قاعده مستثنی نیست. بررسی تغییرات انواع طلسم و افسون موجود در افسانه ای آن، گواه این ادعاست.

1- 4 اهداف تحقیق:

     هدف از تحقیق در مورد طلسم و افسون در داستانهای هزار و یک شب، به عنوان نمونه ای بی نظیر و غنی از ادبیات کشورمان؛ این است که بدانیم این عناصر چگونه با زبانی رمزگونه وارد دنیای افسانه ها گشته و چه کاربردی دارند. پرداختن به طلسم و افسون، به عنوان یکی از اساسی ترین  نشانه های موجود درافسانه ها و رمزگشایی آنها می تواند به مثابۀ دنبال کردن رد پاهایی باشد که از گذشته تا حال در میان مردم، باورها و اعتقادات آنها حضور داشته است. اهداف این پژوهش را به دو بخش     می توان تقسیم کرد:

الف- هدف اصلی: هدف اصلی این پژوهش، یافتن و بیرون کشیدن عناصر طلسم و افسون در میان حکایات هزار و یک شب، دسته بندی و پیدا کردن جایگاه آن در افسانه و ارتباط آن به عنوان یک جزء با دیگر اجزای داستان از جمله شخصیتها و حوادث و در نتیجه تأثیر آن در کل ساختمان افسانه می باشد.

ب- هدف جنبی: بررسی گونه های طلسم و افسون و یافتن مشابه آنها در دنیای خارج از داستان، و یافتن ردپای فرهنگهای مختلفی است که بر بدنۀ اصلی آن ملحقاتی را، با توجه به ذوق و قریحه و باور و اعتقاد مردم عصر خود؛ افزوده اند.

1- 5 روش تحقیق:

       این پایان نامه بیشتر ، عنوانی پژوهشی در زمینۀ بررسی نشانه شناسانۀ طلسم و افسون در  داستانهای هزار و یک شب می باشد. با توجه به اینکه مستندات مربوط به این موضوع، بیشتر در میان کتابها و مقالات موجود در نشریات و سایتهای اینترنتی موجود است، لذا  تحقیق در مورد آن بصورت کتابخانه ای انجام خواهد شد. حوزۀ تحقیق بیشتر پیرامون سه مبحث اصلی یعنی نشانه شناسی، طلسم و افسون در باورهای عامیانه و در افسانه ها و بررسی آنها در هزار و یک شب می باشد.

– 6 برنامۀ زمان بندی در ارائۀ تحقیق:

 1 –  بررسی تحقیقات و پژوهشهای انجام شده در باب نشانه شناسی ادبیات ایران، در حوزۀ قصه ها و افسانه های عامیانه؛ یک ماه.

2-  بررسی مستندات مربوط به طلسم و جادو و جایگاه آن در میان فرهنگ و باور مردم، یک ماه.

3 – خواندن داستانهای هزار و یک شب و بررسی عناصر طلسم و افسون در میان آنها، یک ماه.

4 – نگارش فصلهای پایان نامه با توجه به تحقیقات و جمع آوری اطلاعات و اثبات فرضیۀ ارائه شده، دو ماه.

 1-7دامنۀ تحقیق

     دامنۀ تحقیق این رساله حدود بیست حکایت اصلی و فرعی را در بر گرفته و در انتخاب آنها سعی بر این بوده که نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

• داستانها از بین حکایاتی انتخاب شود که بیشترین وجه طلسم و افسون را دارد.
• از بررسی داستانهایی که در آن کرامات الهی و قرآن و ادعیۀ قرآنی وجود دارد، تا جاییکه حوزۀ افسانه به تعریفی که عنوان می گردد وجود نداشته باشد؛ پرهیز شده است.
• این مطلب را هم بخوانید :
• سعی بر آن بوده که اصل تنوع در نوع طلسم و افسونهای به کار رفته در حکایات حفظ شده و از تکرار جلوگیری شود.

 

2-1 در آمدی بر نشانه شناسی

      در این بخش، ابتدا به مقولۀ ساختارگرایی و زبانشناسی اشاره می گردد که علم نشانه شناسی برخاسته از آن و در واقع، زیر مجموعۀ این بحث کلی قرار می گیرد. سپس نشانه شناسی از باب معنی کلمه بررسی می شود و در ادامه، به الگوهای اصلی و دیدگاههای چند تن از بزرگان این علم اشاره  می گردد. هدف از پرداخت به این فصل، مطرح نمودن علم نشانه شناسی و قابلیت آن در تحلیل انواع اشکال هنری، بویژه متن می باشد. هدف این رساله نشانه شناسی طلسم و افسون در افسانه های هزار و یک شب است و از این باب، بررسی علم نشانه شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

2-2 ساختارگرایی[1]

فهرست مطالب

1. فصل اول: کلیات تحقیق / مقدمه 1

1ـ1   بیان موضوع                                                                                2

