نوآوری تحقیق این بوده است که بر خلاف تحقیقات پیشین، در این تحقیق هم به بعد داخلی و هم به بعد محیطی دانشگاه توجه شده است و عوامل موجود در این دو بعد به عوامل پیش برنده و بازدارنده تفکیک شده است.

کلید واژه: دانشگاه کارآفرین، عوامل پیش برنده، عوامل بازدارنده.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                  صفحه

فهرست مطالب ………………………………………………………………………………………………………..ه

فهرست جدول ها……………………………………………………………………………………………………ی

فهرست نمودارها……………………………………………………………………………………………………..ل

فهرست شکل ها………………………………………………………………………………………………………م

فصل اول: کلیات تحقیق………………………………………………………………………………………………..1

1-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….2

1-2. بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………..2

1-3. ضرورت و اهمیت انجام پژوهش…………………………………………………………………………5

1-3-1. ضرورت تحقیق نظری……………………………………………………………………………….5

 

1-3-2. ضرورت تحقیق کاربردی……………………………………………………………………………6

1-4. اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………..7

1-4-1. هدف اصلی از انجام تحقیق………………………………………………………………………..7

1-4-2. اهداف فرعی از انجام تحقیق……………………………………………………………………….7

1-5. سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………….8

1-6. تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………8

1-7. چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………10

1-7-1. مروری بر دانشگاه کارآفرین………………………………………………………………………..10

1-7-2. دیدگاه ها و نگرش ها در ارتباط با دانشگاه کارآفرین……………………………………..12

1-7-3. عوامل پیش برنده و بازدارنده……………………………………………………………………..13

1-8. مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………..15

1-9. جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………………………………..16

1-10. نمونه آماری تحقیق و روش نمونه گیری………………………………………………………….16

1-11. ابزارهای تحقیق…………………………………………………………………………………………….17

1-12. شیوه انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………17

1-13. شیوه تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………..18

1-14. قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………..18

1-14-1. قلمرو موضوعی پژوهش…………………………………………………………………………18

1-14-2. قلمرو زمانی انجام پژوهش……………………………………………………………………..18

1-14-3. قلمرو مکانی پژوهش……………………………………………………………………………..18

1-15. نوآوری پژوهش …………………………………………………………………………………………..19

فصل دوم: مطالعات نظری……………………………………………………………………………………………20

2-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………21

2-2. مروری بر دانشگاه کارآفرین………………………………………………………………………………22

2-3. دیدگاه ها و نگرش ها در ارتباط با دانشگاه کارآفرین…………………………………………….25

2-4. الگوها، چارچوب ها و مدل های دانشگاه کارآفرین………………………………………………32

این مطلب را هم بخوانید :

2-4-1. مدل کلارک……………………………………………………………………………………………35

2-4-2. مدل اسپورن……………………………………………………………………………………………36

2-4-3. مدل اتزکویتز و همکاران…………………………………………………………………………..38

2-4-4. مدل کربی………………………………………………………………………………………………40

2-4-5. مدل گوررو و همکاران…………………………………………………………………………….41

2-4-6. چارچوب او شی و همکاران………………………………………………………………………54

2-4-7. چارچوب گیب و سایرین………………………………………………………………………….58

2-4-8. چارچوب فیلپات و سایرین………………………………………………………………………..60

2-4-9. چارچوب نیلس و ورلی…………………………………………………………………………….63

2-4-10. مدل مفهومی گوررو و اوربانو…………………………………………………………………..65

2-4-11. چارچوب سیستمی سلام زاده و سایرین……………………………………………………..72

2-4-12. چارچوب صوره و همکاران…………………………………………………………………….75

2-4-13. مدل مفهومی پویا سلام زاده و همکاران……………………………………………………..78

2-5. عوامل پیش برنده و بازدارنده…………………………………………………………………………….81

2-6. پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………….89

2-6-1 پیشینه تحقیق در خارج کشور…………………………………………………………………….89

2-6-2 پیشینه تحقیق در داخل کشور……………………………………………………………………101

2-7. جدول مقایسه ای سابقه تحقیق………………………………………………………………………..110

2-8.. جمع بندی …………………………………………………………………………………………………119

فصل سوم: روش شناسی تحقیق (متدولوژی)………………………………………………………………..123

3-1. مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………124

3-2. روش تحقیق………………………………………………………………………………………………..124

3-3. روش تحلیل…………………………………………………………………………………………………126

3-4. جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه گیری……………………………………………………127

3-4-1. جامعه آماری………………………………………………………………………………………..128

3-4-2. حجم نمونه………………………………………………………………………………………….128

3-4-3. روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………129

3-5. روش های جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………………..130

3-6. روایی و پایایی  تحقیق…………………………………………………………………………………….133

3-7. مراحل انجام تحقیق………………………………………………………………………………………..135

3-8. روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………136

3-8-1 تحلیل عاملی …………………………………………………………………………………….137

3-8-1-1 تحلیل عاملی اکتشافی……………………………………………………………137

3-8-1-2 تحلیل عاملی تأییدی……………………………………………………………..137

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق………………………………………………………………139

4-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………..140

4-2. ویژگی های جمعیت شناختی نمونه های آماری………………………………………………………140

4-2-1. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر میزان تحصیلات……………………………………….141

4-2-2. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر میزان سابقه………………………………………………142

4-2-3. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر رتبه………………………………………………………..143

4-2-4. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر سن…………………………………………………………144

4-2-5. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر جنسیت…………………………………………………..146

4-2-6. وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر تأهل………………………………………………………147

4-3. بررسی سؤالات با استفاده از تحلیل عاملی ……………………………………………………….148

4-3-1 سؤال اول: عوامل پیش برنده در توسعه دانشگاههای ایران به سمت دانشگاه کارآفرین

کدامند؟……………………………………………………………………………………………………………..151

4-3-2 سؤال دوم: عوامل بازدارنده در توسعه دانشگاههای ایران به سمت دانشگاه کارآفرین

کدامند؟………………………………………………………………………………………………………………158

4-5. آزمون فریدمن……………………………………………………………………………………………..164

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………..169

5-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………….170

5-2. خلاصه تحقیق و نتیجه گیری………………………………………………………………………….171

5-3. پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………….179

5-3-1. پیشنهادات برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………..179

5-3-2. پیشنهادات اجرایی و کاربردی…………………………………………………………………….180

5-4. محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………..181

فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………….182

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………..182

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….183

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………….193

پیوست الف. پرسشنامه………………………………………………………………………………………….193

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                  صفحه

جدول 2-1. قضایای پژوهشی اسپورن بمنظور رسیدن به یک تئوری تطبیق برای دانشگاه ها…..37

جدول 2-2. ساختارهای نو ظهور و مکانیزم های توسعه…………………………………………………39

جدول 2-3. اجزاء مدل گوررو و همکاران……………………………………………………………………..42

جدول 2-4. خلاصه مطالعات گوررو و همکاران…………………………………………………………….44

جدول 2-5. جمع بندی نتایج مطالعات تجربی انجام گرفته………………………………………………..48

جدول 2-6. چارچوب مفهومی دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………64

جدول 2-7. مدل های نظری دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………….66

جدول 2-8. شاخص های کارت امتیاز دانشگاه کارآفرین اسپانیا…………………………………………69

جدول 2-9. سازه های اصلی دانشگاه کارآفرین………………………………………………………………71

جدول 2-10. چارچوب مفهومی دانشگاه کارآفرین………………………………………………………….76

جدول 2-11. ادبیات تحقیق مربوط به دانشگاه کارآفرین و عوامل شناسایی شده آن ها……………82

جدول 2-12. تسهیل کننده ها و موانع……………………………………………………………………………87

جدول 2-13. تعاریف دانشگاه کارآفرین…………………………………………………………………………93

جدول 2-14. جدول مقایسه ای سابقه تحقیق خارج از کشور…………………………………………..111

جدول 2-15. جدول مقایسه ای سابقه تحقیق داخل کشور………………………………………………114

جدول 3-1 مؤلفه ها و زیرمؤلفه های پرسشنامه تحقیق…………………………………………………..131

جدول 3-2 مقدار آلفای کرونباخ مؤلفه های کلی پرسشنامه…………………………………………….135

جدول 4-1. میزان تحصیلات پاسخ دهندگان………………………………………………………………….141

جدول 4-2. سابقه خدمت پاسخ دهندگان……………………………………………………………………..142

جدول 4-3. رتبه علمی پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………143

جدول 4-4. وضعیت سنی پاسخ دهندگان……………………………………………………………………..145

جدول 4-5. جنسیت پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………….146

جدول 4-6. وضعیت تأهل پاسخ دهندگان……………………………………………………………………147

جدول 4-7 یافته های شاخص KMO و آزمون بارتلت ……………………………………………….150

جدول 4-8. تحلیل عاملی عوامل پیش برنده………………………………………………………………….151

جدول 4-9. تحلیل عاملی عوامل بازدارنده……………………………………………………………………158

جدول 4-10. آزمون فریدمن بر روی عوامل تأثیرگذار در شکل گیری دانشگاه کارآفرین……….165

جدول 4-11. آزمون فریدمن بر روی عوامل پیش برنده داخلی و محیطی مؤثر در  شکل گیری دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………………………………………………..166

جدول 4-12. آزمون فریدمن بر روی عوامل بازدارنده داخلی و محیطی مؤثر در شکل گیری دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………………………………………………..167

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                 صفحه

نمودار 4-1. میزان تحصیلات پاسخ دهندگان………………………………………………………………….142

نمودار 4-2. سابقه خدمت پاسخ دهندگان………………………………………………………………………143

نمودار 4-3. رتبه علمی پاسخ دهندگان………………………………………………………………………….144

نمودار 4-4. وضعیت سنی پاسخ دهندگان……………………………………………………………………..145

نمودار 4-5. جنسیت پاسخ دهندگان……………………………………………………………………………..146

نمودار 4-6. وضعیت تأهل پاسخ دهندگان…………………………………………………………………….147

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                 صفحه

شکل 1-1. مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………………….15

شکل 2-1. مدل گوررو و همکاران………………………………………………………………………………….43

شکل 2-2. چارچوب اوشی و همکاران…………………………………………………………………………….57

شکل 2-3. چارچوب گیب و همکاران……………………………………………………………………………..59

شکل 2-4. چارچوب فیلپات و همکاران…………………………………………………………………………..62

شکل 2-5. مدل دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………………………………68

شکل 2-6. چارچوب مفهومی دانشگاه کارآفرین………………………………………………………………..74

شکل 2-7. مدل مفهومی دانشگاه کارآفرین……………………………………………………………………….79

شکل 3-1. مراحل انجام تحقیق………………………………………………………………………………………136

 

فصل اول کلیات تحقیق

 

1-1 مقدمه

در این فصل خلاصه ای از تحقیق صورت پذیرفته در مراحل مختلف آورده شده است. در ابتدا مسأله اصلی تحقیق بیان گردیده و به ضرورت انجام این تحقیق اشاره شده است. در ادامه نیز سؤال ها و فرضیه های اصلی تحقیق، گزاره های تحقیق، چارچوب نظری تحقیق، چگونگی انجام تحقیق و روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات به طور مختصر شرح داده شده اند. در انتهای فصل نیز به نوآوری پژوهش اشاره شده است.

 

1-2 بیان مسأله پژوهش

از نظر برخی از اقتصاددانان و صاحبنظران و دانشمندان مدیریت، موتور محرک و رشد اقتصاد یک جامعه، کارآفرینان هستند که در محیطی رقابتی و در شرایط عدم تعادل (و نه تعادل ایستا) جامعه را به حرکت در می آورند و توسعه می بخشند. کارآفرین با شناخت صحیح از فرصتها و استفاده از سرمایه های راکد امکاناتی را فراهم کرده و با سازماندهی و مدیریت مناسب منابع، ایده خویش را عملی می کند و علاوه بر آن نقش مهمی در تولید و اشتغال مولد دارد .به دلیل نقش و جایگاه ویژه کارآفرینان در روند توسعه و رشد اقتصادی و نیز تحولات اجتماعی، بسیاری از دولتها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تلاش می کنند با حداکثر امکانات و بهره برداری از دستاوردهای تحقیقاتی، شمار هرچه بیشتری از جامعه را که دارای ویژگی های کارآفرینی هستند به آموزش در جهت کارآفرینی و فعالیتهای کارآفرینانه تشویق و هدایت کنند. کارآفرینان با مهارتی که در تشخیص فرصتها و موقعیتها و ایجاد حرکت در جهت توسعه این موقعیتها دارند، پیشگامان حقیقی تغییر در اقتصاد و تحولات اجتماعی محسوب می شوند.

