4.1. اهداف…………………………………………………………………………………… 5

5.1. فرضیه­ها………………………………………………………………………………… 6

6.1. روش تحقیق……………………………………………………………………………. 6

فصل دوم: مبانی نظری

1.2. مطالعات پایه مسکن…………………………………………………………………….. 7

2.2. نور……………………………………………………………………………………. 58

فصل سوم: برسی نمونه های موردی

1.3. مقدمه………………………………………………………………………………….. 86

2.3. مجتمع مسکونی لیلینگتون استریت…………………………………………………….. 87

3.3. شهرک مسکونی فاروم میدت پانکت………………………………………………….. 90

4.3. مجتمع مسکونی ریتراشتراسه- نورد……………………………………………………. 91

5.3. مجتمع مسکونی ته گل هاربور…………………………………………………………. 92

6.3. مجموعه مسکونی هابیتات……………………………………………………………… 93

7.3. شهر جدید شوشتر (شوشترنو)…………………………………………………………. 95

فصل چهارم: توجیه طرح

1.4. اقلیم…………………………………………………………………………………. 102

2.4. تحلیل……………………………………………………………………………….. 112

3.4. حکم­های طراحی……………………………………………………………………. 114

4.4. روند طراحی………………………………………………………………………… 114

فصل پنجم: نتیجه گیری

1.5. نتیجه گیری………………………………………………………………………….. 120

لیست منابع………………………………………………………………………………… 127

 

فهرست تفصیلی

عنوان

صفحه

چكیده……………………………………………………………………………………….. 1

 

فصل اول: طرح تحقیق

1.1. مقدمه……………………………………………………………………………………. 2

2.1. طرح مسأله……………………………………………………………………………… 3

3.1. ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………… 4

4.1. اهداف…………………………………………………………………………………… 5

5.1. فرضیه­ها………………………………………………………………………………… 6

6.1. روش تحقیق……………………………………………………………………………. 6

فصل دوم: مبانی نظری

1.2. مطالعات پایه مسکن…………………………………………………………………….. 7

1.1.2. مقدمه…………………………………………………………………………………. 7

2.1.2. مبانی فکری و نظری…………………………………………………………………. 9

1.2.1.2. هستی در جهان……………………………………………………………………. 9

2.2.1.2. سكونت/سكونت‌گاه………………………………………………………………… 9

3.2.1.2. جنبه­های دوگانه سکونت…………………………………………………………. 12

4.2.1.2. زنده بودن………………………………………………………………………… 12

5.2.1.2. نظم………………………………………………………………………………. 15

6.2.1.2. تعیین موقعیت……………………………………………………………………. 17

7.2.1.2. مکان ساخته/مکان طبیعی…………………………………………………………. 18

8.2.1.2. نیازها…………………………………………………………………………….. 20

3.1.2. شناخت کلی کالبد و ساختار خانه ایرانی……………………………………………. 24

1.3.1.2. کلیات خانه ایرانی……………………………………………………………….. 24

2.3.1.2. عناصر و ساختار خانه ایرانی……………………………………………………… 26

3.3.1.2. پیمون……………………………………………………………………………. 33

4.3.1.2. نظم هندسی………………………………………………………………………. 34

5.3.1.2. کارکردهای پنجره…………………………………………………………………. 34

4.1.2. مفهوم مسکن……………………………………………………………………….. 41

این مطلب را هم بخوانید :