1ـ 2   اهداف تحقیق                                                                              7

1ـ3   پرسش‌های تحقیق                                                                         7

1ـ 4   مطالعات انجام شده                                                                       7

1ـ 5   مفروضات تحقیق                                                                         9

1ـ 6   روش تحقیق                                                                              9

2. فصل دوم: پیشینه تحقیق 10

2ـ 1   تاریخچه                                                                                    11

2ـ 1ـ 1   عقلانیت مدرن از روشنگری تا پیش از قرن بیستم                                 11

2ـ 1ـ 2   نظریه انتقادی قرن بیستم و ظهور آرای والتر بینامین                                18

3. فصل سوم: چارچوب نظری 21

3ـ 1   نظام فکری والتر بنیامین                                                                  23

3ـ 1ـ 1   بازتولیدپذیریِ اثر هنری و جهان مدرن                                              23

3ـ 1ـ 2   ویرانی تجربه و جایگاه قصه‌گو                                                       26

3ـ 1ـ 3   تئاتر اپیک (روایی) و بیگانه‌سازی                                                    29

4. فصل چهارم: یافته‌ها و بحث 34

4ـ 1   بازخوانی به‌مثابه تولید                                                                     39

4ـ 1ـ 1   اصالت                                                                                  40

4ـ1ـ2   هاله مقدس                                                                              42

4ـ1ـ 3   کارکرد آیینی ـ کارکرد نمایشی                                                      42

4ـ1ـ4   نمونه‌های مورد مطالعه                                                                 43

4ـ2   بازیابی تجربه در روایتگری                                                              49

 

4ـ2ـ1   نمونۀ‌ مورد مطالعه                                                                      51

5. فصل پنجم: نتیجه‌گیری 53

فهرست منابع                                                                                      58

گزارش روند کار عملی                                                                           60

 

1ـ1 بیان موضوع:

«عقلانیتِ مدرن»[1] عنوانی است برآمده از سنت فكری اروپایِ پس از رنسانس و مشخصاً قرن هجدهم كه به‌عنوان «عصر روشنگری»[2] از آن یاد می‌شود. هر چند خواستِ سیطرة عقل بر تمامی ابعاد زندگی انسان، به تمامی مختص این دوره نیست اما در همین دوره بود كه اراده‌ای عظیم در جهت برتری دادن و تأكید بخشیدن بر عقل به‌منزله عامل سروری انسان بر زیست‌جهانِ خود، به وجود آمد. سیر تحول عقل‌محوری و جریان‌های دخیل در آن به فراخور در فصل‌های پیشِ رو بیان خواهد شد.

اصل موضوعة اندیشة مدرنِ برآمده از دورة روشنگری، به‌طور ویژه، تقابل دوسویة اسطوره و عقل بود. به بیان دیگر از نظر اندیشة روشنگری، آن‌چه مانع پیشرف

این مطلب را هم بخوانید :

ت انسان می‌شود، اسطوره و یا در چشم‌اندازی كلی‌تر ترس حاصل از برخورد با طبیعتِ ناشناخته (كه اسطوره از دل آن زاده می‌شود) بود. منظور از اسطوره در این دوره، هر آن مفهومی است كه در برابر تبیین عقلانی زیست‌جهانِ انسان بایستد. روشنگری با نفیِ تصویر اسطوره‌ای از جهان، تصویر (تفكر) علمی از جهان را جایگزین آن كرد. از نظرگاه تفكر علمی، امر و فعل اسطوره‌ای آن چیزی است كه به وسیلة تجربة روش‌مند قابل استنباط و دریافت و نیز قابل تصدیق نیست.

تقابل عقل و اسطوره به‌عنوان دو سویة مجزا و البته درهم تنیده از جهان زیستی و اندیشه‌ای انسان به پیش از دوران روشنگری باز می‌گردد و به گفتة هانس گئورگ گادامر[3]:

اگر به پیدایش تمدن مغرب‌زمین بنگریم، چنین به نظر می‌رسد كه سه موج روشنگری بر این تاریخ گذر كرده است: [نخست،] موج روشنگری كه در اندیشة سوفسطایی افراطی اواخر سدة پنجم پیش از میلاد در آتن به اوج خود رسید؛ [دوم،] موج روشنگری سدة هجدهم كه در عصر عقل‌گراییِ انقلاب فرانسه به منتها درجة خود دست یافت و [سوم،] موج روشنگری ـ چه‌بسا بتوان آن را جنبش روشنگری سدة‌ [خود] مان بنامیم ـ كه با ‹‌دینِ الحادی› و استقرار نهادین آن در نظام‌های مدرن الحادانة حكومت،‌ عجالتاً به اوج خود رسیده است. مسئلة اسطوره با هر سه مرحلة اندیشة روشنگری پیوندی تنگاتنگ دارد.