در سطح جهان، نظام علم اغلب کشورها، در پاسخگویی به نیازهای فزایندۀ اجتماعی و اقتصادی به دانش و فناوری، در حال تغییر و تحول هستند. نظریه دانشگاه کارآفرین یکی از مدل های مطرح شده برای تبیین چهرۀ جدید و متحول شدۀ دانشگاه ها است که از ویژگی های مهم آن تعامل گسترده تر دانشگاه ها با جامعه است. کارآفرینی موتور محرک اقتصادی کشورهای پیشرفته و درحال توسعه  است. از اینرو در دنیای رقابتی امروز و مبتنی بر دانائی، توجه به کارآفرینی یکی از دغدغه های مهم نهادها و مراکز مختلف ازجمله دانشگاه ها در سراسر دنیا است. بطوریکه با تغییر و تحول در قوانین و مقررات و نیازهای بازار کار با هدف دستیابی به اقتصاد پیشرفته، نظام های آموزش عالی نیز تلاش کردند با ایجاد تغییراتی در برنامه های خود، با توسعه ی اقتصادی و بازار کار هماهنگ شوند و با اجرای طرح کارآفرینی در دانشگاه ها، دانشجویانی تربیت نمایند که قادر باشند پس از دانش آموختگی، شغل جدیدی همراه با نوآوری و خلاقیت ایجاد کنند. این تحولات مقدمه شکل گیری محتوایی دانشگاه های آینده در جهان، تحت عنوان دانشگاه کارآفرین شده است. دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که نه تنها در پاسخگویی به نیازها و انتظارات متنوع محیط خود موفق است، بلکه برنامه ها و فرآیند های عملیاتی آن برای اشاعه فرهنگ کارآفرینی و تربیت و پرورش کارآفرینان مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته است.

دانشگاه کارآفرین در پی انقلاب دوم دانشگاهی پا به عرصه وجود گذاشت، یعنی زمانی که پس از انقلاب نخست، دانشگاه ها از فلسفه آموزش صرف، به آموزش و پژوهش روی آورده و ناگهان با مسائل کارآفرینی در عرصه دانشگاه ها مواجه شدند. با این انقلاب مؤسسات و نهادهای گوناگونی پا به عرصه وجود گذاشتند. اما همچنان نقش محوری دانشگاه کارآفرین برجسته و هویدا بود. با توجه به این که به طور معمول کشورهای در حال توسعه دولت بر دانشگاه کنترل جدی دارد، خروجی های تحقیقات و اختراعات دانشگاهی از پایه ضعیفی برخوردار است زیرا انگیزه های فردی تأمین نمی شود و دیوان سالاری، مانع از پویایی لازم می شود. بنابراین نقش دانشگاه کارآفرین می تواند خلأهای موجود را کاهش داده و نتایج بهتری را برای جامعه به ارمغان آورد. این موضوع در کشورهای در حال توسعه از اهمیت بالایی برخوردار است و دانشگاهها باید با فوریت و ضرورت بیشتری نقش کارآفرینی را در فرآیند توسعه منظور کنند و ضعف های موجود را بهبود بخشند.

در این میان، اندیشمندان متعددی به این مقوله پرداخته و تعاریف، نظریات و الگوهای مختلفی ارائه نموده اند. اما هنوز تعریفی جامع و دربرگیرنده برای این پدیده ارائه نشده است. شواهد این امر را می توان در تعبیر زیبای اندیشمندان این حوزه یافت. برای مثال، روترمیل  و همکاران[1] (2007)، ادبیات این حوزه را تکه تکه[2] شده و گوررو و اوربانو[3] (2010) آن را جنینی خواندند. پس لزوم انجام تحقیقی دربرگیرنده و جامع در این مورد احساس می گردد. از طرفی شناسایی عوامل پیش برنده وبازدارنده در توسعه دانشگاه کارآفرین می تواند فرآیند شکل گیری و توسعه دانشگاه ها را در راستای کارآفرینانه شدن هدایت کند.

شایان ذکر است که شناسایی عوامل مؤثر در شکل گیری و توسعه دانشگاه کارآفرین از مشارکت های اساسی این تحقیق بوده و محقق می کوشد تا به این سؤال پاسخ دهد که عوامل پیش برنده و بازدارنده در شکل گیری دانشگاههای کارآفرین در ایران چه چیزهایی هستند؟ و دانشگاههای مورد مطالعه چه تفاوتهایی از نظر این عوامل با یکدیگر دارند؟

1-3 ضرورت و اهمیت انجام پژوهش

1-3-1 ضرورت تحقیق نظری

• دانشگاه کارآفرین به عنوان نسل سوم دانشگاه ها، مأموریت سومی را بر عهده دارد که به تعبیر برخی اندیشمندان همچون اتزکویتز و ویال[4] (2005)، توسعه اقتصادی و اجتماعی را در بر گرفته و به عقیده برخی دیگر همچون کلارک[5] (1998) عامل تغییر اجتماعی است. از این رو، شناخت این مأموریت و نحوه تحقق آن در قالب دانشگاهی کارآفرین از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.
• این تحقیق، عوامل مؤثر در شکل گیری دانشگاه کارآفرین را شناسایی می کند. عواملی که بطور مستقیم می تواند بر سیستم دانشگاهی، و در نتیجه بر دانشجویان، اعضاء هیأت علمی و پژوهشگران این حوزه تأثیر بگذارد. هرچند به زعم اتزکویتز و ملو[6] (2005) صحبت از دانشگاه کارآفرین در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای در حال رشد، بیشتر به یک هدف می ماند تا واقعیتی که بتواند مورد بررسی قرار گیرد. با این وجود، این اندیشمندان نیز به اهمیت بررسی این موجودیت ها، یعنی دانشگاه های کارآفرین، با ویژگی های بومی شان تأکید می ورزند.
• به جهت اهمیت مأموریت سوم دانشگاه ها و تسریع سرعت رقابت در بین مؤسسات آموزشی عالی جهان و اهمیت کسب جایگاهی مناسب از لحاظ علمی طبق چشم اندازهای موجود کشور، همچون چشم انداز 1404، تقویت و بهبود مستمر زادگاه های دانش، یعنی دانشگاه ها، بویژه دانش بومی، توجه به این نسل از دانشگاه ها به عنوان ضرورتی تعیین کننده الزامی خواهد بود. دستاوردهای این تحقیق می تواند به طور مستقیم به منظور برنامه ریزی، سازماندهی و حتی ارزیابی مورد استفاده سیاستگذاران و مدیران اجرایی مسئول قرار گیرد.
• نتایج این پژوهش به طور مستقیم بر بخش دانشگاهی و دانشگاهیان کشور تأثیر داشته، با برجسته کردن بخش صنعت-گرای دانشگاه ها صنعت، دولت، دولتمردان و سیاستگذاران این عرصه را نیز از نتایج خود بهره مند خواهد ساخت.

1-3-2 ضرورت تحقیق کاربردی

• این پژوهش از دو جنبه برای دانشگاهیان، اندیشمندان و محققان این حوزه مهم است: اولاً به عنوان تحقیقی که مستقیماً مهم ترین موجودیت سیستم آموزش عالی، یعنی دانشگاه را هدف قرار می دهد؛ و دوم این که به طور غیرمستقیم تأثیری بر عملکرد دانشگاهها خواهد داشت. برای مثال، با تعیین و شناسایی عوامل پیش برنده و بازدارنده، می توان به تغییر در سیستم های موجود در دانشگاهها در جهت کارآفرین شدن آنها پرداخت. تغییراتی که سیستم آموزشی، پژوهشی و بعد کارآفرینانه دانشگاه ها را متأثر ساخته و معیارهای عملکرد را بهبود خواهد بخشید.
• دستاوردهای این تحقیق، با ارائه رویکردی بومی، شناختی مناسب را برای سیاستگذاران مربوطه به وجود خواهد آورد. شناختی که می تواند باعث یکپارچه تر شدن درک مسئولین و در نتیجه برنامه ها و تصمیمات آنان گردد. یکی از برترین ویژگی های این تحقیق، ارائه و شناسایی عواملی که سیاستگذاران می توانند به واسطۀ آن سناریوهای ناشی از سیاست ها را در زمینه کارآفرینی دانشگاهی به تصویر بکشند.

شناسایی عوامل پیش برنده و بازدارنده در شکل گیری دانشگاه کارآفرین، می تواند به علاقه مندان حوزه دانشگاه کارآفرین کمک کند تا عوامل مختلف را سنجیده و سناریوهای مناسبی برای آینده و نزدیک تر شدن به این نسل از دانشگاه ها انتخاب کنند و برای پژوهشگران این حوزه نیز حائز اهمیت خواهد بود، زیرا راه را برای تحقیقات آتی باز خواهد کرد و زمینه شناخت بیشتر را فراهم خواهد کرد.

1-4 اهداف تحقیق

1-4-1 هدف اصلی از انجام تحقیق

شناسایی، اولویت بندی و ارزیابی عوامل پیش برنده و بازدارنده در شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاههای ایران

1-4-2 اهداف فرعی از انجام تحقیق

• شناسایی عوامل پیش برنده داخلی و محیطی مؤثر بر شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های ایران
• شناسایی عوامل بازدارنده داخلی و محیطی مؤثر بر شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های ایران
• اولویت بندی عوامل پیش برنده داخلی و محیطی مؤثر بر شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های ایران
• اولویت بندی عوامل بازدارنده داخلی و محیطی مؤثر بر شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های ایران
• ارزیابی عوامل پیش برنده و بازدارنده در شکل گیری دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های شاهد، تهران و یزد

1-5 سؤالات تحقیق

• عوامل پیش برنده در توسعه دانشگاههای ایران به سمت دانشگاه کارآفرین کدامند؟
• عوامل بازدارنده در توسعه دانشگاههای ایران به سمت دانشگاه کارآفرین کدامند؟

1-6 تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق

در این تحقیق متغیرهایی از پیشینه تحقیق مرتبط با موضوع استخراج شده است و سپس از طریق طراحی پرسشنامه و توزیع بین نمونه آماری، میزان اهمیت هر کدام سنجیده شده است.

دانشگاه کارآفرین[7]:  نسل سوم دانشگاه ها (اتزکویتز، 2003) یعنی دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی پویاست که در مقابل تقاضاهای داخلی و خارجی، ساختار خود را تغییر می دهد (کلارک، 2003). این دانشگاه دارای پنج رکن اساسی است : هسته هدایتگر تقویت شده[8]، یک محیط پیرامونی توسعه ای بسط یافته[9]، یک پایه مالی متنوع[10]، یک فرهنگ کارآفرینانه یکپارچه[11]، و یک هسته آکادمیک با انگیزه[12] (کلارک، 1998).

عوامل پیش برنده:  عواملی که ایجاد تغییرات سازمانی را تسهیل نموده و وجود آن ها در سازمان باعث گرایش افراد به پذیرش سریع تغییرات و تحولات می گردد.

عوامل بازدارنده: عواملی که باعث جلوگیری در ایجاد تغییرات در درون سازمان می شوند.

با امتنان بیکران از مساعدت­های بی شائبه جناب آقای دکتر حقیقی که همواره راهنما و راه­گشای اینجانب بوده­اند.

با احترام و قدردانی از زحمات جناب آقای دکتر حسنقلی­پورکه در تمام مراحل تدوین این رساله با مشاوره هایشان مرا یاری نمودند.

از جناب آقای دکتر شریفی که با نظرات راهگشایشان مرا یاری نمودند،صمیمانه تشکر و قدردانی می­نمایم.

و در نهایت از جناب آقای مهندس نیکزاد که مشوق و حامی من دراین راه بودند صمیمانه تشکر می­نمایم  و با سپاس ویژه از عوامل مجموعه پاکت.

