فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………     3

1-2- بیان مسئله اساسی تحقیق به طور کلی ……………………………………………………………….      4

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ……………………………………………………………………….      4

1-4- مرور ادبیات و سوابق مربوطه …………………………………………………………………………..     5

1-5- جنبه جدید و نوآوری بودن تحقیق …………………………………………………………………..      5

1-6- اهداف مشخص تحقیق …………………………………………………………………………………..     5

1-7- فرضیه های تحقیق  ……………………………………………………………………………………….      5

1-8- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی) …….       6

فصل دوم: دادگاه جنایی بین المللی برای یوگسلاوی سابق

2-1- تاریخچه ……………………………………………………………………………………………………..      8

2-2- سابقه و چگونگی تشکیل دادگاه کیفری یوگسلاوی سابق …………………………………      10

2-2-1- ریشه های عمیق جنگ های داخلی یوگسلاوی سابق ……………………………….      10

2-2-2- یوگسلاوی سابق کشوری موهوم و ساختگی ………………………………………….      10

2-2-3- روند فروپاشی دولت فدرال یوگسلاوی سابق …………………………………………..    11

2-2-4- آگاهی جهانیان از جنایت های ضد انسانی صرب …………………………………….     13

2-3- تدوین اساسنامه دادگاه و ملاحظات مقدماتی …………………………………………………      14

2-4- مروری بر اساسنامه دادگاه یوگسلاوی سابق …………………………………………………..      17

2-4-1- صلاحیت در مکان …………………………………………………………………………….       17

2-4-2- صلاحیت دادگاه در زمان …………………………………………………………………….       18

2-4-3- صلاحیت موضوعی ……………………………………………………………………………       18

2-4-3-1- جنایت های جنگی ………………………………………………………………….        19

2-4-3-2- جنایت های ضد انسانی …………………………………………………………..        20

2-4-3-3- جنایت نسل کشی ……………………………………………………………………        22

2-4-4- صلاحیت شخصی دادگاه یوگسلاوی ………………………………………………..        23

2-4-5- صلاحیت دادگاه نسبت به اشخاص و شرایط متهمان ………………………….        24

2-5- سازمان و ساختار دادگاه …………………………………………………………………………        25

2-5-1-  انتخاب قضات …………………………………………………………………………………     25

 

2-5-2- نام قضات (تابعیت و تقسیم جغرافیایی انتخاب آن ها) …………………………..     26

2-5-3- سیستم دادستانی ……………………………………………………………………………….     27

2-5-4- رئیس دفتر دادگاه ………………………………………………………………………………     27

2-5-5- آیین دادرسی معمول در دادگاه …………………………………………………………..     28

2-5-5-1- وسایل دفاعی متهم ……………………………………………………………………..    33

2-5-5-2- آرای دادگاه …………………………………………………………………………………    33

2-5-5-3- مجازات ها ……………………………………………………………………………………    35

2-5-5-4- اجرای آرا ……………………………………………………………………………………..    39

2-5-5-5- عفو یاتخفیف یا کیفر محکومان ………………………………………………………..   40

فصل سوم: شورای امنیت و وظیفه حفظ صلح و امنیت بین المللی

3-1- آشنایی با شورای امنیت سازمان ملل ……………………………………………………………….   42

3-2- شورای امنیت و صلح جهانی …………………………………………………………………………   43

3-2-1- حفظ صلح و امنیت جهانی ……………………………………………………………………   45

3-2-1-1- رای مثبت و رای منفی ………………………………………………………………….   48

3-2-1-2- آیین رسیدگی …………………………………………………………………………….    48

3-2-2- بررسی ماهوی اختلاف ها و بحران ها …………………………………………………..   48

3-3- اعلام نظر قطعی شورای امنیت و مفاهیم مندرج در ماده 39 ……………………………..   53

3-3-1- انطباق عناصر اساسی موارد عینی بر مفاهیم انتزاعی مندرج در ماده 39 ……….   55