(گادامر، 1387: 100)

 

1-1-مقدمه : 17

1-2- بیان مساله تحقیق : 17

1-3- اهمیت موضوع تحقیق و  دلایل انتخاب آن : 18

1-4- هدفهای تحقیق : 18

1-5-  سوالات و فرضیه های تحقیق ( بیان روابط بین متغیرهای مورد مطالعه ) : 19

1-8- روش تحقیق  ( تاریخی ، توصیفی،و غیره) 20

1-9- روش پژو هش یا روش گرد آوری اطلاعات ( کتابخانه ای ،مصاحبه ، پرسش نامه ،….): 20

1-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: 21

2-1- پایتخت و نقشآفرینی آن در جغرافیای سیاسی.. 23

2-1-1- مفهوم پایتخت… 23

2-1-2- انواع پایتختها 26

2-1-2-1- پایتختهای  چندکاره: 29

2-1-2-2- پایتختهای سیاسی: 29

2-1-2-3- پایتختهای امپریالی سابق: 30

2-1-2-3- پایتختهای ایالتی: 30

2-1-2-4- پایتختهای برتر: 30

2-1-2-5- پایتختهای منظومهای.. 39

2-1-2- نقشهای شهر پایتخت… 41

2-1-2- 1- نقش سیاسی شهر پایتخت… 42

2-1-2- 1- نقش اقتصادی شهر پایتخت… 43

2-1-3- نقش و کارکرد پایتخت در جغرافیای سیاسی.. 45

2-2- نقش متحول شهر پایتخت در گذشته، حال و آینده 52

2-3- تجربیات انتقال پایتخت در جهان و ایران. 55

2-3-1- تجربیات انتقال پایتخت در ایران. 55

2-3-2- تجربیات انتقال پایتخت در جهان. 59

2-3-2-1- آلمان. 61

2-3-2-2- استرالیا 65

 

2-3-2-3- برزیل.. 71

2-3-2-4- پاکستان. 77

2-3-2-5- ترکیه. 84

2-3-2-7-  قزاقستان. 942-3-2-6- ژاپن.. 87

2-3-2-8- مالزی.. 99

2-3-2-9- تانزانیا 103

2-3-2-10- ساحل عاج.. 105

-3-5 بررسی تجارب انتقال پایتخت در جهان. 108

-2-3تمرکز و عدم تمرکز (تئوری ها و تجربیات جهانی) 110

-3-3اثرات فضایی نظام متمرکز و غیر متمرکز. 113

-4-3تمرکز و عدم تمرکز با تکیه بر ابعاد مدیریتی: 114

-1-4-3نظام مدیریتی متمرکز. 115

-2-4-3 نظام مدیریتی غیر متمرکز. 116

-6-3تمرکز زدایی در ایران(سیاست ها و اقدامات) 120

-1-4مقدمه: 136

-2-4نام تهران. 137

-3-4تاریخ تهران. 138

-4-4چگونگی شکل گیری کلانشهر تهران. 140

-1-4-4شکل گیری کالبدی کلانشهر تهران. 14
4-4-3- شاخص واکنش فعالیت و جمعیت در منطقه. 146-2-4-4شاخص جمعیتی.. 143

4-5- بلایای طبیعی.. 148

4-5-1- جغرافیا  تهران. 148

4-5-2- لرزه خیزی.. 151

4-6- اقلیم. 154

4-6-1- آلودگی های (آسیب ها) زیست محیطی شهر تهران. 157

4-7- مناطق شهری.. 159

4-7-1- محله های شهر. 160

4-7-2-نمای شهر. 160

این مطلب را هم بخوانید :

4-8- تحولات گذشته و وضع موجود ساختار كالبدی مجموعه: 161

4-8-1- تحولات استخوان بندی ساختار كالبدی مجموعه. 162

4-4-2-  استخوان بندی ساختار كالبدی مجموعه در وضع موجود: 167

4-3- تحولات گذشته وچشم انداز آینده جمعیت مجموعه شهری تهران. 168

4-4- ویژگی های سفرهای ورودی و خروجی به تهران. 170

4-4-1- منظور و وسیله سفر. 170

4-5- بررسی نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 90 استان تهران. 174

4-5-1- نسبت جنسیتی.. 175

4-5-2- رشد جمعیت… 175

4-5-3- شاخص جمعیت در سه گروه سنی.. 176

4-5-4- مهاجرپذیری پایتخت… 176

4-5-5- تراکم جمعیت تهران. 177

4-5-6- ضریب نفوذ اینترنت… 179

4-7- بررسی آسیب پذیری تهران در مقابل زلزله. 182

4-7-1- پیشنهادات در زمینه تغییر و اصلاح شكل شهر تهران، جهت كاهش آسیب پذیری شهر در مقابل خطرات ناشی از زلزله. 183

