تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                 صفحه

چکیده    ………………………………………………………………………………………………………..  1

فصل اول                                                                                                                 2

1-1-پیشگفتار (طرح مسائل مربوط به پایان نامه(…………………………………………..  3   

1-2-نماد و سمبل………………………………………………………………………………………

فصل دوم

تاریخچة مختصر شعر نو بعد از نیما تا ظهور انقلاب اسلامی…………………………………………………

فصل سوم

3-1- بخش اوّل (نمونه هایی از توصیف و گزارش شعر نیمایی از نمادهای طبیعت) ………

3-2-1- بخش دوّم (تجّلی عاطفه، احساس، تخیّل و تشخیص در گزارش از نمادهای طبیعت در شعر

معاصر)   …………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-2-2- تخیّل در محور افقی و عمودی………………………………………………………………………………

3-2-3- “تشخیص”، مجسم کننده و حیات بخش……………………………………………………………

فصل چهارم

4-1 بخش اول (توضیح کهن الگو و وصف طبیعت با کهن الگوها) ………………………………….

4-2 بخش دوم (شعر معاصر و کهن الگوهای نمادین و عرفانی) ………………………………………

 

 

فصل پنجم

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….

پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………..

 

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………

چکیده (انگلیسی) ………………………………………………………………………………………………………………….

چـکیده

شعرنو، نقاط قوّت بیانی و بلاغی چشمگیر و تحسین برانگیز دارد و از جهت صورت، مقاصد و مفاهیم، فرم و محتوا و صور بلاغی و وزن و آهنگ و موسیقی و حوزه های عاطفه و احساس و تخیّل با شعر کهن تفاوت دارد.

یکی از حوزه هایی که شعر معاصر در آن، سخن تازه داشته ودارد، توصیف نمادهای طبیعت و جلوة پدیده ها از خرد و کلان در اثناء و مطاوی سخن است. شعر معاصر با وجه شبه های نو و شگفت، درصد توصیف طبیعت با تعبیرات، توصیفات، نگاره ها و نگرهاو گزارشهای جدید است و برای دستیابی به این منظور و مقصود و رهیافت به گزینش واژگان و ترکیبات نو و مبعد و بهره یابی از موسیقی الفاظ و ترکیبات و جملات و بکارگیری صور بلاغی مایه گرفته از تخیّل، در توصیف جلوه های نمادین طبیعت، کارهای سترگ و شگرفی آفریده است.

آفرینش تابلوهای زیبا و شگرف در گزارش از آفریدگان پهنة هستی، در شعر نوپردازان بزرگ معاصر، امری است قابل دقّت و در خور تحسین، این پایان نامه شگردهای آفرینش تابلوهای زیبا از طبیعت در شعر را، پی گرفته نشان داده است که چگونه نوپردازان بزرگ معاصر بهره گیری از ذهن و ذوق و تخیّل، زیباترین و پیچیده ترین توصیفات و تعبیرات را در این مورد، ارائه داده اند.

ضمناً نگارنده تأثیر دیرین و ژرف کهن الگوها و همزادی و هم سرشتی آنان را با برخی از نمادهای طبیعی و بهره گیری شاعران معاصر را از مفاهیم اسطوره ای و باستانی و احیاناً حماسی آنها، بر شرحی مختصر و در خور باز نموده است.

کلید واژه ها: شعر نو، نوپردازان، نماد، طبیعت، کهن الگو، توصیف، اسطوره، حماسه، صور بلاغی.

پیشگفتار

یکی از مقاصد شعر، توصیف است. توصیف در گسترة معنایی خود، تفسیر، تبیین، تعبیر و گزارش را دربر می گیرد و اگر بخواهیم دقیق تر و عالمانه تر بگوییم، توصیف تفسیر،تبیین، تعبیر و گزارش هرکدام به گونه ای پدیده و یا نهادی را در ابعاد گوناگون می شناسانند. این شناساندن یا عالمانه است و ظرافت و دقّت و بینش خاصّی را می طلبد و از نیروی تعقّل مایه می گیرد و نویسنده با خردورزی و بهره گیری و بهره یابی از دانش خویش و با مراجعه به کتب مربوط و مرجع، مطلب و مبحث و موضوعی را شرح و بسط می دهد و سرانجام پس از ارائه مطالب نتیجه گیری می کند و به تخیّل و به احساس و عاطفه کاری ندارد چرا که سخن و نوشتة او علمی است و به اصطلاح خشک و قانونمند است و شالوده اش، جمع مطالب و مستندات و ارائه برهان و استدلال است.

در حوزة ادب و عالم شعر، سخن از لونی دیگر است. درست است که شاعر در سرودن از خرد و بینش خویش مایه و مدد می گیرد و در حقیقت بنای کار برخردورزی و دانشمداری است. امّا حرف اوّل و آخر را در شعر عاطفه و احساس و تخیّل می زند. شاعران خداوندان توصیفند و این توصیف از ذوق و شعور خاصّ شاعر و ظرافت و دقّت و تیزبینی و لطافت روح او مایه می گیرد. شاعر شعور و احساسی ویژه در دریافت و شناخت پدیده ها و امور جهان هستی دارد. سائقة شاعر در توصیف همان احساس و دریافت شاعرانة او از عناصر و بافت مجموعة پدیده هاست.

در رهگذر سرودن، آنچه چشم احساس، عاطفه و تخیّل شاعر را بیشتر بسوی خود جذب می کند.آفرینش و پهنة و گسترة طبیعت است. از دیرباز، شاعران کهن، طبیعت را در حال و هواهای گوناگون توصیف کرده اند. به راستی پهنة آسمان و زمین با اینهمه شگفتی، جای توصیف و ابراز شگفتی دارد. قرنهاست که شاعران دستاوردهای آفرینش آفریدگار محبوب و توانا را از ژرفای دل و احساس خویش توصیف می کنند. جهان پراست از جلوه های نمادین طبیعت و هریک از این جلوه ها، تجلّی صفت «خالق» حق است که در عالم مادّه به مشیّت حق تعالی هرچه که خواسته است و آنگونه که خواسته، آفریده است. پس حمد و ستایش ویژة آفریدگاری است که از عدم، اینهمه آفریدة گوناگون و شگفت را با جلوه های گوناگون و به پهنة هستی آورد! به راستی که او شایستة ستایش است و حمد ویژة پروردگار جهانیان است. در ادب فارسی، در شعر کهن و نو از اینهمه جلوه و تجلّی بس گسترده و پر از لطایف و ظرایف و دقایق توصیف شده است.

در شعر نیمایی، نوپردازان سرودة های فصیح،  بلیغ، زیبا، شیوا و آهنگینی را با هنر شاعری آفریده اند و تقدیم علاقه مندان و دوستداران شعر معاصر نموده اند.

