مقدمه

بشر از ابتدای تکامل تا به امروزه فراز و نشیب های فراوانی را در جهت پیمودن مسیر پیشرفت و دستیابی به زندگی بهتر از پیش چشم خود گذرانیده است. یکی از این چالش ها نیاز به ارتباط و ثبت تفکرات خود برای انتقال به دیگران بوده است. نبود ابزارهای کارآمد و فقدان زبان مشترک ، در این راه موانع اصلی وی در نیل به هدف به شمار می رفت. کم کم و با توسعه همه جانبه نوع بشر و ایجاد تمدن های یکجا نشینی و به دنبال آن ارتباط و تجارت میان جوامع بشری این نیاز شدیدتر شد و به پیدایش خط انجامید. اما خط نیز به دلیل قراردادی بودن قواعد نتوانست خلا پیش روی وی را پرکند،لذا نیاز به زبان مشترک کماکان از دغدغه های اصلی بود.

درنهایت بشر به چیزی پناه برد که از سالیان دور و در اعصار مختلف همراه نیاکان وی بوده و نسل به نسل با بشر تکامل پیدا کرده بود، و آن چیزی نبود جز ” تصویر” .

تصویرگری و نقاشی از زمان انسانهای نخستین و در دوران عصر حجر برای مقاصد مختلف مورد استفاده ی بشر قرار می گرفت . علایم تصویری در طی اعصار و قرون همواره  به همراه بشر بوده و با او تکامل پیدا کردند. در نتیجه از آنها خط و علایم قراردادی مذهبی و فرهنگی و…. ابداع شد و تا امروزه همواره به عنوان زبانی بی واسطه و قابل فهم در سراسر دنیا مطرح بوده است. در نتیجه تصمیم گرفتیم به کنکاشی در استفاده از این زبان مشترک که امروزه دانش گرافیک نیز از آن انشعاب یافته بپردازیم و آن را در یکی درگر از دستاوردهای تکنولوژیک یعنی تلویزیون بررسی نماییم. البته گستردگی امر و فراهم نبودن همه ی امکانات لازم باعث می شود که نتیجه ی کاملاً دلخواه حاصل نشود که ان شا ا.. سعی دارم در آینده با راهنمایی اساتید گرامی در برطرف شدن نواقص و مشکلات آن، اثری ماندگار و درخور این سرزمین ارایه دهم.

1-1 بیان مسئله

امروزه حضور گرافیک در عرصه های رسانه ای بسیار متفاوت وچشمگیر است،از آنجاکه تلویزیون نیز به یکی از پرمخاطب ترین رسانه ها دردنیا تبدیل شده است،بی شک طراحی گرافیک می تواند بادرنظرگرفتن فرهنگ جوامع و شناخت جامعه شناسی هرملت تاثیری دوچندان برای پیام رسانی داشته باشد. لذا تاثیرگذاری واثربخشی آن در رسانه ی تلویزیون برهیچ کس پوشیده نیست.لذا تبیین وبیان شاخصه های اثرگذاری برمخاطبین تلویزیونی با در نظر گرفتن مبانی و اصول علمی گرافیک منظری است که دراین رساله سعی می شود بدان، برای رسیدن به مطالبی کاربردی جهت ارتقاء این هنر (گرافیک تلویزیونی) دست یابیم.

 

 

2-1پرسش های این پژوهش

پرسش(1) : چگونه گرافیک تلویزیونی می تواند تاثیرمفاهیم بیان شده در رسانه ها را بیشترکند؟

پرسش(2) : مبانی اصلی گرافیک تلویزیونی ازچه چیزی تشکیل شده است؟

 

3-1فرضیه های این پژوهش

(فرضیه 1): به نظر می رسد با شناخت عمیق تر گرافیک تلویزیونی ورابطه آن با فرهنگ مخاطبین خاص تاثیرمطالب ارائه شده بیشتر نهادیه می شود.

( فرضیه 2): با توجه به عناصر گرافیکی قابل رویت در تلویزیون شاید بتوان به این نتیجه رسید که نقش رنگ ، متیف و سایر عناصربصری با رسانه ی تلویزیون گونه ای دیگر از رسانه باشد.

 

این مطلب را هم بخوانید :

4-1روش انجام این پژوهش

مشاهده – کتابخانه ای – فیش برداری- مصاحبه با صاحب نظران

در این رساله بر اساس تحلیل محتوایی صورت می گیرد، یعنی با بررسی نقش عناصر بصری در هنرهای تجسمی و کاربرد آنها در شکل دهی یک اثر تلویزیونی سعی در بدست آوردن واکنش بیننده به آن و دستیابی به مدل صحیحی برای خلق آثار بهتر داریم،  بدان منظور که پس از تبیین مفاهیم اثرگذاری در گرافیک تلویزیونی و شناخت عناصر مهم آن وتجزیه و تحلیل آثاری در این زمینه می توان درنهایت به

• تعاریف مربوط به کیفیت فرش……………………………………………………………. 6
• دستگاههای مورد استفاده برای تعیین خصوصیات فیزیکی و مکانیکی فرش……………. 6

فصل دوم : تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………… 9

• خواص مکانیکی دینامیکی نخ فرش و عملکرد فرش………………………………………………….. 10

2-1-1- اندازه گیری خواص مکانیکی دینامیکی بر روی نخ فرش…………………………………………. 11
2-1-1-1- اثرات کشش الیاف…………………………………………………………………………… 13
2-1-1-2-اثر فر و موج الیاف…………………………………………………………………………. 13
2-1-1-3- اثر تاب چند لا………………………………………………………………………………… 15
2-1-1-4- اثر هیت ست (heat set…………………………………………………………………… 15
2-1-1-5- اثر رطوبت…………………………………………………………………………….. 16
2-1-2- نتیجه گیری………………………………………………………………………….. 18

• مقایسه عملکرد خواص فرش شامل نخ نایلون 6ونایلون 66 ………………………………………. 19

2-2-1- مواد و روش ها…………………………………………………………………………… 20
2-2-2- نتایج وبحث……………………………………………………………….. 22
2-2-2-1- اثر نوع الیاف روی دفع روغن……………………………….. 25
2-2-2-2- اثر نوع الیاف روی دفع آب…………………………………………………… 25
2-2-2-3- اثر نوع الیاف روی دفع خاک…………………………………………………… 25
2-2-2-4- اثر نوع الیاف بر روی ثبات رنگ با نیتروژن…………………………………………………………… 25
2-2-3- ارزیابی نا پارامتریک بافت…………………………………………………………… 26
2-2-4- نتیجه گیری……………………………………………………………………….. 29