3-3-1-1- به مخاطره افتادن صلح …………………………………………………………………..  55

اول: حدود به مخاطره افتادن صلح ……………………………………………………………….  55

دوم: تعریف «تهدید بر صلح» (به خطر افتادن صلح) ……………………………………….  56

الف) وضعیت انفجار آمیز ………………………………………………………………………..  57

1)فعلیت داشتن تهدید …………………………………………………………………………  58

2)استمرار و تداوم تهدید ……………………………………………………………………   60

ب) وضعیت غیر مشروع ………………………………………………………………………….    61

3-3-1-2- نقض صلح ……………………………………………………………………………………   62

3-3-1-3- تجاوز ………………………………………………………………………………………….    64

اول: خودداری منشور از تعریف صریح تجاوز ……………………………………………….   64

این مطلب را هم بخوانید :

دوم: تعریف تجاوز (قطعنامه 1974) ……………………………………………………………    67

الف) ارزش حقوقی قطعنامه 1974 ……………………………………………………………    68

ب) محتوای حقوقی (قطعنامه 1974) ………………………………………………………..    69

3-4- استدراک ………………………………………………………………………………………………….    78

فصل چهارم: سایر دادگاه های کیفری بین المللی

4-1- تشکیل دادگاه لایپزیک برای محاکمه متهمان آلمانی جنایت های جنگی (1921)

جنگ بین الملل اول 1914-1918…………………………………………………………………………..   81

4-2- دادگاه نظامی بین المللی نورمبرگ (1945) …………………………………………………….   83

4-2-1- مسئله قانونی بودن دادگاه نورمبرگ ……………………………………………………….   84

4-3- دادگاه توکیو ……………………………………………………………………………………………..    86

4-4- مقایسه اساسنامه های دادگاه های یوگسلاوی، نورمبرگ و دیوان کیفری

بین المللی…………………………………………………………………………………………………………..    87

4-4-1- منشا حقوقی تاسیس دادگاه های یوگسلاوی، نورمبرگ و دیوان کیفری بین المللی .  87

4-4-1-1- دیوان کیفری بین المللی سابق ……………………………………………………..    87

4-4-1-2- دادگاه نورمبرگ ………………………………………………………………………..    88

4-4-1-3- دیوان کیفری بین المللی …………………………………………………………….    89

4-4-2- صلاحیت ………………………………………………………………………………………….    90

4-4-2-1- صلاحیت ذاتی …………………………………………………………………………..    90

1) صلاحیت از حیث اشخاص …………………………………………………………………..    90

2) صلاحیت از حیث جرایم ………………………………………………………………………    92

الف) جرایم مربوط به نقض فاحش کنوانسیون های ژنو ……………………………    94

ب) جرایم مربوط به نقض قوانین و عرف های جنگ ……………………………….   95

ج) جنایت علیه بشریت و نسل کشی ……………………………………………………….   99

4-4-2-2- صلاحیت نسبی ……………………………………………………………………..   101

1) صلاحیت از حیث زمان …………………………………………………………………..    101

2) صلاحیت از حیث مکان ………………………………………………………………….   103

نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- صلاحیت شورای امنیت برای تاسیس دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق .. 106

5-2- آینده دادگاه ……………………………………………………………………………………………..   115

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………..    118

فهرست منابع فارسی ……………………………………………………………………………………..   118

فهرست منابع انگلیسی ولاتین ………………………………………………………………………..    119

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………    120

چکیده:

