کهکیلویه و بویراحمد و فارس را شامل می شود، معادل 550/561/5 هکتار برآورد می گردد. حجم خانوارهای استفاده کننده از هیزم در جنگل برای تأمین سوخت در روستاها و نقاط عشایری محدوده های جنگلی زاگرس حداقل 400 هزار خانوار برآورد و متوسط مصرف هر خانوار در طول سال 25 متر مکعب برآورد گردیده است (ابراهیم پور، 1378).

استان ایلام یکی از استان های واقع در غرب کشور و جزء منطقه رویشی زاگرس می باشد. این استان در مجموع 11% جنگل های زاگرس و 4% جنگل های ایران، 97/4 % کل مراتع رویشی زاگرس و 8 % کل سطح مراتع ایران را به خود اختصاص داده است. از طرف دیگر 38/87 % کل سطح استان را منابع طبیعی تشکیل داده اند. سطح جنگل های استان ایلام برابر 667/641 هکتار با غالبیت گونه بلوط و سطح مراتع استان برابر با 280/146/1 هکتار می باشد (سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری کشور، 1385).

مشارکت و همکاری مردم ایران زمین در حفاظت از منابع طبیعی قدمت طولانی دارد. طی قرون متمادی عرصه های وسیع منابع طبیعی توسط مالکان و بهره برداران عرفی حفاظت شده است، ولی به علت تغییرنظام های سنتی، تأکید بیش از حد بر مدیریت دولتی، عدم جایگزینی نظام مطلوب مشارکتی، افزایش جمعیت، فقر و فقدان آگاهی های لازم، به تدریج عرصه های منابع طبیعی به کاربری های زراعی و باغی تغییر یافته و آثار سوء آن به صورت سیل، خشکسالی، تغییرات آب و هوا، کاهش تنوع زیستی، فرسایش خاک و صدمات دیگر خود را نمایان ساخته است (شاعری و سعدی، 1382).

یکی از راه کارهای حل مشکلات منابع طبیعی و زیست محیطی در کشور ما، مشارکت روستاییان و بهره برداران از منابع طبیعی در فعالیت های حفظ، اصلاح، احیاء، توسعه و بهره برداری از آن است (قناعت، 1385).

از آنجا که موانع مشارکت متعدد است، باید راه حل های جامعی برای تشویق مشارکت به کار رود. مشارکت نیازمند زمینه سازی است. مردم باید نقش و وظیفه خود را در نظام مشارکت به خوبی بدانند، در سازمان هایی که سیستم مشارکتی فعال است، بین مسئولان، کارکنان و مردم اعتماد متقابل وجود دارد (حاجی موسی، 1374). به عبارتی قدم اول در نزدیک شدن به مردم، جلب اعتماد آنهاست (شاعری و سعدی، 1382).

در جنگل های زاگرس به علت تراکم بالای جمعیت و وابستگی شدید معیشتی روستائیان و جنگل نشینان به جنگل و محصولات آن و غیر قابل اجتناب بودن مدیریت آن به کمک مردم محلی، ما را بر آن می دارد تا با اعمال نوع خاصی از مدیریت (مدیریت مشارکتی یا جنگلداری اجتماعی) این جنگل ها را به سمت یک جنگل پایا و ایده آل پیش برده و از نابودی و تخریب آن جلوگیری گردد و همچنین نیازهای مردم محلی را تا حدی که به جنگل آسیب جدی و جبران ناپذیر وارد نسازند برآورده گردد. برای نیل به این هدف باید با نیازها و خواسته های مردم محلی و جوامع جنگل نشین کاملاً آشنا شد و نظرات آنها را در برنامه ها و هدف گذاری دخالت داده تا کمترین تعارض در مدیریت جنگل و خواسته های مردم محلی پیش آید.

در زمینه حل مسائل و مشکلات روستائیان مناطق جنگلی، نظرات متفاوتی داده شده است. برخی از کارشناسان بر این عقیده اند که روستائیان به مناطق دیگر کوچ داده شوند تا بتوان منابع طبیعی کشور از جمله، جنگل ها را به نحو بهتری حفظ نمود. دسته ای دیگر معتقدند که باید تعداد خانواده های کشاورزان ایران تقلیل داده شود. زیرا زمین های قابل کشت و زرع مملکت تکافوی این همه کشاورز را نمی نماید و ما بقی باید در صنعت و یا شعبه های دیگر اقتصادی کشور مشغول گردند. کوچ دادن روستائیان از منطقه ای به منطقه دیگر از نقطه نظر اقتصادی، اجتماعی و غیره همانطور که از نتایج حاصله در ایران و کشورهای دیگر به دست آمده، مواجه با مشکلات زیاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهد یود. البته تحقق این هدف به صورت محدود و با در دست داشتن طرح دقیق توصیه شده است (یخکشی، 1379).