• مطالعه وتحقیق اثر بار دینامیکی و استاتیکی روی خصوصیات فرش دست باف……… 30

2-3-1- بررسی اثر تراکم گره بر خصوصیات بار استاتیکی فرش دست باف…………………………. 33
2-3-2- اثر بار استاتیک در رفتار برگشت پذیری فرش های دست باف………………………………… 33

• اثر ارتفاع پایل و تراکم بر خصوصیات نهایی استفاده از فرش……………………………………. 35

  • تئوری………………………………………………………………………… 37
  • مواد و روش ها………………………………………………………………………. 40
  • نتایج وبحث…………………………………………………………………. 41
  • نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 43
• مطالعه در مورد از دست دادن ضخامت  تحت  بار دینامیکی بر روی فرش های از نوع

ویلتون…………………………………………………………………………………… 43
2-5-1- مواد و روش…………………………………………………………………….. 45
2-5-2-نتایج وبحث………………………………………………………………. 46
2-5-3- کاهش ضخامت………………………………………………. 50
2-5-4- تجزیه وتحلیل تفاوت معنی دار آماری……………………………………… 52
2-5-5- نتیجه گیری…………………………………………………………………… 53
فصل سوم : تجربیات…………………………………………………………………………………… 55
3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………… 56
3-2- مشخصات مواد مصرفی در نمونه های آزمایش شده………………………………………………………. 56
3-3- تعیین ضخامت تحت فشار بار متحرک…………………………………………………………………………… 58
3-4- تعیین کاهش ضخامت تحت اثر بار ثابت………………………………………………………………………… 61
3-5- دستگاه مقاومت سنج پایل فرش……………………………………………………………………… 66
3-6- تعیین میزان انرژی تلف شده در نخهای مصرفی……………………………………………………………. 68
فصل چهارم : بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………….. 69
4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 70
4-1-1– مجموع مربعات اضافی………………………………………………………………………… 71
4-1-2- آزمون برای معنی دار بودن رگرسیون…………………………………………………….. 73
4-1-3-ضریب تعیین چندگانه…………………………………………………………………. 74
4-1-4- عامل تورم واریانس……………………………………………………………………… 74
4- 2- تجزیه وتحلیل نتایج………………………………………………………………. 75
4-2-1- برگشت پذیری پایل بعد از 60 دقیقه از برداشتن بار استاتیکی (متغیر Y1…………. 76

 

4-2-2- میانگین برگشت پذیری پاپل در طول 60 دقیقه بعد از برداشتن بار استاتیکی……. 79
4-2-3- کاهش ارتفاع پایل بعد از 1000 ضربه بار دینامیکی (متغیر Y3…………………………… 83
4-2-4- نیروی کشیدگی پرز ( بر حسب گرم) با کد متغیرY4…………………………………………….. 86
4-3- نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. 88
پیوست………………………………………………………………………………………………… 91

• مقدمه

امروزه فرش به عنوان یک زیر انداز و کف پوش در اکثر خانه ها دیده می شود نزد ایرانیان فرش یکی از جلوه‌های منحصر به فرد به شمار می‌رود شماری از فرش‌های دست بافت ایرانی، درزمره‌ی برجسته ترین آثار هنری آفریده شده به دست بشر هستند امروزه علیرغم بازار رقابت شدید، مشغله‌های دنیای جدید و دغدغه‌های جهان صنعتی، چه در ایران و چه در خارج از ایران، نام ایران با نام فرش گره خورده است خانه‌ یک ایرانی بدون فرش، خانه‌ای بی روح و خالی جلوه می‌کند و این نمونهای کم نظیر و پیوند یک قوم با هنر ملی خود است حال با این تفاسیر و با توجه به اینکه نقش زیبایی و جلوه فرش که در زندگی روزمره با آن در تماس هستیم تولید فرش با دوام و با حفظ ظاهر مناسب در طول مدت استفاده از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد . به همین منظور می بایست از خصوصیات فیزیکی فرش که مرتب تحت فشار بارهای ثابت ومتحرک مانند پایه میز و صندلی و راه رفتن بر روی آن هستیم آگاهی کامل داشته باشیم و با بررسی کوچکترین جزئیات ، سعی در تولید محصولاتی با کیفیتی بهتر نمائیم

• تاریخچه فرش

تاریخچه‌ی بافت قالی (یا فرش) تا آنجا که دانسته شده است، به هزاره‌ی پنجم و ششمِ پیش از میلاد در آسیای مرکزی برمی‌گردد. قالی ایرانی پازیریک، قدیمی‌ترین قالیِ دستبافِ یافته‌شده‌ی جهان است که در سیبری کشف شده و بافت ایران در دوران هخامنشیان است. قالی‌بافی در سده‌ی ۱۰ میلادی به وسیله‌ی مورها به اسپانیا شناسانده شد. جنگ‌های صلیبی باعث شد تا قالی‌های ترکی به اروپا برده شوند که در آنجا بیشتر از دیوارها آویزان می‌شد و یا بر روی میزها قرارمی‌گرفت. بنابراین، از آغاز آشناییِ اروپاییان با قالی، آنها به آن به دیده‌ی یک اثر هنری و نه یک زیراَنداز می‌نگریستند. پس از گسترش تجارت در سده‌ی ۱۷، قالی‌های ایرانی به شکل چشمگیری به اروپای غربی شناسانده شدند.
امروزه مراکز عمده‌ی تولید و بافت قالی، کشورهای ایران، پاکستان، هند، ترکیه، شمال آفریقا، منطقه‌ی قفقاز، نپال، اسپانیا، ترکمنستان و تبت می‌باشند.

• تعریف فرش

فرش واژه ای عربی است که به معنای زمین میباشد و در زبان فارسی دارای مفاهیمی چون گسترده شده ، زیرانداز و کف پوش می باشد. با توجه به تعریف فوق مفاهیمی چون گلیم ، نمد ، زیلو ، فرش ماشینی و دستباف را می توان فرش دانست

• انواع کفپوش

الف: کفپوشهای پرزداری که روی سیم بافته می شود .این کفپوش ها روی ماشینهای بافندگی یک مرحله ای که در آن میله های فولادی شکل ارتفاع پرز را معلوم می نماید تولید می شوند و به انواع ویلتون دو پودی وسه پودی تقسیم می شود
ب: کفپوش های رویه به رویه که روی ماشین های بافندگی که می توانند کفپوش های بهم چسبیده را تولید نمایند ایجاد می شوند
ج: کفپوش های اکسمینستر که بوسیله قرار دادن پودهای متوالی و رنگین ایجاد می شود به طوریکه طرحی که قبلا پیش بینی شده ایجاد شود

