1-2-4- پیشینه و ضرورت انجام تحقیق.. 8

1-2-4-1- پیشینه تحقیق.. 8

1-2-4-2- ضرورت انجام تحقیق.. 10

1-2-5- اهداف کلی از انجام تحقیق.. 10

1-2-6-روش تحقیق و ابزار گرداوری اطلاعات.. 10

1-2-7- ساختار پژوهش.. 11

فصل دوم: نسل زدایی.. 13

2-1- چارچوب مفهومی و بنیان های نظری.. 14

2-1-1- واژه شناسی نسل زدایی.. 14

2-1-1-1- معنای لغوی نسل زدایی.. 14

2-1-1-2- معنای اصطلاحی نسل زدایی.. 14

2-1-1-3- مفاهیم متشابه.. 16

2-1-1-4- تمایزمفهوم نسل زدایی از مفاهیم متشابه.. 18

2-2- گستره عمومی بحث جنایت نسل زدایی و سیر تاریخی آن.. 20

2-2-1- سیر تاریخی جنایت نسل زدایی قبل از دو جنگ جهانی.. 20

2-2-2- سیر تاریخی جنایت نسل زدایی بعد از دو جنگ جهانی.. 22

2-2-2-1- محکمه نورنبرگ.. 23

2-2-2-2- محکمه نظامی توکیو.. 28

2-2-2-3- حمایت ملل متحد از انسانیت و صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر.. 29

2-2-2-4- طرح کد جنایات علیه صلح و امنیت بشری.. 33

2-2-2-5- کشتار جمعی در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی.. 37

2-2-2-6-کشتار جمعی جرمی بین المللی.. 39

2-2-2-7- منع نسل زدایی قاعده ای آمره.. 40

2-3- جرم انگاری نسل زدایی.. 46

2-3-1- در نظام های ملی.. 46

2-3-2- در نظام های بین المللی.. 53

2-4- منابع نسل زدایی.. 58

2-4-1- منابع داخلی.. 58

 

2-4-1-1- نسل زدایی در قانون مجازات اسلامی مصوب سال1370. 58

2-4-1-2- نسل زدایی در قانون مجازات اسلامی مصوب1392. 60

2-4-2- منابع بین المللی.. 60

2-4-2-1- نسل زدایی در پیش نویس اساسنامه دیوان کیفری بین المللی.. 60

2-4-2-2- نسل زدایی در اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی.. 61

2-5-گونه شناسی جلوه های بزه نسل زدایی در پرتو اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی   65

2-5-1- نسل زدایی نژادی.. 65

2-5-2- نسل زدایی قومی.. 67

2-5-3- نسل زدایی مذهبی.. 71

2-5-4- نسل زدایی فرهنگی.. 72

فصل سوم: تحلیل ماهوی ارکان بزه نسل زدایی.. 74

3-1- ارکان و عناصر نسل زدایی.. 75

3-1-1- عنصر مادی.. 77

3-1-1-1-کشتن اعضای گروه.. 78

3-1-1-1-1- مفهوم گروه.. 78

. 3-1-1-1-2- انواع گروه.. 78

1. گروه ملی.. 79
2. گروه قومی.. 79
3. گروه نژادی.. 80
4. گروه مذهبی.. 80

3-1-1-1-2-1-گروه هایی که از حمایت برخوردارند.. 81

3-1-1-1-2-1-1-گروه ملی.. 81

3-1-1-1-2-1-2-گروه قومی.. 85

3-1-1-1-2-1-3-گروه نژادی.. 86

3-1-1-1-2-1-4-گروه مذهبی.. 88

3-1-1-1-2-2-گروه هایی که از حمایت برخوردار نیستند.. 90

3-1-1-1-2-2-1-گروه سیاسی.. 90

3-1-1-1-2-2-2-گروه ناتوانان.. 93

3-1-1-1-2-2-3-گروه فرهنگی.. 93

3-1-1-2- ایراد صدمه شدید جسمانی یا روانی به اعضای گروه.. 95

این مطلب را هم بخوانید :

3-1-1-3- تحمیل عمدی شرایط زیستی نامناسبی به گروه که منتهی به زوال جزئی یا کلی آن شود.. 96

3-1-1-4- تحمیل اقداماتی به منظور جلوگیری از توالد و تناسل در میان گروه.. 97

3-1-1-5- انتقال اجباری اطفال گروه به گروه دیگر.. 97

3-1-2- عنصر روانی نسل زدایی.. 98

3-1-2-1- سوءنیت خاص.. 101

3-1-2-2- سوءنیت عام.. 102

3-1-2-3- انگیزه.. 102

3-1-3- عنصر قانونی نسل زدایی.. 105

3-2- جنایات علیه بشریت.. 106

3-2-1- جنایت علیه بشریت در پیش نویس اساسنامه دیوان کیفری بین المللی.. 106

3-2-2- جنایت علیه بشریت در اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی.. 107

