فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه

فصل اول : کلیات

1-1: درآمد                                                                                                      2

1-2: بیان مسئله                                                                                                          2

1-3: اهمیت پژوهش                                                                                           3

1-4: پرسش های پژوهش                                                                                     3

1-5: پیشینه ی پژوهش                                                                                       3

1-6: فرضیه های پژوهش                                                                                                4

1-7: هدف های پژوهش                                                                                       4

1-8: روش پژوهش                                                                                             5

فصل دوم: تحلیلی بر زندگی مولوی و خاندان بهاءولد ( اوضاع سیاسی …. و اجتماعی)

2-1: در آمد                                                                                                     7

2-2: اوضاع سیاسی ایران با غلبه ی سلجوقیان(431ق)                                                     7

2-2-1: سلاجقه و تصوف                                                                                                9

2-2-2-: خانقانها، کرسی سیاسی                                                                             11

2-2-3: سلاجقه، سیاست مذهبی و خلفا                                                                     13

2-2-4: وضع علوم در عصر سلجوقی                                                                          15

2-2-4-1: علوم شرعی                                                                                         15

2-2-4-2: علوم عقلی                                                                                          16

2-2-4-3: علوم ادبی                                                                                           17

2-2-5: زبان فارسی، زبان رسمی سلجوقیان                                                                 17

2-2-6: سلاجقه ی روم( آسیای صغیر)                                                                       18

2-2-7: عوامل زوال و سقوط سلاجقه                                                                         19

2-3: مغولان و انقراض خوارزمشاهیان                                                                        20

2-4: بهاء ولد                                                                                                    22

2-4-1: معارف( فواید والد)                                                                                    25

2-5: زندگی نامه ی مولوی                                                                                     27

 

2-5-1: مولوی جانشین بهاءولد و برهان الدین                                                               28

2-5-2: شمس تبریزی                                                                                         33

2-5-3: عصر شمس و تصوّف                                                                                  36

2-5-4: دیدار شمس و مولانا                                                                                  40

2-5-5: انقلاب روحی مولانا                                                                                    43

2-5-6: قریحه ی شعر و سخن پردازی در مولانا                                                             44

2-5-7: مولانا و انگیزه ی شاعری                                                                             47

2-5-8: موعظه و تحقیق در شعر                                                                              48

2-5-9: بهاءولد و شاعری                                                                                                50

2-5-10: تأثیر قدما بر شعر مولانا                                                                                       52

2-5-11: آگاهی در شعر مولانا                                                                                54

2-5-12: مولانای عارف و شمس مخاطب گزین                                                             55

2-5-13: عشق دو جانبه ی مولانا و شمس                                                                            57

2-5-14: سماع و مولانا                                                                                        59

2-5-15: علم از دیدگاه مولانا                                                                                 62

2-5-16: خلفای مولانا                                                                                          65

2-5-16-1: صلاح الدین فریدون قونوی ( زرکوب)                                                          65

2-5-16-2: حسام الدین چلبی                                                                               68

2-5-16-3: سلطان ولد                                                                                        71

2-5-17: معاصران و قدرتمندان عصر مولانا                                                                  73

2-5-18: پایان زندگی مولانا                                                                                   74

فصل سوم: بررسی واژه ی «خاموش» در جایگاه تخلّص در دیوان شمس

3-1: درآمد                                                                                                      77

3-2: تخلّص در لغت نامه ها                                                                                   77

3-2-1: لغت نامه ی دهخدا                                                                                    77

3-2-2: فرهنگ معین                                                                                          78

3-2-3: فرهنگ عمید                                                                                          78

3-3: تخلّص در قصیده                                                                                         78

این مطلب را هم بخوانید :

 

3-4: تخلّص در غزل                                                                                            79

3-5: هدف از کاربرد تخلّص                                                                                    79

3-6: چگونگی انتخاب تخلّص                                                                                  80

3-7: یک شاعر با دو تخلّص                                                                                    80

3-8: تخلّص در شعر مولوی                                                                                    81

3-8-1: دیدگاه اول: «خاموش» تخلّص مولوی                                                               81

3-8-1-1: دکتر شفیعی کدکنی                                                                              82

3-8-1-2: دکتر عبدالحسین زرین کوب                                                                     82

3-8-1-3: استاد بدیع الزمان فروزانفر                                                                         82

3-8-1-4: علی دشتی                                                                                          83

3-8-1-5: دکتر عباس کی منش                                                                             83