• مشخصات فنی فرش ماشینی

تراكم فرش: هر تخته فرش دارای دو نوع تراكم (عرضی و طولی) می‌باشد.
تراكم عرضی فرش :تعداد ریشه (گره رنگ) در یك متر عرض فرش را گویند كه با شانه مشخص می‌شود. مثال: قالی 350 شانه یعنی در هر متر عرض فرش معادل 350 ریشه (گره رنگ) بافته شده است. شانه‌های رایج بازار عبارتند از 220-250-280-320-350-380-400-440-500-700-1000 شانه.
تراكم طولی فرش : تعداد ریشه (گره رنگ) در یك متر طولی قالی را گویند. مثال: قالی با تراكم 500 یعنی در یك متر طولی فرش معادل 500 ریشه (گره رنگ) بافته شده است، تراكم‌های طولی رایج در بازار عبارتند از: 300-400-500-600-700-800-900-1000 رج می‌باشد. (تراكم طولی در روش‌های مختلف بافت فرش ماشینی با همدیگر تفاوت دارد).
تعداد ریشه(گره رنگ) در یك متر مربع فرش: حاصلضرب تعدادگره در یک مترعرض ماشین در تعداد گره در طول آن برابر است با تعداد ریشه در یک متر مربع
مواد اولیه مصرفی در فرش :جهت بافت هر فرش باید سه نوع نخ مصرف نمود: نخ پرز، نخ تار و نخ پود. البته جنس این سه نخ معمولا متفاوت است ولی از جنس یکسان نیز استفاده می شود
رنگ :جهت بافت گره‌های از رنگهای مختلف استفاده می‌شود كه به دور نخ پود به صورت گره و یا به شكل (U)  قرار می‌گیرد و از جنس های مختلف استفاده میشود متداولترین آنها اکریلیک ، پشم ، پلی پروپیلن و مخلوط آن می باشد

این مطلب را هم بخوانید :

نخ تار فرش :این نخ معمولا به صورت مخلوط پنبه پلی استر ریسیده می‌شود، كیفیت الیاف مصرفی و نوع ریسندگی آن عامل مهمی در دوام و زیبایی فرش است. این نوع نخ‌ها بیشتر در قالی‌های اكریلیك مصرف می‌شود و جهت نخ تار قالی‌های پلی‌پروپیلن و بی.سی.اف از همان جنس نخ پرز (یعنی نخ بی.سی.اف) بعلت ارزانی استفاده می‌شود.

• ویژگی های الیاف مناسب برای نخ پرز

رنگ پذیری یکنواخت و با دوام بسیار بلند مدت
مقاومت در برابر عوامل محیطی از جمله نور خورشید و …
مقاومت بالا در برابر پارگی (قوام، تطویل مناسب)
مقاومت در برابر آبرفتگی
خواص آنتی استاتیک
جلای بالا و زیر دست مطلوب الیاف
طول عمر بالای الیاف

نیز برای نمونه دو اثر از رفیع حالتی و معزالدیوان فکری به‌صورت موردی از منظر فرایند جذب و طرد در نشانه‌شناسی فرهنگی به بحث گذارده شدند. نتایج نشان داد که متون در ترجمه فرهنگی بسیار وابسته به سپهر فرهنگی دوران خود هستند. فرهنگ مرکز محور دوران رضاشاه به ترجمه فرهنگی در زمانی روی‌آورده و دیگری را در قالب نمایشنامه‌های تاریخی در امتداد یک خود آرمانی شناسایی می‌کند که در این دوران با رکود تولید و نقصان انباشت متن در فرهنگ مواجهیم. در مقابل آن، محمدرضاشاه در سال‌های نخستین حکومت امکان حضور حاشیه و دیگری فرهنگی بیرونی را پدید ‌آورد که موجب خلق و شکوفایی متون می‌شود.

کلید واژه‌ها:

ترجمه فرهنگی، تئاتر دوران پهلوی، سپهر فرهنگی، نشانه‌شناسی فرهنگی، یوری لوتمان

فهرست مطالب

عنوان                                                                     صفحه

پیشگفتار. 1

فصل یک: کلیات پژوهش… 6

1-1- تعریف و بیان مسئله. 7

1-2- ضرورت انجام پژوهش… 8

1-3- سئوالات و فرضیه‌ها 9

1-4- روش پژوهش… 10

1-5- پیشینه پژوهش… 11

فصل دو: بررسی ادبیات نظری پژوهش… 14

2-1- كلیات و مفاهیم فرهنگ…. 15

2-1-1- واژه فرهنگ در زبان فارسی و لاتین.. 16

2-1-2 – سیر واژه culture از آغاز تا سال 1850.. 19

2-2- مطالعات فرهنگ و مطالعات فرهنگی(1950-1850). 21

2-2-1- فرهنگ‌گرایی ادبی بریتانیایی.. 23

2-2-1-1- ماتیو آرنولد. 24

2-2-1-2- معاصران آرنولد. 24

2-2-1-3- فرهنگ در برزخ.. 25

2-2-1-4- فرانك ریموند لی وس… 25

2-2-1-5- تی. اس. الیوت.. 26

2-2-1-6- دوران انتقال فرهنگ… 26

2-2-2- پیدایش علمی نوین.. 27

2-2-2-1- مكتب فرانكفورت.. 28

 

2-3- مطالعات فرهنگی.. 30

2-3-1- انگلیس… 30

2-3-2- امریكا 32

2-3-3- فرانسه. 34

2-4-پست مدرنیسم و مطالعات فرهنگی.. 35

2-5- نشانه‌شناسی.. 37

2-5-1- نشانه‌شناسی فرهنگی.. 39

2-5-1-1- اصطلاح شناسی.. 41

فصل سه: روش‌شناسی (مقدمه‌ای بر نشانه‌شناسی و ترجمه فرهنگی). 45

3-1- درك فرهنگ در نشانه‌شناسی فرهنگی: 46

3-2- متن.. 51

3-2-1- تارتو و تعریف متن: 52

3-2-2- ویژگی های ساختاری متن از دید تارتو چگونه است؟. 53

3-2-3- تارتو چگونه متن فرهنگی را شناسایی كرده و آن را در بافتار فرهنگی مورد خوانش ‌قرار می‌دهد. 54

3-3- سپهر نشانه‌ای.. 55

3-3-1- ریشه‌شناسی اصطلاح.. 55

3-3-2- پیشینه نظری.. 56

3-3-3- مرز سپهر نشانه‌ای.. 57

3-3-3-1- ایجاد شخصیت نشانه‌ای.. 58

3-3-3-2- مرز می تواند به عاملی برای ارتباط تبدیل شود. 58

3-3-3-3- مرز عامل شناسایی و جداسازی «خود» از «دیگری» است.. 59

3-3-3-4- مرز می‌تواند در بیرون از خود آشوب و دنیای نانشانه بسازد. 60

3-3-3-5- بی‌نظمی نشانه‌ای.. 61

3-4- تارتو و انسان‌شناسی فرهنگی.. 61

3-5- تارتو وپساساخت‌گرایی.. 64

3-6- نشانه‌شناسی فرهنگی و ترجمه. 67

3-7- ترجمه و مطالعات ترجمه. 70

3-8- خود و دیگری در نشانه‌شناسی فرهنگی.. 74

این مطلب را هم بخوانید :

