پایان نامه ارشد رشته علوم اجتماعی : بررسی سیره تبلیغی و مخاطب شناسی امام صادق(ع) در نشر و گسترش معارف اسلامی |
استاد راهنما:
دکتر ستار عودی
استاد مشاور:
دکتر امیدعلی مسعودی
اسفند 1390
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
پژوهش حاضر تلاشی است برای تبیین سیره تبلیغی امام صادق(ع) برای نشر و گسترش معارف اسلامی و مخاطبشناسی آن حضرت. در این پژوهش پس از تشریح مکاتب مختلفی ارتباطاتی، در نهایت تلفیقی از مکتب انتقال و ارتباطات آیینی برای تشریح سیره تبلیغی آن حضرت ارائه شده است. در ادامه مبتنی بر منظومه معرفتی اندیشمندان شیعه، سعی شده است تعریفی قابل قبول برای واژه تبلیغ ارائه شود. مبتنی بر تعریف ارائه شده هر اقدامی که شخصیت انسانی را در جهت ارزشهای الهی سوق دهد در حکم تبلیغ شمرده میشود. اعم از آنکه انتقال مستقیم آگاهیهای دینی به مخاطب باشد یا نباشد. در ادامه مبتنی بر اسناد تاریخی سعی شده است شرایط خاص فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دوران حیات امام صادق(ع) که در امام در بستر آن فعالی میکردند، تشریح شود. در بحث تاریخی نیز با استفاده از شیوه اسنادی – کتابخانهای، موارد تاریخی لازم برای بررسی سیره تبلیغی آن حضرت جمعآوری گردید. در ابتدا با تشریح بررسیهای تاریخی نشان داد که آموزش، مجالس عزاداری، حج، نشر حدیث، شعر و ادبیات، مکتوب کردن و مناظره مهمترین روشهای تبلیغی امام صادق(ع) را تشکیل میداده است. در هر یک از این موارد با اتکا به ادبیات علم ارتباطات و مبانی دو مکتب انتقالی و آیینی نشان داده شد که هر یک از این موارد برای امام حکم یک رسانه تبلیغی را برای نشر معارف الهی داشته است. در نهایت مشخص شد که امام برای نشر معارف الهی در جامعه همانقدر که ارائه آگاهیهای مستقیم دینی را مطمح نظر قرار میدادهاند، بر تبلیغ در چارچوب مکتب ارتباطات آیینی نیز تاکید داشتهاند. تاکید آن امام بر برگزاری مجالس عزاداری، ثواب گریستن و گریاندن صرف بر سیدالشهدا و سرودن اشعار مناسبتی در خصوص واقعه عاشورا از مصداقهای تاریخی این ادعاست. در نهایت هم با ذکر عمده مخاطبانی که امام صادق(ع) با آنها ارتباط داشتهاند، سعی شده است نوع مواجهه امام با این افراد مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
واژگان کلیدی: تبلیغ، امام صادق(ع)، رسانه، عزاداری، حج، حدیث، مخاطبشناسی
فهرست مطالب
مقدمه. ………………………. ………………………. ………………………. ………………………………………………1
فصل اول؛ کلیات تحقیق………………………………………………………………………………………………..2
1-1 بیان مسأله.. ………………………. ………………………. ………………………. ………………………………….3
1-2 اهمیت وضرورت تحقیق.. ………………………. ………………………. ……………………………………….5
1-3 هدف تحقیق.. ………………………. ………………………. ………………………. ……………………………..8
1-4 سوالات تحقیق.. ………………………. ………………………. ………………………. …………………………..9
فصل دوم؛ ادبیات و مبانی نظری تحقیق…. ………………………. ………………………………………..10
2-1 مقدمه.. ……………………………………………………………………… ……………………………………………11
2-2 پیشینه تحقیق…………………………………………….. ………………………. …………………………………….12
2-3 تبلیغ از نگاه فرهنگ غرب…………………………………………………………………………………………….15
2-4 تبلیغ از نگاه اندیشمندان مسلمان.. ………………………. ………………………. ………………………………16
2-5 تعریف تحقیق از تبلیغ…. ………………………. ………………………. ………………………………………….20
2-6 مبانی نظری.. ………………………. ………………………. ………………………. ………………………. ………21
2-6-1 ارتباطات به مثابه انتقال پیام…………………………………………………………………. …………………22