آیا می توان تاریخهای 22 فوریه و 25 مه 1993 را که در آن ها شورای امنیت به ترتیب تصمیم های ذیل را گرفت، دو روز تاریخی نامید؟  به موجب این تصمیم ها مقرر شد از یک سو «دادگاهی بین المللی با نام «دیوان بین المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق» تشکیل شود تا به اتهام کسانی که درخاک یوگسلاوی سابق مرتکب جرایم نظیر «جنایت جنگی»، «جنایت علیه بشریت»، «نسل کشی» شدند، رسیدگی کند»، واز سوی دیگر اساسنامه این دادگاه مورد تصویب قرار گیرد. این دو قطعنامه رویدادی مهم، هرچند با تأخیر، در تاریخ حقوق بین الملل تلقی می گردد، زیرا طی 45 سال گذشته برای نخستین بار است که جامعه بین المللی در اوضاع و احوال کاملاً متفاوتی به تشکیل یک دادگاه بین المللی کیفری می پردازد. اگر قتل عامی در آسیا یا آفریقا یا آمریکای لاتین انجام می گرفت، در بهترین حالات، شایسته آن بود که سازمان ملل آن را رسماً محکوم کند، اما وقوع آن در اروپای متمدن مانع از آن می شد که وجدان های بیدار به محکومیتی نمادین قناعت کنند.  اعتقاد به اینکه با تدوین قواعدی نوین، قواعد و مقررات موجود مورد احترام بیشتری قرار می گیرد، گرچه کمی ساده لوحانه است ولی گذشته از هر چیز، مانعی دراعتقاد بدان هم به نظر نمی رسد. افکار عمومی، حکومت ها را وادار کرده است که اگر به دخالت نظامی نمی پردازند لااقل دادگاهی تشکیل دهند.

واژگان کلیدی: دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق، سازمان ملل متحد، شورای امنیت، دبیر کل ملل متحد، جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت، نسل کشی.

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

• مقدمه:

شورای امنیت سازمان ملل متحد، طی قطعنامه شماره 827 مورخ 25 مه 1993 به منظور تعقیب و مجازات جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت، و نسل كشی (ژنوساید) دریوگسلاوی سابق از آغاز سال 1991، به ایجاد دیوان كیفری بین المللی اقدام كرد. این دیوان نخستین جلسه استماع عمومی خود را روز هشتم نوامبر 1994 (مطابق 17 آبان 1373) در شهر لاهه و در پناه آرامش و امنیتی كه گاردهای سازمان ملل و تدابیر شدید امنیتی برای محافظت از قضات و سایر شركت كنندگان بوجود آورده بودند، تشكیل داد. طبق گزارش واصله از شهر لاهه، جلسه مزبور با حضور سه قاضی از نیجریه، فرانسه و كاستاریكا در پی صدور نخستین قرار بازداشت علیه فرمانده صرب یك اردوگاه زندانیان بوسنیایی به اتهام قساوت در یوگسلاوی سابق برگزار شد. گرچه در جایگاه متهمان كسی حضور نداشت ولی ریچارد گلدستون[1]  دادستان دادگاه مزبور در نطق افتتاحیه خود اظهار داشت: «این دادگاه نخستین تلاش سازمان ملل برای اعمال حقوق بین الملل بشردوستانه است. در پی محاكمه رهبران نازی در نورنبرگ توسط قدرت های پیروز درجنگ جهانی دوم، جامعه بین المللی تصور میكرد دوره جدیدی آغاز شده است كه درآن حقوق بشری همه انسانها در تمام كشورهای جهان مورد احترام قرار خواهد گرفت، ولی چنین نشد». او همچنین گفت: «در پنج دهه گذشته، جهان شاهد جدیترین موارد نقض حقوق بشربوده است. كسانی كه مسؤول این جنایات هستند اغلب از محاكمه و تنبیه توسط محاكم ملی گریخته اند». در این دیوان پنجاه محل برای استقرار نمایندگان رسانه ها، دیپلمات ها و سایرین اختصاص یافته بود. نخستین دستور كار دیوان، احراز صلاحیت رسیدگی به جنایات دوسان تادیك  صرب بوسنیایی بود، كه فردی بسیار بدنام است. وی متهم به قتل، شكنجه، پاكسازی قومی و تجاوز دسته جمعی بود. یك دادگاه بوسنیایی قبلاً او را متهم به ارتكاب نسل كشی (ژنو ساید)، قتل و ضرب و شتم شدید كرده بود. گلدستون گفت كه اظهارات شهود گویای مشاركت مستقیم تادیك درجنایات منطقه «پری جادور» در بوسنی در سال 1992 است. گلدستون همچنین به بیانیه مأمور تحقیق ایالات متحده «مایكل كیگان »، در خصوص جنایات جنگ استناد كرد كه درآن به پاره ای از اعمال فجیع تادیك[2] و همكاران وی، كه مبتنی بر اظهارات شهود است، اشاره شده بود. «دراگان نیكولیچ» فرمانده اردوگاه بدنام صرب ها برای مسلمانان بوسنی نیز نخستین متهمی بود كه یك دیوان جنایات جنگی پس از جنگ جهانی دوم رسماً علیه او اقدام به صدور كیفر خواست كرد. وی متهم به ارتكاب جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در زمان فرماندهی اش بر اردوگاه دهشت آور «سوسیكا» است. این اردوگاه توسط صرب بوسنیایی در آوریل 1992 پس از تصرف شهر «ولاسنیكا» در بوسنی تأسیس شد. در ادامه با این دادگاه و نحوه تاسیس و نهاد موسس آن آشنا خواهیم شد.