3-9- ترجمه نمایشنامه به مثابه تئاتر بینافرهنگی.. 77

فصل چهار: یافته‌ها و مطالعات آماری (تعامل و تقابل ترجمه در تئاتر پهلوی (1330-1300) با سپهر فرهنگی دوران). 82

4-1-ارتباط بینافرهنگی تئاتر در ایران.. 83

4-2- مركز آفرینی فرهنگی در دوران رضا شاه(1320-1300). 88

4-2-1- نخستین فرهنگستان ایران(1314-1320). 92

4-2-2- سازمان پرورش افكار.. 94

4-3- واگرایی فرهنگی در دوران محمدرضاشاه (1330-1320). 97

4-4- تئاتر در دوران پهلوی اول (1320-1300). 101

4-4-1- نمایشنامه‌های تاریخی.. 102

4-4-2- نمایشنامه‌های اخلاقی/اجتماعی.. 108

4-4-3- افزایش مجراهای ارتباطی در اجرا 112

4-5- تئاتر دوران پهلوی دوم(1330-1320). 114

4-5-1- تئاترهای اجتماعی.. 118

4-5-2- تئاترهای تاریخی.. 119

4-6- ترجمه فرهنگی برای تئاتر(1330-1300). 120

4-6-1- ترجمه قواعد. 120

4-6-2- زبان و ترجمه فرهنگی.. 122

4-7- اجراها و متون ترجمه شده. 125

4-7-1- ویلیام شكسپیر.. 132

4-7-2- مولیر.. 134

4-7-3- گوته و شیلر.. 135

4-7-4- عزیز حاجی بگف… 136

فصل پنج: مطالعه موردی و نتیجه‌گیری.. 137

5-1- مطالعه موردی: اصفهانی چلمن (رفیع حالتی-1301ه.ش.). 138

5-2- مطالعه موردی: عبدالله(معزالدیوان فكری-1326 ه.ش.). 145

5-3- سید علی نصر.. 154

5-4- نتیجه‌گیری و پیشنهادها 155

پی‌نوشت‌ها 158

پی‌نوشت‌های فصل دوم. 158

پی‌نوشت‌های فصل سوم. 165

پی‌نوشت‌های فصل چهارم. 169

پی‌نوشت‌های فصل پنجم. 177

منابع. 179

پیوست 2-1.. 189

پیوست 3-1.. 190

پیوست 5-1.. 191

پیوست 5-2.. 192

نمایشنامه ارنانی (نوشته ویکتور هوگو). 193

فهرست شکل‌ها

عنوان                                    صفحه

شكل 3-1- این یك پیپ نیست!. 54

شكل 3-2- سیر تطور مكتب تارتو. 68

شكل 3-3- الگوی تعدیل شده روابط بینا فرهنگی(سجودی،1388،b،ص153). 76

شكل 4-1- سپهر فرهنگی دوران رضاشاه 96

شكل 4-2- اشاعه فرهنگی در دوران رضاشاه. 96

شكل 4-3- انبساط سپهر فرهنگی 1325-1320.. 101

شكل 4-4- انقباض سپهر فرهنگی 1330-1325.. 101

شكل 4-5- روابط بینافرهنگی درزمانی و هم زمانی (سجودی،1388،ص160). 103

شکل4-6- آثار ترجمه‌شده 1320-1300.. 125

شکل 4-7- تفكیك درصدی آثار ترجمه‌شده نسبت به كل1320-1300.. 126

شکل 4-8- آثار اجرا‌شده خارجی 1320-1300.. 126

شکل 4-9- تفكیك درصدی آثار اجرا شده خارجی 1320-1300.. 127

شکل 4-10- آثار ترجمه و چاپ‌شده خارجی1330-1320.. 128

شکل4-11- تفكیك درصدی آثار ترجمه و چاپ‌شده نمایشنامه‌های خارجی 1330-1320.. 129

شکل4-12- آمار آثار خارجی اجرا شده سال های 1330-1320.. 129

شکل4-13- تفكیك درصدی آثار خارجی روی صحنه رفته 1330-1320.. 130

شکل 4-14- آمار مترجمانی كه بیشترین آثار ترجمه شده فاقد مشخصات را به خود اختصاص داده‌اند. 131

شکل4-15- تفكیك درصدی مترجمانی كه آثار آنها فاقد مشخصات كامل است… 131

پیشگفتار

علوم انسانی و هنر در سالیان اخیر چنان پیوستگی با یکدیگر ایجاد کرده‌اند که نگریستن تک بعدی به هر یک از آن‌ها می‌تواند سبب شود تا درک کاملی از آن‌چه در جوامع مختلف فرهنگی رخ می‌دهد امکان‌پذیر نباشد. هنرهای هفت‌گانه در طول همین نگاه همواره دستاویز مناسبی برای جامعه‌شناسان، انسان‌شناسان، نشانه‌شناسان، روانکاوان و فیلسوفان بوده‌اند تا بتوانند قوانین نظری خود را به مدد آن با زبانی ساده‌ و رسا در اختیار مخاطبین قرار دهند.

اما معکوس این حرکت را نیز در هنرها می‌توان مورد بازخوانی قرار داد. یعنی پژوهشگران هم با سودجستن از نظریات اندیشمندان علوم انسانی در تحلیل متون خود به کشف زوایایی دست‌یافته‌اند که امروزه می‌تواند افق‌هایی گسترده‌تر از متونی که ای‌بسا در سال‌هایی بسیار دور تولید شده‌اند را در دسترس قرار دهند.

ایده نگارش پایان‌نامه حاضر نیز در راستای تاکید بر اهمیت این جریان شکل گرفت. محصور ماندن در دام نگاه و روشی خاص و تکرار آن در امر پژوهش جامعه‌ای تک آوایی را پدید می‌آورد که علاوه بر ایجاد بن‌بست علوم، سبب‌ساز تکرار انگاره‌هایی می‌شوند که بارها و بارها مورد بازخوانی قرار گرفته‌اند. در عوض دستاویز قرار دادن هر یک از علوم میان‌رشته‌ای دریچه‌ای تازه است تا این بن‌بست‌ها شکافته شده و راه‌هایی نوین در عرصه پژوهش گشوده شود.

