۱-2- ضرورت انجام تحقیق. 6

۱-3-  اهداف تحقیق. 7

۱-4- سوالات پژوهش… 8

۱-4-۱- سوال اصلی.. 8

۱-4-۲- سوال فرعی.. 8

۱-5- فرضیه های تحقیق. 8

۱-6- پیشینه تحقیق. 8

1-7- روش تحقیق. 10

1-7-1 روش ها و ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات.. 11

1-7-2- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 11

1-7-3- سازماندهی تحقیق. 11

1-8- تعاریف عملیاتی.. 12

فصل دوم. 13

صمیمیت بین زوجین و شیوه‌های ابراز آن.. 13

مقدمه. 14

2- 1- ضرورت محبت و ابراز علاقه در روابط زوجین. 15

۲-2- جلوه‌های کلامی.. 16

۲-2- 1-گفتگو و تعامل همراه با درک و محبت.. 16

۲-2- 2- بیان نمودن علاقه و محبت.. 18

۲-2- 3- توجه به ویژگی‌های مثبت همسر و تکریم او. 19

۲-2-4- نام آوری دلنشین در خطاب همسر. 19

۲-2-5- در نظر گرفتن حساسیت‌های همسر. 20

۲-2-6- پاسخ دادن به محبت همسر. 21

2-3- جلوه‌های رفتاری.. 21

2-3-1-  هدیه دادن. 21

2-3-2-  غذا خوردن با خانواده و به میل آنان. 22

2-3-3-  استقبال از همسر. 22

2-3-4- درک شرایط روحی همسر. 23

 

2-3-5- اختصاص وقت معین به همسر. 24

2-4- تامین نیازهای زیبایی دوستی.. 24

2-4-1- آراستگی زن و مرد در محیط خانه. 25

2-4-2- توجه به علایق همسر. 26

2-5- توجه به اقتضائات جنسیتی.. 28

2-5-1-  نقش متناسب با جنسیت در عین یگانگی وظیفه. 28

2-5-2- بستر گرم زناشویی.. 30

2-6- همکاری زن و مرد در منزل. 32

2-7- همراهی زن و شوهر در مسائل اقتصادی.. 34

2-9- روابط عاطفی و جنسی.. 35

2-9- اهداف قرآن از طرح روابط عاطفی و جنسی زوجین. 36

2-9-1-  ارضاء مشروع نیازهای عاطفی و جنسی زوجین. 36

2-9-2- آرامش روانی زوجین. 36

2-9-3-  سلامت یابی زوجین. 37

2-9-4- رشد و تکامل شخصیت زوجین. 39

2-9-5- تربیت فرزند. 39

2-10- روابط عاطفی و جنسی و نقش آن در استحکام خانواده 40

2-11- قرآن و شیوه های درمانی.. 41

2-12- قرآن و درمان نشوز زن و مرد. 43

فصل سوم. 48

حسن معاشرت از منظر قرآن، فقه و حقوق.. 48

مقدمه. 49

3-1- حوزه معنایی عرف.. 49

3-2- مفهوم حسن معاشرت به معروف.. 52

3-3- نگاهی به اصل معروف در سیره نبوی.. 53

3-4- جایگاه حسن معاشرت در روابط زناشویى در قرآن کریم. 55

3-5- معیارهای مؤثر در حسن معاشرت زوجین از منظر قرآن. 56

3-5-۱-  خدا محوری.. 56

این مطلب را هم بخوانید :