مطالعه و درک و دریافت ظرایف و دقایق جلوه های نمادین طبیعت در شعر نیمایی، خود مبحثی شنودنی و خواندنی است که نگارندة این پایان نامه کوشیده است تا در حوزة شعر نیمایی، سروده هایی از این دست را با ظرافت و دقّت بازکاود و هنر شاعران معاصر را در توصیف و تبیین و به تماشا گذاشتن جلوه های نمادین طبیعت، بشناساند.

درک و دریافت این توصیفات و گزارش آنها در حوزه ها و مقاطع و مراتب گوناگون است. نگارنده از طرفی  شگردهای نوپردازان معاصر را در این حوزه بازنموده و نشان داده است و از جهتی نکات بلاغی و پرداخت واژگان و جمله های توصیفی و نمادین را و از سویی، گاه داوری و ارزیابی، شیوایی و قدرت توصیف سروده ها را، مدّنظر داشته و گزارش نموده است. سخن از تجلّی جلوه های نمادین طبیعت در شعر معاصر دامنه ای بس گسترده و طولانی داردو نگارنده سعی نموده تا به اختصار

این مطلب را هم بخوانید :

 شرحی نسبتاً جامع از این موضوع را به قلم آورد.

باری،‌آنچه در این پایان نامه فراروی خوانندگان و دوستداران و علاقه مندان شعر معاصر است تلاش و تدبیری است از این سنخ و تکاپو و جست و جویی است از این نوع، امید است که توفیق گزارش و پردازش این موضوع نصیب نگارنده شده باشد.

انس و الفت شاعران فارسی زبان در هر دوره و در هر سبک و مکتبی با جهان و عناصر و پدیده های آن، مسأله ای است که از مناظر و زوایای گوناگون می تواند نقد و بررسی و گزارش شود. شاعر بیش از هرچیز با طبیعت و انسان مواجه و مؤانس است. با هردوی اینها کار دارد و شعرو ذهن و خیال و عاطفه احساس خویش را در تبیین امور جهان و طبیعت و آنچه را که انسان با آن مواجه و همدم است، به کار می گیرد.

انسان از آنگاه که چشم باز می کند و جهان و طبیعت را پیرامون خویش می بیند، دوست دارد هرچه بیشتر آن را بشناسد و از آن سخن گوید. هم عالمانه سخن گوید و هم شاعرانه. دانشمندان علوم طبیعی طبیعت را آنگونه که هست می کاوند و می شناسند و قوانین حاکم بر آن را کشف می کنند. جهان پیرامون ما آنقدر از منظر علوم طبیعی، نکته و قانون ونظم و راز و رمز دارد که با گذشت صدها قرن از کاوش و جستجو و تحقیق آدمی، هنوز بسیاری از امور طبیعت برای او مسأله و معمّاست و تا به امروز نتوانسته است همة زوایا و خفایای اشیا و عناصر پیرامون خود را چه در حوزة دسترس انسان و چه در دوردستها، کشف کند هنوز برای انسان در گسترة طبیعت خیلی از راز و رمزها و قوانین کشف نشده وجود دارد.

در حوزة عاطفه و احساس و تخیّل، نیز کار از همین سیاق است. ارتباط شاعران با عناصر و نمادهای طبیعت با تشبیهات و استعارات ساده و آشکاری شروع شد. در ابیات بجامانده از نخستین شاعران پارسی گوی نیز جلوة نمادهای طبیعت را بطور ساده می توان دید. در شعر سبک خراسانی شاعران همچون فرّخی و منوچهری شعرشان با طبیعت به جهات گوناگون گره خورده است چرا که اینان در سرزمین هایی چون هرات و غزنین و نقاط سرسبز دیگری بودند و دائم طبیعت بکر و زیبا در برابر چشمشان بود و بی علت نیست که نام اکثر گلها و پرندگان را می توان در شعر منوچهری باز جست. منوچهری شاعر طبیعت است و دیگر شاعران این دوره و دوره های بعد هم بگونه ای با عناصر طبیعت مأنوس و همدم اند.

کم کم گزارشهای شاعران از طبیعت، ریزه کاریها، ظرافتها و پیچیدگی های ویژه ای پیدا می کند و همانگونه که شعر فارسی در حوزة حکمت و فلسفه و عرفان، اجتماع وسیاست و مدح و ستایش، طرح مسائل انسانی، داستان سرایی و قصّه پردازی، حماسه و اسطوره، دفترهای پرباری تقدیم ادب دوستان و اهل ذوق و معرفت کرده است، به همان میزان نیز سراغ طبیعت رفته و آن را در حوزة عاطفه و احساس و تخیّل بازکاویده و شعرهای ناب و شیوا و دلچسبی تقدیم دوست داران ادب فارسی کرده است.

شک نیست در میان نوپردازان معاصر، سهم برخی از بزرگان شعر معاصر از جمله بنیانگذار شعر نو یعنی نیما و سپس سهراب سپهری و پس از آن اخوان ثالث و سیاوش کسرایی و احمد شاملو، منوچهر آتشی و حمید مصدّق  فروغ فرّخ زاد و شفیعی کدکنی و…. در حوزه گرایش و گزارش از طبیعت و نمادهای آن بیشتر است.

و از این میان سهراب سپهری و سپس اخوان ثالث و شاملو و شفیعی کدکنی به جهاتی اعتنا و توجّه و علاقه شان به تفسیر و توصیف طبیعت از زوایای گوناگون، بیشتر است.

باری مسأله اصلی این پایان نامه نشان دادن قدرت شاعران نوپرداز در توصیف جلوه های نمادین طبیعت است و اینکه چگونه نوپردازان در شعر نو، با به­کار­گیری و بهره بردن از صور خیال به بهترین وجه از عهدة توصیف نمادهای طبیعت برآمده اند و با به­کارگیری تشبیه و استعاره و سایر صور خیال، تابلوهای بسیار زیبایی از طبیعت را در شعر نو، نشان داده و پدید آورده اند. این توصیفات و تابلوها خود طبیعت ثانوی­اند  و جذّابیت و زیبایی شان تا حدّ اعجاب و ستایش است. هر خواننده­ای به راستی به عظمت کار و نبوغ نوپردازان در نگرش به جهان و طبیعت و بازتاب تک تک آفریده ها در عرصة شعر نو، شناخت و آگاهی پیدا می کند. مسأله و موضوع اصلی این پایان نامه گزارش و تفسیر توصیفات نمادهای طبیعت و کیفیّت توصیف آنها در شعر معاصر است و اینکه نوپردازان بویژه نوپردازان بزرگ از چه شگردهایی در توصیف نمادهای طبیعت سود جسته اند؟

تاکنون هر پژوهنده­ای که دربارة شعرنو مطلب نوشته و کار یک یا چند شاعر نوپرداز را نقد و ارزیابی کرده است، بخشی از پژوهش خود را به بررسی صور خیال آن شاعر یا شاعران نوپرداز اختصاص داده است. از جمله این پژوهندگان می توان از محمد حقوقی، شفیعی کدکنی و سیروس شمیسا و تقی پور نامداریان و ابراهیم ضرّابی ها و … نام برد. به کار و تحقیق هرکدام از یادشدگان و جز‌آنها که بنگریم، در می یابیم که در لابه­لای توضیح و تفسیر و ارزیابی قطعه های شعر نو، طبیعت گاه در متن تحقیق و توّجه آنها بوده و گاه دست کم در حاشیه و نگاه جنبی آنها. نکتة حائز اهمیت و شایستة توجّه و دقت این است که کار ویژه و تحقیق بخصوصی با عنوان تجلّی نمادهای طبیعت در شعر معاصر، آن هم در حدّ یک پایان نامه، نداریم و از این جهت، این پایان نامه کار شایان توجّهی را در این زمینه هم در جهت کمّی و هم کیفی ارائه داده است.