اینجانب به‌عنوان نگارنده این پژوهش در طول سال‌های گذشته پس از تحصیل در مقطع کارشناسی رشته ادبیات انگلیسی، وقفه‌ای تقریبا طولانی را در امر تحصیل تجربه کرد.در طول همین سال‌ها به تجربه عملی نقدنویسی تخصصی در حوزه تئاتر و سینما پرداختم و پس از مدتی این عرصه یعنی جولانگاه نقد و تحلیل را در اکثر موارد خالی از دانش کافی دیدم. عرصه‌ای که خود نیز بخشی از آن محسوب می‌شدم. از همین روی تصمیم بر ادامه راه از منظر آکادمیک گرفته و برای کامل کردن دانسته‌هایم رشته ادبیات نمایشی را برگزیدم. اما بازهم در طول تحصیل دریافتم که تنها، دروس مشخص‌شده برای این رشته کارگشا به‌نظر نمی‌رسد و نیاز به مکمل‌هایی دارد تا آن را کامل کند. پس تمرکز خود را بر علوم میان رشته‌ای نهاده و به صورت خاص راه آموختن علم نشانه‌شناسی را در محضر اساتیدی همچون دکتر فرزان سجودی و دکتر امیرعلی نجومیان پی‌گرفتم. این حرکت با تجربه کلاس‌های درس اساتید محترم و فرهیخته رشته نمایش درهم آمیخت و مرا وا داشت تا برای انجام پژوهش نهایی این مقطع تحصیلی، موضوعی میان‌رشته‌ای را برگزینم.

موضوعات مختلفی  با مشورت اساتید بزرگوار جناب آقای دکتر سعید اسدی و دکتر امیرعلی نجومیان مورد واکاوی قرار گرفت. از آن‌جمله ‌می‌توان به روایت و اخلاق در فیلمنامه‌های کریستف کیشلوفسکی یا

• پرسش های پژوهش…………………………………………………….5
• روش پژوهش…………………………………………………………………..5
• پیشینه تحقیق……………………………………………………..6

 

فصل دوم:  مروری برپیشینه تاریخی، فرهنگی و هنردوره تیموری

2- 1-  زمینه های تاریخی، سیاسی و فرهنگی دوره تیموری……………………………………………………….11

2- 2-  دوره تیموری:  دوران طلایی هنرها در ایران…………………………………………………………………..13

2- 3-  تعریف اصطلاحات تذهیب…………………………………………………………………………………………….17

2- 4-  سیرتحول تذهیب در دوره های مختلف…………………………………………………………………………21

2- 5-  مشخصه های کلی تذهیب دوره‌ی تیموری…………………………………………………………………….23

 

فصل سوم:  معرفی نسخه های قرآنی و غیرقرآنی دوره تیموری

3-1- نسخ قرآنی دوره تیموری………………………………………………………31

3-1-1- قرآن شماره 1……………………………………………………………..31

3-1-2- قرآن شماره 2………………………………………………33

3-1-3- قرآن شماره 3………………………………………………………………………………..34

3-1-4- قرآن شماره 4…………………………………………………………..35

3-1-5- قرآن شماره 5…………………………………………………………….36

3-1-6- قرآن شماره 6………………………………………………………………..37

3-1-7- قرآن شماره 7………………………………………………………………..37

3-1-8- قرآن شماره 8……………………………………………………….38

3-1-9- قرآن شماره 9………………………………………………………………39

3-1-10- قرآن شماره 10………………………………………………………..41

3-1-11- قرآن شماره 11…………………………………………………………41

3-1-12- قرآن شماره 12………………………………………………………..42

3-1-13- قرآن شماره 13……………………………………………………………………44

3-1-14- قرآن شماره 14………………………………………………………….44

3-1-15- قرآن شماره 15……………………………………………………….45

3-1-16- قرآن شماره 16……………………………………………………………….46

 

3-1-17- قرآن شماره 17………………………………………………………………47

3-1-18- قرآن شماره 18………………………………………………………….48

3-1-19- قرآن شماره 19……………………………………………………49

3-1-20- قرآن شماره 20………………………………………………………………51

3-1-21- قرآن شماره 21……………………………………………………………51

3-1-22- قرآن شماره 22…………………………………………………………52

3-1-23- قرآن شماره 23…………………………………………………………..52

3-1-24- قرآن شماره 24……………………………………………………………………..53

3-1-25- قرآن شماره 25………………………………………………………………..54

3-1-26- قرآن شماره 26………………………………………………………………….55

3-1-27- قرآن شماره 27…………………………………………………………………….55

3-1-28- قرآن شماره 28……………………………………………………………………..57

3-1-29- قرآن شماره 29………………………………………………………………………57

3-1-30- قرآن شماره 30…………………………………………………………………58

3-1-31- قرآن شماره 31……………………………………………………………………….58

3-2- معرفی نسخ غیر قرآنی دوره تیموری……………………………………………………..59

3-2-1- دیوان خواجوی‌کرمانی (799 ه. ق) ……………………………………………………59

3-2-2-  دیوان اسکندرسلطان (813 ه. ق)……………………………………………….60

3-2-3-همام‌تبریزی،کلیات‌وده‌نامه(816ه.ق)………………………………………………………61

3-2-4- سه دیوان (820 ه. ق)………………………………………………………………………..62

3-2-5-  ظفرنامه تیموری (828 ه. ق)……………………………………………………………….63

3-2-6- جامع‌التواریخ حافظ ابرو (830 ه. ق)…………………………………………………………..64

3-2-7- کلیله و دمنه (833 ه. ق)……………………………………………………………………..64

3-2-8- شاهنامه بایسنغری  (833 ه. ق)……………………………………………………………65

3-2-9- شاهنامه ابراهیم‌سلطان (833 ه. ق)…………………………………………………..67

3-2-10- دیوان امیرخسرو دهلوی (834 ه. ق)……………………………………………………68

3-2-11- اصول ابن‌اسیرجامی (839 ه. ق)………………………………………………………….69

3-2-12- معراج نامه شاهرخی (840 ه. ق) ………………………………………………………70

این مطلب را هم بخوانید :

3-2-13- تاریخ جهانگشا عطاملک جوینی (841 ه. ق) …………………………………………..71

3-2-14- نظامی، خسرو و شیرین (845-855 ه. ق)……………………………………………72

3-2-15- شاهنامه محمدجوکی (848 ه. ق)…………………………………………………………73

3-2-16- دیوان قاسم (863 ه. ق)…………………………………………………………………..73

3-2-17- کلیات سعدی (866 ه. ق)………………………………………………………………..73

3-2-18- سبحة‌الابرار (890 ه. ق)…………………………………………………………………75

3-2-19- خاوران‌نامه (881- 891 ه. ق)……………………………………………76

 