3-5-۲-  دست یافتن به تقوا 58

3-5-۳-  دستیابی به حیات طیبه. 59

3-6- جلوه‌های رفتاری همسران اسوه‌ی قرآنی.. 62

3-6-۱-  بیان زیبا 62

3-6-۲-  برخورد با تنگناهای زندگی.. 63

3-6-۳-  برخورد با خطاهای همسر. 65

3-6-۴-  ایثار و گذشت.. 66

3-6-۵-  اتحاد و همبستگی.. 67

3-7- نمودهای حسن معاشرت.. 68

3-7-۱- خوش خلقی.. 68

3-7-2- پرهیز از آزردن شوهر. 69

3-7-3- مهربانی و محبت.. 69

3-8- مرز میان حسن‌معاشرت و سوءمعاشرت.. 73

3-9- مبنای حسن معاشرت در نظام حقوقی خانواده 74

3-10- حقوق متقابل زوجین در اسلام. 77

3-11-  روابط مالی زن و شوهر. 79

3-11-1- وظایف اختصاصی مرد در خانواده (حقوق زن بر شوهر) 84

3-11-2- ریاست خانواده (قوامیت) 86

3-11-3- فلسفه ریاست شوهر بر خانواده 86

3-11-4- حدود ریاست شوهر. 90

3-11-5-  از دیگر وظایف اختصاصی مرد در قبال همسرش «مضاجعت، بیتوته یا قسم» است. 92

3-11-6- وظایف اختصاصی زن در خانواده (حقوق شوهر بر زن) 92

3-12- حسن معاشرت از منظر حقوقی مدنی (وظایف مشترک زوجین) 95

فصل چهارم. 99

نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 99

4-۱- فرضیه اول. 100

4-2- فرضیه دوم. 101

4-2-1- حسن سلوك با همسر. 101

4-2-2- استقبال از پیشنهاد همسر. 101

4-2-3- سازگاری با همسر. 102

4-2-4- تواضع در برابر همسر. 103

4-2-5- تشویق همسر به اتیان خیرات.. 103

4-2-6- حفظ مراتب حجاب.. 104

4-2-7- حمایت از همسر. 104

4-2-8- ابراز محبت به همسر. 105

4-2-9- آراستن ظاهر و باطن برای همسر. 107

4-2-10- صبر و بردباری.. 108

4-3- فرضیه سوم. 108

4-4- محدودیت‌های پژوهشی.. 110

4-5-پیشنهادات پژوهش… 110

4-6- پیشنهادات کاربردی.. 110

منابع. 112

کلیات پژوهش

مقدمه

ابراز علاقه در ارتباطات زن و شوهر مهم‌ترین مهارت  مؤثر برای حفظ و استحکام بنیان خانواده است‌.  با توجه به اینکه خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که مورد توجه ویژه اسلام قرار دارد‌، و مسئله  عشق به خانواده عطیه‌ای الهی است  که تجلی مهر مهربانترین مهربانان در وجود فرد است در نگرش اسلامی، فرد ظرف وجود خویش را مالامال از هدیه الهی و عشق به خانواده می‌نماید و در رفتار متناسب با توصیه‌های شریعت با خانواده خوشرفتاری می‌نماید. قرآن کریم [1] از رابطه میان زوجین با کلمه مودت و رحمت یاد می‌کند که این مسئله اشاره به جنبه انسانی و فوق حیوانی زندگی زناشویی دارد. زیرا عامل شهوت تنها رابطه طبیعی زندگی زناشویی نیست، بلکه رابطه اصلی، صفا و صمیمیت  و اتحاد دو روح است. (مطهری، 1377) عبارت «وَ جَعَلَ بَینَکُم مَودهٌ وَ رَحمَه» بیانگر رابطه‌ی دوستی و مهربانی است. بدین معنا که هم یکدیگر را دوست بدارند و به هم عشق بورزند، و هم با یکدیگر مهربان باشند. (خامنه‌ای،1381).

از سویی خداوند[2] متعال  پیامبر اكرم (ص) را رحمتی برای عالم معرفی کرده است که به برکت وجود ایشان بسیاری از بلاها  و مصیبت‌ها از عالمیان برداشته شده است.

شاید بتوان بین رَحْمَةً لِلْعالَمینَ بودن پیامبر و وجود مودت و رحمت بین زوجین، این ارتباط مفهومی را برقرار ساخت که دوستی و محبت بین زن و شوهر علاوه بر اینکه  آرامش و رحمت الهی را به ارمغان  می‌آورد‌، دژ محکمی در برابر بلایا و آسیب‌هایی است که  می‌تواند بنیان خانواده را متزلزل سازد‌.

با توجه به اینکه همسران نمونه، امانتدار خوبی برای این هدیه الهی هستند در دعاهایشان از درگاه خدا مى‏خواهند که همسران و فرزندان آنان را از  كسانى قرار دهد كه مایه روشنى چشم آنان گردد.[3]

معناى جمله «قرت عینه» این است كه:خدا به او چیزى داد كه چشمش آرامش یافت، و دیگر چشمش به دست این و آن نمى‏افتد. همچنین به كسى كه مایه مسرت آدمى است نور چشم گفته مى‏شود، خداوند این اوصاف را برای گروه ممتاز مؤمنان كه در صف مقدم قرار دارند تحت عنوان «عباد الرحمن» شرح مى‏دهد،  و همانگونه كه رحمت عام خدا همگان را فرا مى‏گیرد، رحمت این بندگان خدا نیز از جهاتى عام است، و علم و فكر و بیان و قلم و مال و قدرتشان پیوسته در مسیر هدایت خلق خدا كار مى‏كند. )مکارم شیرازی،1374)، در نتیجه دیگران كه دوستدار تقوایند از آنان می‌آموزند و پیروى می‌كنند، بدون تردید اهل بیت‌(ع) از روشنترین مصداق‌هاى این آیه هستند، اما این مانع از گسترش مفهوم آیه نخواهد بود كه مؤمنان دیگر نیز هر كدام در شعاع‌هاى مختلف، امام و پیشواى دیگران باشند. (مکارم شیرازی، 1374).

صمیمیت یکی از ویژگی‌های رابطه زوجین است. رابطه‌ای که با خودافشایی واقعی و درك شخص دیگر در مشارکتی برابر تعریف می‌شود. صمیمیت میزان نزدیکی و حمایتی است که هر عضو احساس و بیان می‌کند (یانگ، ۱۹۹۸). این عامل خود باعث افزایش سلامت عمومی در زوجین و خانواده می‌گردد. از نظر آدلر نیز فردی دارای سلامت روان است که روابط خانوادگی صمیمی و مطلوب داشته باشد (منصوری و مهرابی زاده، ۱۳۸۹). زوج‌ها به طور زبانی یا غیر زبانی در حالی که به یکدیگر اعتماد دارند و به احساسات همدیگر حساس هستند چیزهایی را در مورد خود بیان می‌کنند. ایجاد و حفظ روابط