3-3- تفاوت جنایت علیه بشریت با نسل زدایی.. 108

فصل چهارم:ساختار وصلاحیت و اصول ناظر بر رسیدگی به بزه نسل کشی در محاکم بین المللی و سازمان های بین المللی.. 110

4-1- رویکرد قضایی سازمان ملل و نهادهای قضایی بین المللی نسبت به نسل کشی   111

4-1-1- رویکرد مجمع عمومی شورای امنیت در خصوص نسل زدایی.. 111

4-1-1-1- مجمع عمومی سازمان ملل متحد.. 111

4-1-1-2- رویکرد شورای امنیت در خصوص نسل زدایی.. 113

4-1-2- رویکرد نهادهای قضایی بین المللی در مورد نسل زدایی.. 116

4-1-2-1- تاسیس نهادهای قضایی صلاحیت دار.. 117

4-1-2-1-1- نسل های دادگاه های بین الملل کیفری.. 117

4-1-2-1-1-1- نسل اول: دادگاه نورنبرگ و توکیو.. 117

4-1-2-1-1-2- نسل دوم: دادگاه های یوگسلاوی سابق و رواندا.. 120

4-1-2-1-1-3- نسل سوم: دادگاه های بین الملل کیفریالف، سیرالئونب، کوزووج، تیمور شرقی، لبنانه و کامبوج.. 124

4-1-2-1-1-4- نسل چهارم: دیوان بین المللی کیفری.. 131

4-1-2-2- نهادهای قضایی مختلط.. 133

4-1-2-3- نهادهای نظارتی حقوق بشری.. 134

الف. شورای حقوق بشر.. 136

ب. كمیسیون حقوق بشر.. 137

ج. گزارشگران ویژه ی موضوعی.. 138

د. كمیسیون مقام زن.. 140

ر. كمیساریای عالی حقوق بشر.. 140

4-2- راه کارهای اجرای عدالت در نسل زدایی.. 141

4-2-1- عدالت کیفری.. 141

4-2-1-1- تعقیب مرتکبان نسل کشی.. 142

4-2-1-2- حمایت از زیان دیدگان.. 143

4-2-1-3- تعقیب کیفری حمایت کنندکان از مرتکبان نسل کشی.. 145

4-2-2- مسئولیت بین المللی دولتها.. 148

الف-منشاء مسؤلیت بین‌المللى‌ 148

1. نقض تعهّدات بین‌المللى مربوط به‌ نسل‌كشى‌ 148

ب-قابلیت انتساب نقض تعهّدات بین‌المللى در‌ نسل‌كشى‌ به دولتها.. 151

فصل پنجم: نگرش کلی بر آغاز مخاصمات در سوریه و میانمار.. 154

5-1- ساختار سیاسی منازعات قومی و مذهبی در میانمار.. 154

5-1-1- موقعیت.. 155

5-1-2- ساختار سیاسی دولت میانمار.. 155

5-1-3- گروه های قومی و نژادی میانمار.. 157

5-1-4- گروه های مذهبی در میانمار.. 157

5-1-5- منازعات سیاسی.. 163

5-1-6- نسل زدایی و نژاد پرستی در میانمار.. 165

5-1-6-1- نسل زدایی علیه یک گروه مذهبی.. 165

5-1-6-2- نسل زدایی علیه یک گروه نژادی.. 167

5-1-7- وظایف جامعه جهانی در قبال نسل زدایی علیه مسلمانان میانمار.. 168

5-2- ساختار سیاسی منازعات قومی ومذهبی در سوریه.. 170

5-2-1- موقعیت استراتژیک.. 170

5-2-1-1- ساختار سیاسی دولت سوریه.. 172

5-2-1-2- گروه های مذهبی در سوریه.. 173

5-2-1-3- گروه های قومی و نژادی در سوریه.. 176

5-2-1-4- وجود منافع قدرت های بزرگ.. 176

الف. منافع استراتژیکی ایران در سوریه.. 177

ب. منافع ترکیه از بحران سوریه.. 179

ج. منافع آمریکا در سوریه:.. 180

د: منافع عربستان در سوریه.. 184

ر: مواضع و منافع روسیه در مورد سوریه.. 188

5-2-2- نسل زدایی در سوریه.. 189

5-2-2-1- نسل زدایی علیه گروه های مذهبی.. 189

5-2-2-2- نسل زدایی علیه گروه های قومی.. 190

نتیجه گیری.. 192

منابع و ماخذ.. 194

 

