1-6 تعریف متغیرها و اصطلاحات پژوهش ……………. 9

1-6-1 تعاریف نظری ………………………….. 9

1-6-1-1 تعهد زناشویی ……………………….. 9

1-6-1-2 صمیمیت زناشویی ……………………… 9

1-6-1-3 بخشودگی ……………………………. 10

1-6-2 تعاریف عملیاتی ………………………. 10

1-6-2-1 تعهد زناشویی ……………………….. 10

1-6-2-2 صمیمیت زناشویی ……………………… 10

1-6-2-3 بخشودگی زناشویی …………………….. 10

فصل دوم؛ ادبیات و پیشینه پژوهش ………………. 12

2-1 ادبیات پژوهش …………………………… 12

2-1-1 تعهد زناشویی………………………….. 12

2-1-1-1 ماهیت و مفهوم تعهد زناشویی …………… 12

2-1-1-2 ابعاد تعهد زناشویی…………………… 18

2-1-1-2-1 تعهد شخصی…………………………. 18

2-1-1-2-2 تعهد اخلاقی………………………… 19

2-1-1-2-3 تعهد ساختاری………………………. 19

2-1-1-3 عوامل مؤثر بر تعهد زناشویی……………. 20

2-1-1-3-1 نگرش نسبت به ازدواج………………… 20

2-1-1-3-2 نگرش نسبت به طلاق…………………… 21

2-1-1-3-4 تجارب هم­خانگی بدون ازدواج…………… 21

2-1-1-3-5 کیفیت زندگی زناشویی………………… 22

2-1-1-3-6 ویژگی های شخصیتی…………………… 23

2-1-1-3-7 ساختار اجتماعی…………………….. 24

2-1-1-3-8 رضایت جنسی………………………… 25

2-1-1-4 نظریه ها و مدل های مرتبط با تعهد زناشویی.. 25

2-1-1-4-1 نظریه ها و مدل های عام تعهد زناشویی….. 25

2-1-1-4-1-1 نظریه وابستگی……………………. 25

2-1-1-4-1-2 مدل پاسخ به نارضایتی از رابطه……… 26

2-1-1-4-1-3 مدل زوال رابطه داک……………….. 28

2-1-1-4-2 نظریه ها و مدل های خاص تعهد زناشویی….. 29

2-1-1-4-2-1 نظریه استرنبرگ…………………… 29

2-1-1-4-2-2 مدل سرمایه گذاری راسبالت………….. 31

2-1-1-4-3 موانع تعهد زناشویی…………………. 32

2-1-2 صمیمیت زناشویی………………………… 33

2-1-2-1 ماهیت و مفهوم صمیمیت زناشویی………….. 33

2-1-2-2 نظریه ها و رویکردهای مربوط به صمیمیت…… 35

2-1-2-2-1 مدل ترکیبی وارینگ………………….. 36

2-1-2-2-2 دیدگاه رشدی فارمن………………….. 36

2-1-2-2-3 رویکرد تعاملی باگاروزی……………… 38

2-1-2-2-4 دیدگاه ترکیبی جسلسن………………… 39

2-1-2-2-5 نظریه دلبستگی جانسون و ویفن…………. 41

2-1-2-2-6 نظریه درک برابری والستر…………….. 42

2-1-3 بخشودگی………………………………. 45

2-1-3-1 ماهیت و مفهوم بخشودگی………………… 45

2-1-3-2 نظریه ها و رویکردهای مربوط به بخشودگی….. 49

2-1-3-2-1 والروند اسکینر…………………….. 49

2-1-3-2-2 مدل ورثینگتون……………………… 51

2-1-3-2-3 مدل پولارد…………………………. 53

2-2 پیشینه پژوهش……………………………. 54

2-2-1 پژوهش­های داخلی انجام شده……………….. 54

2-2-2 پژوهش­های خارجی انجام شده……………….. 56

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش …………………….. 59

3-1 روش پژوهش………………………………. 60

3-2 جامعه آماری…………………………….. 60

3-3 نمونه و روش نمونه­گیری……………………. 60

3-4 ابزار گرد­آوری داده ها……………………. 61

3-4-1 پرسشنامه تعهد زناشویی………………….. 61

این مطلب را هم بخوانید :