2-6-2 ارتباطات به مثابه تولید و تبادل معنا. …………………………………………………………………………27
2-6-3 ارتباطات به مثابه آیین. …………………………………………………………………… ……………………30
2-6-4 چارچوب نظری ارتباطی تحقیق………………………………………………………………………………34
2-6-5 مبانی نظری مخاطبشناسی…………………………………………………………………………………….36
2-6-5-1 تاریخچه مخاطبان… …………………………………………………. …………………………37
2-6-5-2 گونههای مختلف مخاطبان……………………………………………………………………..40
2-6-5-2-1 مخاطبان به مثابه یک گروه یا عموم………………………………………….40
2-6-5-2-2 مخاطب به مثابه خرسندی و رضامندی در رجوع به رسانه……………..41
2-6-5-2-3 مخاطبان یک رسانه خاص………………………………………………………42
2-6-5-2-4 مخاطبان یک کانال یا محتوا……………………………………………………43
2-6-5-2-5 رویکرد اتخاذ شده در تحقیق…………………………………………………..44
فصل سوم؛ روششناسی تحقیق…………………………………………………………………………………….45
3-1 مفهومشناسی روش اسنادی…………………………………………………………………………………………..46
3-2 مزایا و معایب……………………………………………………………………………………………………………..48
3-3 مآخذیابی………………………………………………………………………………………………………………….49
3-4 طبقهبندی مآخذ…………………………………………………………………………………………………………50
فصل چهارم؛ شرایط فرهنگی و اجتماعی دوران امام صادق(ع)…. ………………………………51
4-1 مروری اجمالی بر زندگی امام صادق(ع)… ……………………………………………………………………..52
4-2 وقایع مهم زندگی آن حضرت.. …………………………………………………………………… ……………..54
4-2-1 قیام زیدبنعلی.. …………………………………………………………………… …………………………….54
4-2-2 انتقال خلافت به عباسیان.. ……………………………………………………………………………………..54
4-3 شرایط امام صادق(ع) در زمان خلافت عباسیان.. ………………………………………………………………58
4-4 مناسبات امام صادق(ع) و منصور عباسی.. ……………………………………………………………………….61
4-5 شهادت امام صادق(ع). …………………………………………………………………… …………………………63
4-6 وضعیت اجتماعی و فرهنگی آن عصر .. ………………………………………………………………………….63
4-6-1 فترت سیاسی امویان و کاهش فشار دستگاه خلافت.. ………………………………………………….62
4-6-2 وضعیت جدید جامعه اسلامی و باز شدن عرصههای فکری و فرهنگی…………………………….63
4-6-3 ورود فرهنگها و ملیتهای جدید به جهان اسلام……………………………………………………….66
این مطلب را هم بخوانید :
4-6-4 پیداش مشربها و مکتبهای جدید فکری………………………………………………………………..68
4-6-4-1 جبر……………………………………………………………………………………………………69
4-6-4-2 زندقه.. ……………………………………………………………………………………………….69
4-6-4-3 اعتزال. ……………………………………………………………………………………………….70
4-6-4-4 غلات.. ………………………………………………………………………………………………71
فصل پنجم؛ شیوههای تبلیغی امام صادق(ع). ………………………………………………………………………..74
5-1 آموزش… …………………………………………………………………………………………………………………75
5-1-1 سطوح آموزشی امام… ………………………………………………………………………………………….75
5-1-1-1 سطح عمومی. ……………………………………………………………………………………..75
5-1-1-2 سطح خصوصی. ………………………………………………………………………………….77
5-1-2 مهمترین شاگردان امام.. ………………………………………………………………………………………..82
5-1-2-1 هشامبنحکم… …………………………………………………………………………………….82
5-1-2-2 زراهبن اعین شیبانی. ……………………………………………………………………………..86
5-1-2-3 ابوسعید ابانبنتغلب… …………………………………………………………………………..86
5-1-2-4 مومن الطاق.. ……………………………………………………………………………………….87
5-1-2-5 ابوحمزه ثمالی… ………………………………………………………………………………….87
5-2 مجالس عزاداری.. ………………………………………………………………………………………………………89
5-2-1 اهمیت واقعه عاشورا و مجالس عزاداری. ………………………………………………………………….90