چکیده

تاریخ‌ بشریت‌ مملو از حوادث و رخدادهای شوم و درد منشی‌های غیرقابل تصوری است که حتی ذکرشان باعث‌ شرمساری انسان می‌گردد. در قرن حاضر میلیون‌ها کودک و زن و مرد قربانی فجایعی‌ شده‌اند که وجدان بشری‌ به ‌شدت‌ از آن‌ها یکه خورده و کم توجهی و گاه بی‌توجهی محاکم داخلی و بدون مجازات ماندن مرتکبین این جنایات برغم و اندوه بازماندگان و ناظران این وقایع افزوده است. جرم نسل زدایی که به عنوان یکی از مهمترین جرایم بین المللی مورد توجه سازمان ها و مجامع بین المللی قرار گرفته و ابتدا جزئی از جنایت علیه بشریت محسوب می‌شد، در طول تاریخ همواره جوامع انسانی را مورد تهدید قرار داده و در این راستا به منظور مقابله با این جرم با تلاش مجامع بین‌المللی کنوانسیون جلوگیری از نسل‌زدایی و مجازت آن در سال 1948 به تصویب رسید. در این نوشتار تلاش بر این است که معیارها و ملاک‌های جنایت نسل‌زدایی تببین، و مختصری از تاریخچه و روند شکل‌گیری آن بیان گردد. در خلال این توضیحات به مسئله سوریه و میانمار و تحولاتی که در این کشورها اتفاق افتاده توجه شده و سعی می‌شود تا ضمن بیان عناصر تشکیل دهنده جنایت نسل‌زدایی، به اثبات وقوع این جنایت در این دو کشور پرداخته شود.

واژگان کلیدی: نسل‌کشی، جنایات علیه بشریت، گروه قومی، گروه مذهبی، دیوان کیفری بین المللی.

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1-مقدمه

کشتار بی رحمانه و وحشتناک گروههای ملی، قومی، مذهبی و نژادی در طول تاریخ، به ویژه در قرن بیستم، زمینه ساز ورود واژه ی نوظهور نسل کشی به ادبیات حقوق بین الملل جزایی و جرم انگاری آن گردید، چندان که متعاقب وقایع تلخی همچون قتل عام ارامنه در آوریل 1915در ترکیه و قلع و قمع میلیونها نفر در طول جنگهای بین الملل اول و دوم، یک حقوق دادن لهستانی به نام رافایل لمکین در سال 1933و در جریان «پنجمین کنفرانس بین المللی یکنواخت سازی حقوق جزا» در مادرید اسپانیا، واژه ی ژنوسید را ابداع و سپس در سال 1944در کتاب مشهور خود با عنوان «حاکمیت دول محور در اروپای شمالی» به تبیین و تحلیل این جرم پرداخت. سازمان ملل متحد در نخستین سال فعالیت خود در دسامبر 1946 طی قطعنامه ی صادره، با تصریح بر این که «نسل کشی به موجب حقوق بین الملل جرم است و جهان متمدن آن را تقبیح می کند»؛ زمینه ی تصویب کنوانسیون منع و مجازات ژنوسید در دسامبر 1948را فراهم آورد. معهذا منحنی این جنایت بین المللی، همچنان رو به تزاید گذاشت؛ به نحوی که بشریت، شاهد حوادث خون بار دیگری از جمله در یوگسلاوی سابق و رواندا گردید.