همانطور که اشاره شد یکی از علل تخریب جنگل ها روستائیان فقیر و کم درآمد می باشند. کشاورزان در مناطق جنگلی به علت نداشتن کار دائم و درآمد کافی برای گذراندن معیشت خود و خانواده خویش جنگل تراشی می کنند و بر سطح زمین کشاورزی خود می افزایند و درختان را به صورت هیزم می سوزانند تا سرمای شدید و یخبندان زمستان را سپری کنند، به نظر می رسد سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور از بدو تأسیس تا به حال، تمام انرژی خود را به امر برنامه های

 حفاظتی صرف و یک طرفه، معطوف داشته و از اهداف دیگر از جمله حفاظت همراه با مشارکت مردمی، احیاء و توسعه همراه با مشارکت مردمی، درک حقایق و واقعیت هایی که روستائیان به عنوان مشکل با آن روبرو هستند و حل معضلات آنها و در دست گرفتن امر بهره برداری بر مبنای اصل توسعه پایدار به وسیله کارشناسان زبده خود غافل مانده است (یخکشی، 1382).

یکی از علل ناکامی دولتها در دست یابی به اهداف و معاهدات بین المللی، عدم مشارکت فعال مردم به ویژه جنگل نشینان در فرآیند تصمیم گیری و نظارت بر برنامه های زیست محیطی و منابع طبیعی آن جوامع است (شاعری و سعدی، 1382).

بیشتر روستائیانی که امروزه در امر تولیدات کشاورزی و دامداری ناموفق بوده و جهت ترمیم مسائل اقتصادی خود به منابع طبیعی از جمله، جنگل و مرتع پناه برده و دست اندازی می کنند، در اثر فقر مالی و فرهنگ زیست محیطی و آموزش آنها بوده است. چنانچه انگیزه کافی برای این روستائیان ایجاد شود و از نظر اجتماعی و اقتصادی به وضع آنها رسیدگی گردد، نه تنها آسیبی متوجه منابع طبیعی نخواهد شد، بلکه با مشارکت و آموزش و کمک خود روستائیان می توان عرصه های منابع طبیعی و به طور کلی محیط زیست را حفظ و احیاء نمود (میر رجبی و همکاران، 1384).

نظر به اینکه از منابع اساسی پایداری منطقه زاگرس و تولید آب در این مناطق جنگلها و مراتع هستند و حضور دام مازاد و خارج از فصل در این عرصه ها مهمترین عامل تهدید کننده پایداری آن می باشد و از طرفی شغل اصلی ساکنین این مناطق دامداری و کشاورزی است و استفاده از صنایع جهت تغییر معیشت در این مناطق، باعث بهم خوردن تعادل اکولوژیک و ایجاد آلودگیهای زیست محیطی خواهد شد. لذا بهترین راه جهت تغییر معیشت و ایجاد درآمد برای روستائیان جنگل نشین، استفاده از پتانسیل های بالقوه منطقه نظیر باغداری و محصولات فرعی جهت کاهش وابستگی جنگل نشینان به دام می باشد.

معمولاً آبادیهایی که در داخل و یا با فاصله نزدیکی از جنگل قرار دارند از هر گونه امکانات رفاهی، خدماتی، بهداشتی و آموزشی محروم هستند و ساکنین این آبادی ها برای امرار معاش خود از جنگل استفاده می کنند و همین امر باعث شده است که این افراد از روی آگاهی یا عدم آگاهی، مستقیم و یا غیرمستقیم مبادرت به تخریب جنگل ها نمایند (میرکزاده و همکاران، 2011؛ فیشر[1]، 2004؛ رایزادا[2]، 2008).

با توجه به تخریب های زیادی که در منابع طبیعی استان ایلام به دلایل مختلفی صورت می گیرد، لذا حفاظت از این منابع خدادادی به تنهایی از عهده یک نهاد یا ارگان بر نمی آید و بایستی جهت حفظ این منابع، بهره برداران و روستاییان ساکن در جنگل را که مستقیماً با این منابع در ارتباط هستند، عملاً وارد عرصه نمود و در حفاظت جنگل ها و مراتع مشارکت داد. لازم به ذکر است که مشارکت مردم در این زمینه بدون مشکل و مانع نمی باشد. بنابراین این پژوهش به دنبال این است که عوامل مؤثر بر جنگلداری اجتماعی در حوزه رویشی کبیرکوه (شهرستان دره شهر) را شناسایی کند. لذا تحقیق حاضر به دنبال راه حلی برای این سؤال مهم است که عوامل مؤثر بر جنگلداری اجتماعی در شهرستان دره شهر کدامند؟

امید است برنامه ریزان و مسئولین اجرایی با شناخت و در نظر گرفتن استعداد ها و قابلیت ها و توانایی جنگل در تولید و توسعه روستاها علاوه بر حفظ و حراست از

این مطلب را هم بخوانید :

این مطلب را هم بخوانید :

پایان نامه : عوامل رفتاری موثر بر تصمیم گیری و عملکرد سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار … منابع طبیعی با اقدامات همه جانبه برای

g