 

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه 2

1- تشریح و بیان موضوع 3

2-  ضرورت و اهمیت تحقیق 3

3- اهداف تحقیق 4

4- فرضیه های تحقیق 5

فرضیه اصلی 5

5- انجام پژوهش 5

روش پژوهش 5

روشهای جمع­آوری اطلاعات 5

6- قلمرو تحقیق 6

الف) قلمرو زمانی 6

ب) قلمرو مکانی 6

ج) قلمرو موضوعی 6

7- تعریف واژه­ها و اصطلاحات تخصصی 6

استراتژی 6

تبلیغات 7

آمیخته بازاریابی 7

فصل دوم

ادبیات موضوع

2- 1- تعریف استراتژی 9

2-2-1- نظریه پردازان مدیریت استراتژیک 9

 

2-2-1-1- نظریه فرد دیوید 9

2-2-1-2- نظریه هنری مینتزبرگ 10

2-2-1-3- مایکل پورتر 11

2-2-2- مدل­های برنامه استراتژیک 11

2-2-3- نمونه هایی از اهداف بازاریابی 13

2-2- 4- نمونه هایی از استراتژی های بازاریابی 14

2-2-5- نمونه هایی از اهداف تبلیغات 14

2-2-6 – نمونه هایی از استراتژی های تبلیغاتی 14

2-2-7 – نمونه هایی از برنامه های اجرایی در تبلیغات 14

2-2-8 – نمودار چرخه عمر محصول (PLC) 16

2-2-9- استراتژی های بازاریابی محصول 19

2-2-9-1- استراتژی های مرحله ورود به بازار 19

2-2-9-1-1- استراتژی پیش گامی 19

2-2-9-1-2- استراتژی پیرو 19

2-2-9-2- استراتژی های مرحله رشد 20

2-2-9-2-1- به منظور حفظ سهم بازار 21

2-2-9-2-2- به منظور افزایش سهم بازار 22

2-2-9-3- استراتژی های مرحله بلوغ 23

2-2-9-3-1- حفظ مزیت رقابتی (بقا) 23

2-2-9-3-2- افزایش حجم فروش 23

2-2-9-4- استراتژی­های مرحله ثبات و افول 24

2-2-10-  استراتژی بازارهای انحصاری 27

2-2-10-1-  عوامل مؤثر در شکل گیری  انحصار 27

2-3- تبلیغات 30

2-3-1- مقدمه 30

2-3-2- تاریخچه تبلیغات بازرگانی 30

2-3- 3- پیشینه تبلیغ در ایران 32

2-3-4- تعریف تبلیغات 32

این مطلب را هم بخوانید :

2-3-5- اهداف تبلیغات تجاری 33

2-3- 6- شبیه­سازی منحنی عمر تبلیغات 38

2-3-7- آمیخته بازاریابی 39

2-2-8-  ابزار ترفیع و ترویج 39

2-3-8-1-  تبلیغات تجاری 40

2-3-8-2- پیشبرد فروش 40

2-3-8-3- روابط عمومی 40

2-3-8-4- فروشندگی شخصی 40

2-3-8-5- بازاریابی مستقیم 40

2-3-9- انواع تبلیغات 40

2-3-10- ابزارهای تبلیغ 41

2-3-10-1- انواع ابزارهای تبلیغ 42

2-3-11-  مزایای  تبلیغات 43

2-3-12-  معایب تبلیغات 44

2-3-13- آسیب شناسی تبلیغات بازرگانی از دید تولید کنندگان 44

2-3-13-  مدل­های بررسی اثربخشی تبلیغات 45

1-  تکنیک آیدا 45

2- سلسله مراتب اسنادی 46

3-  سلسله مراتب با درگیری پایین 46

4-  مدل لاویج و استینر 46

5- مدل داگمار 48

6- مدل احتمال پیچیدگی 49

7- مدل پذیرش ابداع 50

8- مدل آگاهی- آزمون- تقویت- ترغیب 51

9- مدل درک- تجربه- حافظه 51

فنون تبلیغات 53

2-3-14- تکنیک های اجرایی تبلیغ 53

2-3- 15- روش­ها­­ی تبلیغات وتعیین ترکیب فعالیت­ها 55

2-3-16- علامت تجاری 56

2-3-17- بسته بندی 56

2-3-18- حربه های فروش 57

2-3-19- کیفیت محصول و ارائه خدمات به مشتریان 58

2-4- پیشینه تحقیق 61

جمع بندی کلی 65

آشنایی با پاکت 66

فصل سوم

روششناسی تحقیق

3-1- مقدمه 69

3-2- روش تحقیق 69

3-2-1- تحقیق کاربردی 69

3-2-2-  تحقیق توصیفی 69

3-3- جامعه آماری 70

3-4- نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه 71

3-5- پرسشنامه 72

3-6-ویژگی های فنی ابزارهای گردآوری داده ها 73

3-6-1- روایی پرسشنامه 74

3-6-2-  پایایی پرسشنامه 74

3-7- روش گردآوری داده ها 76

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها 76

3-9- تحلیل عاملی تأئیدی 77

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل

4-1- مقدمه 79

4-2- توصیف ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه 79

4-2-1- جنسیت 80

4-2-2- سن 81

4-2-3- سطح تحصیلات 82

4-2- 4- سابقه استفاده 83

4-2- 5- شغل 84

4-2- 6- منطقه سکونت 85

4-3- آمار استنباطی 86

4-3-1- آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش 86

4-3- ارزیابی بخش اندازه­گیری مدل 87

4-3-1-  تحلیل عاملی تاییدی شاخص­های متغیر کیفیت 88

4-3-2-  تحلیل عاملی تاییدی شاخص های متغیر توزیع و برندینگ 92

4-3-3-  تحلیل عاملی تاییدی شاخص های متغیرهای بسته بندی، قیمت و اطلاع رسانی 94

4-3-4-  بررسی سوالات تحقیق 96

4-3-5- تحلیل تکمیلی 101

4-4- رابطه بین متغیرهای کیفیت و قیمت با عوامل جمعیت شناختی 108

4-4-1- رابطه کیفیت با عوامل جمعیت شناختی 109

4-4-2- رابطه قیمت با عوامل جمعیت شناختی 110

فصل پنجم

تفسیر و نتیجه­گیری

5-1- خلاصه بحث 112

5-2 نوآوری تحقیق 113

5-3- پیشنهادها 114

5-4- محدودیت­ها 115

5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی 116

منابع و ماخذ 117

منابع 118

ضمیمه 122

فرم نظر سنجی محصولات 123

جدول 2-1 شمای کلی تقسیم­بندی استراتژی­های بازاریابی محصول 18

جدول 2-2 مراحل دوره عمر کالا و مشخصات 26

جدول2-3 مراحل دوره عمر کالا و واکنشهای متفاوت 27

جدول2-4  ارائه خدمات به مشتریان و متمایز بودن 60

جدول 3-1ترکیب سئوالات پرسشنامه 73

جدول 3-2 میزان آلفای کرونباخ 75

جدول 4 -1- توزیع فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ دهندگان 80

جدول 4 -2- توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان 81

جدول 4 -3- توزیع فراوانی مربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهندگان 82

جدول 4-4- توزیع فراوانی مربوط به سابقه استفاده پاسخ دهندگان 83

جدول 4 -5- توزیع فراوانی مربوط به شغل پاسخ دهندگان 84

جدول 4 -6- توزیع فراوانی مربوط به منطقه سکونت پاسخ دهندگان 85

جدول4-7 – آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای متغیر های تحقیق 87

جدول 4-8- نتایج آزمون t تک نمونه‌ای اهمیت عوامل مذکور از دید مشتریان 97

جدول 4-9- نتایج آزمون t تک نمونه‌ای رضایت عوامل مذکور از دید مشتریان 98

جدول 4- 10-  نتایج آزمون t تک نمونه‌ای اهمیت عوامل مذکور از دید خبرگان 99

جدول 4- 11-  نتایج آزمون t تک نمونه‌ای رضایت عوامل مذکور از دید خبرگان 100

جدول 4-12- آزمون A N O VA اثر جنسیت 102

جدول 4-13- آزمون A N O VA اثر سن 103

جدول 4-14- آزمون A N O VA اثر شغل 104

جدول 4-15-آزمون A N O VA اثر تحصیلات 105

جدول 4-16- آزمون A N O VA اثر سابقه استفاده 106

جدول 4-17-آزمون A N O VA اثر منطقه سکونت 107

جدول 4-18- خروجی ضریب همبستگی بین کیفیت با عوامل جمعیت شناختی 109

جدول 4-19- خروجی ضریب همبستگی بین قیمت با عوامل جمعیت شناختی 110

شکل 2-1 نمودار چرخه عمر محصول 17

شکل2-2 الگوی M5 34

شکل2-3 استراتژی انتخاب رسانه، گام به گام 37

شکل2-4  مراحل مدل آیدا 45

شکل 2-5  مراحل مدل سلسله مراتب اسنادی 46

شکل 2-6  مراحل مدل سلسله مراتب با درگیری پایین 46

شکل 2-7مراحل مدل لاویج و استینر 47

شکل2-8   مراحل مدل داگمار 48

شکل 2-9  مراحل مدل ELM 50

شکل2-10 مراحل مدل پذیرش ابداع 51

شکل  2-11 مراحل مدل ATR N 51

شکل 2-12   مدل درک، تجربه، حافظه 52

شکل4-1- مدل تحلیل عاملی تاییدی متغیر اهمیت کیفیت (تخمین استاندارد) 88

شکل 4-2- مدل تحلیل عاملی تاییدی شاخص­های اهمیت کیفیت (معناداری ضرایب) 89

شکل 4-3- مدل تحلیل عاملی تاییدی شاخص های ضرورت کیفیت (تخمین استاندارد) 90

شکل 4-4- مدل تحلیل عاملی تاییدی شاخص های ضرورت کیفیت (معناداری ضرایب) 91

شکل 4-5- مدل تحلیل عاملی تاییدی متغیر توزیع و برندینگ (تخمین استاندارد) 92

شکل 4-6 – مدل تحلیل عاملی تاییدی متغیر توزیع و برندینگ (معناداری ضرایب) 93

شکل 4-7- مدل تحلیل عاملی تاییدی متغیرهای بسته بندی، قیمت و اطلاع رسانی (تخمین استاندارد) 94

شکل 4-8 – مدل تحلیل عاملی تاییدی متغیرهای بسته بندی، قیمت و اطلاع رسانی (معناداری ضرایب) 95

نمودار 4- 1- نمودارمیله ای مربوط به فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان 80

نمودار 4-2- نمودارمیله ای مربوط به فراوانی سن پاسخ دهندگان 81

نمودار 4 -3- نمودارمیله ای مربوط به فراوانی سطح تحصیلات پاسخ دهندگان 83

نمودار4-4- نمودار میله ای مربوط به فراوانی سابقه استفاده پاسخ دهندگان 83

نمودار4-5- نمودار میله ای مربوط به فراوانی شغل پاسخ دهندگان 84

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

مقدمه

ورود به جامعه صنعتی بازار که شکل­گیری آن به تدریج پس از انقلاب صنعتی در کشورهای غربی آغاز شد و در نیمه قرن بیستم با وضوح بیشتری در کشورهای پیشرفته صنعتی به چشم می­خورد، دگرگونی­های گسترده ­ای را در زمینه­های گوناگون پدید آورده است.­ شکل تکامل یافته جامعه صنعتی بازار، جامعه مصرف کننده است. این جامعه امکان برگزیدن کالا و فرآورده­های مورد پسند خریداران را برای آنان فراهم می­کند.

از اینجا بود که پیوند میان تبلیغات و بازاریابی و بازارسازی آغاز شد و اینک نیاز متقابل صنعت تبلیغات و تولید و بازرگانی در کشورها به امری بدیهی و گریزناپذیر تبدیل شده است.به عبارت دیگر، فعالیت­های تبلیغاتی و هزینه­های مرتبط با آن برای تسهیل فروش و به امید افزایش آن انجام می­شود.این فعالیت­ها در واقع نوعی سرمایه­گذاری است که کارفرمایان و صاحبان بنگاه­های اقتصادی به برگشت هزینه آن امیدوارند. تبلیغات مؤثر ابزاری برای شهرت و اعتبار است و به مدیران کمک می­کند تا سریع­تر به اهداف خود برسند و یک پل ارتباطی بین خود و مشتری ایجاد نمایند.