تاکنون بررسی و پژوهش نمادهای طبیعت در شعرنو بعنوان یک موضوع خاص مطرح نشده است، به همین علّت نگارنده این موضوع را انتخاب کرد و علّت انتخاب این موضوع به این جهت است که نکات، نمونه ها، نگرشها و مؤلفه های این موضوع را در شعر شاعران نوپرداز می توان یافت امّا نه به صورت یک مجموعة مجزا و با عنوان مخصوص که از نمادهای طبیعت در شعرنو سخن گفته باشد. از این جهت پایان نامة مزبور در نوع خود کاری نو و در خور اعتنا و توجّه است. جمع آوری نمونه های جالب و شیوایی از این موضوع در آثار شاعران معاصر آن هم با طرح مسائل بلاغی و ظرافتها و شیوه های نو و شگرف و چشم گیر دربارة توصیف طبیعت کاری است که در این پایان نامه بدان پرداخته شده و نوآوری این پایان نامه محسوب می شود. دیگر از نوآوریهای این پژوهش، ارتباط نمادهای طبیعت با کهن الگوها و عناصر حماسی و اساطیری و عرفانی است که تفسیر و توضیح و توصیف این ارتباطها و وابستگی دیرینة آنها به یکدیگر در زبان و ادب فارسی و ذهنیّت و تعلّق خاطر شاعران کهن و نوپرداز به آنها نیز از جملة نوآوریهایی است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.

آثار معتنابهی دربارة تفسیر و توضیح و گزارش انواع شعر نیمایی تاکنون به قلم ادیبان و فرهنگیختان صاحب ذوق و آگاهی، ارائه شده است که بخش قابل توجّهی از این آثار دربارة تفسیر و تبیین نمادهای طبیعت در شعر نو است. از آنجا که نوپردازان معاصر بویژه نوپردازان بزرگ بخشی از شعرشان مربوط به توصیف طبیعت است، مفسّران نیز بالطّبع توصیفات آنها را، تفسیر و گزارش کرده اند که از 

فخری نامه (حدیقه الحقیقه) یکی از موثرترین آثار ادبیات تعلیمی و  صوفیانه  در زبان فارسی بوده چنان که دیگر شاعران  بزرگ  فارسی  من جمله  مولوی و عطار مثنوی های خود را به شیوه سنایی ساختند و دیگران  نیز مثنوی  های بسیار به تقلید از شیوه سنایی آفریدند.

سومین جلوه خلاق در کار حکیم سنایی، ادبیات انتقادی است. سنایی در قصاید اجتماعی و مثنوی هایش بویژه در کارنامه بلخ به انتقادات اجتماعی پرداخت و این نوع ادبی را هم متحول ساخت. بسیاری از سنت ها و باورهای اجتماعی و دینی اخلاقیات نادرست را به نقد کشید و در غزل های قلندرانة  خود به ستیز با جامعة ریا زدة عصر بر خاسته و اعتراض خود را به معیارهای جامعه آن روز نشان می دهد. اعتراض سنایی ، اعتراض در درون نظام  های حاکم بود، چنین رویکردی تا آن روز  شعر فارسی دیده نمی شود البته ناصر خسرو معترضی بود که بیرون از نظام حاکم ، زبان به اعتراض می گشود .

قصّه پردازی سنایی یکی دیگر از جنبه های خلاقة کار اوست. در روزگار سنایی موجی از توجه به داستان همه جا را فرا گرفته بود . پیش از سنایی ، اخوان الصفا و ابوعلی  سینا از داستان های ساده، تاویلات فلسفی  ارائه کرده بودند وسنایی احتمالا به تاثیر از آنها داستان را به جانب اندیشه های عرفانی کشاند و پایه گذار داستان های عرفانی در مثنوی شد .او به منابع داستانی بکری دسترسی داشت و آنها را ظرف تجربه ها و اندیشه های عرفانی ساخت. بخشی از جذابیت مثنوی های سنایی مرهون قصّه های پرجاذبه عرفانی و اخلاقی است وسادگی  بیان قصه هایش یکی دیگر از دلایل جذابیت آنهاست. (محمد خانی، 1385: مقدمه)

بیان مسئله :

حکیم سنایی بی شک در میان سخن سرایان ادب فارسی، از پیش قراولان این قوم و در حقیقت از پیامبرن طایفه سحر حلال به شمار می رود .

هر چند قبل از او بزرگانی چون ابوسعید ابوالخیر اشعار عارفانه سروده اند و بسیاری از مسائل تصوٌف را در

آثارخویش آورده اند ولی آثار بجا مانده  به جای مانده از آنان بسیار اندک است و آنان را در شمار شاعران به حساب نمی آورند و سنایی را اوٌلین شاعر متصوٌف زبان فارسی می دانند .

حکیم سنایی تحول عظیمی در شعر و شاعری ایجاد نمود و مفاهیم بلند عرفانی را به بهترین و شیواترین نحو در رشته نظم کشید و آمیزش شعر فارسی با اندیشه های عارفانه و صوفیه، جمال و زیبایی خاصی یافت و شعر از مفاهیم گسترده تری برخوردار گشت .

بعد از سنایی شاعران برجسته ای چون مولانا جلال الدین و شیخ عطار به شیوه او شعر سروده اند و مفاهیم بلند عارفانه و مراتب سلوک را به برترین و کامل ترین وجه و از سر سوز و گدزا تمام، بیان کردند و عالمی را فریفته و دلباخته کلام خویش نمودند، امٌا ابداع این طریقه از آن حکیم سنایی است و او را راهنما وپیشوای خود دانسته اند. به قول مولوی، سنایی چشم و چراغ ، عطار قافله سالار و او خود را پیرو

آن دو دانسته است.

سنایی نه تنها در میان شاعران، بلکه در میان صوفیه و عرفا نیز دارای مقامی والاست و همواره به سخنان او استشهاد جسته اند و « آثار وی همه از نظر لفظ و معنی با افکار بلندی که مخصوص اوست، در نهایت فصاحت و بلاغت است و لیکن کتاب حدیقه الحقیقه وی که واسطه العقد این آثار است از شاهکارهای نظم فارسی است » (مدرس رضوی، 1374: مقدمه) و اولین اثر منظوم عرفانی به شمار می رود که مورد تقلید شاعران بزرگی چون نظامی ، خاقانی و مولوی قرار گرفته است .