فصل چهارم: تحلیل ساختاری تذهیب‌های قرآنی وغیر قرآنی دوره تیموری

4- 1- تحلیل ساختاری تذهیب‌های قرآنی دوره تیموری…………………………………………………………….78

4-1-1- تذهیب صفحات آغازین……………………………………………………………………….79

4-1-2- تذهیب صفحات متن………………………………………………………………………….83

4-1-2-1- فضای بالا و پایین…………………………………………………………………………………….86

4-1-2-2- فضای درون متن………………………………………………………………………………….90

4-1-2-3- فضای حواشی…………………………………………………………………………………..96

4-1-2- صفحات اختتامیه……………………………………………………………………………………..103

4-1-3- جدول کشی…………………………………………………………………………………….104

4-2- تحلیل ساختاری تذهیب‌های غیر قرآنی دوره تیموری……………………………………………………..106

4-2-1- صفحات آغازین……………………………………………………………………………………..106

4-2-2- صفحات متن……………………………………………………………………………………….114

4-2-2-1- تزیینات بالا وپایین متن……………………………………………………………………………….114

4-2-2-2- تزیینات درون متن……………………………………………………………………………………….117

4-2-2-3-فضای حواشی…………………………………………………………………………………………..119

4-2-3- صفحات تتمه……………………………………………………………………………………..122

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه

5- 1- یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………126

5- 2- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….129

5- 3- محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………..130

گزارش کار عملی…………………………………………………………………………………………………………………..133

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………….155

مقدمه:

در ابتدای دوران اسلامی و با توجه به ارزش کتاب به ویژه قرآن، کار تزیین اوراق و جلد آنها مورد توجه هنرمندان مسلمان قرار گرفت و حاشیه، صفحات، سرفصل‌ها، و سرلوح‌ها با استفاده از انواع اسلیمی‌ها، ختایی‌ها و نقوش هندسی به صورتی زیبا تزیین می‌شد. شایان ذکر است که این تزیینات در دوره‌ی تیموری با مشخصاتی منحصر به ‌فرد و با صورتی منظم، منسجم و قدرتمند در صفحه آرایی کتب و عمدتاً در غالب مکاتب هرات و شیراز جلوه‌گر می‌شده است.

با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام گرفته در رابطه با تذهیب نسخ به نظر می رسدکه عمده تحقیقات و رساله ها در ایران بر تذهیب‌های قرآنی و در دوره‌های مختلف هنری ایران متمرکز شده اند و کمتر به تذهیب‌های غیرقرآنی توجه شده است. در این رساله تلاش بر این است تا علاوه بر مطالعه ویژگی های نسخ قرآنی تذهیب شده در دوره‌ی تیموری به تذهیب های غیرقرآنی این دوره که از رونق چشمگیری برخورداربوده اند نیز پرداخته شود و به این ترتیب به مقایسه تطبیقی بین ساختارهای بکار رفته در دو نوع تذهیب فوق الذکر پرداخته شود.

برای انجام این رساله نگارنده درپنج  فصل مجزا به تعریف، توصیف، تطبیق و تحلیل مکاتب تذهیب دوره تیموری پرداخته است.

درفصل اول این پژوهش به کلیات پژوهش  و عناوینی همچون بیان مسئله، روش تحقیق، اهداف و… پرداخته شده است.

در فصل دوم بعد از ذکر مختصری از زمینه‌های تاریخی و فرهنگی این دوره، تعریف مختصری از اصطلاحات تذهیب بیان شده است، همچنین سیر تذهیب و ویژگی‌های آن در ادوار مختلف هنری به ویژه دوره‌ی تیموری بررسی شده‌است.

در فصل سوم نگارنده، به معرفی نسخ قرآنی و غیرقرآنی همچون شاهنامه‌ها ودیوان شعرای این دوره که در دسترس بودند، بر حسب تاریخ کتابت آنها همراه با تصاویری از این نسخ، و توصیف تذهیب‌های بکاررفته در آنها پرداخته ‌است.

در فصل چهارم، که خود متشکل ازدو بخش است، ابتدا در بخش اول از این فصل، تذهیب نسخ قرآنی از لحاظ ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته و در بخش دوم این فصل، تذهیب وتزیین نسخ غیرقرآنی مورد بررسی قرار گرفته است، وبدین ترتیب ساختارهای کلی تذهیب دردوره تیموری مشخص می شوند.

سرانجام در فصل پنجم، یافته‌های حاصل از این پژوهش تطبیقی  و نتیجه گیری نویسنده، پایان بخش این پژوهش می‌باشد.

 

 

1-1- بیان و اهمیت مسئله

هنر کتابت و کتاب آرایی مذهبی، از پیش از اسلام اعتبار و اهمیت ویژه‌ای نزد ایرانیان داشته و دارد. این جایگاه و اهمیت پس از ورود اسلام به ایران، در کتابت وکتاب‌آرایی صفحات قرآن نیز همچنان باقی ماند. دوره تیموری بدون تردید و بنا بر آثار بجای مانده در حوزه‌های مختلف هنری، یکی از دوره‌های ممتاز هنر در ایران است، از جمله هنرهای مورد توجه این دوره، کتابت قرآن‌کریم بود که در نتیجه این عمل، کتابت و خوشنویسی از جمله هنرهای با ارزش به حساب می‌آمد. به پیروی از کتابت قرآن، کتابت و تذهیب نسخه‌های ادبی محبوب  همچون شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی و… نیز جایگاه برجسته‌ای پیداکرد.

همانطور که اشاره شد با ظهور دوره تیموری، سبک تازه‌ای از تذهیب درکتاب‌آرایی پدید آمد. برخی از قرآنهای تذهیب شده این دوره به ویژه آن‌ها که برای شاهرخ و بایسنقر فراهم شده، در زمره زیباترین نسخ خطی تذهیب شده است.

کارگاههای هنری شیراز عصر تیموری، نسخ بی‌نظیری  از قرآن‌ها وکتابهای ادبی را به وجود آورده بودند که بهترین آثار آن در مکتب هرات نیر به چشم می‌خورد. نسخه‌هایی در نهایت دقت و ظرافت و نظمی خاص که با رویکرد محافظه‌کارانه آن دوره، محدودیت‌های رنگی و طراحی خاص بر تفکرات هنرمندان نقاش تیموری حاکم کرده بود.

با جستجو در مطالعات و تحقیقات انجام گرفته در رابطه با موضوع تذهیب به نظر می‌رسدکه تمرکز عمده تحقیقات و رساله‌ها دردوره‌های مختلف هنری ایران صرفاً بر تذهیب‌های قرآنی  قراردارد و کمتر به تذهیب‌های غیرقرآنی توجه شده است. بنابراین در این رساله تلاش بر این است تا علاوه برمطالعه ویژگی‌های نسخ قرآنی تذهیب شده در دوره‌ی تیموری به تذهیب‌های غیرقرآنی این دوره که از رونق چشمگیری نیز برخوردار بوده‌اند، پرداخته شود و به این ترتیب  مقایسه تطبیقی بین ساختارهای بکار رفته در دو نوع تذهیب فوق‌الذکر در دستورکارقرارمی گیرد.

