1-9- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات……………………………………….. 7

فصل دوم: مبانی نظری طرح……………………………………………… 8

2-1- تعریف شهر…………………………………………………………… 8

2-1-1- شهرازدیدگاه جامعه شناسی………………………………….. 12

2-1-2- ویژگی شهر………………………………………………………. 12

2-1-3- مفهوم شهروند…………………………………………………… 13

2-1-4 – تعریف «شهروند»درحقوق ایران…………………………………14

2-1-5- ویژگی‌های شهروند………………………………………………. 15

2-1-5- وظایف شهروندی………………………………………………… 17

2-1-6- تاریخچه شهر……………………………………………………….19

2-1-7- تاریخ پیدایش شهر…………………………………………………19

2-1-8- شهرنشینی(Urbanization)……………………………………. 20

2-1-9- تفاوت شهروروستا……………………………………………….. 21

2-2-1- تعریف شهرداری………………………………………………….. 26

2-2-2-وظایف کلی شهرداری……………………………………………. 29

2-2-3-وظایف فعلی شهرداریهادرایران………………………………….. 30

2-2-4-تاریخچه تأسیس شهرداری در ایران……………………………..36

2-2-5- شهرداری ونقش آن درمدیریت شهری………………………… 38

2-3- طراحی ساختمانهای اداری………………………………………. 40

2-3-1 تعاریف پایه درساختمانهای اداری………………………………. 40

2-3-2- فضاهای ساختمان اداری………………………………………..40

2-3-2-1- گروه یک (فضاهای اصلی) ……………………………………40

2-3-2-2- گروه 2 (فضاهای وابسته اصلی)……………………………. 40

2-3-2-3-گروه 3 (فضاهای رفاهی)…………………………………….. 40

2-3-2-4- گروه 4 (فضاهای پشتیبانی)………………………………… 40

2-3-2-5- گروه 5 (فضاهای گردش)…………………………………….. 41

2-3-3- مساحت زیربنا………………………………………………….. 41

2-3-3-1 زیربنای خالص………………………………………………… 41

 

2-3-3-2- زیربنای ناخالص……………………………………………… 41

2-3-4- جمعیت اداری…………………………………………………… 41

2-3-4-1- رده بندی شغلی…………………………………………….. 42

2-3-4-2- رده بندی معماری…………………………………………… 42

2-3-5- مساحت سرانه………………………………………………… 43

2-3-5-1- سرانه مبنا…………………………………………………… 43

2-3-5-2- سرانه خالص زیربنا ………………………………………….43

2-3-5-3- سرانه ناخالص زیربنا………………………………………. 43

2-3-6- مطالعات عمومی واستانداردها…………………………….. 46

2-3-6-1 مطالعات نمودارسازمانی…………………………………… 47

2-3-6-2- راهنمای طراحی فضاهای اداری…………………………. 50

2-3-7-ایدة اولیه درطراحی فضاهای اداری…………………………. 55

2-3-7-1 چگونگی طراحی ساختمانهای اداری…………………….. 57

2-3-8- طراحی داخلی………………………………………………… 58

2-3-8-1-فضاهای تشکیل دهنده یک ساختمان اداری…………….. 63

2-3-9-اصول کلی طراحی فضاهای اداری……………………………. 66

2-3-10- مبلمان اداری واصول طراحی آنها ……………………………72

2-4- فرم گرایی…………………………………………………………. 81

2-4-1 مفهوم کلی فرم………………………………………………….81

2-4-1-1 مفهوم فرم درهنر…………………………………………….. 87

2-4-2 فرم وشكل……………………………………………………….. 92

2-4-3  مشخصات بصری فرم………………………………………….. 93

2-4-4 اجسام افلاطونی……………………………………………….. 93

2-4-5 خصوصیات فرم……………………………………………………93

2-4-5-1 انواع فرم………………………………………………………. 94

2-4-6  خط………………………………………………………………. 96

2-4-7- سطح صاف…………………………………………………….. 97

2-4-8- سطح خمیده ومنحنی……………………………………….. 98

این مطلب را هم بخوانید :