تبلیغات در واقع زیر مجموعه­ای از مبحث تبلیغ و ترویج فروش است که در p4 یعنی محصول، قیمت و مکان در بحث بازاریابی قرار می­گیرند. به عنوان یک استراتژی ترویجی، تبلیغات یکی از مهم ترین ابزارهای آگاه سازی مشتری از وجود یک کالا و تأثیرگذاری بر ذهنیت یک مشتری بالقوه جهت انتخاب یک محصول به شمار می­رود.برخی معتقدند که تبلیغات اتفاقی است که از اقتصاد آزاد منتج شده است یا پدیده مضری است که مصرف­کنندگان به دلیل آزادی بیان مجبور به تحمل آن هستند. ولیکن واقعیت کاملاً متفاوت است. تبلیغات یک نیروی حیاتی بسیار مهم است، چرا که 1) تبلیغات یک وسیله عمده در رقابت بین شرکت ­هاست.2) تبلیغات نخستین وسیله­ای است که بنگاه­ها از طریق آن محصولات جدید خود را به اطلاع مصرف کنندگان می­رسانند.3) تبلیغات حامی اعظم رسانه­ها در سایر کشورها هستند.4) تبلیغات یک صنعت عظیم است(Tellis, 2004).

هدف هر تبلیغ تغییر دادن میزان آگاهی، نوع برداشت و ترجیحات مصرف کننده یا مخاطب می ­باشد و استراتژی تبلیغ چگونگی دستیابی به این هدف را بیان می­کند.استراتژی تبلیغات از تحقیقات دقیق در مورد انواع مخاطبین و بویژه مخاطبین هدف، منافع و ارزشهای محصول یا موضوع مورد نظر، مناسب بودن نوع رسانه و ویژگی­های پیام تبلیغاتی پدید می­آید.استراتژی تبلیغات باعث می­شود تا تبلیغات مسیر خود را بدرستی طی کند.

1- تشریح و بیان موضوع

انسان موجودی است که برای زیستن و ماندگاری نیازمند رویارویی با محیط است و برای رفع نیازهای خود در گذر از تاریخ به روشهای گوناگونی با محدودیتها در چالش بوده است. توجه به نیاز مشتریان و شناسایی نوع رفتار مصرف کننده و شیوه فروش کالاها و گسترش بازارهای موجود، علم نوپایی را بنام بازاریابی به گستره دانش بشری معرفی کرده است. بازاریابی بر خلاف دید برخی از مردم فقط به معنی کوشش­های بریده و کوتاه مدت برای فروش کالاهای فروش نرفته یا پس مانده نیست. بازاریابی یک فعالیت انسانی و اجتماعی است که از مرحله شناسایی نیاز مصرف کنندگان تا هنگام توزیع و رساندن کالای تولید شده به دست مصرف کننده نهایی ادامه می­یابد. در این راستا علم بازاریابی نقش مهم و شایسته­ای را به عهده می­گیرد. بازاریابی عبارت است از فعالیت­های نیروی انسانی که از راه تبادل فرآیندها به سمت تامین نیازها و خواسته­ها هدایت شود. هدف تولیدکنندگان افزایش فروش و در نتیجه رسیدن به سود بیشتر است که این خود موجب می­شود تا تولید کننده بتواند در بخش­هایی از بازار ابتکار عمل را بدست گرفته سهم بازار خود را نگه دارد. هدف مصرف کننده یا خریدار رسیدن به خشنودی از مبادله است. بنابراین یک ارتباط دوسویه بین این دو گروه مهم تولیدکننده و مصرف کننده برقرار بوده و این ارتباط قابل بررسی و تفکر می­باشد.

بنابراین پژوهشگران بازاریابی برای برآورده نمودن نیازهای مصرف کنندگان بایستی رفتارمصرف کننده و واکنش­های آنها را در قبال عوامل اثر گذار بر فرآیند خرید به خوبی تمیز داده و در این راستا برنامه­ریزی نمایند.

تبلیغات به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای آمیخته بازاریابی می­تواند نقش بسیار مهمی در سیاست­ها و استراتژی­های بازاریابی شرکت از قبیل ارتباط با مشتریان، اصلاح و تغییر ذهنیت مشتریان نسبت به شرکت ایفا کند(روستا وهمکاران،1387).

با توجه به اینکه صنعت موادغذایی سهم قابل توجهی از درآمد خانواده­ها را  در ایران به خود اختصاص می­دهد و در شرایط کنونی شاید تنها صنعتی است که در آن رقابت بصورت کامل وجود دارد و در این­نوع صنایع،تبلیغات نقش بسیار مهمی را ایفا می­کند و ما هر روز شاهد پخش انواع آگهی­های تجاری و روشهای گوناگون معرفی کالا در شبکه­های تلویزیونی، رادیو، روزنامه­ها و مجله­های عمومی و تخصصی هستیم، بنابراین در قالب این موضوع سعی شده است تا اثربخشی تبلیغات در این صنعت مهم سنجیده شود و برای این موضوع سعی می­شود به طور تخصصی به فرآیند حل مساله مصرف کنندگان توجه شود.

2-  ضرورت و اهمیت تحقیق

با توجه به رشد تکنولوژی و تولید انبوه کالا، برنامه­ریزی برای موفقیت در بازار یکی از حساس­ترین و مهم­ترین مباحث تجاری محسوب می­شود. شرایط رقابتی بازار اهمیت این موضوع را بیشتر برجسته کرده است، بنابراین توجه به تبلیغات به عنوان یکی از ارکان بازاریابی بسیار مهم جلوه می­کند.امروزه همبستگی تبلیغات و بازاریابی با دانش­هایی مانند ادبیات، موسیقی، گرافیک، عکاسی و نقاشی بیانگر این نکته است که برای موفق بودن تبلیغ در مورد کالاها عوامل اثرگذار زیادی نقش بازی می­کنند. مدیران بازاریابی باید به این سوالات جواب دهند که چه کالایی، با چه قیمتی تولید و در چه مکانی عرضه شود، و با چه شیوه تبلیغاتی به اطلاع مصرف کنندگان برسد. بدیهی است که این عوامل قابل کنترل مدیریت بازاریابی با توجه به شرایط محیطی(سیاسی، اقتصادی، بازرگانی، فرهنگی و غیره)که بر فعالیت­های بنگاه اقتصادی تأثیر دارند امکانات موسسه مشخص می­گردند. در نتیجه مدیران بازاریابی با توجه به نیاز مصرف کنندگان و منابع سازمان باید کالا یا خدمات مورد نیاز مصرف کنندگان را تهیه و عرضه نمایند.

با توجه به اینکه زمینه اصلی فعالیت بازاریابان ذهن مصرف کنندگان می­باشد بنابراین برای افزایش فروش بنگاهها، مدیران بازاریابی باید تفکر و باورهای رایج در مورد یک کالا را به سوی هدف مورد نظر