1-2- هدف پژوهش

شناسایی و مطالعه ویژگی‌های ساختاری و فرمی تذهیب در نسخه‌های قرآنی و غیر فرآنی در دوره تیموری هدف این تحقیق است.

1-3- پرسش های پژوهش

برای تحقق اهداف تحقیق ناگزیر از طرح پرسشهای زیر هستیم تا از مسیر پاسخ به این سوالات بتوان به شباهت ها و تفاوتهای ساختاری دو گونه تذهیب رسید.

1-ویژگی‌های شاخص درتذهیب قرآن‌های دوره ی تیموری کدام است؟

2-ویژگی‌های شاخص تذهیب در نسخه‌های غیر قرآنی دوره‌ی تیموری کدام است؟

3-شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری تذهیب‌های قرآنی با تذهیب‌های غیر قرآنی دوره‌ی تیموری چیست؟

1-4- روش پژوهش

1-6 روش تحقیق.. 8

1-6-1 تحقیق تاریخی.. 8

1-6-2 تحقیق توصیفی.. 9

1-6-3 تحقیق تطبیقی.. 9

1-7 قلمرو تحقیق.. 9

فصل دوم- مطالعات نظری

2-1 پیشینه پژوهش… 11

فصل سوم –روش‌شناسائی تحقیق (متدولوژی)

3-1 روش تحقیق.. 14

3-2 ابزار جمع‌آوری اطلاعات.. 14

3-3 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 14

فصل چهارم- تجزیه وتحلیل یافته‌های تحقیق

بخش اول. 17

مقدمه. 18

4-1معرفی کارکردهای نور. 21

4-1-1 تعریف نور. 21

4-1-2 نور از نظر علمی.. 21

ادامه فهرست مطالب

عنوان ………………………………صفحه

4-1-3 اهمیت مبحث نور. 23

4-1-4 نور در قرآن و حدیث… 23

4-1-5 قداست نور. 24

4-1-6 خداوند، نورالانوار. 25

4-1-7 حقیقت محمدیه. 26

4-1-8 نور و وجود. 27

4-1-9 نور و زیبایی.. 28

4-1-10 نور، نماد وجود است و ظلمت، نماد عدم. 29

4-1-11 نور و جمال انسانی.. 31

 

4-1-12 هنر نسبت كامل انسان با خداوند و حقیقت… 32

بخش دوم. 33

4-2-1 نور و سیر به باطن.. 34

4-2-2 توحید. 36

4-2-3 نور عرفان و هنر اسلامی.. 37

4-2-4 نور و رنگ در هنر اسلامی.. 41

4-2-5 جایگاه نور در فرهنگ ایرانی و هنرهای اسلامی.. 43

4-2-6 آداب معنوی و سمبلیسم در هنر اسلامی.. 45

4-2-7 رنگ و نور و طریقت تعلیم نقاشی در عصر اسلامی.. 51

4-2-8 جهان رنگ‌ها و انسان. 54

4-2-9 مفهوم فضا در نگارگری ایرانی.. 61

4-2-10 اهمیت فضای خالی در هنر اسلامی.. 66

4-2-11 انسان نورانی در نگارگری ایرانی.. 69

4-2-12 تجلی و تجسم نور در نگارگری ایران. 72

ادامه فهرست مطالب

عنوان …………………………………….صفحه

بخش سوم. 78

4-3-1شهاب‌الدین سهروردی.. 79

4-3-2 نجم‌الدین كبرا 80

4-3-3 علاءالدوله سمنانی.. 83

4-3-4 شیخ محمد لاهیجی.. 86

بخش چهارم. 88

مقدمه. 89

4-4-1 آئین مانی.. 91

4-4-2 گسترس مانویت… 95

4-4-3 مانی و باور فلسفی.. 98

4-4-4 نگارگری مانوی.. 99

4-4-5 سغد پیش از اسلام (قرن‌های7 و 8میلادی) 107

این مطلب را هم بخوانید :

4-4-6 رابطه‌ی نور ورنگ طلایی در هنر مانوی.. 111

4-4-7 كاربرد رنگ طلایی در ایران باستان. 112

4-4-8 مفهوم نور در آرا مانوی.. 112

4-4-9 رنگ در آثار مانویان. 113

4-4-10 تجلی نور و رنگ طلایی در آثار مانوی.. 114

فصل پنجم- نتیجه‌گیری

5-1 نتیجه‌گیری.. 126

منابع. 127

مقدمه

سرعت دقیق نور ۲۹۹۷۹۲۴۵۸ متر در ثانیه است.

یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ (سوره­ی سجده، آیه­ی ۵)

«خدا مسائل زمین را از فـضا اداره می­کند و بعدها (اوامر وی) در شبانه­روز معادل هزارسالی که شما می شمارید بطور زیگزاگی بطرف وی بر می­گردد».

آیه می­گوید: که اوامر خدا در روز به اندازه هزارسالی که ما می­شماریم به­طرف خدا حرکت می­کند. منظور آیه از سالی که ما (مسلمانان) می­شماریم سال قمری است که مربوط به گردش ماه بدور زمین است. ماه در هر سال 12بار دور زمین می­گردد و در هر 1000سال 14700بار. مسافتی که ماه در 14700 بار گردش خود بدور زمین طی می­کند 2583134723 کیلومتر است. یعنی اوامر خدا در یک شبانه­روز مسافت مزبور را طی می­کنند. هر شبانه­روز ۸۶۱۶۴.09966 ثانیه است. اگر مسافتی که اوامر خدا در روز طی می­کنند را بر ثانیه­ها تقسیم کنیم سرعت حرکت اوامر خدا در ثانیه بدست می­آید. بترتیب زیر:

۲۵.83134723 (بیلیون کیلومتر) تقسیم بر ۸۶۱۶۴.09966 (ثانیه)= 299792.458 کیلومتر در ثانیه سرعتی که برای حرکت اوامر خدا در ثانیه بدست می­آید 299792.458 کیلومتر در ثانیه است، و این سرعت همان سرعت حرکت نور در ثانیه است. در رابطه با زیگزاگی حرکت کردن نیز چنانکه می­دانیم چیزی در فضا مستقیم حرکت نمی­کند بلکه چیزی تحت­تاثیر نیروی جاذبه کائنات خم می­شود و خم شدن مکرر به این طرف و آن طرف ناشی از نیروی جاذبه کائنات نیز مسیری زیگزاگی برای پدیده ایجاد می­کند. این نور النور در بیان عرفانی و اسلامی آن همان نور ذات پروردگار جهان است همانطور که در قرآن کریم «نور» از اسماء خداوند است و تنها اسم مادی او تلقی می شود که در کائنات حضوری محسوس دارد.