این اثر در « حقیقت یک دوره حکمت عملی است که سرمشق زندگی مردم و راهنمای اخلاق فردی و اجتماعی بشر است و حکیم در این کتاب مردم را به خداپرستی و نیکوکاری و شجاعت و عفٌت و بزرگ منشی و عشق و محبٌت و رضا و تسلیم دعوت نموده و طرز معامله مردم را با یکدیگر آموخته است». (همان: ص)

آثار دیگر سنایی که از نظر محققان اصالت دارد و متعلٌق به اوست ، از جمله مثنوی « سیر العباد الی المعاد » است که بر وزن حدیقه سروده شده است و در آن به طریق تمثیل از خلقت انسان و نفوس و عقلها و موضوعات اخلاقی دیگر سخن رفته است و همه این مسائل را او به طرز بدیعی به عالم رویا نسبت داده است و یک سفر نامه تمثیلی به شمار می رود .

منظومه دیگری با نام «طریق التحقیق» بر وزن حدیقه که در بیان معارف و حقایق است و حدود نهصد بیت می باشد . همچنین مثنوی «کارنامه بلخ» که به هنگام توقف او در بلخ سروده شده و حدود پانصد بیت است .  مبنای آن بر مزاح و مطایبه است و به همین جهت آن را مطایبه نامه هم گفته اند .

مثنوی کوچک دیگری به نام «عقلنامه» که ابیات آن از دویست و چهل بیت تجاوز نمی کند. سنایی در آن خطاب به باد آن را توصیف می کند و موضوع اصلی آن بیان

 مراتب انسان است .

و اما مثنوی«تحریحه القلم ،اگر چه تذکره نویسان نامی از آن نبرده اند و لیکن چون در ضمن نسخ قدیمی با کارنامه بلخ و سیر العبد الی المعاد آمده است بی شبهه از آثار سنایی است.» ( مدرس رضوی، 1374:  4)

دو مثنوی دیگر نیز به نامهای عشق نامه و سنایی آباد در زمره آثار سنایی دیده می شود اما مدرس رضوی نوشته اند: « چند نفر از تذکره نویسان مثنوی به نام عشقنامه در آثار سنایی یاد کرده و به حکیم نسبت داده اند ولی نگارنده تاکنون مثنوی به نام عشقنامه که نسبتش به حکیم مسلّم باشد نیافته است و آنچه با نام عشقنامه سنایی در کلٌیات اشعار او موجود است از حکیم سنایی نیست و به اشتباه در جمله آثار او داخل شده است ».  ( همان، مدرس رضوی)

درباره «سنایی آباد» نوشته اند که : نام سنایی آباد در هیچ یک از کتب تذکره یاد نشده است و تذکره نویسان نامی از آن در جمله اثار سنایی نیاورده اند. تنها در مقدمه کتاب حدیقه الحقیقه که به قلم اوست  و همچنین در مقدمه رفاء و حدیقه پس از ذکر فخری نامه که نام دیگری از حدیقه می باشد، نام «سنایی آباد » یاد شده است و نیز در کتاب حدیقه اسم سنایی آباد در بیت زیر آمده است :

اندرین دولت از پی بادی                    کردم افزون سنایی آبادی ( همان : 709)

که ظاهرا مقصود از سنایی آباد در این مواضع همان کتاب حدیقه الحقیقه است، اما در دونسخه خطی از کلٌیات دیوان سنایی محفوظ در کتابخانه دیوان هند مثنوی کوچک دیگری پس از کتاب حدیقه به نام سنایی آباد در جمله آثار حکیم آمده است که در آخر یکی از دو نسخه صریحا نوشته شده تمام شد سنایی آباد و حدیقه الحقیقه من کلام…. (همان : 10)

این مطلب را هم بخوانید :

 

 

 

 

1‌-1. مقدمه. 3

1‌-‌2‌. بیان مسأله. 5

1‌-‌3‌. سؤالات تحقیق. 6

1‌-‌4‌. اهداف تحقیق. 6

1‌-‌5‌. اهمیت و ضرورت تحقیق. 7

1-6. پیشینه تحقیق. 7

1‌-7‌. فرضیات تحقیق. 8

1‌-8. روش تحقیق. 8

1‌-‌8‌-‌1‌. نوع روش تحقیق. 9

1‌-‌8‌-‌2‌. روش و ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق. 9

1‌-‌8‌-‌3‌. جامعه و نمونه‌ی آماری.. 9

1‌-‌9‌. قلمرو تحقیق. 10

1‌-10. نو‌آوری تحقیق. 10

1‌-‌11‌. محدودیت‌های تحقیق. 10

1-12. تعریف واژه‌های کلیدی.. 11

 

فصل دوم (مبانی نظری)

2‌-‌1‌. مقدمه. 14

2-2. موسیقی. 14

2-3. تعریف عروض… 15

2-4. تاریخچه علم عروض… 16

2-5. بحر. 16

2-6. وزن. 19

2-7. انواع وزن در ملل مختلف.. 19

2-8. مفاهیم اوزان عروضی. 20

2-9. اوزان دوری.. 24

2-10. اختیارات شاعری.. 24

 

 

فصل سوم (مکتب وقوع)

3-1. مقدمه. 27

3-2. مکتب وقوع. 27

3-2-1. تاریخچه مکتب وقوع. 27

3-2-2. واضع مکتب وقوع. 28

3-2-3. زبان اشعار وقوعی. 28

3-2-4. مضمون اشعار وقوعی. 29

3-3. واسوخت.. 29

3-3-1. مبدع واسوخت.. 30

3-3-2. مضمون اشعار واسوختی. 30

3-4. شاعران وقوعی و واسوختی. 31

3-4-1. بابا فغانی شیرازی.. 31

3-4-2. هلالی جغتائی. 32

3-4-3. محتشم کاشانی. 33

3-4-4. وحشی بافقی. 34

 

فصل چهارم (داده‌های تحقیق)

4-1. مقدمه. 37

4-2. اوزان عروضی غزلیات بابا فغانی. 37

4-2-1. غزلیات بحر مضارع. 37

4-2-1-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 38

4-2-1-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 47

4-2-2. غزلیات بحر هزج. 48

4-2-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 48

4-2-2-2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 55

4-2-2-3. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 58

4-2-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 59

4-2-2-5. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 60

این مطلب را هم بخوانید :

4-2-3. غزلیات بحر رمل. 60

4-2-3-1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 61

4-2-3-2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 66

4-2-3-3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 68

4-2-3-4. رمل مثمن مخبون (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن) 69