3-8-1-6: لغت نامه ی دهخدا                                                                                 83

3-8-2: ( دیدگاه دوم):«خاموش»تخلّص مولوی نیست                                                      83

3-8-2-1: دکتر قدمعلی سرامی                                                                               83

3-8-2-2: دکتر ذبیح الله صفا                                                                                 85

فصل چهارم

4-1درآمد                                                                                                        87

4-2خاموش و تعابیر گوناگون آن                                                                              87

4-2-1اَخرس                                                                                                    87

4-2-2اسب سخن نراندن                                                                                                87

4-2-5 الکن                                                                                                     88

4-2-4بس کردن                                                                                                88

4-2-5بستن راه گفتار                                                                                          89

4-2-6بیزاری از زبان                                                                                           89

4-2-7بی زبان بودن                                                                                            89

4-2-8 بی سخنی                                                                                              90

4-2-9ترک زبان                                                                                                          90

4-2-10تن زدن                                                                                                90

4-2-11توبه زگفتار                                                                                             91

4-2-12چنگ از گفت برداشتن                                                                               91

4-2-13خشک آوردن                                                                                          91

4-2-14دست بر لب نهادن                                                                                    91

4-2-15دم مزن                                                                                                 92

4-2-16دم در کش                                                                                             92

4-2-17دهان بستن                                                                                            92

4-2-18زبان دادن                                                                                              93

4-2-19زبان در کشیدن                                                                                       93

4-2-20زبان بستن                                                                                             93

4-2-21سخن رها کردن                                                                                       94

4-2-22سخن نهان داشتن                                                                                     94

4-2-23سکوت                                                                                                  94

4-2-24قفل بر دهان                                                                                           95

4-2-25کوته کن سخن را                                                                                     95

4-2-26کوتاه کن دم                                                                                           95

4-2-27گریز از سخن                                                                                          95

4-2-28گفت بی گفتن                                                                                         95

2-2-29کم زنی                                                                                                 96

4-2-30لال                                                                                                     96

4-2-31محو شدن گفتار                                                                                                 96

4-2-31محو شدن گفتار                                                                                                96

4-2-32مگو سخن                                                                                             96

4-2-33مُهر بر زبان                                                                                            96

4-2-34مُهر بر لب                                                                                              97

4-2-35نفس نزدن                                                                                             97

2-2-36آسمان                                                                                                  97

4-2-37آینه                                                                                                     97

4-2-38بوبکر ربابی                                                                                             99

4-2-39پری و فرشتگان                                                                                                 99

4-2-40ترازو                                                                                                    100

4-2-41جان و روح                                                                                             100

4-2-42چمن                                                                                                   101

2-2-43خاک                                                                                                   101

4-2-44دریا                                                                                                     102

4-2-45ذره                                                                                                     103

4-2-46زر                                                                                                       103

4-2-47سوسن                                                                                                 104

4-2-48شطرنج                                                                                                 106

4-2-49صدف                                                                                                   106

4-2-50عصا                                                                                                     107

4-2-51عالم                                                                                                    107

4-2-52غنچه                                                                                                   107

4-2-53ماهی                                                                                                   109

4-2-54مریم                                                                                                    110

4-3 متناقض نماهای خاموشی                                                                                112

4-3-1 خامش نالان                                                                                            112

4-3-2خموش پر سخن                                                                                        112

4-3-3خاموش گویا                                                                                             112

4-3-4خامش گویا                                                                                              113

4-3-5 خموش گویا                                                                                            113

4-3-6غوغا در خموشی                                                                                        113

4-3-7فریاد در خاموشی                                                                                       113

4-3-8 گفت بی زبان                                                                                           113

4-3-9 گفت بی گفتار                                                                                          114

4-3-10 گویای بی گفتار                                                                                                114

4-3-11گویای بی زبان                                                                                         114

4-3-12گویای خمش                                                                                          114

4-3-13 ناطق اخرس                                                                                          114

4-3-14ناطق بی زبان                                                                                          114

4-3-15 نعره در خاموشی                                                                                     115

4-5 مفاهیم و دلایل کاربرد واژه خاموش                                                                     115

4-5-1 خاموش                                                                                                 116

4-5-2 خاموشان                                                                                                         116

4-5-3 صابران                                                                                                  116

4-5-4 عارفان                                                                                                   117

4-5-5 مردگان                                                                                                  117

4-5-6 مستان                                                                                                   118