فهرست تصاویر. ش‌

فهرست جداول. ص‌

فصل یک : کلیات پژوهش… 1

1-1 مقدمه. 2

1-2  بیان مسئله. 2

1-3 اهداف پژوهش… 4

1-4  پرسش های پژوهش… 4

1-5  اهمیت و ضرورت پژوهش… 5

1-6 جنبه نو بودن پژوهش… 5

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 6

2-1 مقدمه. 7

2-2  نظارت و کنترل. 7

2-2-1 مفهوم و اهمیت کنترل: 7

2-2-2 تعاریف کنترل: 7

2-2-3 فرآیند کنترل: 8

2-2-4 ویژگی های کنترل مؤثر: 8

2-2-5 عوامل مؤثر بر کنترل: 9

2-2-6 ایجاد کنترل مؤثر: 9

2-3 هوشمندی کسب وکار BI 10

2-3-1 مقدمه. 10

2-3-2  تعریف هوشمندی کسب و کار 10

2-3-4 کاربرد هوشمندی کسب و کار 11

2-3-5 ابزارهای هوش کسب و کار 12

2-4 مدل تعالی سازمانی EFQM… 13

2-4-1 تاریخچه مدلهای تعالی.. 13

2-4-2 مفاهیم بنیادی.. 14

2-4-2-1   نتیجه گرایی.. 14

2-4-2-2    مشتری مداری.. 14

فهرست تصاویر. ش‌

فهرست جداول. ص‌

فصل یک : کلیات پژوهش… 1

1-1 مقدمه. 2

1-2  بیان مسئله. 2

1-3 اهداف پژوهش… 4

1-4  پرسش های پژوهش… 4

1-5  اهمیت و ضرورت پژوهش… 5

1-6 جنبه نو بودن پژوهش… 5

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 6

2-1 مقدمه. 7

2-2  نظارت و کنترل. 7

2-2-1 مفهوم و اهمیت کنترل: 7

2-2-2 تعاریف کنترل: 7

2-2-3 فرآیند کنترل: 8

2-2-4 ویژگی های کنترل مؤثر: 8

2-2-5 عوامل مؤثر بر کنترل: 9

2-2-6 ایجاد کنترل مؤثر: 9

2-3 هوشمندی کسب وکار BI 10

2-3-1 مقدمه. 10

2-3-2  تعریف هوشمندی کسب و کار 10

2-3-4 کاربرد هوشمندی کسب و کار 11

2-3-5 ابزارهای هوش کسب و کار 12

2-4 مدل تعالی سازمانی EFQM… 13

2-4-1 تاریخچه مدلهای تعالی.. 13

2-4-2 مفاهیم بنیادی.. 14

2-4-2-1   نتیجه گرایی.. 14

2-4-2-2    مشتری مداری.. 14

2-4-2-3    رهبری و ثبات در مقاصد. 15

2-4-2-4   مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت ها 15

2-4-2-5   توسعه و مشارکت کارکنان. 16

2-4-2-6   یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر. 16

2-4-2-7   توسعه همکاری های تجاری.. 17

2-4-2-8   مسئولیت اجتماعی سازمان. 17

2-4-3 معیارهای 9 گانه مدل  تعالی.. 18

2-4-3-1  معیار 1 : رهبری.. 19

2-4-3-2  معیار 2 : خط مشی و استراتژی.. 20

2-4-3-3  معیار 3 : مدیریت منابع انسانی.. 20

2-4-3-4  معیار 4 : منابع و مشارکتها 21

2-4-3-5  معیار 5 : فرآیندهای سازمانی.. 21

2-4-3-6  معیار 6 : نتایج مشتری.. 22

2-4-3-7  معیار 7 : نتایج کارکنان. 22

2-4-3-8  معیار 8 : نتایج جامعه. 22

2-4-3-9  معیار 9 : نتایج کلیدی عملکرد. 23

2-4-4 لیست  شاخص‌های عملکردی مدل تعالی. 24

2-4-4-1 شا خص های ارزش گذاری.. 24

2-4-4-2  شاخص‌های آگاهی و اطلاع رسانی.. 25

2-4-4-3 شاخص‌های ارتباط با مشتری.. 25

2 – 5  کارت امتیازی متوازن   (Balanced Scorecard , BSC) 26

2-5-1 مناظر کارت امتیازی متوازن. 27

2-5-2 توازن در ارزیابی متوازن. 28

2-5-3  وجوه جدید در کارت امتیازی متوازن. 29

2- 6  روش دلفی.. 30

2-6-1  تاریخچه دلفی.. 31

2-6-2  تعریف دلفی.. 32

2-6-3  موارد استفاده دلفی.. 33

2-6-4  ویژگیهای عمده روش دلفی.. 33

2-6-5  انواع دلفی.. 35

2-6-6  اهداف و کاربردها 36

2-6-7  شرایط کاربرد. 36

2-6-8 اجزای اصلی دلفی.. 37

2-7  منطق فازی.. 37

2-7-1 متغیرهای زبانی.. 38

2-7-2  مجموعه های فازی و زبان طبیعی.. 39

2 – 8  دلفی فازی و کاهش عدم قطعیت.. 43

2 – 9 فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP 46

2-9-1  اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی.. 47

2-9-2  گامهای AHP. 47

الف) مدل سازی.. 47

ب) قضاوت ترجیحی (مقایسات زوجی) 48

ج) محاسبات وزن‌های نسبی.. 49

د) ادغام وزنهای نسبی.. 50

2-9-3 سازگاری در قضاوت‌ها 50

گام 1. محاسبه بردار مجموع وزنی: 51

گام 2. محاسبه بردار سازگاری: 51

گام 3. بدست آوردن  . 51

گام 4. محاسبه شاخص سازگاری: 51

گام 5. محاسبه نسبت سازگاری: 51

2-9-4 مثال AHP. 52

2-10 روش تصمیم گیری چند معیاره SMART.. 56

2-10-1 مراحل اصلی در تحلیل.. 57

2-11 پیشینه تحقیق در ایران. 58

2-12  پیشینه تحقیق در خارج. 60

فصل سوم : روش شناسی پژوهش… 62

3 – 1 مقدمه. 63

3-2  معرفی شرکت داده پردازی فن آوا 63

3-2-1  چشم انداز شرکت فن آوا 64

3-2-2  PAP چیست؟. 64

3-2-3 خدمات شرکت فن آوا 64

3 – 3  روش پژوهش… 65

3- 4  جامعه پژوهش و حجم نمونه. 65

3 – 5  روش و ابزار جمع آوری اطلاعات.. 65

3 – 6 روش انجام تحقیق.. 66

3 – 6 – 1   گرد آوری داده ها 66

3 – 6 – 2  دسته بندی داده ها در قالب کارت امتیازی متوازن BSC. 66

3 – 6– 3  اجرای دلفی فازی.. 72

3- 6 -3 -1  انتخاب خبرگان. 72

3- 6 -3 -2  تعریف متغیر های زبانی و تابع عضویت فازی.. 73

3- 6 -3 -3  ارائه پرسشنامه به خبرگان و انجام نظر سنجی مرحله اول. 74

3- 6 -3 -4  ارائه پرسشنامه به خبرگان و انجام نظر سنجی مرحله دوم. 79

3-6-3-5  مقایسه دو مرحله فازی اول و دوم. 82

3-6-3-6  اجرای فازی دلفی برای دیگر مناظر BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر مشتری در BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر فرایند های داخلی در BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر رشد و یادگیری در BSC. 86

3 – 6 – 4  اجرای فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP. 87

3 – 6 – 4 -1 گام اول تشکیل درخت سلسله مراتب تصمیم. 87

3 – 6 – 4 -2  انجام مقایسات زوجی معیارها 88

3 – 6 – 4 -2  تلفیق نظرات خبرگان. 90

3-6-5 رتبه بندی شاخص‌ها 92

3-7 طراحی سامانه داشبورد مدیریتی.. 98

3-7 -1 متدولوژی RUP. 98

3-7-1-1  معماری و ساختار کلی RUP. 99

3 – 7-2  زبان مدلسازی یکنواخت UML. 99

3-7- 2-1  تاریخچه UML : 100

3-7-2-2 UML دقیقا چیست ؟. 101

3-7-2-3  نمودارهای UML. 102

مدل منطقی سامانه داشبورد. 103

شکل 3-9 نمایی از تعاملات سیستم داشبورد با دیگر سیستم های شرکت.. 104

نمایه مستندات طراحی.. 104

شروع طراحی.. 107

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 125

4 -1  مقدمه. 126

4-2 توصیف جامعه آماری.. 126

4-2-1 توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب جنسیت.. 126

4-2- 2 توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب تحصیلات.. 126

4-2-3  توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب رشته تحصیلی.. 126

4-3 یافته های پژوهش… 127

4-3-1  تاثیر استفاده از BSC. 127

4 – 3 – 2 یافته های دلفی فازی.. 128

4 – 3 – 3 یافته های ترکیب AHP  و SMART. 129

4-3-4  تشریح ترکیب و اولویت شاخص‌های استخراجی.. 130

4-4  پیش نمونه سامانه داشبورد مدیریتی.. 131

5-4 مزایای به کار گیری این روش… 138

5-5 پاسخ به پرسش‌های پژوهش… 139

فصل پنجم : نتیجه گیری.. 143

5-1 مقدمه: 144

5-2 خلاصه پژوهش… 144

5 -3 بحث ونتیجه گیری.. 146

5-4 محدودیت های پژوهش… 147

5 – 5 پیشنهاد برای پژوهش های آتی.. 147

فهرست منابع. 149

پیوست ها 155

پیوست 1 متدولوژی RUP. 155

1-1 معماری و ساختار کلی RUP. 155

1-2  ابعاد RUP. 156

1-3  فازها و مراحل  های یک پروژه درRUP. 157

1-4  ضوابط RUP. 158

1-5  اسناد RUP. 163

واژه نامه. 163

مدل مورد کاربرد (use case) 164

مشخصات مورد کاربرد  (use case) 164

دیاگرام کلاس  (Class diagram) 165

فهرست تصاویر

شکل 2-1 نمودار مدل  تعالی بومی سازی شده 19

شکل 2-2 نمودار مجموعه فازی بیانگر بلندی قد انسان. 41

شکل  2-3 نمودار بیانگر تاثیر توصیف کننده ها بر مجموعه های فازی.. 41

شکل 2-4 نمودار بیانگر دیدگاه ارستویی در ارتباط با بلند قد بودن انسان. 42

شکل 2-5 نگرش فازی به بلندی قد انسان. 43

شکل 2-6  مثالی از توابع فازی و متغیر های زبانی.. 43

شکل 2-7 فرایند اجرای روش دلفی فازی.. 45

شکل 2-8  هرم سلسله مراتب تصمیم در AHP. 48

شکل 2-9 درخت سلسله مراتب تصمیم انتخاب مدیر. 53

شکل 3-1 : تابع عضویت مثلثی متغیر های زبانی.. 74

شکل 3-2 نمایش درخت تصمیم رتبه بندی شاخص‌ها با معیار های انتخابی.. 87

شکل 3-3 نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره اول. 89

شکل 3-4  نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره دوم. 90

شکل 3-5 نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره سوم. 90

شکل 3-6 نتایج تلفیق نظرات خبرگان در اولویت بندی معیارها 91

شکل 3-8 مدل منطقی سامانه داشبورد مدیریتی.. 103

شکل 3-9 نمایی از تعاملات سیستم داشبورد با دیگر سیستم های شرکت.. 104

شکل 3-10 نمودار مورد کاربرد ساماهنه داشبورد مدیریتی.. 108

شکل 3 – 11 نمودار فعالیت “ورود به سامانه”. 119

شکل 3-12  نمودار فعالیت” نمایش شاخص‌ها”. 120

شکل 3 – 13 نمودار فعالیت “صدور شاخص‌ها”. 120

شکل 3-14 نمودار فعالیت “خروج از سامانه”. 121

شکل 3 – 15 سند نمودار کلاس های تحلیل.. 122

شکل 3-16 دید منطقی سامانه داشبورد. 123

شکل 4-1 پیش نمونه صفحه ورود به تارنمای سامانه داشبورد مدیریتی.. 132

شکل 4-2 پیش نمونه صفحه نمایش شاخص‌های کلیدی حوزه مالی. 133

شکل 4-3 پیش نمونه صفحه نمایش شاخص‌های کلیدی حوزه رشد و یاد گیری.. 134

شکل 4-4 پیش نمونه نمایش چند شاخص در کنار هم در صفحه مقایسه شاخص‌ها 135

شکل 4-5 پیش نمونه نمایش صفحه ایجاد کاربر جدید برای سامانه داشبورد. 136

شکل 5-5 پیش نمونه تعریف شاخص جدید در سامانه. 137

شکل 1- پیوست:  نمایی از فرایند RUP. 157

فهرست جداول

جدول شماره 2-1  : طیف ترجیحات ساعتی برای مقایسات دو به دو 49

جدول 2-2  شاخص تصادفی.. 52

جدول شماره 2 : مقایسات زوجی 4 معیار 54

جدول شماره 3 : مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت از منظر تجربه. 55

جدول شماره 4 : مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت از منظر تجربه با بردار رتبه بندی.. 55

جدول شماره 5 : نتایج نهایی مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت درهر منظر. 55

جدول شماره 3 – 1  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه مالی  BSC. 68

جدول شماره 3 – 2  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه مشتری BSC. 70

جدول شماره 3 – 3  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه فرایند ها 71

جدول شماره 3 – 4  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه رشد و یاد. 72

جدول شماره 3 – 5 نمونه پرسشنامه دلفی فازی پر شده توسط یکی از خبرگان. 75

جدول 3-6 نتایج پاسخ های خبرگان در اولین دور دلفی برای شاخص‌های مالی.. 78

جدول 3- 7 میانگین فازی هر شاخص و میانگین فازی زدایی شده 79

جدول 3- 8 نتایج شمارش پاسخ نامه ها مرحله دوم. 81

جدول 3- 9 میانگین فازی هر شاخص و میانگین فازی زدایی شده مرحله دوم. 82

جدول 3-10 مقایسه و تفاضل نتایج مرحله اول و دوم دلفی فازی.. 84

جدول 3-11 شاخص‌های انتخابی دلفی فازی در منظر مالی.. 85

جدول 3 –12  لیست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر مشتری BSC. 85

جدول 3-13  لیست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر فرایند های.. 86

جدول 3 – 14  فهرست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر رشد و یاد. 86

جدول 3-19 اولویت بندی معیارها و نمایش وزن نرمال و غیر نرمال. 92

جدول شماره 3-20  نتایج رتبه بندی شاخص‌ها به روش SMART برای خبره اول. 94

جدول شماره 3-21  نتایج رتبه بندی شاخص‌ها  به روش SMART برای خبره دوم. 95

جدول شماره 3-22   نتایج رتبه بندی شاخص‌ها  به روش SMART برای خبره سوم. 97

جدول 3-23 امتیاز و اولویت نهایی شاخص‌های کلیدی عملکرد. 98

جدول 4-1 توزیع فراوانی و درصد فراوانی جنسیت پاسخ گویان. 126

جدول 4-2 توزیع فراوانی و درصد فراوانی تحصیلات پاسخ گویان. 126

جدول4-3 توزیع فراوانی و درصد فراوانی  پاسخ گویان به تفکیک مقطع تحصیلی.. 127

فصل یک : کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

تغییرات سریع فناوری، حوادث و بحران های غیرمنتظره، ناسازگاری ها و نیازهای‏فرآیندی، از یک سو؛ و تغییرات جمعیتی و رشد و توسعه‏ی دانش بشری، از سوی دیگر، اهمیت روز افزون مدیریت را رقم می‏زنند. مدیریت به عنوان بستری برای به وجود آمدن “آنچه مطلوب است” و یا “آنچه باید باشد”، زیر بنای هر گونه فعالیت سازمانی ‏است.

یکی از حیاتی ترین وظایف مدیریت، فرایند نظارت است که موجب تضمین بقای سازمان و اطلاع از کیفیت عملکرد  اجرای برنامه ها در واحد های منفرد و در مجموع در کل سازمان می گردد . اطلاعات حاصل از فرایند کنترل و نظارت علاوه بر ارائه دیدی کلی از سازمان به مدیر، بعنوان بازخورد موجب تصحیح و بهبود جریان عملیات و فعالیت های سازمان می گردد.

فعالیت های سازمانی، در چارچوب اهداف، خط مشی‏ها و برنامه‏ها محقق می شود و داشتن نظام دریافت اطلاعات و ارزیابی صحیح و کارا برای آگاهی از وضعیت موجود و مقایسه این وضعیت با برنامه ها و اهداف از پیش تعیین شده یکی از اساسی ترین نیازهای امروز مدیریت است.

یکی از راههای رفع این نیاز مدیران، استفاده از ابزاری مانند داشبوردهای مدیریتی است.

1-2  بیان مسئله

در راستای نظارت و ارزیابی سازمان همواره حجم انبوهی از داده ها و اطاعات مربوط به واحدهای وظیفه ای مختلف در قالب های گوناگون مانند گزارش ها، فایل های الکترونیکی، پایگاه های داده و غیره به دست می آید که این اطلاعات، معمولاً حجیم، بیش از اندازه زیاد و دارای پراکندگی و تنوع  هستند (سر ریز اطلاعاتی). این تعدد اقلام اطلاعاتی و پیچیدگی ترکیب آنها کار یک مدیر برای کشف، تحلیل عمیق، ایجاد گزارشات جدید و نهایتاً انجام مهم ترین وظیفه یک مدیر، یعنی  تصمیم گیری را مشکل می کند.