 

1-1- بیان مسئله

دکتر علی اکبر خانجانی با نگاه عرفانی به اسم «نور» خداوند در ارتباط با علم فیزیک می‌پردازد:

E=m c2 فرمول معروف آلبرت اینشتن، از اساس نظریه نسبیت است. این فرمول را مهم‌ترین و در عین حال افسانه‌ای‌ترین بیان ریاضیاتی از کائنات نیز دانسته‌اند.از این فرمول جدال‌برانگیز عصر جدید چنان بر می‌آید که هر چیز دارای جرم در جهان هستی اگر به سرعت نور برسد تبدیل به نور می‌شود که بی‌وزن‌ترین پدیده در عالم ماده است. این بدان معناست که کل کائنات وعالم ماده وطبیعت حاصل کاهش سرعت نور و یاحاصل انقباض نور است. یعنی هر چیزی در عالم ماده از جنس نور و دارای ذرات نوری است و نور همان ماده اولیه ساختار جهان است.هنگامی که سخن از نور در قرآن است، اذهان بی­واسطه سوره نور را به یاد می­آورند و از میان آیات این سوره، آیه مشهور آن یعنی )الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکوه فیها مصباح فی زجاجه الزجاجه کانها کوکب دری یوقد من شجره مبارکه زیتونه لا شرقیه و لا غریبه یکاد زیتها یضیء ولو لم تمسسه نار نور علی نور یهدی الله لنوره من یشاء و یضرب الله الامثال للناس و الله بکل شیء علیم.) خدا نور آسمانها و زمین است، مَثَل نور او چون چراغدانی است که در آن چراغی باشد, آن چراغ درون آبگینه­ای و آن آبگینه چون ستاره­ای درخشنده از روغن درخت پربرکت زیتون که نه خاوری است و نه باختری، افروخته باشد. روغنش روشنی بخشد هر چند آتش بدان نرسیده باشد. نوری افزون بر نور دیگر، خدا هر کس را که بخواهد بدان نور راه می­نماید و برای مردم مثل­ها می­آورد زیرا بر هر چیزی آگاه است. (سوره نور ، آیه 35).

شناخت کامل عنصر نور و بررسی ماهیت آن.

شناخت و درک مفهوم نور در نگارگری وتطبیق نور با هاله نور.

بررسی نور در هنر مانوی  و هنر اسلامی…

«در این پژوهش ابتدا به نقش قدسی و ماهیت معنوی نور اشاره می­شود و بعد از آن به نمود زیبایی نور دراثار نقاشی اشاره می­شود. هنر اسلامی یا هنرهای مسلمانان به بخشی از هنر اطلاق می‌شود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هرچند ممکن است این هنرها (هنرهای اسلامی) در مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تاثیر فرهنگ اسلامی و منطقه‌ای در آن به‌خوبی نمایان است. هنرهای اسلامی شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آن‌ها می‌شود.هنر اسلامی هنری نیست که فقط به‌آیین اسلام ارتباط داشته باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی که در سرزمین‌هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره می‌کند. . ظهور هنر اسلامی از دل دین و دولت جدید به صورت تدریجی و گام به گام نبود، بلکه همچون ظهور خود دین اسلام و حکومت اسلامی، روندی پرشتاب و ناگهانی داشت». (واردی،1390، 8). «اتصال انسان به حقیقت ماورایی و حتی حقیقت ماورایی معقول، آن یگانه ی بی همتا جوهر هنر اسلامی است. پس “هنر اسلامی هنری است مقدس.” .مسأله دیگری که در این پژوهش مورد مطالعه قرار خواهد گرفت بررسی رنگ در هنرهای اسلامی و باتوجه به رابطه ناگسستنی اندیشة اسلامی با هنر اسلامی، هدف اصلی هنرمند مسلمان مشاهدة جلوه های متکثر حق و نمایاندن آن به مخاطب خویش است» (رهنورد، 1388، 45).

«جایگاه سمبلیک و ارزش محتوایی نور و رنگ در هنر اسلامی به مراتب بیشتر از ارزش بصری آن است. حتی برخی این رویکرد نمادین و پرداختن معنوی هنرمند اسلامی به نور و رنگ تصویر را در سطح ،بالاترین مراتب سلوک معنوی قرار می­دهند: «نور، نماد جریان وجود در پیکره مراتب است  و رنگ نماد بازگشت به روشنایی جاری در ذات نوراست» (بلخاری قهی،1388، 67).

1-2 هدف‌های تحقیق

تطبیق و مقایسه نور باهاله نور می­باشد و همینطور وجه آشنایی آیین مانی و چگونگی تاثیرگذاری نقاشی مانی بر نگارگری اسلامی.

دستیابی به شاخصه­های تزیینی و مفهومی نقاشی مانی.

 

1-3 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن

«اشیاء در این عالم یا از خود نور منتشر می­کنند و به واسطۀ نور خود دیده می­شوند ـ مانند خورشید، شیشۀ گداخته، رشته لامپ و فلز مذاب ـ و یا به واسطۀ نوری که بر اثر تابش به سطح خارجی آنها به چشم انسان می­رسد دیده می­شوند. بر این اساس هر شیء غیرنورانی در مواجه با تابش نور،قسمتی از آن را جذب می­کند که به انرژی گرمایی تبدیل می­شود، قسمتی را از خود عبور می­دهد و قسمت دیگر را منعکس می­کند که موجب رؤیت آن می­شود(تعریف رنگ). اما جدای از فرآیند علمی نور در طبیعت، مفهوم و ماهیت نور همواره مورد توجه بشر بوده است. نور در ادیان و مذاهب مورد احترام و تقدس بوده است. در دین زرتشت، تفسیر هستی، فرشته­شناسی و تقدس آتش بر مبنای نور است. در دین یهود، اولین مخلوق خدا، نور است و در مسیحیت، عیسی مسیح (ع)، کلمه و نور و یا پدر نورهاست و در نور ساکن است. در اسلام نیز بر معنویت نور تأکید شده است» (نوربخش،1383، 25).

1-4 سوالات یا فرضیه‌های تحقیق

1– نور و مقایسه آن با هاله­ی نور در تصاویر مقدس و چرا استفاده می­شود؟

«آئوراها )هاله ی نورانی)به طرق مختلف دیده می‌شدند، معمولاً به صورت میدان‌های انرژی شبیه به تخم مرغ بزرگی كه كاملاً دور بدن را احاطه كرده دیده می‌شوند. بسیاری از مردم آئورا را هاله تخم مرغی