10-3. نباتات.. 121

11-3. سایر اعتقادات.. 124

12-3. ضرب المثل های رایج در میان مردم ایل کاکاوند: 127

13-3. بازیهای محلی. 140

14-3. غذاهای محلی ایل کاکاوندی ها 147

15-3. موسیقی در فرهنگ مردم ایل کاکاوند: 149

16-3. مصاحبه ها: 151

فصل چهارم:

نتیجه گیری.. 172

1-4. تجزیه و تحلیل یافته ها: 173

2-4. چارچوب نظری: 175

3-4. نتیجه گیری: 177

4-4. موانع و تنگناهای تحقیق: 179

منابع و ماخذ: 180

چکیده

آنچه که امروزه ما به عنوان باورها و دانسته ها تلقی می کنیم ریشه در تاریخ گذشته افراد و جوامع دارد. آنچه مسلم است ما و هر کس دیگری نمی توانیم تاریخ و زمانی را برای ظهور و پیدایش باورها تعیین کنیم ولی اگر افراد بتوانند به یک  شناخت و معرفت درست دست یابند می توان ادعا کرد که به مرحله ای از باور رسیده اند. باورها و دانسته ها  نقش و تاثیر فراوانی در زندگی افراد هر منطقه دارد.بسیاری از آداب و رسوم،  اعتقادات و باورهای مردم ریشه در تاریخ تمدن و فرهنگ ایران باستان دارد و با ورود اسلام در ایران نه تنها بسیاری از آداب و رسوم مردم، از میان نرفت بلکه با تغییر شکل جزئی اکثر رسومات و سنت ها همچنان باقی ماند. این زمینه های اعتقادی که بیش از اصول و اعتقادات جاری ادیان بر فکر و اندیشه مردم ریشه دوانده است خود را در نمودهای عینی نشان داده است. برخی از اعتقادات زاییده تخیل، ترس و نگرانی درونی انسان است و در مواقع عدم اطمینان و اعتماد به آینده خودش را نشان می دهد. برای انجام رساندن  تحقیق و شناخت دقیق از افکار و باورهای ذهنی و عینی مردم ایل کاکاوند سعی نمودیم تا با مراجعه به اسنادو تحقیقات انجام شده به میان آنها رفته تا با باورها و دانسته های آنان آشنا شویم.هدف از تحقیق شناسایی اعتقادات و باورهای مردم ایل کاکاوند ساکن شهر قزوین می باشد و  جامعه آماری تحقیق، شهرستان قزوین بوده که با در نظر گرفتن گروه های مختلف سنی، جنسی، شغلی و تحصیلی، تحقیق انجام پذیرفت.نتیجه تحقیق نشان می دهد که باورها، اعتقادات و دانسته های مردم ایل کاکاوند ساکن شهر قزوین هنوز دارای کارکرد اجتماعی- فرهنگی می باشد و مردم با وجود فاصله گرفتن از زادگاه اولیه خویش ( هرسین) هنوز به آداب و رسوم آباء و اجدادی خود متعصب و مقید می باشند.

کلیدواژه ها: ایل، قوم، کاکاوند، تاریخ، فرهنگ، دانسته ها، اعتقادات و باورها، آداب و رسوم، قزوین.

فصل اول:

کلیات تحقیق

 1-1.مقدمه

در هر جامعه ای با باورها و اعتقادات و نیز آداب و رسوم سروکار داریم که تعصبات و ترس‌هایی را در ما ایجاد کرده است و ممکن است این اعتقادات و باورها خرافی باشد ولی آنچه اهمیت دارد این است که این باورها با این حال در میان اقوام ابتدایی و متمدن وجود دارند. البته ممکن است شکل آن در جوامع گوناگون موقعیت های فرهنگی و اجتماعی متفاوت باشند، ولی با این وجود در تمامی جوامع این گونه پندارها به اشکال مختلف دیده می‌شود و در زندگی مردم هر جامع به شکلی نمود پیدا می کند. از همین رو می توان گفت که مطالعات وسیع مردم شناختی گاهی بسیار مهم در شناسایی این باورها و آداب بشمار می روند. در واقع علم مردم شناسی، مشاهده جوامع برای شناخت واقعه های اجتماعی است که به ثبت و ضبط این واقعه ها پرداخته و آمارهای مربوط را تدوین و برقرار می سازد و به انتشار اسناد و مدارک معتبر می پردازد.(عسگری خانقاه، اصغر،1373: 81).

باورها، اعتقادات و آداب و رسوم یکی از ویژگی های هر حوزه فرهنگی است و از معرف های هویت فرهنگی هر منطقه محسوب می شود. در این پژوهش سعی شده است تا پدیده

این مطلب را هم بخوانید :

مهریه در قرآن و اهل سنت

 های قومی- فرهنگی یکی از ایل های  بنام ایرانی یعنی ” ایل کاکاوند” مورد بررسی قرار گیرد و برای تمرکز بیشتر  کاکاوندهای قزوین مورد نظر و پژوهش قرار گرفته است.

2-1.بیان مساله

اعتقاد، باورها، دانسته ها و آداب رسوم ایرانیان را بایستی یادگار دورۀ ابتدایی به هنگام مهاجرت نژاد آریاییها به فلات ایران دانست. همزمان با مهاجرت و کوچ آریاییان به ایران بسیاری از خصائل فرهنگی اقوام ایرانی اعم از مادی و معنوی دچار تغییر و تحول شد به عبارت دیگر عناصر فرهنگی نژاد آریایی تأثیرات چشمگیری بر پیکرۀ عناصر فرهنگی ایرانیان گذاشته و از آن نیز تأثیر پذیرفته است که به زبان مردم شناسی به آن فرهنگ پذیری و اشاعه فرهنگی می گویند.

انسان از وقتی که پا به عرصه وجود گذاشت همیشه در ذهن خود نیرویی بالاتر از خود تصور کرده که سرنوشت و کنترل او را در اختیار دارد. چنانچه بخواهیم باورها و دانسته ها و اعتقادات یک قوم و ملت به تصویر کشیم بدون شک سالها زمان و افراد متبحر در زمینه های علوم انسانی را طلب می نماید.

اعتقادات و باورها از زمان و مکان متأثر می شوند و به تبع آن کلیه معارف و شناختهای انسانها مربوط به مقتضیات زمانی و مکانی اوست. باورها و اعتقادات در بسیاری از زمینه ها جنبه قومی و فرهنگی دارند به فردی. باورها می توانند از عقیده ای مشترک که همگان آن را به عنوان امری مسلم تلقی می کنند تا باورهای دینی که اساس آن پذیرش مقام و اهمیت امری عینی استوار است را در برگیرد. باورها و دانسته ها در واقع همان چیزی است که آن را فرهنگ عامه می گویند و به عقاید عامیانه نیز تعبیر می شود. رازها و رمزهایی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و کارکردهای روانی خاص را به دنبال داشته است. امروزه برخی از باورها کارکرد ابتدایی خود را از دست داده است ، گاه با فرهنگ و باورهای دیگر اختلاط یافته و تغییر کارکرد داده است و برخی افراد به این باورها خو کرده و با جان دل آن را پذیرفته و برخی افراد این باورها را خرافه دانسته و به آن بی اعتنا گشته اند.

کاکاوندی ها نیز که به عنوان یکی از ایل های اصیل منطقه کرمانشاه با توجه به شرایط سیاسی به وجود آمده، عده ای به منطقه قزوین( شهر و روستاهای اطراف) مهاجرت کرده اند. اینان دارای سابقه ای طولانی همچنین فرهنگ و اعتقادات و آداب و رسوم مخصوص به خود بوده اند

اما اینکه این کاکاوندهایی که به اجبار و تحت خواسته حاکمان زمان محکوم به مهاجرت به شهر قزوین شدند آیا توانستند اعتقادات و آداب و رسوم مخصوص به خویش را حفظ نمایند یا تغییراتی در این داشته هایشان ایجاد شد؟ و اگر تغییراتی ایجاد شده، بیشتر مربوط به کدام بخش از فرهنگ و اعتقادات آنهاست؟

3-1.اهمیت و ضرورت تحقیق

چگونگی انجام چنین تحقیقاتی کار ساده و آشکاری نمی باشد، زیرا همان طور که می دانیم، علوم اجتماعی در شکلی که امروزه با آن آشنا هستیم از فراورده های غرب بوده است و در همین راستا مردم شناسی نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد.(اسپردلی، جیمز ، 1386: 8). آداب و رسومی که امروزه ما با آن سرو کار داریم، باور داشت ها و اعتقادات، تعصب ها و امید ها و ترس هایی را در دل ما ایجاد می کنند اما بدون توجه به اینکه این‌ها تا چه میزان غیر عقلانی هستند یا خیر در میان اقوام ابتدایی و متمدن وجود داشته و ازاین رو مطالعه وسیع مردم شناختی باورها و کارکردهای آنها در زندگی مردم بسیار

4-2-  معرفی محدوده مطالعاتی (محله سوركان)………………………. 105

4-2-1- موقعیت و سیر تحول شكل گیری محله سوركان……………….. 105

4-2-2- مطالعات فضایی و کالبدی……………………………………… 107

4-2-2-1- کاربری اراضی موجود………………………………………. 107

4-2-2-2- کیفیت بنای ساختمانها……………………………………… 110

4-2-2-3- تعداد طبقات ساختمانها……………………………………… 111

4-2-2-4- دانهبندی قطعات مسکونی…………………………………. 113

4-2-2-5- نوع مصالح ساختمانها ………………………………………114

4-2-2-6- بررسی خدمات عمومی موجود و کیفیت آنها…………….. 115

4-2-2-7- نوع پوشش معابر در محله سوركان………………………. 116

4-2-3- ویژگیهای جمعیتی……………………………………….. 117

4-2-3-1- نسبت جنسی……………………………………….. 117

4-2-3-2- ترکیب سنی……………………………………….. 117

4-2-3-3- بعد خانوار………………………………………. 117

4-2-3-4- مبدأ مهاجرت ساکنین……………………………………….. 117

4-2-4- ویژگی های اجتماعی- اقتصادی………………………………. 118

4-2-4-1- وضعیت سواد………………………………………. 118

4-2-4-2- نرخ مشارکت زنان……………………………………….. 119

4-2-4-3-  بررسی نوع فعالیت، منبع و میزان درآمد و اشتغال خانوار….. 119

4-2-4-4- مسئله مالکیت زمین……………………………………….. 120

4-2-5- مطالعات طبیعی و زیست محیطی…………………………… 120

4-2-5-1- نحوه استقرار نسبت به بلایای طبیعی و موقعیت خطرپذیر……. 120

4-2-5-2- نحوه دفع آبهای سطحی، فاضلاب و زباله……………………… 121

4-2-6- بررسی زیرساخت ها……………………………………… 121

4-3- نتیجه گیری……………………………………….. 122

فصل پنجم :

تجزیه و تحلیل………………………………………. 123

مقدمه………………………………………. 124

5-1- یافته های توصیفی تحقیق……………………………………….. 124

5-1-1- مشخصات عمومی پاسخگویان……………………………………….. 124

5-1-2- سؤالات توصیفی مرتبط با فرضیه تحقیق……………………….. 128

این مطلب را هم بخوانید :

5-1-3- جمع بندی و نتیجه گیری از یافته های توصیفی………………….. 131

5-2- یافته های استنباطی تحقیق……………………………………….. 132

5-2-1- آزمون فرضیه اول……………………………………….. 132

5-2-2- آزمون فرضیه دوم………………………………………. 135

5-4- جمع بندی……………………………………….. 139

فصل ششم :

نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات………………………………… 140

مقدمه………………………………………. 141

6-1- نتایج تحقیق………………………………………141

6-1-1- نتایج تئوریك………………………………………… 141

6-1-2- نتایج تجربی و اثبات فرضیات تحقیق…………….. 143

6-2- ارائه راهبردها و سیاستهای پیشنهادی…………….. 144

6-2-1- راهبردها و سیاست های مرتبط با مسكن…………….. 145

6-2-2- اهبردها و سیاست های مرتبط با مبحث اجتماعی ـ اقتصادی………146

6-2-3- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث كاربری زمین…………….147

6-2-4-  راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث حمل و نقل……………..148

6-2-5- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث محیط زیست………………..149

6-2-7-  راهبردها و سیاستهای مرتبط با مبحث مدیریت و مشاركت………..149

چكیده انگلیسی………………………………….152

منابع………………………………………..153

چکیده:

  اسكان غیر رسمی كه با عناوین دیگری همچون حاشیه نشینی، زاغه نشینی، كپر نشینی و …. نیز مترادف است، از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر به ویژه نتیجه صنعتی شدن شتابان و        نا برابری های منطقه ای است این پژوهش مبادرت به بررسی اسكان غیر رسمی و علل شكل گیری آن در شهرساوه، محله سوركان نموده و سپس راهبرد هائی جهت ساماندهی و توانمند سازی آن ارائه كرده است. فرضیه های پژوهش بر پایه مولفه های اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، خدماتی، كالبدی در راستای این پدیده و ساماندهی و توانمند سازی آن در محله سوركان بوده است. در این پژوهش از روش های علمی تحقیقی بهره گیری و جهت جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه، مصاحبه و بررسی های اسنادی استفاده گردیده است.

نتایج تحقیق حاكی از آن است علت شكل گیری این پدیده در محله سوركان نتیجه صنعتی شدن شتابان شهر ساوه و مهاجرت بی رویه از یك سو و مسائل و مشكلات اقتصادی و عدم وجود مدیریت واحد و هماهنگ در زمینه مسائل مهاجرتی و اسكان مناسب اولیه از سوی دیگر بوده است.

برای بررسی و تحلیل داده های آماری در كنار بررسی های كیفی از نرم افزار SPSS استفاده شده است كه شاخص های كالبدی در اولویت اول، شاخص های اجتماعی و اقتصادی در اولویت دوم و شاخص های زیست محیطی در اولویت سوم قرار گرفته است.

در این تحقیق به روشنی نشان داد كه مدیریت شهری می تواند با عملكرد مطلوب خود، اعتماد مردم را جلب نموده و زمینه های مشاركت فزاینده مردم را فراهم سازد.

در پایان متناسب با یافته های پژوهش راهبردهای مناسب جهت ساماندهی و توانمند سازی این ساكنین ارائه گردیده است.

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه:

هدف از ارایــه این فصل ، طرح مسأله و ضرورت انجام تحقیق، ارائه فرضیه و تعیین اهداف تحقیق است که متعاقب آن ادبیات موضوع و روش انجام تحقیق مورد بحث قرار می گیرد و در نهایت مــشکلات پیش روی تحــقیق عنوان می‌گردد. این فصل، در حقیقت، هدایت و جــهت گیری پــایان نامه را تا نتیجه گیری بعهده دارد.

1-1- طرح مسأله و ضرورت تحقیق

مسأله اسكان های غیررسمی درمناطق شهری كشورهای جهان سوم یكی از عوارض رشد فزآینده شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها و فقدان نظام یكپارچه و موثر مدیریت شهری تلقی می شود. آمارهای ارائه شده از جانب سازمان های بین المللی نشان می دهد كه حدود یك ششم از جمعیت جهان در مناطق زاغه ای و حاشیه ای زندگی می كنند.(هادیزاده، 1382، ص10) در آخرین گزارش مركز اسكان بشر ملل متحد آورده شده است كه بین یك سوم تا یك چهارم جمعیت شهری جهان در فقر مطلق به سر می برند.در همین ارتباط كمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست و یكم میلادی نیز هشدار داده است كه به موازات رشد  ابر شهرها[1] فقر شهری در كشورهای جهان سوم افزایش یافته و این درحالی است كه بخش عمده ای از شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سكونتگاه های غیررسمی صورت گرفته و در آینده نیز صورت خواهد گرفت. این گرایش را غیررسمی شدن شهرنشینی[2] می نامند(صرافی، 1381، ص5) كه بدنبال خود موجب بروز سكونت غیرقانونی در زمین، كمبود مسكن، خدمات شهری، بیكاری و مسائل دیگرگردیده است.

شكست سیاست های مبتنی بر خانه سازی اجتماعی (دهه 1960) و طرح زمین ـ خدمات (دهه 1970) و نیز افزایش تعداد زاغه ها و سكونتگاه های تصرفی و غیرقانونی در حاشیه شهرها، سر آغاز شكل گیری “رهیافت توانمندسازی” در اواخر دهه 1980 می باشد. (هادیزاده،1382، ص 28) براساس این رهیافت، روش های مقابله ای و ستیزه جویانه با اسكان های غیررسمی و حاشیه نشینی، راه حل مناسبی برای رفع مشكلات موجود در پیدایش اسكان های غیررسمی نیست و حل آن نیازمند مشاركت های مردمی و توسعه ظرفیت های اجتماعات محلی در همه جنبه  های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و انسانی است. در ایران نیز اسكانهای غیرقانونی و ناهنجار، نوعی اسكان درون یا مجاور شهرها هستند كه دارای سیمایی ناخوشایند و بافتی نا متعارف با شهر بوده و با نام هایی چون حاشیه نشینی[3]، اسكان غیررسمی[4]، سکونتگاههای خودرو[5]، بدون برنامه، نامنظم و فاقد مقررات از آنها نام برده می شود. ساكنان این سکونتگاهها را اقشار كم درآمد و گاه مهاجرینی رانده شده از سوانح طبیعی و انسانی مانند جنگ و یا مهاجرینی روستایی با سابقه كم شهرنشینی تشكیل می­دهند.(کاتو ، 1381، ص110) برآورد می شود كه یك هشتم جمعیت شهری كشور (حدود چهار و نیم میلیون نفر) در اینگونه سكونتگاه های غیررسمی مستقر باشند و تداوم روند موجود نسبت آن را در ابتدای دهه آینده  به یك چهارم و تعداد آن را به بیش از دو برابر خواهد رساند.(خبر نامه بن، 1383، ص26 )

این پدیده امروز نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای متوسط نیز در کشور ما مشاهده می شود. شهر متوسط ساوه با جمعیت حدود 150 هزار نفر یکی از بزرگترین مشکلاتش اسکان غیررسمی است که مشکلات عدیده ای را برای مدیران و دست اندر کاران شهری بوجود آورده است. با این اوصاف توانمندسازی اسکان غیررسمی در شهر ساوه نه تنها ضرورتی برآمده از ارزشهای انسانی بلکه سازگار با منافع اجتماعی و پایداری سکونتگاهها است. محله سوركان شهر ساوه به عنوان یكی از سكونتگاههای غیررسمی این شهر به عنوان محدوده مورد مطالعه این تحقیق انتخاب گردید.

این محله با مشکلات عدیده ای به لحاظ کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دست به گربیان است که در فصل چهارم تحقیق به تفصیل مورد بررسی قرار مـی گیرد. با توجه به وسعت قابل توجه سکونتگاه های غیر رسمی در سطح شهر ساوه و لزوم چاره اندیشی برای اینگونه اسکان ها، تحقیق حاضر بر آن است به سئوالات زیر پاسخ گوید:

الف- مهاجرین روستایی تا چه اندازه در شکل گیری وگسترش اسکان غیررسمی شهر ساوه نقش داشته است؟

ب- عدم مدیریت یکپارچه شهری چقدردر شکل گیری وگسترش اسکان غیررسمی شهر ساوه نقش داشته است؟

ج- راه حل بهبود مساله چیست ؟

2-1- فرضیات تحقیق

الف- بنظر می رسد  مهاجرتهای شهری وروستایی یکی از دلایل شکل گیری وگسترش اسکان غیررسمی در شهر ساوه می باشد.

ب- بنظر می رسد نبود مدیریت یکپارچه شهری یکی از دلایل شکل گیری وگسترش اسکان غیررسمی در شهر ساوه می باشد.

ج- بنظر می رسد برنامه ریزی جهت ساماندهی و توانمندسازی با استفاده از مشارکتهای مردمی بهترین راه حل برای حل مسئله اسکان غیررسمی در شهر ساوه می باشد.

3-1- اهداف تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و كاربردی): 

1- اهداف کلان : دستیابی به فضاهای شهری در خور و مناسب جامعه ایرانی است .

2- اهداف خرد:

الف: شناسایی مشکلات ، محدودیت ها و قابلیتهای موجود (شناخت وضع موجود بافت های اسکان غیر رسمی شهر ساوه)

ب: ارزیابی بر مبنای معیارهای مورد نظر.

ج: انتخاب مناسب ترین گزینه جهت کمک به تصمیم گیری آگاهانه و خردمندانه مدیران ( تدوین راهبردهای ساماندهی وتوانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی شهر ساوه)

4-1- ادبیات موضوعی

پس از سال­های 1341 و 1342 رشد اسکان غیررسمی به حدی رسید که لزوم تحقیقات و پژوهش های مختلف در باب اسکانهای غیررسمی توسط مراجع دولتی، دانشگاهها و پژوهشگران اجتماعی مورد تاکید قرار گرفت و از آن زمان به بعد پژوهش ها و تحقیقات متعددی جمع آوری شده است. در ایران منابع و تحقیقات موجود درباره اسکان غیررسمی به طور کلی به 5 گروه تقسیم می شوند.

گروه اول: منابعی که به بررسی اسکان غیررسمی پرداخته است، تحقیقات و بررسی هایی می باشد که توسط دانشگاه ها تهیه گردیده و قابل اتکاترین منابع و تحقیقات به شمار می رود، در بررسی ها و تحقیقات دانشگاهی دو نوع اثر به چشم می خورد. دسته ای از تحقیقات به بحث های نظری مربوط به اسکان غیررسمی و سرپناههای نامناسب و یا به طور کلی آلونک و زاغه نشینی پرداخته اند و گرچه از بنیانی علمی برخوردارند لیکن در سطح تئوریک باقی مانده و با بررسی های میدانی همراه نیستند که از جمله این تحقیقات به قرار زیر می باشند:

کریم زنده دل؛ تعریف و مفهوم حاشیه نشینی، تهران، سازمان برنامه و بودجه، 1361.

است.

بسیاری از نیازهای انسان درمحیط اطرافش  به طور طبیعی  یافت­می­شود. یکی از شرایط  لازم  برای  موفق  شدن در معالجه  بیماری­ها ومراقبت­های  اولیه  بهداشتی مصرف داروهای مناسب است. گیاهان از منابع عمومی داروها بوده و هستند.

از آنجایی­که کشور ما دارای تنوع اقلیمی گسترده­ای است، گیاهان دارویی نیز این ویژگی برخوردارند و هر قوم با توجه به منطقه زندگی خود از گیاهان ویژه­ای استفاده می­کنند، پژوهش حاضر درصدد است با شناخت  شیوه­های رایج درمان با استفاده از منابع طبیعی و شناخت طبیبان سنتی و چگونگی عملکرد آنان، به مطالعه و بررسی مردم­شناختی گیاهان دارویی و کاربرد آن در میان مردم کرمانج بپردازد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

چكیده

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1 مقدمه 3

1-2  بیان موضوع. 5

1-3 اهداف پژوهش… 6

1-4 پرسشهای پژوهش… 7

1-5 روش پژوهش… 7

1-6 قلمروپژوهش… 8

1-7 تعریف مفاهیم. 11

فصل دوم:ادبیات پژوهش

بخش اول. 19

2-1)  پیشینه پژوهش… 19

2-2) طب و طبابت در ایران باستان. 20

2-3)  طب در اسلام 28

2-4)  اصول طب و بهداشت در دین اسلام و روایت معصومین. 30

2-5) طب درجهان. 31

بخش دوم:مبانی نظری پژوهش… 35

2-6) نظریه کارکردگرایی. 35

2-7) کارکردگرایی ساختاری. 36

2-8) نظریه تکاملگرایی. 37

2-9) محیط شناسی فرهنگی. 38

2-10) کنش متقابل نمادین. 39

فصل سوم:روش پژوهش

3-1)  روش پژوهش… 42

3-2)  ابزار پژوهش… 43

فصل چهارم:داده ها

4-1)  گیاه درمانی. 45

4-2)  تاریخچه گیاهان دارویی. 45

4-3)  زمان جمعآوری اندامهای گیاهان دارویی. 48

4-4) گیاهان دارویی مورد استفاده در منطقه؛ 49

فصل پنجم:استنتاج

نتیجه گیری. 115

منابع و مآخذ. 123

چكیده

از آغازین زمان تمدن، مردم با گیاهان پیرامونشان ارتباط داشته­اند. اعتقاد به قدرت شفادهی گیاهان شاید خیلی پیش­تر از این­که آن­ها به ثبت برسند در میان مردمان وجود داشته­است. گیاهان علاوه بر این­که در زندگی و حیات مادی انسان­ها نقش داشته­اند، در شکل­گیری ساختار اسطوره­ها، باورها و اعتقادات نیز دخیل بوده­اند.

وابستگی انسان به طبیعت به منظور تامین نیازهای اساسی مادی خود همچون خوراک، پوشاک و مسکن، بیش از همه با گیاه ارتباط می­یابد، تعریف جامعه انسانی بدون توجه به وابستگی آن به قلمرو گیاهی معنا ندارد.

بررسی چگونگی این ارتباط تنگاتنگ میان انسان و گیاه در قالب علم قوم­گیاه­شناسی انجام می­گیرد.           قوم­گیاه­شناسی Ethnobotany علمی است میان­رشته­ای و از دیدگاه مردم­شناسی، به مطالعه روابط بسیار   پیچیده­ای که بین انسان و گیاه وجود داشته و دارد می­پردازد و رشته­ای است فراگیر، زیرا هیچ گروهی از مردم را نمی­توان یافت که زندگی ایشان به گیاهان وابسته نباشد، از گیاهان بهره­برداری نکنند و بر نام­گذاری و طبقه­بندی گیاهان در بوم­گاهشان نپرداخته باشند.

ایران به­دلیل سابقه تاریخی طولانی و نیز اقوام، نژاد، زبان و اقلیم­های متفاوت، کشوری سرشار از تجارب و آرا و عقاید طبی شفاهی است. مردم کرد کرمانج که این پژوهش با هدف بررسی مردم­شناختی كاربرد گیاهان دارویی در درمان، میان آنان و با تکیه بر روش پژوهش میدانی تنظیم شده­است نیز، از این تجارب طبی و  روش­های درمانی استفاده می­کنند. به همین سبب و با توجه به این امر که حفظ تجربیات مردم و جمع­آوری و مکتوب نمودن آن موجب احیاء این علم در كنار پیشرفت­های طب مدرن می­گردد، کابردهای مردمی گیاهان و دانش بومی آنان با مطالبی که در کتب قدیمی و مرجع ثبت شده و نیز کاربردهای درمانی نوین مقایسه شده و این نتیجه حاصل آمده که بسیاری از گیاهانی مورد استفاده در میان این مردم در پزشکی نوین نیز از جایگاه درمانی برخوردار هستند. همچنین بسیاری از روش­های درمان مردمی مورد تایید می­باشند.

واژه­های کلیدی؛ قوم­گیاه­شناسی، درمان، طب سنتی، کرد کرمانج، ایران

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

مردم­شناسی علم مطالعه پدیده­های اجتماعی در زمینه فرهنگی آن­ها، با وجود عمر نسبتا کوتاه خود در مقایسه با دیگر علوم توانسته زوایای متنوعی از فرهنگ­ها را به­تصویر و قلم بکشد و برای استفاده گسترده در زمان حال و آینده آرشیو سازد. در این­میان از جمله موضوعاتی که جای پرداختن بسیار دارد، طب سنتی است. «به تعبیری عام، طب سنتی طب عادی مردم

این مطلب را هم بخوانید :

تکنیک های جالب و آسان برای یادگیری سریع‌ تر -

 کوچه و بازار یا طب توده است».(نفیسی،35:1362)

«به تعبیری عمیق­تر طب سنتی مجموعه­ای از دانستنی­های علمی، تجربی و باورهای عامیانه در باب علت بیماری­ها، شناخت طبایع، شیوه­های معالجه، ابزار و داروهای گیاهی و غیرگیاهی، اوراد و اذکار و … را شامل می­شود و در نگاهی جهانی از زاویه­ای دیگر طب سنتی شامل اعمال، روش­ها، دانش و اعتقادات مربوط به سلامتی، ترکیب داروهای گیاهی، حیوانی و معدنی، درمان روحی، فنون و کارهای­دستی که به­صورت منفرد و یا ترکیبی جهت معالجه، تشخیص و پیش­گیری از بیماری­ها و یا حفظ سلامتی می­شود».(رجحان،5:1373)

به این­ترتیب ما با دانشی گسترده سروکار داریم که دامنه آن به چند هزار سال دانش ثبت شده بشری می­رسد. طب سنتی در نتیجه کارکرد فوری و ضروری خود در مرتفع ساختن نیازی اساسی همچون سلامت انسان به­وجود آمده و توسعه یافته­است. در جهان کارکردی بخش عمده­ای از دانش تجربی با هدف ایفای وظایفی حیاتی در ارتباط با زندگی انسان­ها رشد یافته­است.

انسان در تلاش برای زندگی بهتر سعی نموده ابتدا جسم و روح خویش را بهتر بشناسد و کمبودهای آن را با این تصور عمیق و درست که هر دردی دوایی دارد و همه خلقت در خدمت انسان آفریده شده­اند، جبران نماید. همین تلاش طب سنتی را پایه­ریزی نموده­است. حتی طب جدید نیز اساسا بر پایه و به­کمک طب سنتی پیش می­رود.

گیاهانی که کاربرد طبی دارند بخش عمده­ای از دانش طب سنتی را تشکیل می­دهند. از گذشته دور علاوه­بر ارزش خوراکی، مصرف دارویی گیاهان مد نظر انسان بوده، «زمانی برخی گیاهان بر پایه تعالیم و روش آیینی خاصی که موبدان انجام می­دادند، تقدیس و تطهیر می­شدند و امروزه داروهای گیاهی سهم زیادی در     فراورده­های دارویی تجاری دارند. منکر این حقیقت نمی­توان شد که در بعضی موارد برای بسیاری از بیماران با روش­ها و داروهای طب جدید نتیجه شایان توجهی عاید نمی­شود، در حالی­که به­عکس با متد گیاه­درمانی و طب سنتی زودتر و بهتر شفای آن­ها حاصل می­گردد.

بیشترین کاربرد طب سنتی جهت توصیف فنون پزشکی است که به­صورت سنتی در جوامع مختلف استفاده می­شود و پیش از عصر پزشکی نوین توسعه یافته­است. این فنون شامل حوزه­های گسترده­ای همچون  گیاه­پزشکی، طب یونانی، طب سوزنی، طب سنتی چین و هومئوپاتی می­شود. گرچه در حوزه طب جایگزین معالجه سنتی به­طور فزاینده­ای با مطالعه علمی ارتباط دارد، برخی بخش­ها به­عنوان خرافات صرف رد شده­اند، در حالی­که بخش­های دیگر برای تغییر رتبه در دانش پزشکی پذیرفته شده­اند.

توجه به این امر در سالیان اخیر از اهمیت بیشتری برخوردار شده، علی­رغم این­که پزشکی جدید در سطحی گسترده تبلیغ می­شود، مردم در بسیاری موارد به پزشکی سنتی رو آورده­اند و درمان­های سنتی و به­ویژه استفاده از گیاهان دارویی یا داروهایی با منشا گیاهی گسترش داشته­است، گرچه این امر اتفاق خوبی به­نظر می­رسد اما جای نگرانی این است که نسل حکیمان و پزشکان طب سنتی اصیل رو­به کاهش می­رود و دانش و آگاهی سنتی نسبت به شیوه­های معالجه و پیشگیری در شهرهای بزرگ از کاهش چشمگیر برخوردار بوده­است. انسان­هایی که زمانی از طبایع مختلف و ویژگی­های آن اطلاع داشتند، گیاهان دارویی را می­شناختند و شیوه­های تهیه آن­ها را می­دانستند، با گسترش شهرنشینی و پیچیدگی زندگی صنعتی از آن موقعیت بیرون آمده­اند و هستند افرادی که دانش لازم را در این امور ندارند ولی به کار درمانگری می­پردازند.

«کاربرد بی­قاعده یا نامناسب طب و روش­های سنتی می­تواند حاوی اثرات منفی یا خطرناک باشد و باید مورد آزمایش و بررسی علمی قرار گیرد. «در حال حاضر 25% داروهای جدید از گیاهانی ساخته شده­اند که به­طور سنتی نیز مورد استفاده بوده­اند».(همان، 13)

به این­صورت طب سنتی راه خود را در طب جدید باز نموده و کم­کم با نشان دادن کارآیی­ها و اثرات       بهبود­بخشی که به اثبات می­رسد، جای خود را بیشتر در میان روش­های مطمئن و بی­خطر باز می­کند.

با این مقدمه کلی در این پژوهش به بررسی طب سنتی و درمان با گیاهان دارویی در منطقه به­عنوان مردمانی اصیل ساکن این مرز و بوم و وارث طب اصیل سنتی کشور می­پردازیم.

1-2  بیان موضوع

جدول 4-2- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب سن.. 93

جدول 4-3 – جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب  تحصیلات… 94

جدول 4-4- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان اعتماد به رسانه 95

جدول 4-5- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب نوع برنامه رسانه ها 96

جدول 4-6- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب زمان پخش برنامه رسانه ها 97

جدول 4-7- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه ها 98

جدول 4-8- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 99

جدول 4-9- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 100

جدول 4-10- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 101

جدول 4-11- جدول توزیع فراوانی و آماره های توصیفی مشارکت  مردمی و ابعاد آن 102

جدول 4-12- آماره های توصیفی مربوط به بررسی نرمال بودن متغیر مشارکت مردمی 104

جدول 4-13- آزمون سیمون-  کولموگورف 105

جدول 4-14- جدول توافقی میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 107

جدول 4-15- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108

جدول 4-16- جدول توافقی زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109

جدول 4-17- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109

جدول 4-18- جدول توافقی نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 110

جدول 4-19- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 111

جدول 4-20- جدول توافقی اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112

جدول 4-21- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112

جدول 4-22- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ومیزان استفاده از رسانه 114

جدول 4-23- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ونوع برنامه رسانه 114

جدول 4-24- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی وزمان پخش برنامه رسانه 115

جدول 4-25- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی و اعتمادبه برنامه رسانه 116

جدول 4-26- مدل رگرسیون پیش بینی شد 117

جدول 4-27- نتایج آزمون ANOVA 117

جدول 4-28- ضرایب رگرسیونی مربوط به مدل های پیش بینی شده 118

جدول 4-29- تحلیل مسیر مرحله اول 119

جدول 4-30- تحلیل مسیر مرحله دوم. 120

جدول 4-31- تحلیل مسیر مرحله سوم. 121

جدول 4-32- تحلیل مسیر مرحله چهارم. 122

جدول 4-33- محاسبه ضریب تاثیر متغیر میزان استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 123

جدول 4-34- محاسبه ضریب تاثیر اعتماد به رسانه بر میزان مشارکت مردمی 123

جدول 4-35- محاسبه ضریب تاثیر متغیر نوع استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 124

جدول 4-36- محاسبه ضریب تاثیر متغیر زمان استفاده از رسانه بر میزان مشارکت مردمی 124

فهرست نمودار

نمودار 4-1- توزیع پاسخگویان بر حسب  جنسیت 93

نمودار4-2- توزیع پاسخگویان بر حسب سن 94

نمودار4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات 95

نمودار 4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب  میزان اعتماد به رسانه 96

نمودار4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب  نوع برنامه رسانه 97

نمودار4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب  زمان پخش برنامه رسانه 98

نمودار 4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه 99

نمودار 4-8- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 100

نمودار4-9- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 101

نمودار 4-10- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 102

نمودار 4-11- نمودارQ-Q 105

نمودار4-12- نمودار Box plot 106

نمودار 4-13- نمودار هیستو گرام 106

نمودار 4-14- رابطه بین میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108

نمودار 4-15- رابطه بین زمان پخش برنامه از رسانه و مشارکت مردمی 110

نمودار4-16- رابطه بین نوع برنامه و مشارکت مردمی 111

نمودار4-17- رابطه بین میزان اعتماد به رسانه و مشارکت مردمی 113

نمودار 4-18- تحلیل مسیر مرحله اول 120

نمودار 4-19- تحلیل مسیر مرحله دوم 121

نمودار 4-20- تحلیل مسیر مرحله سوم 122

نمودار4-21- تحلیل مسیر مرحله چهارم 123

نمودار 4-22- مدل علی تحقیق   124

چکیده :

امروزه تبادل اطلاعات و ارتباطات در دنیای مدرن،حیات انسانی راتحت شعاع خود قرارداده و مشارکت اجتماعی یکی از الزام آورترین رویکردها در فرایند جوامع محلی و پایدار محسوب می‌شود.زندگی اجتماعی انسان به دلیل ضعف در مقابل موانع و حوادث محیط وبه منظور غلبه بر مشکلات شکل گرفت و به مرور زمان برای چیرگی بر مصیبت و شرایط محیطی متحول شد و در قرن بیستم مشارکت مفهومی نوین یافت و در دنیای مدرن به واسطه قابلیت های وسایل ارتباط جمعی تمامی جوامع از احوال یکدیگر خبردار می شوند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش رسانه های جمعی (اینترنت، رادیو ، تلویزیون) بر مشارکت مردمی  درمیان حامیان طرح اکرام کمیته امداد خمینی در استان تهران انجام گردیده است و چار چوب نظری آن بر مکتب نوسازی (لرنر) و هوشیار سازی پائولوو برجسته سازی استوار می باشد.این پژوهش به روش پیمایشی بوده و از پرسشنامه جهت گردآوری داده‌ها استفاده شده است. نمونه آماری شامل 360 نفر از حامیان طرح اکرام کمیته امداد خمینی استان تهران بوده که با روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی (رگرسیون خطی ، ضریب پیرسون ، …) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و طبق نتایج آمار توصیفی میزان مشارکت مردمی 107نفر (7/29 درصد) از حامیان درسطح پایین ، 184 نفر(1/51 درصد) درسطح متوسط و 69 نفر (2/19درصد ) درسطح بالایی قرار دارد.و به طور کلی میزان مشارکت مردمی درسطح متوسطی (1/51) است.

این مطلب را هم بخوانید :

بر اساس یافته های تحقیق ؛ بین  مشارکت مردمی  و میزان استفاده از رسانه ( 343/0=R )  ،بین نوع برنامه پخش شده از رسانه ( 399/0= R )، زمان پخش برنامه ها از رسانه ( 441/0 =R )، اعتماد به برنامه رسانه ها ( 522/0=R) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به عبارتی با افزایش میزان استفاده از رسانه ، اعتماد به برنامه رسانه ها و… میزان مشارکت مردمی افزایش می یابد

واژه‌های کلیدی : مشارکت مردمی، میزان استفاده از رسانه، اعتماد، حامی ، رسانه های جمعی

• مقدمه

موضوع مشارکت [1]و چگونگی تحقیق آن گرچه ریشه در تاریخ دیرینه ملتها دارد و جوانب مختلف مسائل اقتصادی[2] ، اجتماعی[3] ، فرهنگی[4] و سیاسی[5] کشور ما در طول تاریخ بر اساس مشارکتهای مردم استوار بوده است ، لیکن این مفهوم امروز اهمیتی دو چندان پیدا کرده و همواره به عنوان یک ضرورت تاریخی ، در عرصه های گوناگون مورد بحث بسیاری از اندیشمندان و دست اندرکاران به ویژه در زمینه های مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است، به گونه ای که به نظر برخی از اندیشه گران ، محور اساسی توسعه بر مشارکت کلیه نیروها استوار است. با عنایت به این واقعیت که رشد ملی نه فقط به مدد منابع مادی ، بلکه بیشتر به یاری و مشارکت انسانها صورت می پذیرد و تصمیم های گروهی ، توجه به نیازهای محلی[6] و گروهی ، رودررویی مستقیم با مسائل و حل فوری آن نیز به مدد اندیشه و تفکر جمعی امکان پذیر است، به همین دلیل نیز ضرورت مشارکت هیچ گاه در طول تاریخ همانند امروز و آینده دارای اهمیت نبوده است. نخبگان هر قدر هم روشنفکر باشند ، باز به تنهایی قادر به ایجاد تمدنی جدید نیستند. هرچه هست و باید باشد به مدد مساعی جمعی ممکن است. ایجاد تمدن جدید مستلزم نیروی تفکر همه انسانهاست و این نیرو امروزه موجود و آماده کاراست. به قول تافلر (1364) ابداع و تخیل جمعی، محور کارها در آینده است (متین ، 44:1388).

یکی از مهم ترین عواملی که به تداوم حیات بشر کمک کرده ، همکاری و مشارکت میان انسانهاست. از منظر جامعه شناسی[7] ، مشارکت به عنوان فرایند تعاملی چند سویه مطرح می شود، که مداخله و نظارت مردم و قابلیت سیاسی – اجتماعی نظام را در دستیابی به توسعه ، همراه با عدالت اجتماعی[8] در پی خواهد داشت . بنیادی ترین اندیشه زیر ساز مشارکت ، پذیرش اصل برابری مردم است و هدف از آن هم فکری ، همکاری و تشریک مساعی افراد در جهت بهبود کمیت و کیفیت زندگی[9] در تمامی زمینه های اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی است . مشارکت در فراگرد توانمندسازی افراد جامعه  تأکید دارد (طوسی ،5:1370).

مشارکت اجتماعی به عنوان کنش آگاهانه، داوطلبانه ، جمعی و کم و بیش سازمان یافته افراد و گروه ها در جهت اهداف، نیازهاو منافع جمعی (غفاری و نیازی ،18:1386). خود مستلزم وجود زمینه ها و متغیرهایی است.از جملة این متغیرها می توان ارزیابی از پاداش های مشارکتی ، اطمینان نسبت به نتایج ، مسئولیت پذیری ، سرمایة اجتماعی[10] ، ارزش های فرهنگی مناسب و … یاد کرد.

انسانها در زندگی اجتماعی خویش هنگامی در تمامی ابعاد وجودی خود رشد و تعالی می یابند که در انجام کارها  یا اجرای اعمالی که به آنها مربوط می شود، با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند  و این خود نیازمند وجود اعتقادات مشترکی است که در بین آنها وجود دارد. رسانه ها موجب می شوند شهروندان در جریان تغییرات سریع و دگرگونیهای اجتماعی در ابعاد خارجی و داخلی قرار گیرند، از آنجا كه دایرۀ تنازعات بشری، در حد قابل توجهی، به دایرۀ رقابت و برخورد رسانه ها با یكدیگر تبدیل شده است، در چنین فضایی، رسانه ها به طور روزافزون، بر كمیت و كیفیت برنامه های خبری می افزایند. نقش رسانه ها در مواقع بحران ها، در افزایش آگاهی مردم در ایجاد زمینۀ مناسب برای مشاركت آنها در پیشبرد برنامه های سیاسی و اجتماعی تعیین كننده است. به عنوان مثال می توان به فضاسازی رسانه ها برای مشاركت احاد مردم در انتخابات گوناگون، حمایت از برنامه های توسعه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی كشور و مشاركت آنان در شرایط بحرانی مانند سیل، زلزله، خشكسالی، قطعی و… اشاره كرد.