در سازمان ها با توجه به حجم داده های پراکنده، تصمیم گیری به این آسانی امکان پذیر نیست. برای تصمیم گیران سازمان، مقدار داده‌ای که باید در روز کاری مشاهده و تحلیل شود، بسیار چالش بر انگیز است. با باز شدن درهای  سازمان ها بر تعداد بی‌شمار مشتریان، شرکا و عرضه کنندگان، سازمان ها دیگر قادر به مدیریت با اطلاعات کم و ناقص نیستند. حجم وسیع اطلاعات و توزیع آن از طریق پخش گزارش های معمول دیگر پاسخ گوی نیاز سازمان ها نخواهد بود، چرا که این گزارش ها غالبا ایستا هستند و با توجه به ایستایی و حجم بسیار، باعث سردرگمی می شوند. بنابراین فرصت ها و تهدیدها نادیده گرفته شده یا بسیار دیر کشف می شوند و این موضوع باعث می شود که سازمان نتواند به حرکت سریع خود ادامه دهد.

راه حل این مشکل استفاده از داشبوردهای مدیریتی است که با انتخاب چند شاخص کلیدی اطلاعات پیچیده را در قالب نمودار و گراف به شکلی ساده و قابل فهم ارائه می کند.

شاخص‌های عملکردی کلیدی، معیارهای اندازه گیری مالی و غیر مالی هستند که به منظور تعیین کیفیت، نیل به اهداف و انعکاس عملکرد استراتژیک یک سازمان به کار برده می شوند. این شاخص‌ها به منظور ارزیابی موقعیت کنونی شرکت و تعیین راهکارهای مناسب برای هوشمند کردن کسب و کار استفاده می شوند.

داشبوردهای مدیریتی، سیستم های نرم افزاری هوش تجاری (BI) نوینی هستند که  به سازمان ها در جهت غنی‏سازی اهداف با استفاده از اطلاعات وتجزیه و تحلیل  آنها کمک می‏کنند.

هدف استخراج شاخص‌های کلیدی عملکرد از میان انبوه شاخص‌های عملکردی سازمان، بر اساس نظر خبرگان و روش های علمی است و در نهایت، طراحی سامانه ای که قادر به دریافت، ذخیره سازی و نمایش خروجی این شاخص‌ها در محیطی گرافیکی و ساده تحت عنوان داشبورد باشد.

1-3 اهداف پژوهش

برخی اهداف این پژوهش عبارتند از:

1 –  تجزیه و تحلیل ساختار و جریان اطلاعاتی سازمان (مطالعه موردی شرکت داده پردازی فن آوا ارائه دهنده خدمات فناوری اطلاعات)

2 –  استخراج شاخص‌های حیاتی عملکرد سازمان که انحراف در عملکرد هر یک از آنها موجب خسارات جدی ویا عدم حصول نتیجه مطلوب می گردد.

 

2-4-2-3    رهبری و ثبات در مقاصد. 15

2-4-2-4   مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت ها 15

2-4-2-5   توسعه و مشارکت کارکنان. 16

2-4-2-6   یادگیری، نوآوری و بهبود مستمر. 16

2-4-2-7   توسعه همکاری های تجاری.. 17

2-4-2-8   مسئولیت اجتماعی سازمان. 17

2-4-3 معیارهای 9 گانه مدل  تعالی.. 18

2-4-3-1  معیار 1 : رهبری.. 19

2-4-3-2  معیار 2 : خط مشی و استراتژی.. 20

2-4-3-3  معیار 3 : مدیریت منابع انسانی.. 20

2-4-3-4  معیار 4 : منابع و مشارکتها 21

2-4-3-5  معیار 5 : فرآیندهای سازمانی.. 21

2-4-3-6  معیار 6 : نتایج مشتری.. 22

2-4-3-7  معیار 7 : نتایج کارکنان. 22

2-4-3-8  معیار 8 : نتایج جامعه. 22

2-4-3-9  معیار 9 : نتایج کلیدی عملکرد. 23

2-4-4 لیست  شاخص‌های عملکردی مدل تعالی. 24

2-4-4-1 شا خص های ارزش گذاری.. 24

2-4-4-2  شاخص‌های آگاهی و اطلاع رسانی.. 25

2-4-4-3 شاخص‌های ارتباط با مشتری.. 25

2 – 5  کارت امتیازی متوازن   (Balanced Scorecard , BSC) 26

2-5-1 مناظر کارت امتیازی متوازن. 27

2-5-2 توازن در ارزیابی متوازن. 28

2-5-3  وجوه جدید در کارت امتیازی متوازن. 29

2- 6  روش دلفی.. 30

2-6-1  تاریخچه دلفی.. 31

2-6-2  تعریف دلفی.. 32

2-6-3  موارد استفاده دلفی.. 33

این مطلب را هم بخوانید :

2-6-4  ویژگیهای عمده روش دلفی.. 33

2-6-5  انواع دلفی.. 35

2-6-6  اهداف و کاربردها 36

2-6-7  شرایط کاربرد. 36

2-6-8 اجزای اصلی دلفی.. 37

2-7  منطق فازی.. 37

2-7-1 متغیرهای زبانی.. 38

2-7-2  مجموعه های فازی و زبان طبیعی.. 39

2 – 8  دلفی فازی و کاهش عدم قطعیت.. 43

2 – 9 فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP 46

2-9-1  اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی.. 47

2-9-2  گامهای AHP. 47

الف) مدل سازی.. 47

ب) قضاوت ترجیحی (مقایسات زوجی) 48

ج) محاسبات وزن‌های نسبی.. 49

د) ادغام وزنهای نسبی.. 50

2-9-3 سازگاری در قضاوت‌ها 50

گام 1. محاسبه بردار مجموع وزنی: 51

گام 2. محاسبه بردار سازگاری: 51

گام 3. بدست آوردن  . 51

گام 4. محاسبه شاخص سازگاری: 51

گام 5. محاسبه نسبت سازگاری: 51

2-9-4 مثال AHP. 52

2-10 روش تصمیم گیری چند معیاره SMART.. 56

2-10-1 مراحل اصلی در تحلیل.. 57

2-11 پیشینه تحقیق در ایران. 58

2-12  پیشینه تحقیق در خارج. 60

فصل سوم : روش شناسی پژوهش… 62

3 – 1 مقدمه. 63

3-2  معرفی شرکت داده پردازی فن آوا 63

3-2-1  چشم انداز شرکت فن آوا 64

3-2-2  PAP چیست؟. 64

3-2-3 خدمات شرکت فن آوا 64

3 – 3  روش پژوهش… 65

3- 4  جامعه پژوهش و حجم نمونه. 65

3 – 5  روش و ابزار جمع آوری اطلاعات.. 65

3 – 6 روش انجام تحقیق.. 66

3 – 6 – 1   گرد آوری داده ها 66

3 – 6 – 2  دسته بندی داده ها در قالب کارت امتیازی متوازن BSC. 66

3 – 6– 3  اجرای دلفی فازی.. 72

3- 6 -3 -1  انتخاب خبرگان. 72

3- 6 -3 -2  تعریف متغیر های زبانی و تابع عضویت فازی.. 73

3- 6 -3 -3  ارائه پرسشنامه به خبرگان و انجام نظر سنجی مرحله اول. 74

3- 6 -3 -4  ارائه پرسشنامه به خبرگان و انجام نظر سنجی مرحله دوم. 79

3-6-3-5  مقایسه دو مرحله فازی اول و دوم. 82

3-6-3-6  اجرای فازی دلفی برای دیگر مناظر BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر مشتری در BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر فرایند های داخلی در BSC. 85

نتایج دلفی فازی برای منظر رشد و یادگیری در BSC. 86

3 – 6 – 4  اجرای فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP. 87

3 – 6 – 4 -1 گام اول تشکیل درخت سلسله مراتب تصمیم. 87

3 – 6 – 4 -2  انجام مقایسات زوجی معیارها 88

3 – 6 – 4 -2  تلفیق نظرات خبرگان. 90

3-6-5 رتبه بندی شاخص‌ها 92

3-7 طراحی سامانه داشبورد مدیریتی.. 98

3-7 -1 متدولوژی RUP. 98

3-7-1-1  معماری و ساختار کلی RUP. 99

3 – 7-2  زبان مدلسازی یکنواخت UML. 99

3-7- 2-1  تاریخچه UML : 100

3-7-2-2 UML دقیقا چیست ؟. 101

3-7-2-3  نمودارهای UML. 102

مدل منطقی سامانه داشبورد. 103

شکل 3-9 نمایی از تعاملات سیستم داشبورد با دیگر سیستم های شرکت.. 104

نمایه مستندات طراحی.. 104

شروع طراحی.. 107

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 125

4 -1  مقدمه. 126

4-2 توصیف جامعه آماری.. 126

4-2-1 توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب جنسیت.. 126

4-2- 2 توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب تحصیلات.. 126

4-2-3  توصیف جامعه آماری مشارکت کننده در تحقیق بر حسب رشته تحصیلی.. 126

4-3 یافته های پژوهش… 127

4-3-1  تاثیر استفاده از BSC. 127

4 – 3 – 2 یافته های دلفی فازی.. 128

4 – 3 – 3 یافته های ترکیب AHP  و SMART. 129

4-3-4  تشریح ترکیب و اولویت شاخص‌های استخراجی.. 130

4-4  پیش نمونه سامانه داشبورد مدیریتی.. 131

5-4 مزایای به کار گیری این روش… 138

5-5 پاسخ به پرسش‌های پژوهش… 139

فصل پنجم : نتیجه گیری.. 143

5-1 مقدمه: 144

5-2 خلاصه پژوهش… 144

5 -3 بحث ونتیجه گیری.. 146

5-4 محدودیت های پژوهش… 147

5 – 5 پیشنهاد برای پژوهش های آتی.. 147

فهرست منابع. 149

پیوست ها 155

پیوست 1 متدولوژی RUP. 155

1-1 معماری و ساختار کلی RUP. 155

1-2  ابعاد RUP. 156

1-3  فازها و مراحل  های یک پروژه درRUP. 157

1-4  ضوابط RUP. 158

1-5  اسناد RUP. 163

واژه نامه. 163

مدل مورد کاربرد (use case) 164

مشخصات مورد کاربرد  (use case) 164

دیاگرام کلاس  (Class diagram) 165

فهرست تصاویر

شکل 2-1 نمودار مدل  تعالی بومی سازی شده 19

شکل 2-2 نمودار مجموعه فازی بیانگر بلندی قد انسان. 41

شکل  2-3 نمودار بیانگر تاثیر توصیف کننده ها بر مجموعه های فازی.. 41

شکل 2-4 نمودار بیانگر دیدگاه ارستویی در ارتباط با بلند قد بودن انسان. 42

شکل 2-5 نگرش فازی به بلندی قد انسان. 43

شکل 2-6  مثالی از توابع فازی و متغیر های زبانی.. 43

شکل 2-7 فرایند اجرای روش دلفی فازی.. 45

شکل 2-8  هرم سلسله مراتب تصمیم در AHP. 48

شکل 2-9 درخت سلسله مراتب تصمیم انتخاب مدیر. 53

شکل 3-1 : تابع عضویت مثلثی متغیر های زبانی.. 74

شکل 3-2 نمایش درخت تصمیم رتبه بندی شاخص‌ها با معیار های انتخابی.. 87

شکل 3-3 نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره اول. 89

شکل 3-4  نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره دوم. 90

شکل 3-5 نتیجه اولویت بندی معیارها توسط خبره سوم. 90

شکل 3-6 نتایج تلفیق نظرات خبرگان در اولویت بندی معیارها 91

شکل 3-8 مدل منطقی سامانه داشبورد مدیریتی.. 103

شکل 3-9 نمایی از تعاملات سیستم داشبورد با دیگر سیستم های شرکت.. 104

شکل 3-10 نمودار مورد کاربرد ساماهنه داشبورد مدیریتی.. 108

شکل 3 – 11 نمودار فعالیت “ورود به سامانه”. 119

شکل 3-12  نمودار فعالیت” نمایش شاخص‌ها”. 120

شکل 3 – 13 نمودار فعالیت “صدور شاخص‌ها”. 120

شکل 3-14 نمودار فعالیت “خروج از سامانه”. 121

شکل 3 – 15 سند نمودار کلاس های تحلیل.. 122

شکل 3-16 دید منطقی سامانه داشبورد. 123

شکل 4-1 پیش نمونه صفحه ورود به تارنمای سامانه داشبورد مدیریتی.. 132

شکل 4-2 پیش نمونه صفحه نمایش شاخص‌های کلیدی حوزه مالی. 133

شکل 4-3 پیش نمونه صفحه نمایش شاخص‌های کلیدی حوزه رشد و یاد گیری.. 134

شکل 4-4 پیش نمونه نمایش چند شاخص در کنار هم در صفحه مقایسه شاخص‌ها 135

شکل 4-5 پیش نمونه نمایش صفحه ایجاد کاربر جدید برای سامانه داشبورد. 136

شکل 5-5 پیش نمونه تعریف شاخص جدید در سامانه. 137

شکل 1- پیوست:  نمایی از فرایند RUP. 157

فهرست جداول

جدول شماره 2-1  : طیف ترجیحات ساعتی برای مقایسات دو به دو 49

جدول 2-2  شاخص تصادفی.. 52

جدول شماره 2 : مقایسات زوجی 4 معیار 54

جدول شماره 3 : مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت از منظر تجربه. 55