5.1.2. معیارهای عمومی طراحی آپارتمان های مسکونی……………………………………. 50

1.5.1.2. معیارهای عمومی طراحی بلوک ها……………………………………………….. 50

2.5.1.2. دسترسی و ورودی به بلوک های ساختمان………………………………………. 50

3.5.1.2. روابط بین واحدهای مسکونی……………………………………………………. 50

4.5.1.2. نما……………………………………………………………………………….. 51

5.5.1.2. صرفه جویی در انرژی…………………………………………………………… 51

6.5.1.2. سیستم تأسیسات گرمایی و سرمایی………………………………………………. 52

7.5.1.2. سیستم سازه و تکنولوژی اجرا……………………………………………………. 53

8.5.1.2. ضوابط و مقررات شهرسازی…………………………………………………….. 54

9.5.1.2. ضوابط ساخت کاربری مسکونی در بافت عادی………………………………….. 56

10.5.1.2. سطح اشغال……………………………………………………………………. 58

11.5.1.2. نحوه استقرار ساختمان در زمین………………………………………………… 58

2.2. نور……………………………………………………………………………………. 58

1.2.2. مقدمه……………………………………………………………………………….. 58

2.2.2. جهت یابی نور……………………………………………………………………… 59

1.2.2.2. نور شمالی……………………………………………………………………….. 59

2.2.2.2. نور جنوبی……………………………………………………………………….. 60

3.2.2.2. نور صبحگاهی…………………………………………………………………… 60

4.2.2.2. نور غروب……………………………………………………………………….. 61

5.2.2.2. نور بالای سر یا عمود……………………………………………………………. 61

6.2.2.2. نورمستقیم و نور منتشره………………………………………………………….. 62

7.2.2.2. سایه ها…………………………………………………………………………… 63

8.2.2.2. نیم سایه………………………………………………………………………….. 63

3.2.2. تجلی نور در فضاهای فیزیکی……………………………………………………… 64

1.3.2.2. نور در معماری ایران زمین……………………………………………………….. 64

2.3.2.2. نور در گستره  زیبایی شناسی…………………………………………………….. 64

3.3.2.2. نور و جهت گیری……………………………………………………………….. 64

4.3.2.2. اصل شفافیت در معماری ایران…………………………………………………… 65

5.3.2.2. استفاده از شیشه های رنگی………………………………………………………. 66

6.3.2.2. انعکاس نور در آیینه……………………………………………………………… 67

7.3.2.2. بازتاب در آب…………………………………………………………………… 68

8.3.2.2. بازتاب نور در کف صیقلی………………………………………………………. 69

9.3.2.2. سایه روشن………………………………………………………………………. 69

10.3.2.2. شعاع و حجم مجازی نور………………………………………………………. 70

11.3.2.2. شبکه ها و گشودگی های مشبک……………………………………………….. 70

12.3.2.2. نور، سقف و گنبدها……………………………………………………………. 71

13.3.2.2. بسط فضایی……………………………………………………………………. 72

14.3.2.2. نور از شکاف دیوار (روزن)……………………………………………………. 72

4.2.2. نور از دیدگاه معماران………………………………………………………………. 73

1.4.2.2. میس وندروهه……………………………………………………………………. 73

2.4.2.2. لوکوربوزیه……………………………………………………………………….. 74

3.4.2.2. آلوار آلتور……………………………………………………………………….. 75

4.4.2.2. لویی کان…………………………………………………………………………. 76

5.4.2.2. تادو آندو………………………………………………………………………… 77

6.4.2.2. هادی میرمیران……………………………………………………………………. 79

7.4.2.2. کامران افشار نادری………………………………………………………………. 80

5.2.2. نور در ادیان و فلسفه……………………………………………………………….. 81

1.5.2.2. نور در زرتشت…………………………………………………………………… 81

2.5.2.2. نور در مسیحیت………………………………………………………………….. 82

3.5.2.2. نور در اسلام……………………………………………………………………… 83

4.5.2.2. نور از دیدگاه سهروردی………………………………………………………….. 84