3-4-2 پرسشنامه صمیمیت زناشویی……………….. 62

3-4-3 پرسشنامه بخشودگی…………………….. 62

3-5 شیوه تجزیه و تحلیل داده ها……………… 63

فصل چهارم؛ تجزیه وتحلیل داده­ها ………………. 65

4-1 یافته­های توصیفی ………………………… 65

4-2 یافته­های استنباطی ………………………. 68

فصل پنجم؛ بحث ونتیجه گیری …………………… 75

5-1 بحث و نتیجه گیری ……………………….. 75

5-2 محدودیت­های پژوهش ……………………….. 80

5-3 پیشنهادهای پژوهش ……………………….. 81

5-3-1 پیشنهادهای پژوهشی …………………… 81

5-3-2 پیشنهادهای کاربردی ……………………. 81

منابع …………………………………….. 83

پیوست ها ………………………………….  93

پیوست 1 (پرسشنامه استاندارد تعهد زناشویی) …..  94

پیوست 2 (پرسشنامه صمیمیت زناشویی) ………….  96

پیوست 3 (پرسشنامه سنجش بخشش در خانواده) …….  99

مقدمه

در میان عوامل اثرگذار بر سلامت روانی انسان ها، خانواده نقش بسیار مهمی دارد. خانواده کوچک ترین واحد اجتماعی و اساس تشکیل جامعه و حفظ عواطف انسانی است. ازدواج هسته اصلی خانواده را تشکیل می­دهد. با پیمان ازدواج، ارتباطی شکل می­­گیرد که در مقایسه با دیگر ارتباطات انسانی، امنیتی بی­نظیر دارد. دیگر ارتباطات انسانی ممکن است یک بعد از حیات را پوشش دهند؛ اما در ازدواج، ابعاد مختلف جسمانی، عاطفی، اجتماعی و ذهنی نیز پوشش داده می­شود و رابطه­ای زیستی، اقتصادی، عاطفی – روانی­، اجتماعی و معنوی بین زن و شوهر برقرار می­شود. ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی ای است که در بزرگسالی منعقد می­شود، به گونه ای که انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی، نقطه ی عطفی در رشد و پیشرفت شخص تلقی می­شود (نظری، 1389). ازدواج رابطه ای انسانی، پیچیده، ظریف و پویاست و از ویژگی های خاصی برخوردار است. در جوامع امروز زندگی انسان ها در تمامی ابعاد دستخوش تغییرات سریع و شگرفی شده است. ازدواج و زندگی زناشویی نیز از این قاعده مستثنی نیست. هرچند ازدواج به عنوان نهادی جهانی باقی مانده است، ولی اهداف و انتظارات  و نحوه شکل گیری آن بر اثر تغییرات مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در طول زمان تغییر کرده است. در گذشته، همسران به وسیله والدین انتخاب می شدند و ازدواج، قرارداد بین خانواده ها بود. همچنین ازدواج وسیله تنظیم رفتار جنسی، تولید نسل، حفظ وضعیت اقتصادی  و اجتماعی خانواده و نیاز جامعه برای تثبیت خانواده بود. با تغییر و تحولات اجتماعی و اقتصادی، اساس ازدواج از قرارداد بین والدین به انتخاب همسر و آزادی انتخاب تغییر کرد و علاوه بر مسائل اجتماعی و اقتصادی، جاذبه رومانتیک و نیازهای شخصی اساس انتخاب همسر شد. هدف ازدواج نیز از ارتباط اجتماعی و خانوادگی، به ارضای نیازهای عاطفی – روانی شخصی تغییر پیدا کرد. همچنین ازدواج یک واقعه اجتماعی مهم نیز می­باشد که مشروعیت روابط جسمانی و جنسی را تسهیل می­کند و به حفظ گروه و نسل ها از نظر کمی و کیفی کمک می­کند (تبعه امامی، 1382). می­توان گفت ازدواج دارای منشأ زیستی و جسمی است که بر آن حیات فرهنگی نیز افزوده می­شود تا با ساخت خویشاوندی موجبات دگرگونی حیات طبیعی را فراهم آورد. این فرآیند ناشی از این واقعیت است که انسان موجودی برخوردار از نیازهای طبیعی و اجتماعی است. به همین دلیل است که بیان می­شود ازدواج دارای ابعاد  زیستی، اقتصادی، عاطفی – روانی و اجتماعی است. بر این مبنا، همزیستی زن و شوهر در درون خانواده آنان را در چنان گردونه ای از تعامل های مختلف قرار می­دهد که قابل مقایسه با هیچ یک از الگوهای روابط دیگر انسانی نیست. ازدواج، مطلوب ترین فرصت برای گیراترین تبادل کلام ها، پرجاذبه ترین رفتارها، همسوترین اندیشه ها، استوارترین گام ها و