1-2-کلیات طرح تحقیق

1-2-1- بیان مسئله

نسل زدائی «نسل کشی» از جمله موضوعاتی است که می‌توان گفت پیشینه‌ای به قدمت تاریخ داشته است؛ در این ارتباط کم‌تر فرهنگ و تمدنی را می‌توان یافت که در مقابل این عمل شنیع از خود واکنشی نشان ندهد. با این حال، با توجه به اینکه این عمل شنیع ریشه در کنه تاریخ دارد، اما با این وجود، این اصطلاح نوظهور در قرن بیستم، وارد در ادبیات حقوقی و به تبع آن حقوق بین الملل شد و پیرو آن بعد از وقایع تلخی که در این قرن به وقوع پیوست زمینه ساز جرم انگاری این جرم شد. اسناد و مقررات بسیاری را در نیم قرن اخیر- پس از شکل گیری سازمان ملل متحد- می‌توان ملاحظه کرد که نسل زدائی و جرایم علیه بشریت و به طور کلی جرایم بین المللی عمدتاً محور بحث مجامع حقوقی در سطح داخلی کشورها و یا در سطح بین المللی است. در عرصه علوم جنایی- بویژه در حوزه حقوق کیفری بین الملل- نسل کشی با توجه به اینکه، از شنیع‌ترین جرائم در صحنة بین المللی می‌باشد، لذا به شکل کاملاً جدی مورد توجه بوده است. بر این پایه، اندیشمندان و متفکران حقوق کیفری بین الملل، جرایم بین المللی را و به تبع آن نسل زدائی را همواره مورد توجه و تأکید قرار داده‌اند. در هر حال، نسل زدائی در این جهان متمدن با چراغ سبز عده‌ای و سوء استفادة مضاعف ناشی از «شرایط، موقعیت و وضعیت» ویژه‌ای که کشور نسل زدا- از لحاظ ژئوپولیتیک، اقتصادی و پیروی از آنها در مجامع بین المللی دارد- برای برخی از کشورها دارد در فضائی کامل از خفقان صورت می‌گیرد. از این رو، با آنکه، از منظر حقوق بشر اصولاً به تساوی «برابری» انسان‌ها از لحاظ نژادی، رنگ پوست، مذهب و… تأکید شده است؛ اما با این حال، دائماً این اصل در گوشه و کنار جهان مورد نقض واقع می‌شود. از جمله می‌توان به وقایع و جنایت‌های صورت گرفته در كشورهای میانمار و سوریه كه نمادی از نسل كشی‌های وحشیانه در جهان متمدن امروزی می‌باشد؛ كه در بایكوت خبری و غول‌های رسانه‌ای و سكوت قدرت‌های بزرگ و نهادهای حقوق بشر صورت می‌پذیرد. جنایت‌های وحشتناكی كه در میانمار به جرم اینكه مسلمانان در اقلیّت مذهبی بودند و مورد طرد حكومت و اكثریت مذهبی جامعه میانمار قرار داشتند؛ به وحشیانه‌ترین شكل ممكن مورد آزار و اذیت و قتل عام می‌شدند و در سوریه نیز اقلیت مذهبی افراطی با كمك افراطیون دیگر كشورها جنایت‌های وحشتناكی را بر اكثریت غالب این كشور روا داشته‌اند؛ كه در ادامه به طور مفصل به آن پرداخته خواهد شد.

بر این اساس، با وجود ضمانت اجراهای موجود باید ضمانت اجراهای محکم‌تر و بازدارنده‌تری از سوی محاکم بین‌المللی، بالاخص سازمان ملل در خصوص جرایم بین المللی به طور خاص نسل کشی پیش بینی گردد. البته، باز هم به نظر می‌رسد، با در نظر گرفتن ضمانت اجراهای کیفری هر چند محکم و بازدارنده، به دلیل وجود منافع برخی از کشورها و گروه‌ها در کشور مورد درگیری و همچنین به دلیل اینکه در مواقعی نسل کشی به دست گروهی انجام می‌شود که به دلیل ذی نفوذ بودن، یا قدرت بسیار در جامعه ملل هیچ گاه مورد بررسی وحتی هیچ گونه واکنشی در قبال آن انجام نمی‌شود؛ لذا باید، با اتخاذ تدابیری از نفوذ و سلطة قدرت‌های بزرگ و صاحب‌ مسند در صحنة بین الملل و محاكم بین المللی جلوگیری كرد. لذا برخی از قدرت‌های بزرگ كه خود را كدخدایان جامعه جهانی و مُحق و صاحب حق در جامعه ملل می‌دانند؛ از صدور بسیاری از احکام در شورای امنیت و حتی محاکم بین المللی که به ضرر خود یا منافع خود در دیگر کشورها که ناقص جرایم بین المللی، بالاخص نسل کشی می‌شوند جلوگیری می‌کنند. از این رو خود باعث می‌شود که منحنی این جنایات با حمایت گروه‌ها و کشورهایی که دارای منافع در کشور ناقص نسل کشی می‌باشند همچنان رو به تزاید است. معهذا، وجود قوانین مدون، از جمله، اساسنامه کنوانسیون رم و کنوانسیون منع نسل کشی و دیگر قوانین موجود در این زمینه،‌ زمینه ساز و سبب از بین رفتن و کاهش این جرم نشده است.