5.5.2.2. نور از دیدگاه غزالی………………………………………………………………. 85

فصل سوم: برسی نمونه های موردی

1.3. مقدمه………………………………………………………………………………….. 86

2.3. مجتمع مسکونی لیلینگتون استریت…………………………………………………….. 87

3.3. شهرک مسکونی فاروم میدت پانکت…………………………………………………… 90

4.3. مجتمع مسکونی ریتراشتراسه- نورد……………………………………………………. 91

5.3. مجتمع مسکونی ته گل هاربور…………………………………………………………. 92

6.3. مجموعه مسکونی هابیتات……………………………………………………………… 93

7.3. شهر جدید شوشتر (شوشترنو)…………………………………………………………. 95

فصل چهارم: توجیه طرح

1.4. اقلیم…………………………………………………………………………………. 102

1.4 .1. موقعیت منطقه یزد مورد مطالعه…………………………………………………… 102

1.4 .2. تاریخچه هواشناسی استان یزد……………………………………………………. 104

1.4 .3. بررسی تغییرات دمایی……………………………………………………………. 104

1.3.1.4. بررسی داده ها و جداول دما……………………………………………………. 105

2.3.1.4. نمایش منحنی های دما…………………………………………………………. 105

4.1.4. بررسی میزان رطوبت هوا………………………………………………………….. 106

1.4.1.4. بررسی داده های رطوبت……………………………………………………….. 107

2.4.1.4. نمایش منحنی های رطوبت…………………………………………………….. 107

5.1.4. بررسی بادهای غالب و جهت وزش بادها………………………………………… 108

6.1.4. تبخیر……………………………………………………………………………… 109

7.1.4. بارش……………………………………………………………………………… 110

1.7.1.4. بررسی داده های بارش…………………………………………………………. 110

2.4. تحلیل سایت………………………………………………………………………… 112

3.4. حکم­های  طراحی……………………………………………………………………. 114

4.4. روند طراحی…………………………………………………………………………. 114

فصل پنجم: نتیجه گیری

1.5. نتیجه گیری………………………………………………………………………….. 120

لیست منابع        127

چکیده

با ­وجود اینكه در حال حاضر چند دهه از طراحی  و احداث  مجتمع های مسكونی می­گذرد هنوز هم به دلیل عدم تطابق آن­ها با فرهنگ جامعه ما، علاوه بر­كاستی­هایی كه در این قبیل بناها به چشم می­خورد، تأثیرات نامطلوبی بر زندگی انسان جامعه داشته و دارد.

از سوی دیگر، در این رساله نگاهی به موضوع نور به لحاظ كیفی شده است. نور در زندگی انسان عنصری ضروری به‌شمار می‌رود. در این مقوله معماران نیز، چون بسیاری متخصصان دیگر، حتی به مدد تجربه یا شهود، از پیش­بینی صحیح رفتارهای مبتنی بر این نیاز باز می­مانند. در نتیجه، تعامل آثار معماری با نور در بسیاری از موارد نه به اختیار و تدبیر معمار، بلکه نتیجه اتفاقی و حاصل حضور همیشگی و ناگزیر نور است.

تحقیقات نشان داده است که یک نیاز درونی وجود دارد که همه موجودات زنده را به سمت نور هدایت می­کند، این نیاز در انسان منشاء رفتارهای متعددی است که بسیاری از آن­ها ناشی از آثار بصری نور نیستند، بنابراین در جایگاه یک معمار اگر نور را تنها یک واسطه برای رویت محیط و موضوعات بدانیم، فرصت­های فراوان تأثیرگذاری بر ادراک مخاطبین خود را از دست داده­ایم، و بسیاری از آثار معماری معاصر شاهدی هستند بر این که با وضع موجود، بسیاری از آثار نور، و طیفی از قابلیت­های مثبت آن غافل مانده است.

این ایراد از یک سو نتیجه هراس جامعه معماری از وارد کردن پیچیدگی­های دانش موجود در این زمینه به مراحل نخست طراحی است، و از سوی دیگر ناشی از فقدان کلید واژه­های روشن و قواعدی ساده است که حضور نور را در طرح ابتدایی یک اثر معماری میسر نماید.