جدول شماره 4 : مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت از منظر تجربه با بردار رتبه بندی.. 55

جدول شماره 5 : نتایج نهایی مقایسات زوجی سه گزینه مدیریت درهر منظر. 55

جدول شماره 3 – 1  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه مالی  BSC. 68

جدول شماره 3 – 2  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه مشتری BSC. 70

جدول شماره 3 – 3  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه فرایند ها 71

جدول شماره 3 – 4  لیست شاخص‌های جمع آوری شده در دیدگاه رشد و یاد. 72

جدول شماره 3 – 5 نمونه پرسشنامه دلفی فازی پر شده توسط یکی از خبرگان. 75

جدول 3-6 نتایج پاسخ های خبرگان در اولین دور دلفی برای شاخص‌های مالی.. 78

جدول 3- 7 میانگین فازی هر شاخص و میانگین فازی زدایی شده 79

جدول 3- 8 نتایج شمارش پاسخ نامه ها مرحله دوم. 81

جدول 3- 9 میانگین فازی هر شاخص و میانگین فازی زدایی شده مرحله دوم. 82

جدول 3-10 مقایسه و تفاضل نتایج مرحله اول و دوم دلفی فازی.. 84

جدول 3-11 شاخص‌های انتخابی دلفی فازی در منظر مالی.. 85

جدول 3 –12  لیست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر مشتری BSC. 85

جدول 3-13  لیست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر فرایند های.. 86

جدول 3 – 14  فهرست شاخص‌های انتخابی با روش دلفی فازی در منظر رشد و یاد. 86

جدول 3-19 اولویت بندی معیارها و نمایش وزن نرمال و غیر نرمال. 92

جدول شماره 3-20  نتایج رتبه بندی شاخص‌ها به روش SMART برای خبره اول. 94

جدول شماره 3-21  نتایج رتبه بندی شاخص‌ها  به روش SMART برای خبره دوم. 95

جدول شماره 3-22   نتایج رتبه بندی شاخص‌ها  به روش SMART برای خبره سوم. 97

جدول 3-23 امتیاز و اولویت نهایی شاخص‌های کلیدی عملکرد. 98

جدول 4-1 توزیع فراوانی و درصد فراوانی جنسیت پاسخ گویان. 126

جدول 4-2 توزیع فراوانی و درصد فراوانی تحصیلات پاسخ گویان. 126

جدول4-3 توزیع فراوانی و درصد فراوانی  پاسخ گویان به تفکیک مقطع تحصیلی.. 127

فصل یک : کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

تغییرات سریع فناوری، حوادث و بحران های غیرمنتظره، ناسازگاری ها و نیازهای‏فرآیندی، از یک سو؛ و تغییرات جمعیتی و رشد و توسعه‏ی دانش بشری، از سوی دیگر، اهمیت روز افزون مدیریت را رقم می‏زنند. مدیریت به عنوان بستری برای به وجود آمدن “آنچه مطلوب است” و یا “آنچه باید باشد”، زیر بنای هر گونه فعالیت سازمانی ‏است.

یکی از حیاتی ترین وظایف مدیریت، فرایند نظارت است که موجب تضمین بقای سازمان و اطلاع از کیفیت عملکرد  اجرای برنامه ها در واحد های منفرد و در مجموع در کل سازمان می گردد . اطلاعات حاصل از فرایند کنترل و نظارت علاوه بر ارائه دیدی کلی از سازمان به مدیر، بعنوان بازخورد موجب تصحیح و بهبود جریان عملیات و فعالیت های سازمان می گردد.

فعالیت های سازمانی، در چارچوب اهداف، خط مشی‏ها و برنامه‏ها محقق می شود و داشتن نظام دریافت اطلاعات و ارزیابی صحیح و کارا برای آگاهی از وضعیت موجود و مقایسه این وضعیت با برنامه ها و اهداف از پیش تعیین شده یکی از اساسی ترین نیازهای امروز مدیریت است.

یکی از راههای رفع این نیاز مدیران، استفاده از ابزاری مانند داشبوردهای مدیریتی است.

1-2  بیان مسئله

در راستای نظارت و ارزیابی سازمان همواره حجم انبوهی از داده ها و اطاعات مربوط به واحدهای وظیفه ای مختلف در قالب های گوناگون مانند گزارش ها، فایل های الکترونیکی، پایگاه های داده و غیره به دست می آید که این اطلاعات، معمولاً حجیم، بیش از اندازه زیاد و دارای پراکندگی و تنوع  هستند (سر ریز اطلاعاتی). این تعدد اقلام اطلاعاتی و پیچیدگی ترکیب آنها کار یک مدیر برای کشف، تحلیل عمیق، ایجاد گزارشات جدید و نهایتاً انجام مهم ترین وظیفه یک مدیر، یعنی  تصمیم گیری را مشکل می کند.

در سازمان ها با توجه به حجم داده های پراکنده، تصمیم گیری به این آسانی امکان پذیر نیست. برای تصمیم گیران سازمان، مقدار داده‌ای که باید در روز کاری مشاهده و تحلیل شود، بسیار چالش بر انگیز است. با باز شدن درهای  سازمان ها بر تعداد بی‌شمار مشتریان، شرکا و عرضه کنندگان، سازمان ها دیگر قادر به مدیریت با اطلاعات کم و ناقص نیستند. حجم وسیع اطلاعات و توزیع آن از طریق پخش گزارش های معمول دیگر پاسخ گوی نیاز سازمان ها نخواهد بود، چرا که این گزارش ها غالبا ایستا هستند و با توجه به ایستایی و حجم بسیار، باعث سردرگمی می شوند. بنابراین فرصت ها و تهدیدها نادیده گرفته شده یا بسیار دیر کشف می شوند و این موضوع باعث می شود که سازمان نتواند به حرکت سریع خود ادامه دهد.

راه حل این مشکل استفاده از داشبوردهای مدیریتی است که با انتخاب چند شاخص کلیدی اطلاعات پیچیده را در قالب نمودار و گراف به شکلی ساده و قابل فهم ارائه می کند.

شاخص‌های عملکردی کلیدی، معیارهای اندازه گیری مالی و غیر مالی هستند که به منظور تعیین کیفیت، نیل به اهداف و انعکاس عملکرد استراتژیک یک سازمان به کار برده می شوند. این شاخص‌ها به منظور ارزیابی موقعیت کنونی شرکت و تعیین راهکارهای مناسب برای هوشمند کردن کسب و کار استفاده می شوند.

داشبوردهای مدیریتی، سیستم های نرم افزاری هوش تجاری (BI) نوینی هستند که  به سازمان ها در جهت غنی‏سازی اهداف با استفاده از اطلاعات وتجزیه و تحلیل  آنها کمک می‏کنند.

هدف استخراج شاخص‌های کلیدی عملکرد از میان انبوه شاخص‌های عملکردی سازمان، بر اساس نظر خبرگان و روش های علمی است و در نهایت، طراحی سامانه ای که قادر به دریافت، ذخیره سازی و نمایش خروجی این شاخص‌ها در محیطی گرافیکی و ساده تحت عنوان داشبورد باشد.

1-3 اهداف پژوهش

برخی اهداف این پژوهش عبارتند از:

1 –  تجزیه و تحلیل ساختار و جریان اطلاعاتی سازمان (مطالعه موردی شرکت داده پردازی فن آوا ارائه دهنده خدمات فناوری اطلاعات)

2 –  استخراج شاخص‌های حیاتی عملکرد سازمان که انحراف در عملکرد هر یک از آنها موجب خسارات جدی ویا عدم حصول نتیجه مطلوب می گردد.

1-8جامعه و نمونه آماری 7

1-9قلمرو تحقیق………… 7

1-10چارچوب  کلی پژوهش ……………………………………………………………………………………….8

فصل دوم: ادبیات تحقیق

 

2-1مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2تعاریف پایه…………… 10

2-2-1زنجیره تأمین  …………………………………………………………………………………………….10

2-2-2مدیریت زنجیره تأمین. 11

2-2-3هدف زنجیره تأمین. ……………………………………………………………………………………….12

2-2-4تصمیمات در زنجیره تأمین. 13

2-2-5طراحی زنجیره تأمین. 14

2-2-6مدیریت ریسک 19

2-3پیشینه تحقیق…………. 22

2-3-1مقالات مرتبط با بهینه سازی زنجیره تأمین با لحاظ کردن مسائل مالی. 22

2-3-2مرور مقالات مدیریت ریسک زنجیره تأمین. 27

2-4مدل برنامه ریزی احتمالی. 41

2-4-1برنامه ریزی احتمالی دو مرحله ای………….. 42

2-5جمع بندی   ……………………………………………………………………………………………………………………………………….44

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-مدل پیشنهادی برای طراحی مجدد زنجیره تأمین و روش بهینه سازی آن. 46

3-1مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

3-2مدل ریاضی احتمالی چند هدفه 46

3-2-1تابع هدف ……………… 51

3-2-2تشریح محدودیت ها 53

3-3روش بهینه  سازی برای حل مدل پیشنهادی.. 62

 

3-4مقایسه مدل پیشنهادی  برای طراحی مجدد زنجیره تأمین با مدل آبانگاه،  ناراهاریستی وهمکارانش و مدل آزرون و همکاران  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

3-5جمع بندی   ………………………………………………………………………………………………………………………………………..70

فصل چهارم: نجزیه و تحلیل داده ها

4-حل مدل پیشنهادی طراحی شبکه زنجیره تأمین. 72

4-1مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..72

4-2مطالعه موردی   72

4-1نتایج حل مطالعه موردی.. 80

4-1-1رابطه حقوق صاحبان سهام و ریسک… 82

4-1-2رابطه ریسک و جریانات نقدی.. 83

4-1-3رابطه ریسک و افزایش ظرفیت معدن و فروش کارخانه 84

4-1-4رابطه ریسک و فروش کارخانه. 86

4-1-5رابطه ریسک و افزایش ظرفیت ……… 87

4-1-6رابطه ریسک و متغیر نصب و راه اندازی کارخانه. 88

4-2جمع بندی   ………………………………………………………………………………………………………………………………………..90

فصل پنجم: نتیجه  گیری و پیشنهادات

5-1مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..92

5-2نتیجه گیری پژوهش 92

5-3پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………93

5-3-1پیشنهادات حاصل از تحقیق. 93

5-3-2پیشنهادات برای تحقیقات آتی. ……………………………………………………………………………..94

منابع و مأخذ………………………. 94

 

 

 

 

این مطلب را هم بخوانید :

فهرست جداول

عنوان

صفحه

 

 

جدول ‏2‑1: مقالات بررسی شده در زمینه بهینه سازی زنجیره تأمین با لحاظ کردن مسائل مالی بین سال‌های 2008 تا 2013. 26