4-2-4. غزلیات بحر مجتث.. 70

4-2-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 70

4-2-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 75

4-2-5. غزلیات بحر رجز. 76

4-2-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 76

4-2-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 77

4-2-6. غزلیات بحر خفیف.. 78

4-2-6-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 78

4-2-7. غزلیات بحر منسرح. 79

4-2-7-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 79

4-2-8. غزلیات بحر سریع. 80

4-2-8-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 80

4-3. اوزان عروضی غزلیات هلالی جغتائی. 84

4- 3- 1. غزلیات بحر رمل. 84

4- 3- 1- 1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 84

4- 3- 1- 2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 90

4- 3- 1- 3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 95

4- 3- 1- 4. رمل مسدس محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 96

4- 3- 1- 5. رمل مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلن) 97

4-3-2. غزلیات بحر هزج. 97

4-3-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 97

4-3-2-2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 100

4-3-2-3. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 103

4-3-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 103

4-3-2-5. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 104

4-3-3. غزلیات بحر مضارع. 104

4-3-3-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 104

4-3-3-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 108

4-3-4. غزلیات بحر مجتث.. 109

4-3-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 109

4-3-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 112

4-3-4-3. مجتث مثمن مخبون اصلم (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع‌لن) 113

4-3-5. غزلیات بحر رجز. 113

4-3-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 113

4-3-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 114

4-3-6. غزلیات بحر خفیف.. 115

4-3-6-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 115

4-3-7. غزلیات بحر منسرح. 116

4-3-7-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 116

4-3-8. غزلیات بحر متقارب.. 116

4-3-8-1. متقارب مثمن سالم (فعولن فعولن فعولن فعولن) 117

4-3-9. غزلیات بحر سریع. 117

4-3-9-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 117

4-4. اوزان عروضی غزلیات محتشم کاشانی. 121

4- 4- 1. غزلیات بحر رمل. 121

4-4-1-1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 121

4-4-1-2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 128

4-4-1-3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 134

4-4-1-4. رمل مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلن) 135

4- 4- 2. غزلیات بحر هزج. 135

4-4-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 135

4-4-2-2. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 141

4-4-2-3. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 141

4-4-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 143

4-4-2-5. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 143

4- 4- 3. غزلیات بحر مضارع. 144

4-4-3-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 144

4-4-3-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 149

4-4-4. غزلیات بحر مجتث.. 150

4-4-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 150

4-4-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 541

4-4-5. غزلیات بحر رجز. 156

4-4-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 156

4-4-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 157

4-4-5-3. رجز مثمن مطوی مرفل (مفتعلاتن مفتعلاتن مفتعلاتن مفتعلاتن) 158

4-4-5-4. رجز مثمن مخبون مرفل(مفاعلاتن مفاعلاتن مفاعلاتن مفاعلاتن) 159

4-4-5-5. رجز مثمن مطوی مخلوع (مفتعلن فعولن مفتعلن فعولن) 159

4-4-6. غزلیات بحر منسرح. 160

4-4-6-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 160

4-4-6-2. منسرح مثمن مطوی منحور (مفتعلن فاعلات مفتعلن فع) 161

4-4-7. غزلیات بحر سریع. 161

4-4-7-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 161

4-4-8. غزلیات بحر متقارب.. 162

4-4-8-1. متقارب مثمن سالم (فعولن فعولن فعولن فعولن) 162

4-4-8-2. متقارب مثمن محذوف (فعولن فعولن فعولن فعل) 163

4-4-8-3. متقارب مثمن اثلم (فع لن فعولن فع لن فعولن) 163

4-4-9. غزلیات بحر خفیف.. 164

4-4-9-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 164

4-4-10. غزلیات بحر کامل. 164

4-4-10-1. کامل مثمن سالم (متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن) 165

4-4-10-2. کامل مثمن مرفل احذ (متفاعلاتن فعلن متفاعلاتن فعلن) 165

4-5. اوزان عروضی غزلیات وحشی بافقی. 171

4- 5- 1. غزلیات بحر رمل. 171

4- 5- 1- 1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 171

4- 5- 1- 2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 176

4- 5- 1- 3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 179

4- 5- 1- 4. رمل مسدس محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 179

4- 5- 2. غزلیات بحر هزج. 180

4- 5- 2- 1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 180

4- 5- 2- 2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 184

4- 5- 2- 3. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 186

4- 5- 2- 4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 187

4- 5- 3. غزلیات بحر مضارع. 188

4- 5- 3- 1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 188

4- 5- 3- 2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 192

4- 5- 4. غزلیات بحر مجتث.. 193

4- 5- 4- 1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 193

4- 5- 4- 2. مجتث مثمن مخبون اصلم (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن) 194

4- 5- 4- 3. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 195

4- 5- 5. غزلیات بحر رجز. 196

4- 5- 5- 1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 196

4- 5- 5- 2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 197

4- 5- 6. غزلیات بحر منسرح. 198

4- 5- 6- 1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 198

4- 5- 7. غزلیات بحر خفیف.. 199

4- 5- 7- 1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 199

4-6. تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای و استنباطی. 203

4-6-1. میزان کاربرد بحرهای عروضی. 203

4-6-2. گونه‌های اصلی وزن. 205

4-6-3. تنوع وزنی. 206

4-6-4. طول وزن‌ها 212

4-6-5. موسیقی وزن‌. 212

4-6-6. مضمون غزل‌ها 214

 

فصل پنجم (نتیجه)

5-1. مقدمه. 216

5-2. نتایج بررسی. 216

5-3. پیشنهادات.. 218

 

فهرست منابع. 219

چکیده انگلیسی 222

 

فهرست جداول                                         

 

جدول 2-1- بحور عروضی و معنای لغوی و ساختار آن‌ها 18

جدول 3-1- قالب‌های شعری و تعداد اشعار شاعران منتخب وقوعی. 35

جدول 4-1- بسامد بحور عروضی اشعار بابا فغانی. 82

جدول 4-2- بسامد اوزان عروضی اشعار بابا فغانی. 83

جدول 4-3- بسامد بحور عروضی اشعار هلالی جغتائی. 119

جدول 4-4- بسامد اوزان عروضی اشعار هلالی جغتائی. 120

جدول 4-5- بسامد بحور عروضی اشعار محتشم کاشانی. 167

جدول 4-6- بسامد اوزان عروضی اشعار محتشم کاشانی. 170-168

جدول 4-7- بسامد بحور عروضی اشعار وحشی بافقی. 201

جدول 4-8- بسامد اوزان عروضی اشعار وحشی بافقی. 202

جدول 4-9- بسامد بحورعروضی در غزل‌های دیوان شاعران. 204

جدول 4-10- بسامد بحورعروضی در اشعار شاعران. 204

جدول 4-11- گونه‌های اصلی وزن در غزل‌های هر شاعر. 206-205

جدول 4-12- بحر رمل. 207

جدول 4-13- بحر هزج. 207

جدول 4-14- بحر رجز. 208

جدول 4-15- بحر مجتث.. 208

جدول 4-16- بحر منسرح. 209

جدول 4-17- بحر خفیف.. 209

جدول 4-18- بحر سریع. 209

جدول 4-19- بحر متقارب.. 210

جدول 4-20- بحر کامل. 210

جدول 4-21- بسامد اوزان عروضی غزل‌ها از نظر کوتاهی و بلندی.. 212

جدول 4-22- بسامد اوزان عروضی جویباری و خیزابی. 213

فهرست نمودارها

 