پژوهش حاضر به بررسی حضور كیفی نور پرداخته و با استفاده از فضای باز، پوشیده، بسته در مجتمع مسكونی و با الگو­ برداری از معماری سنتی یزد و معاصر­سازی آن، به طراحی مجتمع مسكونی پرداخته است..

کلمات کلیدی: نور، كیفیت نور، مجتمع مسكونی. 

1-1-مقدمه

از آنجا كه خانه اولین مكان زندگی است،  هدف اصلی یك معمار این بوده است كه به انسان­ها یك تجربه معمارانه كه فكر و روح آنها را غنی می­كند، تقدیم كند. این ایده و فكری بسیار مهم است كه باید همیشه در سر داشته باشیم، خصوصاً هنگامی­كه خانه­ای می­سازیم. خانه از جسم انسان حفاظت می­كند كه آن نیز به­نوبه خود در برگیرنده روح و روان می­باشد. خانه باید باعث امنیت و تقویت هم­زمان جسم و روح گردد كه از آن صحبت كرده­ایم. از آنجا كه كالبد باید خود را با روان درون خود، راحت احساس كند، یك بنا نیز باید برایمان راحتی و حفاظت را تأمین كند و همچنین فضاهایی برای فكر كردن و تعمق و نیایش ارائه نماید؛ فضاهایی برای یك تفكر واقعی در مورد رابطه فرد با دنیا. در این بین توجه به نور درخانه چه  به­لحاظ كیفی و چه كمی قرن­هاست كه دغدغه معماران بوده است.

هیچ نماد و مظهری مانند نور به وحدت الهی نزدیك نیست. بدین جهت است كه معمار ایرانی می­كوشد تا در آنچه می­آفریند از عنصر نور تا آنجا كه امكان داشت استفاده كند. از طرفی همگی می­دانیم كه معماری ایرانی، مدیون آفتاب آن است. معمار ایرانی می­كوشد فضایی در دل بنا خلق كند ویژه مرتبط كردن مؤمن با خداوند در نتیجه، تعامل آثار معماری با نور در بسیاری از موارد نه به اختیار و تدبیر معمار، بلکه نتیجه اتفاقی وحاصل حضور همیشگی و ناگزیر نور است. هنر اسلامی حضور نور را اساساً به عنوان تمثیلی از جلوه وجود مطلق بكار می­گیرد. یعنی هر قدر به نور یعنی حضرت نورالانوار نزدیك­تر شویم، نور خالص­تر و شفاف­تری حاصل می­شود. پس تجرد از ماده به معنای حركت و عروج به سمت منبع عروج و نور هستی و دوری گزیدن از نازل­ترین درجه وجود و سایه­های نور است «از این منظر نور به عنوان مظهر و نماد وجود در فضای معماری اسلامی تلقی می­شود و آیینه­كاری و بهره­گیری از موزاییك­ها یا رنگ درخشنده طلایی و فیروزه­ای برای گنبدها و تزیین مقرنس­ها و نقوش، بیانی از جلوه­گری نور است  و این كار چونان كیمیاگری كردن است.

در معماری اسلامی ماده سنگین و بی شكل با تبدیل به طرح­های تزیینی  و اشكال مقرنس و مشبك گویی به اشیایی ماورایی بدل شده­اند. دیگر ماده اتاق­ها سنگ وآجر نیستد، بلكه بصورت اسرار آمیزی از خود نور ساطع می­كنند و خلاصه كلام كار معماری كم كردن ماده و افزایش فضا است و خود به خود انسان مؤمن را متذكر آیه­ی«الله نور السماوات و الارض» می­شوند.

تحقیقات نشان داده است که به شکل غریزی نیازی در همه­ موجودات زنده وجود دارد که همه ی موجودات را به سمت “نور” هدایت میکند، این نیاز به نور و روشنایی در انسان منشاء رفتارهای متعددی است که بسیاری از آن­ها ناشی از آثار بصری نور است.