2-4-9- فرمهای منظم…………………………………………………. 99

2-4-9-1 دایره…………………………………………………………… 99

2-4-9-2 بیضی…………………………………………………………. 100

2-4-9-3 كره……………………………………………………………. 101

2-4-9-4 مربع………………………………………………………….. 102

2-4-9- 5 مستطیل…………………………………………………… 102

2-4-9-6 مثلث وهرم…………………………………………………. 103

2-4-9-7 شش ضلعی وهشت ضلعی……………………………… 104

2-4-10 تغییرشكل فرم…………………………………………………104

2-4-11 فرمهای نامنظم………………………………………………. 105

2-4-12 فرم درمعماری………………………………………………… 105

2-4-12-1 فرم وفضای معماری……………………………………….. 106

2-4-12-2 فضا ومعماری……………………………………………….. 109

2-4-13 تعریف فضا……………………………………………………. 111

2-4-13-1 انواع فضا…………………………………………………… 112

2-4-13-2 فضای روز و فضای شب…………………………………… 112

2-4-13-3 فضای عمومی وخصوصی………………………………… 113

2-4-13-4 فضای مابین……………………………………………….. 113

2-4-13-5 فضا وزمان………………………………………………….. 113

2-4-14- فرم ومعنا درآفرینش معماری………………………………. 114

2-4-15-فرهنگ وفرم………………………………………………….. 114

2-4-16- انتخاب فرم…………………………………………………… 115

2-4-17- احساس فرم………………………………………………… 116

2-4-18- بررسی فرم ومفهوم آن درمعماری معاصر………………… 120

فصلسوم: مبانی کالبدی طرح  (مصادیق)…………………………. 123

3-3 ساختمان اداری P. S. P- تهران…………………………………. 133

3-4 ساختمان شهرداری لندن……………………………………….. 145

3-5-  مرکزتوریستی وساختمان اداریRizhaoدرچین……………… 156

فصل چهارم شناخت بسترطرح………………………………………. 159

4-1- شناخت شهرخامنه…………………………………………….. 159

4-2- وضعیت اقلیم شهرخامنه…………………………………………160

4-2-1- موقعیت جغرافیایی خامنه…………………………………….. 160

4-3- آنالیزسایت………………………………………………………… 160

4-3-1 موقعیت شهری سایت………………………………………… 160

4-4-2- بافت کالبدی اطراف سایت…………………………………… 161

4-4-3-بررسی سایت ازلحاظ شیب وعوارض طبیعی……………… 161

فصل پنجم اصول طراحی………………………………………………. 162

5-1جداول محاسباتی…………………………………………………… 162

5-2 روش محاسبه زیربنای کل وکنترل سطوح……………………….. 170

5-2-1- روش محاسبه سطوح…………………………………………..170

5-2-2- شاخصهای کنترل محاسبه سطوح…………………………… 170

5-2-3- نکات مهم درانجام محاسبات…………………………………. 173

5-3- برنامه فیزیکی……………………………………………………. 174

5-3-1 ساختار فیزیکی………………………………………………… 174

5-4- طبقه بندی فضاها ………………………………………………..174

5-5- ساختارتراکمی…………………………………………………….176

5-6- محاسبه سطح فضای باز………………………………………. 177

جدول (5-8 ) محاسبه سطح فضای باز………………………………. 177

5-7- روندطراحی……………………………………………………….. 178

5-7- 1حجمهای اولیه………………………………………………….. 178

5-7-2- پلانهای طبقات………………………………………………… 180

6- نتیجه گیری…………………………………………………………….182

7- پیوستها و ضمایم…………………………………………………….. 183

منابع ………………………………………………………………………. 189

چکیده:

شهر و شهروند از مهم‌ترین مفاهیم اجتماعی سیاسی است که همواره در طول تاریخ راه پر فراز و فرودی پیموده و از طرف متفکران و صاحب نظران علاقمند به مسایل اجتماعی از ادوار باستان تا کنون مورد بحث و چالش قرار گرفته است. با گسترش شهرنشینی هر روز شاهد افرادی هستیم که به نوعی خود را از روستاها جدا کرده و به شهرها نزدیک می‌شوند . در نگاه اول واژه شهرنشین برای عده زیادی از شهروندان بسیار زیبا و برای بعضی‌ها نوعی پرستیژ به شمار می‌آید. اما این که تا چه حد توانسته ایم شهروندان را با قوانین و حقوق متقابل افراد در قبال یکدیگر در یک زندگی شهری آشنا کنیم جای بسی سوال و تأمل دارد.در این بین مرکز و مغز متفکر یک شهر جهت کنترل نظام شهر نشینی، شهرداری آن شهر می باشد.جدای از عوامل انسانی ،بنای ساختمان شهرداری هر شهر می تواند هم معرف شخصیت آن شهر از جهات مختلف بوده و هم بستری مناسب جهت بهره دهی مناسب عوامل انسانی مشغول بکار در این سازمان باشد.پس نوع طراحی بنای ساختمان شهرداری یک شهر اهمیت ویژه ای در نشان دادن مسایل ذکر شده دارد. رساله حاضر، ابتدا به دنبال تعریف درستی از شهر و شهروند است و همچنین بیان حقوق و وظایف شهروندی را شامل می شود (که اهمیت و جایگاهشان در نظام اجتماعی از مسائل و دغدغه‌هایی است که محور بحث بسیاری از جامعه شناسان و تحلیل گران اجتماعی می‌باشد)و سپس به معرفی مسایل مربوط به شهرداری چه از نظر تاریخچه و قوانین و چه از نظر مسایل مربوط به طراحی ساختمانهای شهرداری می پردازد.