نمودار 1-1- نمونه‌ی آماری تحقیق. 10

نمودار 2-1- مفاهیم اوزان عروضی. 22

نمودار 4-1- درصد فراوانی بحور عروضی غزلیات بابا فغانی و کل دیوان او. 81

نمودار 4-2- درصد فراوانی اوزان عروضی غزلیات بابا فغانی و کل دیوان او. 81

نمودار 4-3- درصد فراوانی بحور عروضی غزلیات هلالی جغتائی و کل دیوان او. 118

نمودار 4-4- درصد فراوانی اوزان عروضی غزلیات هلالی جغتائی و کل دیوان او. 118

نمودار 4-5- درصد فراوانی بحور عروضی غزلیات محتشم کاشانی و کل دیوان او. 166

نمودار 4-6- درصد فراوانی اوزان عروضی غزلیات محتشم کاشانی و کل دیوان او. 166

نمودار 4-7- درصد فراوانی بحور عروضی غزلیات وحشی بافقی و کل دیوان او. 200

نمودار 4-8- درصد فراوانی اوزان عروضی غزلیات وحشی بافقی و کل دیوان او. 200

نمودار 4-9- درصد فراوانی اوزان خیزابی و جویباری در مجموع غزلیات شاعران. 213

نمودار 4-10- درصد فراوانی اوزان دوری و عادی در غزلیات شاعران. 214

چکیده

وزن یکی از عناصر اصلی شعر و از مهمترین عوامل تأثیرگذاری آن است و به منزله‌ی قالبی است که شاعر خلاق بر آن روح می‌دمد و با سلیقه‌ی خود بر اندامش جامه لفظ می‌پوشاند؛ هریک از اوزان شعر دارای موسیقی و حالت خاصی است و همین حالت‌ها موجب می‌شوند وزنی تند یا سنگین و شادی‌آور یا غم‌انگیز، حماسی، برهانی، گزارشی و … شود. ویژگی‌های روحی و اخلاقی شاعران و محیط‌ مادی، معنوی و فرهنگ‌ و سبک یک دوره می‌تواند در بسامد اوزان عروضی آن دوره تأثیر بسزائی داشته باشد. بنابراین علم وزن شعر، تنها به شناخت اوزان منحصر نمی‌شود و رویکرد‌های مختلفی چون سبک‌شناسی، انواع ادبی، روانشناسی و … هریک بعد از استخراج اوزان دیوان یک شاعر، می‌توانند در تحلیل موسیقیایی مفید واقع شوند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اوزان عروضی شاعران منتخب از منظر انطباق پذیری آن‌ها با مضامین و مفاهیم اوزان و بحور عروضی و ویژگی‌های روحی شاعران وقوعی است. در این رساله، نگارنده پس از ذکر کلیات و مبانی نظری عروض، با معرفی مکتب وقوع و بیان شرح حالی از فغانی شیرازی، هلالی جغتائی، محتشم کاشانی و وحشی بافقی به ارائه اطلاعاتی حول محور موضوع پرداخته است. سپس با ذکر نخستین بیت هر غزل و وزن آن، میزان کاربرد بحور و اوزان عروضی و ارتباط وزن با محتوا را در غزل‌های هریک از این شاعران بررسی کرده، به این نتیجه رسیده‌ که اوزان بلند و حزن‌انگیز، بیشترین بسامد را داشته و وزن اشعار، با مضمون آن‌ها و احساس شاعران وقوعی متناسب است.

 

کلیدواژه‌ها:

عروض، وزن، مکتب وقوع، فغانی شیرازی، هلالی جغتائی، محتشم کاشانی، وحشی بافقی

. مقدمه

برای من که در مقطع کارشناسی مهندسی کشاورزی خوانده بودم تغییر رشته در کارشناسی ارشد، نقطه‌ی شروع آشنایی با عروض بود. پس از ورود به دانشکده‌ی ادبیات و در نخستین ترم تحصیل، به لطف استاد بزرگوارم آقای دکتر ترابی و زحمات بی‌منت ایشان و روش اصول‌مندی که در تدریس داشتند عروض را آموختم و دریافتم عروض برخلاف اکثر دروس علوم انسانی یک درس تفهیمی است. شباهت این درس به ریاضی و ارتباط مستقیم آن با موسیقی مرا بسیار علاقه‌مند کرد و به مطالعات فراوانی در این حوزه پرداختم. در این مسیر موضوعی که ذهن مرا معطوف کرد بحث تناسب وزن با محتوای شعر و احساس شاعر بود. بحثی که مبین این بود که هرگاه شعر بر اساس واقعیت و برآمده از دل باشد، بی‌اختیار شاعر وزن خود را می‌یابد؛ وزنی که بیان کننده‌ی حالت آرامش، خشم، شادی، غم و … است. رسیدن از عروض به رگه‌هایی از روانشناسی در کنار جذابیتی که داشت سؤالاتی را برایم به وجود آورد. اینکه آیا در دوره‌ای مانند مکتب وقوع که اصل بر واقع‌گویی، و مضمون شعر برآمده از احساس واقعی شاعر بوده است، وزن‌ها کمال تناسب را با مضمون داشته‌اند؟ سرانجام پس از مشورت با استاد ارجمندم به علت علاقه‌ی وافری که به پژوهش در این حوزه داشتم و نیز جذابیت رویکرد روانشناختی علم عروض، در این دوره پایان نامه‌ی خود را به تحلیلی عروضی اختصاص دادم و این پژوهش را به تحلیل اوزان عروضی چهار تن از شاعران برجسته‌ی مکتب وقوع محدود کردم. این کار با بررسی اشعار پرچمدار مکتب وقوع، بابا فغانی شیرازی، آغاز و با آثار واضع واسوخت، وحشی بافقی، پایان یافت که در نهایت با وجود کمیاب بودن تعدادی از کتاب‌ها و مقالات مورد نظر، با عنایت پروردگار متعال و کمک استاد گرامی به این مهم نایل آمدم.