 

1-2- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور كلی:

به دنبال نقض های گسترده حقوق بشردوستانه در یوگسلاوی سابق و رواندا، شورای امنیت براساس قطعنامه های 808 و 827 ، دادگاه بین المللی کیفری یوگسلاوی سابق را تاسیس نمود. در تاسیس این رکن فرعی، شورای امنیت به موجب فصل هفتم منشور عمل کرد.

«استناد شورای امنیت به فصل هفتم منشور در قطعنامه تاسیس این دادگاه گویای این حقیقت است که از اختیارات خود براساس مواد 39 و 41 منشور استفاده کرده است. چنین به نظر می رسد که شورا با توسل به ماده 39 نقض عمده و گسترده حقوق بشردوستانه را تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی توصیف نموده و تصمیم شورا، در تاسیس دادگاه، اقدامی مبتنی بر ماده 41 اعاده صلح می باشد».

به موجب اساسنامه، دادگاه یوگسلاوی دیوان یک مرجع بین المللی اختصاصی (و نه دائمی همانند دیوان بین المللی کیفری) است.که صلاحیت رسیدگی به جنایات ارتکابی (جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت) در سرزمین یوگسلاوی سابق، پس از اول ژانویه 1993 را دارا می باشد. مقر این دادگاه نیز در لاهه است.

استناد به فصل هفتم منشور به عنوان مبنای تاسیس این دادگاه البته خالی از اشکال نیست. دبیر کل وقت ملل متحد پس از تاکید بر این که دادگاه یوگسلاوی، فارغ از ملاحظات سیاسی عمل خواهد کرد، اضافه نمود: «با وجود این که به عنوان اقدام اجرایی مطابق با فصل هفتم منشور، طول عمر این دادگاه بین المللی به اعاده صلح و امنیت بین المللی در قلمرو یوگسلاوی سابق و تصمیمات شورای امنیت در این زمینه بستگی دارد».

معنای دقیق این بیان کاملا روشن نیست، ولی آن چه به طور روشن از آن مستفاد می گردد، این است که امکان دارد در آینده شورای امنیت مجبور گردد بین تداوم کار دادگاه و یا برچیدن آن برای دادن امتیازی جهت دست یابی به صلح، یکی را برگزیند. در صورت رویارویی با چنین وضعی، شورای امنیت از این اختیار برخوردار است که راجع به انحلال یا محدود کردن فعالیت دادگاه برای اعاده صلح، یکی را برگزیند و راجع به آن تصمیم گیری نماید. برخی معتقدند که صلاحیت شورای امنیت برای اقدام در زمینه اجرای عدالت می بایست به حدی ظاهر گردد که به عنوان ابزار کلی پیشگیری تبدیل گردد. به طور مثال: نشان دهند که جهان دیگر در برابر این چنین جنایاتی مصونیت را نمی پذیرد.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: