فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
1-1.تبیین موضوع تحقیق و اهمیت آن………………………………………………………………………………………………..4
1-2.بیان سؤالات اصلی و فرعی تحقیق……………………………………………………………………………………………….6
1-2-1.سؤالات اصلی……………………………………………………………………………………………………………………..6
1-2-2.سؤالات فرعی……………………………………………………………………………………………………………………..6
1-3.فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………………………6
1-4.پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق………………………………………………………………………………………………..7
1- 5 .روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….7
1-6. محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..8
1-7 . واژه ها و اصطلاحات مهم و کاربردی………………………………………………………………………………………….8
1-7-1.هنجار……………………………………………………………………………………………………………………………….8
1-7-2.تعریف جامعه………………………………………………………………………………………………………………………9
1-7-3.فرهنگ…………………………………………………………………………………………………………………………….10
1-7-4.هنجارهای اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………12
1-7-5.هنجارهای دینی………………………………………………………………………………………………………………….13
1-7-6.مفهوم هنجار از دیدگاه نهج البلاغه………………………………………………………………………………………..13
1-7-6-1.سنت……………………………………………………………………………………………………………………………13
1-7-6-2.آداب…………………………………………………………………………………………………………………………..16
1-7-6-3.عرف……………………………………………………………………………………………………………………………16
1-7-6-4.خیر……………………………………………………………………………………………………………………………..17
1-7-7. نابهنجاری، کجرو و کجروی……………………………………………………………………………………………….17
1-7-8.مفهوم هنجارگریزی از دیدگاه قرآن وامیرالمؤمنین علیه السلام…………………………………………………..19
فصل دوم:رابطه ی جامعه، فرهنگ وهنجارها
2-1.ضرورت زندگی اجتماعی………………………………………………………………………………………………………..22
این مطلب را هم بخوانید :
2-2.فرهنگ زیر بنای جامعه……………………………………………………………………………………………………………25
2-3.تأثیر عوامل فرهنگی بر دگرگونی اجتماعی…………………………………………………………………………………27
2-4.دین عامل تغییرات فرهنگی اجتماعی………………………………………………………………………………………….28
2-5.ارتباط هنجار با فرهنگ……………………………………………………………………………………………………………29
2-6.غنی سازی فرهنگ وجامعه……………………………………………………………………………………………………..31
2-6-1.تشکیل حکومت دینی…………………………………………………………………………………………………………31
2-6-1-1. اعتقادات………………………………………………………………………………………………………………………33
2-6-1-2.رفتار به عدالت……………………………………………………………………………………………………………….34
2-6-1-2-1.درک زمان و نیازهای متغیر انسان………………………………………………………………………………….35
2-6-1-2-2. شناخت انسان…………………………………………………………………………………………………………..36
2-6-1-2-3 .اجرای عدالت زمینه ساز ارتباط انسان با خدا……………………………………………………………………38
2-6-1-3. ایجادامنیت …………………………………………………………………………………………………………………..38
2-6-1-3-1.رابطه ی امنیت و عدالت اجتماعی………………………………………………………………………………….40
2-6-2.معیار و سنجش هنجارها………………………………………………………………………………………………………41
2-6-3.شناخت منشأ هنجارها…………………………………………………………………………………………………………41
2-6-3-1. رابطه بین ارزشها و هنجارها……………………………………………………………………………………………..42
2-6-3-2.جایگاه ارزشها……………………………………………………………………………………………………………….42
الف)ارزشهای فطری……………………………………………………………………………………………………………………..43
ب) ارزشهای غیرفطری و اجتماعی…………………………………………………………………………………………………..44
2-6-4.شیوه های شناخت هنجارهای مطلوب اجتماعی و ارزیابی آنها…………………………………………………….44
2-6-4-1.عقل سلیم……………………………………………………………………………………………………………………..45
2-6-4-1-1.به حکم عقل، ترجیح حکم الهی بر حکم جاهلیت…………………………………………………………….45
٢-6-4-2.تجربه و عبرت پذیری……………………………………………………………………………………………………..46
2-6-4-3.الگوهای صحیح دینی……………………………………………………………………………………………………..46
2-6-4 -4.مطابق با فطرتِ حیات بخش…………………………………………………………………………………………….48
2-6-5.معیار گزینش برای متصدیان فرهنگ وهنجار آفرینان………………………………………………………………..53
2-6-6.پیامد و آثار هنجارگریزی……………………………………………………………………………………………………55
2-6-6-1.باز شدن راه گناه و فساد در جامعه………………………………………………………………………………………56
2-6-2-2.بی محتوا شدن دین و رشد و تربیت ناکارآمد……………………………………………………………………….58
2-6-2-3.سلب اعتماد عمومی………………………………………………………………………………………………………..59
2-6-2-4.کاهش انسجام اجتماعی و گسیخته شدن قواعد و رسوم اجتماعی……………………………………………60
2-6-2-5.پدید آمدن فتنه………………………………………………………………………………………………………………61
2-6-2-6.تحریف و تخریب فرهنگ……………………………………………………………………………………………….63
2-6-2-7.عذاب الهی وهلاکت جامعه……………………………………………………………………………………………..64
نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65
فصل سوم:ریشه ها وعوامل هنجارگریزی
3-1.محرومیت از سلامت جسم وجان.……………………………………………………………………………………………..67
3-1-1.تفاوتهای فردی وتأثیر متقابل جسم وروح……………………………………………………………………………….68
3-1-1-1. تفاوتهای جسمانی وارتباط آن باوراثت………………………………………………………………………………69
3-1-1-2.بیماریهای جسمی و روحی………………………………………………………………………………………………71
3-1-1-2-1.غذاهای غیرطیب……………………………………………………………………………………………………….72
3-1-1-2-2. برآورده نشدن نیازهای روانی واختلالات شخصیتی…………………………………………………………73
الف) نبود احترام و توجه کافی…………………………………………………………………………………………………………74
ب) تمسخر گرفتن افراد…………………………………………………………………………………………………………………74
ج) نسبتهای ناروا دادن……………………………………………………………………………………………………………………75
د)عدم توجه به تفاوتهای زیستی و روانی زن ومرد……………………………………………………………………………….76
3-1-1-3.به ظهور رسیدن استعداد های منفی…………………………………………………………………………………….77
3-1-1-3-1.رذائل اخلاقی و خصلت های ناپسند………………………………………………………………………………78
الف) هواپرستی…………………………………………………………………………………………………………………………….78
ب) عجب و خودپسندی…………………………………………………………………………………………………………………79
ج) لجاجت…………………………………………………………………………………………………………………………………..80
د)حسد……………………………………………………………………………………………………………………………………….81
ه)دروغگویی………………………………………………………………………………………………………………………………..82
و) خشم و غضب…………………………………………………………………………………………………………………………..82
ز)حرص و طمع……………………………………………………………………………………………………………………………82
3-2.محرومیت از سلامت خرد وبصیرت.………………………………………………………………………………………….83
3-2-1.عدم تفکرصحیح……………………………………………………………………………………………………………….84
3-2-2. شتابزدگی……………………………………………………………………………………………………………………….85
3-2-3. اکتفا به شنیده ها………………………………………………………………………………………………………………..85
3-2-4.معیار قرار دادن خویش……………………………………………………………………………………………………….86
3-2-5.عادت به خرافه گرایی و عقاید بی اساس…………………………………………………………………………………87
3-2-6.شک وگمان……………………………………………………………………………………………………………………..87
3-2-7.حب وبغض………………………………………………………………………………………………………………………88
3-2-8 . دلیل تراشی و نپذیرفتن واقعیات…………………………………………………………………………………………..88
3-2-9.عدم شناخت کافی از دین…………………………………………………………………………………………………….89
3-2-9-1.رابطه میان عقل ودین………………………………………………………………………………………………………89
3-2-9-2.اختلاف وبرداشتهای ناصحیح از دین………………………………………………………………………………….90
3-2-9-2-1.نبود معرفت توحیدی………………………………………………………………………………………………….91
3-2-9-2-2.گمراهی و لغزش خواص……………………………………………………………………………………………93
3-2-9-2-3. برداشت اشتباه عموم مردم ازمتدینین……………………………………………………………………………..94
3-2-10.عدم شناخت کافی از دنیا…………………………………………………………………………………………………..95
3-2-10-1.دنیا صحنه ی تضاد………………………………………………………………………………………………………..97
3-2-10-2 تشابه امور دنیوی………………………………………………………………………………………………………….97
3-2-10-3 .دنیا میدان امتحان و آزمایش…………………………………………………………………………………………..98
3-2-10-4.دنیا میدان گول زدن و گول خوردن………………………………………………………………………………….99
3-3 . اجتماع آلوده و بی بهره از مناسبات حکیمانه.……………………………………………………………………………...99
3-3-1.رفتارهای تضاد آمیز در جامعه…………………………………………………………………………………………….101
3-3-1-1.تضاد خواسته های مردم ورهبری…………………………………………………………………………………….102
3-3-1-2.تضاد در رفتارها در قالب های مختلف نفاق………………………………………………………………………..103
3-3-2. بی تفاوتی………………………………………………………………………………………………………………………104
3-3-2-1.عوامل بی تفاوتی………………………………………………………………………………………………………….105
الف) بی برنامگی و اندازه نداشتن……………………………………………………………………………………………………105
ب) یأس و ناامیدی از اصلاح…………………………………………………………………………………………………………105
ج)عادت پذیری و خو گرفتن به رفتارها…………………………………………………………………………………………..106
……………………………………………………………………………………………………………………………….107 د ) بی دینی
ه ) بی حیایی و بی شرمی……………………………………………………………………………………………………………….108
و)سستی و مسامحه در امر به معروف ونهی از منكر……………………………………………………………………………108
ز)ذلت پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………….109
ح) نبود نظام پاداش وجزا و تساوی نیکوکار و بدکار ………………………………………………………………………….109
3-3-3.روش حکومتداری……………………………………………………………………………………………………………110