ارائه اطلاعات مربوط به ساختمانهای اداری دیگر هدف آن میباشد و در نتیجه هدف اصلی از این رساله بیان فرم گرایی و مطالعات مربوط به این مبحث و مکتب فرمال بخصوص در معماری است که در پایان با استفاده از تمامی مطالعات انجام یافته و موقعیت یابی مناسب جهت طراحی ،به طراحی ساختمان اداری شهرداری شهر خامنه بر پایه معماری فرم گرا منجر می شود.

مقدمه:

شهرنشینی و مدنیت که نوع تکامل یافته زندگی اجتماعی است با محدودیت‌های اجتماعی زیادی مواجه است. نحوه و شکل زندگی در شهر امر طبیعی و ذاتی نیست و مساله تعلیمی و آموزشی است که دارای دو طرف است از یک سو مدیران و مسئولان شهری عهده‌دار تعلیم دائم زندگی شهری هستند و از سوی دیگر شهرنشینان مکلفند برای ادامه حیات مطلوب در شهر فرهنگ شهرنشینی را بیاموزند و فرزندان خود را با محدودیت‌های ناشی از فرهنگ آشنا سازند. رسانه‌ها از جمله تلویزیون، بروشور، کتاب، نشریات، نرم‌افزار، پایگاه اینترنتی، کتابچه‌های آموزشی و . . . نقش مهمی را در بالا بردن فرهنگ شهروندی دارند. سازه شهروندی در بردارنده مجموعه حقوق و تکالیفی است که اعضای جامعه نسبت به یکدیگر، نهادها و جامعه دارند. شهر سکونت گاهی بزرگتر از روستا و دارای قوانینی متفاوتتر از آن می باشد. مهمترین نماد شهر، شهرداری آن است. نوع طراحی ساختمان شهرداری که ساختمانی است اداری برای شناسایی شهریت یک شهر بسیار مهم است. فضای اداری اغلب به عنوان حیطه یک فعالیت با حدودش تعریف می شود. ممکن است این فضا فعالیت های متعدد و متفاوتی را در بر گیرد. فعالیت هایی که بطور همزمان و یا در پی هم انجام میگیرند و حدود آن را مجموعه ای از دیوارهای حجیم و با خطوط موجود در کف سازی تعیین می کند.

در این میان ساختمان های دولتی و عمومی یکی از مهمترین ارگان های یک شهر می باشند، از این رو طراحی خاص و مکان یابی چنین پروژه هایی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. هر ساختمان عمومی در یک شهر می تواند نماد آن نهاد بوده و نقش عملکردی ایفا کند، از بین این ساختمان های اداری و دولتی ساختمان شهرداری نقشی ویژه و متفاوت دارد، زیرا محل رجوع بسیاری از مردم جهت حل مسائل شهری و ساختمانی خود می باشد. شهرداری ها نیز در زیر مجموعه فضاهای اداری طبقه بندی می شوند و تابع قوانین و مقرارت فضاهای اداری می باشند.

امروزه سهولت و سرعت در انجام وظایفی که همواره در حال تغییر است، در طراحی نقش تعیین کننده را بر عهده دارد. فعالیت های اداری می بایست به منظور ابقای خود تغییر کند. به همین ترتیب می بایست مراحل طراحی بر اساس این تغییرات و نیز بر اساس قوانین موجود برای کارمندان و روابط کاری میان آنها تغییر کند، بنا بر این در جهت تطبیق این فعالیت های نوین باید فضاها وسیع تر فرض شوند.

پروژه حاضر با عنوان « طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه با رویکرد فرم گرا » در شهر خامنه در استان آذربایجان شرقی به فاصله 70 کیلومتری از غرب تبریز واقع است که مساحت آن 6700. متر مربع و برای 70 نفر کارمند می باشد. با توجه به اهمیت شهر خامنه چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ فرهنگی و تاریخی،فرم و شکل ساختمان شهرداری این شهر حائز اهمیت می باشد که ساختمان فعلی به هیچ وجه این نیازها را پاسخ نداده است. لذا در طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه رویکرد فرم گرایی در نظر گرفته شد تا بتوان در طراحی این ساختمان بهترین نتیجه را از نظر فرم و شکل بنا گرفت.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسئله

شهر مانند یك موجود زنده محتاج نظم و ترتیب سیستمی و فعال و پویاست، در صورتیكه هریك از سلولهای این پیكر بدرستی كار نكند مطمئنا موجبات ناراحتی یا بیماری را فراهم ساخته و در نتیجه نا آرامی و بیقراری و فرسودگی و خمودگی و . . . . را به دنبال داشته و زندگی را سخت و دشوار میكند.

به قول حكیم ابوالقاسم فردوسی

” چو عضوی به درد آورد روزگاردگر عضوها را نماند قرار تو كز محنت دیگران بی غمی نشاید كه نامت نهند آدمی ”

نظم و تربیت شهری شهروندان در شهر باعث راحتی و آسایش و زندگی آنان است.

برقراری این نظم نیازمند وجود مراکز و سازمانهای مختلفی است که از اصلی ترین این سازمانها، شهرداری هر شهر می باشد. شهرداری ها بمانند مغز یک شهر طراحی هر شهر را کنترل می کنند. تاریخچه تاسیس شهرداری در ایران که نخست نام بلدیه را بر خود داشت  به سال  1283(ه. ش) بر می گردد که قانون بلدیه در این سال به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

این سازمان علاوه بر کنترل طراحی شهر وظایف دیگری نیز دارند که برخی از این وظایف به شرح زیر است:

– پاکیزه نگاه داشتن شهر

– جمع آوری و حمل زباله شهری

– صدور مجوزهای ساخت و ساز شهری

– دریافت عوارض شهری

– برقراری نظم در شهر

مشخص است که این وظایف رفت و آمد مراجعه کنندگان بسیاری را در طول روز در پی خواهد داشت. بصورتی که میتوان گفت تمامی شهروندانی که اقدام به ساخت مسکن در شهر میکنند گذری بر شهرداری شهر خواهند داشت. از سوی دیگر در عرف جامعه مهمترین ساختمان اداری یک شهر ساختمان شهرداری شهر می باشد. لذا این موارد نقش نوع طراحی ساختمان شهرداری هر شهر در شناسایی فرهنگ و اهمیت و پیشرفت آن شهر را نشان میدهد.

پروژه حاضر با عنوان ” طراحی ساختمان شهرداری شهر خامنه با رویکرد فرم گرایی ” در محدوده شهر خامنه در شهرستان شبستر به مساحت6700 متر مربع و برای 70 نفر کارمند می باشد.

از آنجا که شهر خامنه از قدیمی ترین شهرهای استان آذربایجانشرقی می باشد که تاریخ تاسیس شهرداری این شهر به سال 1314 هجری شمسی باز میگردد که از این لحاظ در رتبه  دوم بعد از شهر تبریز قرار دارد که این بر اهمیت شهرداری این شهر افزوده است. از دیگر ویژگیهای شهر خامنه می توان به شخصیتهای مهم و سیاسی منتسب به این شهر و همچنین فرهنگ بالای مردم این شهر که بیش از 98 درصد مردم این شهر باسواد می باشند و پسوند  فرهنگی را به شهر خامنه اختصاص داده اند اشاره نمود.

بنابراین، این ویژگی ها که اهمیت این شهر و در پی آن اهمیت شهرداری این شهر را نشان می دهد وجود یک ساختمان فاخر را می طلبد، اما در واقع این چنین نمی باشد. ساختمان یک طبقه حال حاضر شهرداری خامنه ساختمانی نسبتا قدیمی است که در سال 1366 هجری شمسی تجدید بنا گردیده است که به هیچ عنوان در خور وشأن شهر خامنه نمی باشد. لذا با توجه به مطالب ذکر شده احداث ساختمانی شکیل و دارای معماری مناسب و به روز برای شهرداری شهر خامنه بسیار ضروری به نظر می رسد. نوع طراحی نیز بایستی بگونه ای باشد که هم چشم نواز، هم زیبا و هم بر پایه سبکهای معماری روز