11-4-2 خانه لسان‌الملک…. 72

12-4-2 خانه جهان‌آرایی.. 72

13-4-2 خانه سجادی.. 72

14-4-2 خانه شریفان. 73

15-4-2 خانه علاقبند. 75

16-4-2 خانه عطارها 75

17-4-2 خانه باکوچی.. 77

18-4-2 خانه دستمالچی.. 77

19-4-2 خانه اصفهانیان. 78

20-4-2 خانه کارخانه‌چی.. 79

21-4-2 خانه مرتضوی.. 80

22-4-2 خانه رضاحسینی.. 81

23-4-2 خانه صالح.. 82

24-4-2 خانه تهامی.. 83

5-2 تزئینات معماری باغ و عمارت فین.. 85

6-2 تزئینات معماری بازارکاشان. 87

7-2 تزئینات معماری آب‌انبارهای کاشان. 88

1-7-2 آب‌انبار سرپله. 89

2-7-2 آب‌انبار میان چال. 89

3-7-2 آب‌انبار حاج سیدحسین صباغ. 89

4-7-2 آب‌انبار میرسیدعلی.. 89

5-7-2 آب‌انبار کوشک صفی.. 89

6-7-2 آب‌انبار مسجد وزیر(درب اصفهان) 89

8-2 تزئینات معماری حمام‌های عمومی کاشان. 90

1-8-2 حمام سلطان امیراحمد. 90

2-8-2 حمام مرحوم عبدالرزّاق‌خان کاشی.. 91

3-8-2 حمام میرعماد. 92

4-8-2 حمام گذرنو. 92

5-8-2 حمام‌های باغ فین.. 92

6-8-2 حمام اردهال. 92

7-8-2 حمام نیاسر. 92

8-8-2 حمام بازار. 92

9-2 تزئینات معماری کاروانسراها و تیمچه‌های کاشان. 93

1-9-2 کاروانسرای مرنجاب… 93

2-9-2 کاروانسرای سن‌سن.. 93

3-9-2 کاروانسرای گمرک یا وکیل.. 93

4-9-2 کاروانسرای مرحوم آقامهدی وکیل الرعایا 94

5-9-2 تیمچه و کاروانسرای جناب جلالتمآب امین‌الدوله. 94

6-9-2 تیمچه حاج محمدحسین ملک‌التجّار. 94

7-9-2 تیمچه حاج سید‌حسین صباغ. 94

فصل سوم

تحلیل نقوش گیاهی ابنیه غیر مذهبی کاشان

1-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی بر اساس شیوه‌ گسترش نقش…. 97

1-1-3  نقوش کامل.. 97

2-1-3  نقوش نیمه. 98

3-1-3  نقوش ربعی.. 101

4-1-3  نقوش تکراری.. 103

2-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس سبک…. 106

1-2-3  نقوش ایرانی- اسلامی (انتزاعی) 107

2-2-3  نقوش طبیعت پردازانه غربی (طبیعت‌گرا) 109

3-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس بیان فرم. 112

1-3-3  نقش درخت زندگی.. 112

2-3-3  نقش درخت سرو. 114

 

3-3-3  نقش گل‌وگلدان. 116

4-3-3  نقش لچک و ترنج.. 117

5-3-3 ریز نقش‌ها (تک نگاره)… 120

4-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی ترکیبی… 122

1-4-3  ترکیب نقوش گیاهی با نقوش جاندار. 122

2-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با نقوش بیجان… 125

3-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با خط‌نوشته…… 128

5-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی از لحاظ فن‌اجرا….. 128

این مطلب را هم بخوانید :

1-5-3  نقاشی.. 129

2-5-3  گچبری.. 129

3-5-3  ساروج‌بُری.. 129

4-5-3 آینه‌کاری.. 129

6-3 گزینش‌های رنگی در تزئینات معماری ابنیه کاشان. 133

فصل چهارم

نتیجه‌گیری 138

پروژه عملی

کاربرد نقوش‌گیاهی تزئینات ابنیه غیرمذهبی‌کاشان در نقاشی دیواری فضای شهری

طراحی نقاشی دیواری با استفاده از نقوش‌گیاهی در بسترهای متفاوت… 148

فهرست منابع. 160

پیوست‌ها 165

چکیده

تزئینات در معماری ایران با حفظ ویژگی وحدت کل در عین کثرت اجزاء، همواره به‌عنوان یکی از روش‌های خلق زیبایی مورد استفاده قرار گرفته‌است. در معماری ایران، انواع گوناگونی از تزئینات به خدمت گرفته شده‌است. این تزئینات، نقوش متنوع گیاهی، هندسی، جانوری و انتزاعی را در برمی‌گیرد که اغلبشان سابقه‌ای کهن دارند. معماران کاشانی نیز از این نقوش در تزئین بناهای مذهبی و غیرمذهبی‌شان بسیار استفاده کرده‌اند. گروه وسیعی از نقوش به‌کار رفته در این بناها، نقوش گیاهی است  که حضور گسترده آن را باید در باور کهن تقدیس گیاهان و احترام و عشق فراوان ایرانیان به طبیعت جستجو کرد و همچنین محدودیت تصویرنگاری در دوره اسلامی باعث توجه بیشتر هنرمند به نقوش گیاهی شد. اکثر بناهای غیرمذهبی به‌جا مانده در کاشان مربوط به دوره قاجار است. تأثیر هنر اروپا در هنر این دوران به دلیل افزایش رابطه با غرب باعث شد که نقوش گیاهی که ذاتاً انتزاعی و طبیعت گریزند رفته رفته تحت‌تأثیر هنر طبیعت‌پرداز غرب به شکل طبیعی نزدیک شوند و با شکل‌های جدید عرضه شوند و هنری پُر از تزئین با رنگ‌های درخشان و غنی که هم‌زمان با سبک اشرافی باروک[1] و روکوکو[2] آن دوران است را بوجود آورد. این نقوش به‌وسیله گچبری، حجّاری، نقاشی و آینه‌کاری در تزئینات معماری ابنیه کاشان نقش بسته‌اند که هرکدام به تناسب فضا و فن اجرایی مناسب، به شیوه‌های جدیدی  به‌کار گرفته‌شده و بدین‌گونه به‌طور دائم برشمار نقوش و تنوع آن‌ها افزوده‌ شده‌است. تزئینات معماری ابنیه غیرمذهبی کاشان که شامل خانه‌ها، حمّام‌ها، آب‌انبارها، کاروانسراها و تیمچه‌هاست در دوران قاجاریه متمایز و قابل توجه‌اند. در این پژوهش سعی گردیده به روش توصیفی و تحلیلی پس از شناخت صحیح و طبقه‌بندی مختلف نقوش، جنبه‌های کاربردی آن‌ها بررسی شوند و مورد استفاده قرارگیرند. در بخش نتیجه‌گیری نقوش گیاهی بکار رفته در تزئینات ابنیه غیرمذهبی کاشان در شش دسته طبقه‌بندی و تحلیل