این رساله در 5 فصل تدوین گردیده است. فصل اول به کلیات اختصاص یافته، فصل دوم مبانی نظری شامل عروض و مفاهیم اوزان عروضی و فصل سوم درباره‌ی مکتب وقوع و درون مایه اشعار وقوعی

1-3 اهداف تحقیق.. 7

1-4- سؤالات تحقیق.. 7

1-5- فرضیه‌های تحقیق.. 7

1-6 محدودیت‌های تحقیق.. 8

فصل دوم:مبانی نظری

2-1 پیشینه تحقیق.. 11

2-1-1 پایان‌نامه‌ها 11

2-1-2 كتاب‌ها 14

2-1-3 مقاله‌ها 16

2-2 مباحث نظری.. 19

2-2-1 تعریف ادبیات تطبیقی.. 20

2-2-2 تاریخچه و زمینه‌های پیدایش… 23

2-2-3 مكاتب ادبیات تطبیقی.. 25

2-2-3-1- مكتب فرانسوی.. 25

2-2-3-2- مكتب امریكایی.. 27

2-2-4 پیشینه ادبیات تطبیقی در ایران. 28

2-3  چهارچوب نظری.. 30

فصل سوم:روش‌شناسی تحقیق

مقدمه. 35

3-1 روش تحقیق.. 36

3-2 ابزار جمع‌آوری اطلاعات… 36

3-3 تعریف نظری مفاهیم (واژگان كلیدی) 37

3-4 روش تجزیه تحلیل داده‌ها 38

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق

مقدمه. 40

4-1- گوته. 45

4-1-1-  زندگی‌نامه گوته. 45

4-1-2-  اندیشه و جهان‌بینی گوته. 47

 

4-1-3-  آثار گوته. 53

4-1-3-1- رنج‌های ورتر جوان. 54

4-1-3-2 ایفی ژنی.. 54

4-1-3-3 توركوآتو تاسو. 55

4-1-3-4 گمونت… 55

4-1-3-5 نغمه‌های رومی.. 56

4-1-3-6 سال‌های كارآموزی استاد ویلهلم. 56

4-1-3-7 دیوان غربی ـ شرقی.. 56

4-1-3-8 فاوست… 58

4-1-4- خلاصه داستان فاوست… 61

4-1-5- معرفی داستان فاوست (ریشه داستان، زمینه پیدایش و …) 62

4-2- عطار. 67

4-2-1- زندگی‌نامه عطار. 67

4-2-2- اندیشه و جهان‌بینی عطار. 71

4-2-3- آثار عطار. 75

4-2-4- خلاصه داستان شیخ صنعان. 79

4-2-5- معرفی  داستان شیخ صنعان (ریشه داستان، زمینه پیدایش و …) 82

4-3- بررسی تطبیقی دو اثر. 89

4-3-1-  مقایسه ساختاری دو اثر. 89

4-3-1-1- ریخت‌شناسی.. 89

4-3-1-2- شخصیت‌ها و شخصیت‌پردازی.. 92

4-3-1-3- كنش‌ها 97

4-3-2- مقایسه محتوا و درون‌مایه دو اثر. 99

4-3-2-1- گناه 100

4-3-2-2- عشق.. 113

4-3-2-3- زن. 123

4-3-2-4- كمال‌گرایی.. 127

4-3-2-5- مرگ… 130

این مطلب را هم بخوانید :

فصل پنجم:جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

منابع و مآخذ. 151

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                               صفحه

 

جدول شماره 1-  موارد مشابه در داستان‌های فاوست و شیخ صنعان از منظر ریخت‌شناسی.. 92

جدول شماره 2-  مقایسه تعداد شخصیت‌های اصلی و فرعی.. 94

جدول شماره 3- موارد مورد تحلیل در دو داستان. 100

جدول شماره 4-  شباهت های مارگریت و دختر ترسا 127

جدول شماره 5-  تفاوت های مارگریت و دختر ترسا 127

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                               صفحه

 

نمودار شماره  1-  مقایسه‌ دو داستان از منظر ریخت‌شناسی.. 91

نمودار شماره  2-  شخصیت‌های اصلی و فرعی.. 95

چكیده:

1-4- پیشینه­ی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… 2

1-5- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-6- سؤالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………. 3

فصل دوم : در آمدی بر موضوع تحقیق

2-1- هنر و زیبایی ……………………………………………………………………………………………………………….. .5

2-2- مدرنیسم و پست مدرن …………………………………………………………………………………………………. ..6

2-3-جریان شناسی شعر معاصر…………………………………………………………………………………..19

2-4- زندگی نامه ی مختصر شاعران تحقیق …………………………………………………………………………… .26

فصل سوم : کارکرد آوایی

3-1-درآمدی بر کارکرد آوایی………………………………………………………………………………………………… 32

3-1-1- واج آرایی ………………………………………………………………………………………………………………. 32

3-1-2- آوردن حروف الفبا به شکل مجزا …………………………………………………………………..          35

3-1-3-کاربرد حروف لاتین در بیت ……………………………………………………………………………………… 37

3-1-4- کاربرد واژگان لاتین به فارسی………………………………………………………………………………….. 38

3-1-5- تکرار یک واج در کلمه ……………………………………………………………………………………………. 40

3-1- 6-کاربرد کلمات تخصصی و نیمه تخصصی …………………………………………………………………….. 42

3-1-7- کاربرد واژگان قدیمی در شعر پست مدرن …………………………………………………………………. 44

3-1-8- کاربرد واژگان رکیک و بی ادبانه ………………………………………………………………………………. 45

3-1-9- کاربرد زنجیره وار کلمات …………………………………………………………………………………………. 47

3-1-10- فرایندهای واجی ………………………………………………………………………………………………….. 48

3-2-تکرار…………………………………………………………………………………………………………….52

فصل چهارم: کارکرد عاطفی

4-1-درآمدی بر کارکرد عاطفی……………………………………………………………………………………………… 55

4-1-1-عشق ………………………………………………………………………………………………………………………. 56

4-1-2- گریه ………………………………………………………………………………………………………………………. 63

4-1- 3-غم و اندوه ……………………………………………………………………………………………………………… 69

4-1-4-  خسته…………………………………………………………………………………………………………………….. 73

4-1-5-  درد ………………………………………………………………………………………………………………………. 77

 