4-7-1-1- تهران شهری تك مركزی.. 183

4-7-1-2-  تغییر شكل شهر تهران از شهر تك مركزی.. 185

4-7-1-3-  ساخت كالبد شهر تهران. 186

4-8- بررسی نظرات و پیشنهادات مسئولین پیرامون طرح انتقال پایتخت… 188

4-9- بررسی نظرات و پیشنهادات پژهشگران پیرامون طرح انتقال پایتخت… 194

5-10- بررسی هزینه های  انتقال پایتخت… 199

5-1- جمع بندی فصول گذشته. 201

5-2- بررسی فرضیه های اولیه تحقیق.. 209

5-2- 1- فرضیه اول: 209

5-2- 1-1-بررسی  فرضیه اول: 209

5-2- 2- فرضیه دوم: 211

5-2- 2- 1- بررسی فرضیه دوم: 211

5-2- 3- فرضیه سوم: 213

5-2- 3-1- بررسی  فرضیه سوم: 213

5-3- نتیجه گیری.. 216

5-4- ارائه پیشنهادات… 220

منابع و ماخذ: 224

مقدمه :

در اوایل دهه 30، 75درصد جمعیت کشور روستانشین و 25درصد شهرنشین بوده اند؛ ولی از سال 85 تاکنون این آمار بر عکس شده و در حال حاضر 75درصد جمعیت شهرنشین و 25درصد روستانشین شده اند و این روند باعث شده تعادل جمعیتی بین کلان شهرهایی چون اصفهان، شیراز، تهران و …. بر هم خورده و تمرکز فعالیت های صنعتی، خدماتی و دانشگاهی از بین برود.و این کلان شهرها بخصوص پایتخت را گریبان گیر مشکلات عدیده ای نموده است.علت اصلی آن در مهاجر پذیری کلانشهرها می باشد.و تهران با جذابیت های فراوانی که دارد از جمله: 35 درصد مراکز آموزش عالی در کشور و 50درصد فعالیت های آموزشی کل کشور و… که در کنار بیشترین میزان حمل و نقل عمومی و ساخت و ساز در تهران در جریان است.

یکی از طرح هایی که برای حل معضلات تهران پیشنهاد شده است انتقال پایتخت می باشد که جوانب مختلف این طرح در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد.

 1-2- بیان مساله تحقیق :

چشم انداز کنونی شهر تهران مبین توسعه فضای ناهمگون و توزیع نامتعادل جمعیت و فعالیت های اقتصادی است که در پی تمرکز بیش از حد فعالیت های صنعتی، خدماتی و اداری متصور شده است. این تراکم از یکسو تهران را به کانون برتر سیاسی، اقتصادی تبدیل کرده و از جنبه های دیگر آسیب های مبتلابهی را در مسیر توسعه آن قرار داده است. در متن رویا رویی با این ناهنجاری ها دو تفکر و راهبرد کلی وجود دارد:

1 ‏. اصلاح گرایی و ترمیم

2 ‏. جابه جایی و تمرکززدایی

‏از میان این اندیشه ها بنا بر باور بسیاری، برترین گزینه و رهیافت انتقال مراکز اداری، سیاسی و اقتصادی به سایر نواحی جغرافیایی کشور است. ازاین رو علی رغم وجود محدودیت های موجود این سؤال مطرح می شود که تحقق این راهبرد چگونه و تا چه میزانی ضروری است؟

1-3- اهمیت موضوع تحقیق و  دلایل انتخاب آن :

بحث جدی مربوط به انتقال پایتخت در سال 1364 مصادف با دویستمین سال مرکزیت یافتن تهران مطرح شد و درسال 1367 نیز توسط مشاور شهرساز به دستور وزارت مسکن و شهرسازی کارهای مطالعاتی صورت پذیرفت اما در تمام طول این سالها مشکلات ومعضلات آینده پیشرو پایتخت فقط مورد بحث کارشناسان و مسئولین بود و اقدام جدی صورت نگرفت.

انتقال پایتخت راه حلی است که مسئولین پیشنهاد نموده اند ولی اجرای این طرح برای ایران نیازمند زمان طولانی و هزینه های اجرایی بسیار بالا وانجام مطالعه و برنامه ریزی مدونی است

به طور یقین انتقال پایتخت در شرایط امروز ایران،کاری بسیار حساس و مهم می یاشد که بدون پشتوانه کار مطالعاتی قوی دچار چالش خواهد شد.

1-4- هدفهای تحقیق :

هدف اصلی :

بررسی میزان تحقق  پذیری انتقال پایتخت

اهداف فرعی:

• شناسایی اثرات انتقال پایتخت در حل معضلات شهری تهران
• شناسایی طرح های جایگزین انتقال پایتخت

1-5-  سوالات: