نوع خاک، مبدا ژئولوژیکی و وقوع تنشهایی مانند مسمومیت، هجوم انگل ها، پای کوبی و فشرده شدن خاک متفاوت می­باشد (والتر[5] ، 1973).

1-5-2- جاده­های جنگلی
جاده­های جنگلی یكی از مهمترین مجراهای پراكنش گونه­های بومی بیگانه و مهاجم در جنگل بشمار می­روند (حسینی و همكاران، 1387؛ شاهنظری، 1385). جاد­ه­ها بعنوان شاهرگ­های حیاتی یک جامعه و نیز بعنوان مورد بسیار مهمی در مدیریت حفظ منظر محسوب می­گردند و در صورت عدم توسعه و گسترش آنها، حیات و توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه مختل خواهد شد (نکویی مهر و همکاران، 1385؛ بدراقی، 1387 ؛ لوگو[6]، 2000). احداث جاده اثرات منفی زیست- محیطی از جمله كاهش سطح جنگل در میكروكلیما، تخریب زهكشی طبیعی، تخریب خاك و رسوب آب رودخانه­ای و تغییر رژیم نوری، اسیدیته، رطوبت و غیره را در پی دارد (ایگان و همكاران[7]، 1998 ؛ وینكترام و همكاران[8]، 2007؛ كریم و ملك[9]، 2008)، اما جاده جنگلی، تنها راه دسترسی به جنگل و استفاده بهینه از مواهب آن می­باشد (ساریخانی، 1380). از طرفی جاده عاملی برای ارتباط درست با طبیعت است که اثرات منفی آن را می توان با یک طراحی مناسب به اثرات مثبت تبدیل نمود. در اثر ساخت جاده­ها، خاک منطقه زیر و رو شده و تغییرات فیزیکی و شیمیایی قابل توجهی در آن بوجود می آید که منجر به ایجاد شرایط رویشگاهی خاص در منطقه می­شود (ثابتی، 1373). علاوه براین، با ساخت جاده­های جنگلی، نور بیشتری نیز وارد توده جنگلی شده و سبب رویش گونه­های نورپسند و سریع­الرشد نظیر توسکا، تمشک، کلهو و … در حاشیه جاده­ها می­شود (شاهنظری، 1385؛ جانسون و همکاران[10]، 1975 ؛ لامونت و همکاران[11]، a 1994 ؛ پارندیس و جونز، 2000). درختان حاشیه جاده­ها در اثر برخورداری از نور اغلب افزایش رشد دارند. عرض جاده هم در این تغییرات تاثیرگذار می­باشد (شاهنظری، 1385 ). درختان در محیط باز زیتوده بیشتری تولید می­کنند و حجم درختانی که بصورت توده­ای زیست می­کنند کمتر از درختانی است که در محیط باز به تنهایی رشد می­کنند (مصدق، 1375 )، درحالی که به دلیل اختصاص یافتن سطحی از رویشگاه تعدادی از درختان قطع شده و مقداری از توان تولیدی کاهش می­یابد (فورنیس و همکاران[12]، 1991). تاثیرگذاری بوم­شناختی ناشی از ساخت جاده در سطحی بیشتر از عرض جاده جنگلی به وقوع می­پیوندد (فورنیس و همکاران، 1991 ؛ فورمن و دبلینگر[13] ، 2000)، این احتمال وجود دارد كه بدلیل زیر و رو شدن خاك و فراوانی ازت و همچنین ایجاد آرایشی پیوسته از حفرات در امتداد راه­های جنگلی و در نتیجه افزایش تعداد برگ­های درختان و توانایی فتوسنتز، تا حدودی تنوع زیستی اندازه و ابعاد درختان و موجودی حجمی توده­های جنگلی اطراف جاده افزایش یافته و بدین ترتیب بخشی از كاهش توان تولیدی رویشگاه (در اثر احداث جاده) بسته به جهت دامنه و گونه­های مختلف درختی جبران می­شود. درحقیقت جهت جغرافیایی و شیب دامنه با تاثیری كه بر مشخصات بوم­شناختی منطقه (خصوصیات خاک و اقلیم) موجب ایجاد تنوع در گونه­های درختی و تغییر تراكم و بیوماس آنها می­شود (ساكایی[14] و همكاران، 2003). شبكه جاده­های جنگلی از عوامل مهم تقسیم­بندی جنگل به سری­ها، پارسلها و از امور مقدماتی تهیه طرحهای جنگل­داری بشمار می­رود. با توجه به مراتب فوق، در صورتیکه مدیریت و بهره­برداری اصولی از جنگل با آینده­نگری­های لازم همراه باشد، لذا احداث جاده­های جنگلی از اولویت و اهمیت ویژه­ای برخوردار می­گردد (ساریخانی، 1380). راه­های جنگلی را باید در قالب طرح­های جنگلداری و برنامه­های جنگلشناسی و متناسب با روش بهره­برداری از جنگل و مدیریت سر زمین­، بعنوان عضو یا وسیله ارایه دهنده خدمات منظور نمود (ساریخانی، 1378).