4-5 -7خاموشی زبان است                                                                                    119

4-5-8نامهای زبان خاموشی                                                                                   120

4-5-9زبان بی زبانی                                                                                            121

4-5-10زبان حال                                                                                               122

4-5-11زبان معنوی                                                                                            124

4-5-12معایب گفتار و لزوم خاموشی                                                                         124

4-5-13گفتار و افشای راز                                                                                     124

4-5-14پرگویی و بیهوده گویی در گفتار                                                                     125

4-5-15گفتار تنگناست                                                                                        126

4-5-16گفتار و جاه طلبی                                                                                     126

4-5-17گفتار حجاب درک حقایق                                                                            126

4-5-18خطا در گفتار                                                                                          128

4-5-19گفتار رسم کهنه                                                                                       128

4-5-19زیان و خسران در گفتار                                                                               128

4-5-20شک وتردید در گفتار                                                                                 129

4-5-21شوم و نامبارک بودن گفتار                                                                           130

4-5-22غدر و حیله در گفتار                                                                                  130

4-5-23کبر و خودبینی در گفتار                                                                             131

4-5-24ملال و خستگی در گفتار                                                                                      131

4-5-25ناتوانی الفاظ در بیان معانی                                                                           133

4-5-26کتمان اسرار                                                                                           135

4-5-27خاموشی از «اسرار و رازها»                                                                          136

4-5-28خاموشی از «بیان»                                                                                    137

4-5-29خاموشی از «حرف یا سخن عشق                                                                             139

4-5-30خاموشی از «گفتنی ها                                                                               140

4-5-31خاموشی از «نکته ها                                                                                  141

4-5-32بیم جان                                                                                                143

4-5-33جلوگیری از فتنه  آشوب                                                                                      145

4-5-34حفظ اسرار از اغیار و نامحرمان و صاحبان غرض                                                   147

4-5-35کژ فهمی و ناتوانی  مخاطب در درک حقیقت                                                      151

4-5-36ترس از خیرگی اذهان                                                                                154

4-5-37تحسین خلق و خاموشی                                                                             154

4-5-38خاموشی و مبارزه                                                                                     155

4-5-39ناچاری و خاموشی                                                                                    156

4-5-40خاموشی فن و تکنیک                                                                                156

4-5-41خاموشی ، فرمان عشق                                                                               156

4-5-42کم آزاری در خاموشی                                                                                157

4-5-43خاموشی گویا تر از گفتار                                                                             157

4-5-44سخن بسیار در خموشی                                                                              160

4-5-45جان و خاموشی                                                                                       162

4-5-46خاموشی در محضر جانان                                                                             163

4-5-47خاموشی از وصف جانان                                                                              165

4-5-48خاموشی و ثنای جانان                                                                                167

4-5-49حقیقت در خاموشی                                                                                  168

4-5-50خاموشی و اظهار حقایق                                                                              168

4-5-51خاموشی، کیمیا                                                                                       169

4-5-52برهان در خاموشی                                                                                    169

4-5-53پیام در خاموشی                                                                                      170

4-5-54جمعیت خاطر در خموشی                                                                           171

4-5-55کمال در خاموشی                                                                                     171

4-5-56مراقبه و خاموشی                                                                                     173

4-5-57خامشی و جاودانگی                                                                                   173

4-5-58آگاهی و بصیرت در خاموشی                                                                        175

4-5-59ادب در خاموشی                                                                                                177

4-5-60تسلیم و خاموشی                                                                                     178

4-5-61حیرانی و خاموشی                                                                                    180

4-5-62اعتماد در خاموشی                                                                                    181

4-5-63خاموشی و فخر                                                                                        181

4-5-64صبر و خاموشی                                                                                                 182

4-5-64خاموشی پاسخ احمق و نادان                                                                        184

4-5-65غیرت و خاموشی                                                                                               184

4-5-66نور خاموشی                                                                                            185

4-5-67خاموشی، درمان                                                                                       186

4-5-68خاموشی و شادی                                                                                      187

4-5-69خاموشی قابل مدح مدح و ستایش                                                                            187

4-5-70عزت در خاموشی                                                                                     188

4-5-71خاموشی جان افزاست                                                                                188

4-5-72خاموشی و ستاری                                                                                     188

4-5-73خاموشی تلخ و ناگوار                                                                                 189

4-5-74خاموشی و تأثیر گذاری                                                                               189

4-5-75خاموشی معجزه آفرین                                                                                189

4-5-76بی نیاز در خاموشی                                                                                   190

4-5-77هنر در خاموشی                                                                                                190

4-5-78خاموشی ابداع و نوآوری                                                                              190

4-5-79خاموشی و عصمت                                                                                    191

4-5-80حضور در خاموشی                                                                                    191

4-5-81یکرنگی در خاموشی                                                                                  191

4-5-82فتح و فرج در خاموشی                                                                               192

4-6نتایج خاموشی                                                                                              192

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری                                                                                                     195

کتابنامه                                                                                                          199

چکیده انگلیسی                                                                                                 204

1 درآمد

در گنجینه‌های ادبیّات هر ملتی آثار بزرگی وجود دارد که آیینه ی اندیشه آن ملت است. از این دیدگاه، آثار عرفانی و مخصوصاً غزل عارفانه، به سبب راز و رمزهای نهفته در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این زمینه «مولوی» شاعری تواناست. اندیشه‌های او در آثارش و از جمله، غزلیّاتش، تحت عنوان «دیوان کبیر» متبلور و آشکار است.

از آنجا که هر علم و فنّی ناگزیر برای خود یک سلسله اصطلاحات یا «ترمینولوژی»
( Terminology)خاص دارد، ناچار در هر علمی الفاظ خاص با معانی خاصِّ قرار دادی، میان اهل آن فن هستند، مصطلح می‌شود که انسان نیز از این اصل استثنا نیست . بنابراین درک این آثار، منوط به آگاهی از آن اصطلاحات است.

اصرار عرفا، همیشه بر این است که، افراد غیر وارد طریقت، از مقاصد آن‌ها آگاه نگردند لذا، در مکتوم نگهداشتن مقاصد خود، تعمّد دارند . به همین دلیل اصطلاحات عرفا، علاوه بر جنبه اصطلاح، جنبه رمزی و نمادین نیز دارند.

نظر به کاربرد قابل توجه واژه «خاموش» که در مجموعه ی غزلیّات مولوی، زمینه ی تأمّل، پیرامون آن را فراهم می‌سازد، در این پژوهش، سعی شده که مفاهیم مختلف این واژه، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

1-2: بیان مسئله

اشعار مولانا گذشته از عمق معانی و انبوهی مفاهیم، از حیث تصویر سازی‌های بدیع و تسلّط شبه نا پذیر بر لغت، می‌تواند رمزی و سمبولیک باشد. « خاموش» نیز همچون سایر واژه‌های رمزی در دیوان کبیر، دارای ابعاد رازآمیز است که اهداف متفاوت کاربردی آن، در این اثر عرفانی، قابل تأمّل است. در این پژوهش که عنوان آن «تحلیل و بررسی واژه خاموش در دیوان مولانا» است، یافتن این اهداف و معانی، مدّنظر بوده است.

جهت بررسی دقیق‌تر مفاهیم رمزی این واژه، از دیدگاه اجتماعی، ابتدا، تحقیقی پیرامون اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر مولانا و خاندانش انجام شده سپس، بررسی معانی مختلف این واژه و اهداف کاربردی آن مورد پژوهش قرار گرفته است.

1-3 اهمیت پژوهش

با توجه به جنبه‌های رمزی واژه‌ها در آثار عرفانی، هدف و اهمّیّت کاربرد آن‌ها را آشکار می‌سازد و ما را در برقراری ارتباط و درک مفاهیم عمیق و واقعی آن‌ها، یاری می‌کند. علاوه بر آن، این معنی را بر ما روشن می‌سازد که عرفا، بیشتر، از واژه‌های متداول و معمول زبان استفاده نموده و برای همان واژه‌ها، معانی تازه، دست کرده‌اند ، به زبان دیگر اینکه، سخنان آنان دوپهلوست و دارای ظاهر و باطن است و در عین حال این زبان، در بیان اسرار پیچیده ی عرفانی تواناست.

«دیوان کبیر» نیز از این دیدگاه، یک اثر عرفانی با دیدگاه عرفانی و اصطلاحات خاصّ آن است.

1-4 پرسش‌های پژوهش

1-آیا واژه «خاموش» می‌تواند تخلّص مولانا باشد؟

2- آیا این واژه در ابیات دیوان کبیر با مضامین و معانی خاصّی به کار رفته است یا خیر؟

3- آیا برای مضامین و معانی موردنظر واژه ی«خاموش» از نمادها و تعابیر دیگری استفاده شده است؟

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...