5-2-2 مجالس عزاداری به مثابه یک رسانه.. ……………………………………………………………………….91
5-2-3 استفاده تبلیغاتی امام صادق(ع) از مجالس عزاداری.. …………………………………………………..95
5-3 حج.. …………………………………………………………………… …………………………………………………99
5-3-1 اهمیت و ضرورت حج. ………………………………………………………………………………………100
5-3-2 حج به مثابه یک رسانه آیینی. ……………………………………………………………………………….101
5-3-3 استفاده تبلیغی امام از حج.. ………………………………………………………………………………….105
5-4 مناظره. …………………………………………………………………… …………………………………………….111
5-4-1 انواع مناظره. ……………………………………………………………………………………………………..112
5-4-2 آداب مناظره. ……………………………………………………………………………………………………112
5-4-2-1 قداست هدف.. ………………………………………………………………………………….112
5-4-2-2 اولویت امر به معروف و نهی از منکر نسبت به مناظره…………………………………113
5-4-2-3 رعایت ادب.. ……………………………………………………………………………………113
5-4-2-4 مناظره با افراد برجسته… ………………………………………………………………………113
5-4-2-5 اجتهاد مناظرهکننده.. …………………………………………………………………………..114
5-4-2-6 فن بیان. ……………………………………………………………………………………………114
5-4-4 شیوه مناظرات امام صادق(ع) ……………………………………………………………………………….115
5-4-4-1 دعوت به توحید و اثبات وجود خدا……………………………………………………….115
5-4-4-2 پاسخهای کوتاه.. ……………………………………………………………………………….115
5-4-4-3 استدلال عقلی و منطقی.. ……………………………………………………………………..116
5-4-4-4 ایجاد صورتهای مختلف برای طرف مقابل……………………………………………116
5-4-4-5 رعایت ادب……………………………………………………………………………………….117
5-4-4-6 باطل کردن مدعای فرد با استفاده از کلام وی…………………………………………..117
5-4-4-7 قرار گرفتن در جایگاه پرسشگر……………………………………………………………..119
5-4-4-8 تذکر دادن به امور ملموس زندگی…………………………………………………………119
5-4-4-9 رد قیاس و رای…………………………………………………………………………………..119
5-4-5 موضوعات مناظرات امام صادق(ع)………………………………………………………………………..121
5-5 نشر حدیث……………………………………………………………………………………………………………..122
5-6 شعر و ادبیات.. …………………………………………………………………………………………………………129
5-6-1 استفاده امام از شعر.. ……………………………………………………………………………………………130
5-7 مکتوب کردن…. ……………………………………………………………………………………………………..136
فصل ششم؛ مخاطبشناسی امام صادق(ع).. ……………………………………………………………………….139
6-1 اصحاب.. ……………………………………………………………………………………………………………….139
6-2 غلات. ……………………………………………………………………………………………………………………140
6-3 صوفیان. ………………………………………………………………………………………………………………….141
6-4 معتزله. …………………………………………………………………………………………………………………..142
6-5 ابوحنیفه. …………………………………………………………………………………………………………………143
6-6 مالکبنانس. …………………………………………………………………………………………………………..143
6-7 خلفا. ……………………………………………………………………………………………………………………..144
6-8 غیرمسلمانان(اهل کتاب).. ………………………………………………………………………………………….145
6-9 زنادقه و دهریون. ……………………………………………………………………………………………………..146
6-9-1 ابنمقفع.. ………………………………………………………………………………………………………….148
6-9-2 ابنابیلیلی. ……………………………………………………………………………………………………….149
6-9-3 ابنابیالعوجاء.. ………………………………………………………………………………………………….149
فصل هفتم؛ نتیجهگیری و جمعبندی.. ……………………………………………………………………………….151
منابع و مآخذ…. ………………………………………………………………………………………………………………156
مقدمه
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1399-07-02] [ 02:17:00 ق.ظ ]
|