1-5-2-1 ضرورت احداث جاده­های جنگلی

ضرورت احداث جاده­های جنگلی به طور خلاصه شامل حفاظت موثر از جنگل، امكان دخالت­های عملی مدیریتی در امر پرورش و جوان­سازی جنگل، توسعه جنگل وجنگل­داری، اكوتوریسم، به حداكثر رساندن ارزش افزوده تولیدات و جلوگیری از ضایعات محصولات جنگلی و نگه داشتن اكوسیستم و به حداقل رساندن تخریب می­باشد (ساریخانی 1380).

1-5-2-2 انواع جاده­های جنگلی:

جاده­های جنگلی به دو دسته جاده­های اصلی جنگلی و جاده­های فرعی جنگلی تقسیم می­شوند. جاده­های اصلی جنگلی خود به سه دسته تقسیم می­شوند:
_ جاده اصلی جنگلی درجه یك: این جاده­ها اتصال حوزه­های آبخیز به جاده­های اصلی و فرعی عام­المنفعه را فراهم می­كند. عرض این جاده­ها 5/5 متر می­باشد. این نوع جاده پر ترافیك­ترین نوع جاده­های جنگلی است كه می­تواند براحتی تا میزان 20000 وسیله نقلیه در سال را تحمل نمایند و در تمام طول سال قابل عبور و مرور می­باشند. تناژ قابل تحمل بر روی این جاده 40 تن می­باشد (ساریخانی 1380).
_ جاده درجه دو جنگلی: این جاده­ها یك طرفه بوده و داخل سری ایجاد ارتباط نموده گاهی هم سری­های مختلف را به یكدیگر مرتبط می­نمایند. عرض این جاده­ها 5/4متر می­باشد میزان حجم ترافیك قابل تحمل این جادهها بیش از 10000 و كمتر از 20000 در سال می­باشد و در تمام فصول سال مگر در شرایط نامناسب قابل استفاده می­باشد. تناژ قابل تحمل بر روی آن 30 تن می­باشد (ساریخانی 1380).
­_ جاده درجه سه جنگلی: این جاده­ها به جاده­های شبكه­بندی نیز معروف هستند و یك­بانده اند. میزان حجم ترافیك قابل تحمل در این جاده حدوداً تا 10000 وسیله نقلیه در سال می­باشد. در این جاده در شرایط مناسب در تمام فصول سال باز است و تناژ قابل تحمل بر روی این جاده 25 تن می­باشد (ساریخانی 1380).

1-5-3- مشخصات گیاه­شناسی درخت توسكا

این مطلب را هم بخوانید :

توسکای ییلاقی (Alnus subcordata) یکی از گونه­هایی است که معمولا بعنوان گونه پیشگام آغاز کننده توالی ثانویه عمده در مناطق باز و اطراف جادهها و روی خاکهای واریزه­ای می­روید و از طریق تثبیت ازت بتدریج شرایط را برای حضور سایر گونه­ها در مراحل بعدی توالی فراهم می­سازد (ثابتی، 1373 ؛ زارع و حبشی، 1378؛ حسینی و جلیلوند 2007). این گونه در اثر رقابت نوری بهترین هرس طبیعی را در قیاس با سایر گونه­ها انجام داده و سبب افزایش طول تنه بدون شاخه و قیمت تجاری چوب می­شود (دانشور و همکاران، 1386؛ پارساخو و همکاران، 1387). درخت توسکا، درختی است از تیره توس (Betulaceae) و نیز از درختان سریع­الرشد جنگلهای شمال می­باشد. دیرزیستی این درخت كمتر از صد سال عمر و رشد حداكثر آنها تا 50 سالگی ادامه می­یابد. درختان توسكا اگر بطور منفرد و تك برویند در 20-15 سالگی و در جنگل­های انبوه از 35 سالگی بارور می­شوند. این گونه بذر سبک دارد که به سادگی پراکنده شده و امکان زادآوری را افزایش می­دهد. بیشتر زادآوری این گونه از طریق زادآوری با بذر می­باشد و این درختان جست و ریشه جوش تولید نمی­كنند ولی دارای جستهای ساقه سریع­­الرشد می­باشند. توسكا در ایران دارای دو گونه است كه در جنگل­های خزری روییده و هر دو نام­های محلی واحدی