در هر شکل، در عرصه حقوق کیفری به ویژه حقوق کیفری بین المللی، با وجود گذشت بیش از شصت سال از کاربرد کلمة نسل کشی در ادبیات حقوق بین المللی کیفری این کلمه، به لحاظ کلّیت و شمول بر مصادیق متعدد، به نظر می‌رسد هنوز ابهامات متعددی در آن وجود دارد که به آنها اشاره‌ای نشده است. فلذا بررسی و تحلیل هرچه بیشتر جرم نسل کشی در حقوق کیفری بین المللی و کنوانسیون منع نسل کشی به عنوان یک جرم شنیع و ضد بشری ضروری به نظر می‌رسد، هر چند در برخی معاهدات، مواثیق یا حتی مقررات بین المللی تلاش شده است تا حدی از این ابهام کاسته شود؛ از جمله در اساسنامه دادگاه نوظهور کیفری (ICC) در قلمرو صلاحیت ذاتی دادگاه، از جنایت نسل کشی و مصادیق یا جلوه‌های آن، به عنوان یکی از مبانی قانونی تعیین صلاحیت کیفری آن یاد شده است. البته قواعد حاکم بر نظام دادرسی در این ارتباط و نیز رویّه‌ی قضائی بین المللی، امروزه در ارتباط با این جرم، تغییرات و تعدیلات بسیاری یافته است.

فلذا تبیین چالش‌های قانونی، قضائی و نظری در نظام عدالت کیفری بین المللی در قبال نسل کشی و نیز ارائه راهکارهای علمی و عملی موثر جهت خروج از این چالش‌ها واجد رهیافت‌های بسیاری است.

1-2-2- سوال های تحقیق

سوالات این پژوهش را می توان در دو قالب اصلی و فرعی مطرح نمود:

1-2-2-1- سوال اصلی

1. رویکرد مجامع و سازمان های بین المللی در قبال نسل کشی در کشورهای میانمار و سوریه چیست؟

1-2-2-2- سوالات فرعی

1. چالش فراروی کشورهای میانمار و سوریه در قبال نسل­کشی چیست؟
2. مهمترین راهبرد اساسی و قابل طرح به منظور پیشگیری از وقوع جنایت نسل­کشی یا کاهش روند فزایندۀ وقوع آن در میانمار و کشورهای اسلامی به ویژه سوریه چیست؟

1-2-3- فرضیه ها

با توجه به سوالات مظرح شده می توان فرضیات تحقیق را به صورت زیر عنوان نمود:

1. به نظر می­رسد رویکرد مجامع و سازمان­های بین­المللی در قبال جنایت نسل­کشی در کشورهای میانمار و سوریه، به دلیل وجود منافعی که برخی از کشورهای قدرتمند و صاحب مسند در صحنۀ بین­الملل در کشورهای  میانمار و سوریه دارند، اجازه بررسی و واکنش مناسب را در قبال نسل کشی را نمی­دهند.
2. با اشاره به این نکته که چالش فراروی کشورهای میانمار و سوریه در قبال نسل­کشی متفاوت می­باشد به نظر می­رسد در کشور میانمار چالش فراروی این کشور در قبال نسل­کشی مسلمانان، در اقلیت قرارداشتن این گروه در این کشور می­باشد اما در کشور سوریه گروه های مذهبی افراطی این کشور به بهانه مخالفت با حکومت و دولت و براندازی آن به کمک افراطیون دیگر کشورها مرتکب این جنایت فجیع در قبال دیگر گروه­های مذهبی شده­اند.
3. به نظر می­رسد مهمترین راهبرد اساسی و قابل طرح به منظور پیشگیری از وقوع جنایت نسل­کشی یا کاهش روند فزایندۀ وقوع آن در میانمارکشورهای اسلامی و کشورهای اسلامی بویژه سوریه ایجاد ارتباط و اتحاد میان کشورهای اسلامی به دور از مسائل فرقه­ای موجود میان خود و با توجه به اینکه درصد قابل توجهی از جمعیت، وسعت و انرژی جهان اختصاص به کشورهای اسلامی دارد؛ لذا لزوم ایجاد نهادهایی خاص در چارچوب توافق بین کشورهای اسلامی برای رسیدگی به چنین جنایاتی می­تواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از این جنایات فجیع در کشورهای اسلامی می­باشد.

1-2-4- پیشینه و ضرورت انجام تحقیق

1-2-4-1- پیشینه تحقیق

در خصوص موضوع پژوهش خود کارهای متفاوتی صورت گرفته است به دلیل جلوگیری از اطاله کلام به چند مورد از این کارها اشاره خواهیم کرد:

1. پایان نامه کارشناسی راشد با عنوان ژنوساید فرهنگی در نظام حقوق بین الملل معاصر توسط علیرضا روستایی در سال 1390 در دانشگاه پیام نور تهران دفاع گردید. وی عنوان نمود که، بسیاری از