4-1-6-  ناامیدی و بدبینی ……………………………………………………………………………………………………. 82

4-1-7- انتظار ……………………………………………………………………………………………………………………… 87

4-1-8- بی تفاوتی ……………………………………………………………………………………………………………….. 92

4-1-9-  ترس، هراس و دلهره ………………………………………………………………………………………………. 95

4-1-10-تنهایی …………………………………………………………………………………………………………………… 100

4-2- حس آمیزی…………………………………………………………………………………………………………………. 107

4-3- عناصر موهوم ……………………………………………………………………………………………………………… 107

4-4- باورهای عامیانه ………………………………………………………………………………………………………….. ..109

فصل پنجم : کارکرد نحوی

5-1-درآمدی بر  کارکرد نحوی …………………………………………………………………………………………….. ..112

5-2- نوآوری های زبانی ………………………………………………………………………………………………………. ..112

5-3- نقش های پر کاربرد دستوری ……………………………………………………………………………………….. 125

5-3-1-صفت ………………………………………………………………………………………………………………………. 125

5-3-2 قید …………………………………………………………………………………………………………………………… 134

5-3-3- کاربرد ضمایر ………………………………………………………………………………………………………….. 140

5-3-4- کاربرد حرف اضافه …………………………………………………………………………………………………. 147

5-3-5- نام آوا……………………………………………………………………………………………………………………… 149

5-3-6- اسم صوت ……………………………………………………………………………………………………………… 153

5-4- افعال منفی ………………………………………………………………………………………………………………….. 156

5-5- کاربرد فراوان فعل امر و نهی …………………………………………………………………………………………. 158

5-6- کاربرد واژه ی توی ……………………………………………………………………………………………………… 160

5-7- کاربرد واژه ی هی ……………………………………………………………………………………………………….. 162

5-8- ناتمام ماندن جملات …………………………………………………………………………………………………….. 164

فصل ششم : کارکردهای دیگر زبان در واژگان پرکاربرد

6-1- زن و نمادهای زنانه ……………………………………………………………………………………………………… 169

6-2-مرد……………………………………………………………………………………………………………………………….. 179

6-3- کودکی و بچه در شعر پست مدرن …………………………………………………………………………………. 184

6-4- پست مدرن و تردید ……………………………………………………………………………………………………… 185

این مطلب را هم بخوانید :

 

6-5- جایگاه زبان محاوره در آثار پست مدرن ……………………………………………………………………….. 187

6-6- پست مدرن و جبرگرایی ………………………………………………………………………………………………. 189

6-7- خدا در شعر پست مدرن ………………………………………………………………………………………………. 190

6-8-مرگ ومرگ اندیشی درتفکرپست مدرن…………………………………………………………………196

6-9-خودکشی………………………………………………………………………………………………………..201

6-10- تصویرهای شعری پست مدرن   ………………………………………………………………………………….. 205                                                                                    6-11 – بی موضوعی شعرپست مدرن    …………………………………………………………………………………. 206

6-12- نامفهوم بودن شعرپست مدرن………………………………………………………………………………………. 207

6-13- بی معنایی شعرپست مدرن…………………………………………………………………………………………… 209

6-14-هیچ و پوچ اندیشی ………………………………………………………………………………………..210

6 -15-اصطلاحات شغلی………………………………………………………………………………………….213

6-16- کاربرد نام حیوانات ……………………………………………………………………………………………………. 216

6-17- کاربرد نام فصل ها …………………………………………………………………………………………………….. 222

6-18- کاربرد روز و شب ……………………………………………………………………………………………………… 225

6-19- کاربرد رنگ­ها …………………………………………………………………………………………………………… 227

6-20- کاربرد اعضای بدن ……………………………………………………………………………………………………. 232

6- 21-حواس پنجگانه …………………………………………………………………………………………………………. 234

6-22- طنز و شعر پست مدرن ………………………………………………………………………………………………. 250

6-23- خواب و ملزومات آن ………………………………………………………………………………………………… 254

6-24- قصه و داستان …………………………………………………………………………………………………………… 257

6-25- کاربرد اعداد ……………………………………………………………………………………………………………… 262

6-26- اسم های خاص ………………………………………………………………………………………………………… 266

6-27- مورد خطاب قرار دادن ………………………………………………………………………………………………. 289

6-28- فتوشعر ……………………………………………………………………………………………………………………… 291

6-29- شعر دیداری ……………………………………………………………………………………………………………… 292

فصل نهم: نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 296

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………. 301

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                      صفحه

جدول شماره 1 : بسامد واژه عشق…………………………………………………………………………………………………. 56

جدول شماره 2: بسامد واژه گریه ………………………………………………………………………………………………….. 63

جدول شماره 3: بسامد واژه غم و غصه …………………………………………………………………………………………. 69

جدول شماره 4: بسامد واژه خسته ………………………………………………………………………………………………… 73

جدول شماره 5 : بسامد واژه درد ………………………………………………………………………………………………….. 77

جدول شماره 6 : بسامد ناامیدی و بدبینی ………………………………………………………………………………………. 82

جدول شماره 7 : بسامد واژه انتظار ……………………………………………………………………………………………….. 87

جدول شماره 8 : بسامد واژه بی تفاوتی …………………………………………………………………………………………. 92

جدول شماره 9 : بسامد واژه ترس، هراس و دلهره …………………………………………………………………………. 95

جدول شماره 10 : بسامد واژه تنهایی ……………………………………………………………………………………………. 100

جدول شماره 11 : کاربرد صفت منفی …………………………………………………………………………………………… 125

جدول شماره 12 : کاربرد غیر تنوین  دار ………………………………………………………………………………………. 134

جدول شماره 13 : کاربرد قیدهای بی نشانه …………………………………………………………………………………… 136

جدول شماره 14 : کاربرد بسامد ضمایر ………………………………………………………………………………………… 140

جدول شماره 15 : بسامد فعل امر و نهی ……………………………………………………………………………………….. 158

جدول شماره 16 : کاربرد واژه ی تویِ ………………………………………………………………………………………….. 160

جدول شماره 17: بسامد واژه ی هی …………………………………………………………………………………………….. 162

جدول شماره 18 : بسامد هیچ و پوچ اندیشی ………………………………………………………………………………… 210

 

جدول شماره 19 : بسامد حیوانات ……………………………………………………………………………………………….. 216

جدول شماره 20: بسامد فصل ها…………………………………………………………………………………………………… 222

جدول شماره 20 : بسامد شب و روز …………………………………………………………………………………………….. 225

جدول شماره 21 : بسامد رنگ ها …………………………………………………………………………………………………. 227

جدول شماره 22 : بسامد اعضای بدن …………………………………………………………………………………………… 232

جدول شماره 23: بسامد اعداد ……………………………………………………………………………………………………… 262

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                                      صفحه

تصویر شماره 1 : فتوشعر ………………………………………………………………………………………………………………. 291

تصویر شماره 2 : شعر دیداری ………………………………………………………………………………………………………. 292

تصویر شماره 3 : شعر دیداری ………………………………………………………………………………………………………. 293

 

طرح مسأله

قالب غزل یکی از محبوب­ترین قالب­های شعر فارسی است. پس از ظهور نیما و رواج شعر نیمایی و ارائه­ی آثار موفق در این عرصه اهل شعر و ادب شاهدند که غزل معاصر با تنوع موضوع، شکل ظاهری، قافیه­هایی متفاوت، ردیف های طولانی و نوآوری­های فراوانی از سوی شاعران دهه­ی شصت، هفتاد و هشتاد به شکلی فعال خودنمایی می­کرد.

دهه­ی هشتاد، مهدی موسوی با معرفی « غزل پست مدرن، برگزاری کلاس­های آموزشی، تربیت شاگرد انتشار نشریه­ی تخصصی پست مدرن دری دیگر به روی غزل معاصر ما گشود و شاگردانش او را به