جدول ‏4‑1:میزان پارامترهای تصادفی. 73

جدول ‏4‑2:تقاضای محصول برای 5 دوره در مطالعه موردی این تحقیق. 75

جدول ‏4‑3:تقاضای ماده خام برای 5 دوره در مطالعه موردی این تحقیق. 77

ظرفیت واحدهای سنگ بری: جدول ‏4‑4: ظرفیت واحدهای سنگ بری.. 77

جدول ‏4‑5: میزان توسعه ظرفیت معدن. 78

جدول ‏4‑6:درآمد حاصل از فروش انبار 79

جدول ‏4‑12:مجموعه جوابهای پارتو. 81

جدول ‏4‑9:رابطه جریانات نقدی و ریسک.. 83

جدول ‏4‑10:رابطه ریسک و افزایش ظرفیت معدن. 85

جدول ‏4‑11:رابطه ریسک و فروش کارخانه. 86

جدول ‏4‑12:رابطه ریسک و افزایش ظرفیت کارخانه. 87

جدول ‏4‑13: رابطه ریسک و متغیر نصب و راه اندازی کارخانه. 89

 

فهرست نمودارها

عنوان

فهرست

 

‏ نمودار4‑1:رابطه ریسک و جریانات نقدی.. 82

‏ نمودار 4‑2:رابطه ریسک وحقوق صاحبان سهام 84

نمودار ‏4‑3: رابطه ریسک و حقوق صاحبان سهام 82

فصل اول   v                کلیات تحقیق

 

1-  کلیات تحقیق:

1-1      مقدمه

با جهانی شدن بازارها و افزایش رقابت در بازارهای جهانی،  تلاش  سازمان‌ها برای بقا در این بازارها افزایش یافته و این موضوع سبب پیدایش فلسفه مدیریت زنجیره تأمین شده است.  یک زنجیره تأمین شامل کلیه واحدهایی است که در برآوردن نیاز یک مشتری به طور مستقیم و غیرمستقیم دخیل هستند.  دیدگاه زنجیره تأمین بر این واقعیت بنا نهاده شده است که رقابت به جای شرکت‌ها،  می‌بایستی بین زنجیره های تأمین وجود داشته باشد.  از سوی دیگر،  سیر تحولات پر شتاب جهانی،  سازمان‌ها را بر آن داشته تا برای غلبه بر شرایط نامطمئن پیرامون خود به تحقیق در زمینه مدیریت زنجیره تامین بپردازند.  تامین کنندگان بایستی قطعات و مواد را با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید نمایند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید رابطه نزدیکی با سیاست‌های توسعه بازار داشته باشند. در این راستا شناسایی و مدیریت ریسک‌ها در هر یک از اجزای زنجیره و انتخاب استراتژی مناسب در کارایی زنجیره تامین اهمیت بسیار مهمی دارد.  علاوه بر این  از دیگر ویژگی‌های اساسی زنجیره تأمین،  مسائل مالی  است بنابراین ویژگی‌هایی همچون نرخ بهره و مالیات،  محدودیت بودجه سرمایه گذاری و دیگر معیارهای مالی با ورود به مدل،  موجب ریسک مالی می‌شوند. با توجه به مسائل مذکور،  هدف اصلی از انجام این پژوهش طراحی مجدد زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی می‌باشد.

1-2      بیان مسئله

کلیه واحدهایی که از نظر قانونی از هم جدا بوده و توسط جریان‌های مواد، اطلاعاتی و مالی به  منظور ساخت و فروش یک محصول به هم مرتبط می‌شوند،  شبکه ای از روابط و فرآیندها به نام زنجیره تأمین را به وجود می‌آورند.  یکی از سخت‌ترین اجزاء  برنامه ریزی شرکت‌های تولیدی،  طراحی کارآمد زنجیره تأمین آن‌هاست.  زنجیره تأمین در معرض انواع ریسک‌ها قرار دارد و نحوه‌ی طراحی آن نقش مهمی در کاهش ریسک  دارد.  از این رو تلاش‌های بسیاری برای مدل سازی و بهینه سازی طراحی زنجیره تأمین انجام شده است.  (عسگری و زنجیرانی ، 1383:32)

همواره بهینه سازی بر مبنای هزینه بیشترین کاربرد را برای طراحی زنجیره تأمین داشته است اما از معایب اصلی  فرآیند طراحی  زنجیره تأمین بر مبنای هزینه یا سود،  می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• کاهش هزینه یا افزایش سود به عنوان تنها هدفی است که بر بهینگی زنجیره تأمین تأثیر گذار است.
• بیشتر فرآیندهای زنجیره تأمین چند هدفی بر مبنای هزینه یا سود، تنها  تقاضا در آن‌ها به عنوان منبع ریسک در نظر گرفته شده است. )آزرون [1]و دیگران، 2008:13).

در نتیجه با توجه به اینکه هر مرحله از زنجیره تأمین‌ از قبیل سفارش‌های خرید،  تأمین مواد اولیه،  تولید،  انبارداری،  حمل‌ونقل با سطوح مختلف ریسک مالی در ارتباط است و شناسایی  فعالیت‌هایی که می‌تواند خساراتی را به سیستم تحمیل نموده و یا پرسنل را با خطر مواجه سازند و بقای سازمان را تهدید نمایند،  امری حیاتی می‌باشد، در این تحقیق در پی پاسخ به این  سؤال هستیم که : ” چگونه می‌توان فرایند طراحی زنجیره تأمین  سنتی را با  لحاظ کردن ریسک مالی،  مجددأ برنامه ریزی نمود؟”

1-3      هدف های تحقیق :

هدف اصلی:

دستیابی به الگویی  جهت طراحی مجدد زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی

اهداف فرعی:

توسعه و بسط مدل‌های بهینه سازی عدد صحیح مختلط

استفاده از سناریو سازی در تخمین پارامترهای ریسک

1-4      اهمیت و ضرورت تحقیق :

الف)اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ نظری

• پیکر بندی مناسب زنجیره تأمین از مزایای رقابتی مداوم و برجسته برای هر شرکتی به حساب می‌آید و سازمان‌ها را در تقابل با سایر مشکلات و مسائل پیش رو کمک می‌کند.
• طراحی زنجیره تأمین با لحاظ کردن ریسک مالی موجب بهبود عملکرد سازمان‌ها می‌گردد و تاکنون در مقالات و تحقیقات موجود به آن پرداخته نشده است.
• طبیعت پویا و پیچیده زنجیره تأمین موجب درجه عدم قطعیت بالا در تصمیم گیری‌های
  برنامه ریزی زنجیره تأمین می‌شود و تأثیرات قابل توجهی بر عملکرد کل شبکه زنجیره تأمین می‌گذارد. (چپرا[2] ومیندل[3]، 267:2003)

ب) اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ کاربردی

یکی از سه جریان مهم و تأثیرگذار بر فرایند تصمیم گیری در زنجیره تأمین، در کنار جریان کالا و اطلاعات،  جریان مالی است . ویژگی‌هایی مانند محدودیت سرمایه گذاری و هزینه که به منجر با ایجاد ریسک مالی می‌گردد.

ریسک مالی موجب تغییرات حقوق صاحبان سهام و جریانات نقدی می‌گردد که بر فرآیند سرمایه گذاری در زنجیره از جمله نصب و راه اندازی تسهیلات،  افزایش ظرفیت معدن و  فروش تسهیلات اثر می‌گذارد .

1-5      سؤال‌های تحقیق:

سؤال اصلی:

چگونه می‌توانیم با در نظر گرفتن هزینه های راه اندازی،  حمل‌ونقل،  تولید،  شیوه تأمین مالی و ریسک مالی،  مدلی طراحی کنیم که سازمان‌ها را در طراحی مجدد زنجیره تأمین یاری نمایند؟

سؤال فرعی:

• چگونه می‌توان مدل‌های بهینه سازی عدد صحیح مختلط برای طراحی زنجیره تأمین را بسط و توسعه داد؟
• چگونه می‌توان از سناریو سازی در تخمین پارامترهای ریسک استفاده کرد؟

1-6      تعریف عملیاتی واژگان کلیدی تحقیق :

زنجیره تأمین :

یک زنجیره تأمین شامل دو یا چند سازمان است که از نظر قانونی از هم جدا بوده و توسط جریان‌های مواد،  اطلاعات و مالی به هم مرتبط هستند (عسگری و فراهانی،    1382: 25).
ریسک مالی :

احتمال عدم دسترسی به بودجه معین در زمان مشخص (آزرون، 2008: 131).

1-7      روش شناسی تحقیق :

از نظر هدف:

1-2- شرح و بیان مسئله 2

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 4

1-4- اهداف تحقیق 6

1-4-1- هدف اصلی 6

1-4-2- اهداف فرعی 6

1-5- فرضیه­ها  یا سؤال­های تحقیق 6

1-5-1- سوال اصلی 6

1-5-2- سوالات فرعی 6

1-6- قلمرو تحقیق 7

1-6-1- جامعه آماری پژوهش 7

1-6-2- نمونه تحقیق 7

1-6-3- ابزارهای تحقیق : 7

1-6-4- شیوه ی انجام تحقیق 8

1-6-5- قلمرو پژوهش 8

1-6-6- دوره های زمانی انجام پژوهش 8

1-6-7- مکان پژوهش 8

1-7- شیوه تحلیل داده ها 8

1-8- تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی مدل 9

1-9- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 10

1-10- خلاصه فصل اول 14

2- فصل دوم: مروری بر مبانی نظری و ادبیات موضوع 15

2-1- مقدمه 16

2-2- مفهوم شناسی فرصت 16

2-3- ماهیت فرصت ها 17

2-4- ماهیت فرصت با توجه به مقایسه‌ی کشف تصادفی و جستجوی اصولی 22

2-5- ماهیت فرصت با توجه به شبکه های اجتماعی 23

2-6- ماهیت فرصت با توجه به نوع فرصت 24

2-7- منابع فرصت 34

 

2-8- عوامل موثر در کشف فرصت ها 34

2-9- نقش سرمایه انسانی در شناسائی فرصت 35

2-10- نظریه های مرتبط تشخیص و ایجاد فرصت 39

2-10-1- طبقه بندی چاندلر 39

2-10-2- طبقه بندی آلسوس و همکاران 40

2-10-3- طبقه بندی ونکاترامن و ساراسواتی 42

2-10-4- نظریه کارآفرینی کرزنر 43

2-10-5- جایگاه فرصت کارآفرینانه در مدل تیمونز 44

2-10-6- فرصت کارآفرینانه در مدل شین 46

2-10-7- مدل مفهومی اوزگون و بارون 49

2-10-8- مدل واقلی و ژولین، تشخیص یا ساخت فرصت 50

2-10-9- تقسیم بندی بهاو از انواع شناخت فرصت 57

2-10—10- مدل فرایندی شناخت فرصت ها از نظر لانگ و مک مولان 60

2-10-11- مدل جامع هیلز و همکاران 60

2-10-12- مدل شین و ونکاتارامان 62

2-10-13- فرایندی برای یادگیری و کشف فرصت­ها، کربت 63

2-10-14- مدل روبرت بارون 64

2-10-15- مدل شناسایی و تشخیص فرصت پرندیک و هیل 66

2-10-16- فرایند تشخیص فرصت پرندیک و هیل: 68

2-10-17- مدل فرایند جستجو و کشف فرصتهای کارآفرینانه چلی 69

2-10-18- مدل فرصتهای کارآفرینانه سینگ 70

2-10-19- مدل استیونسون و همکاران 71

2-10-20- انواع فرصتها از دیدگاه آردیچویلی و همکاران 73

2-10-21- الگوی فرایند کارآفرینانه فایول 74

2-11- دانشگاه 75

2-11-1- مدل مفهومی گوررو و اوربانو 75

2-12- محیط 78

2-13- فرصتهای آینده 79

این مطلب را هم بخوانید :

2-14- خلاصه فصل دوم 85

3- فصل سوم: روش­شناسی 86

3-1- مقدمه 87

3-2- نوع و روش تحقیق 87

3-3- جامعه آماری 88

3-4- نمونه آماری(حجم نمونه) روش نمونه گیری 88

3-5- روش های گردآوری اطلاعات 89

3-6- ابزارهای گردآوری اطلاعات 94

3-7- روایی وپایایی ابزار سنجش 96

3-8- روش تجزیه وتحلیل داد ه ها 100

3-8-1- تحلیل عامل تاییدی 102

3-8-2- تحلیل عامل تاییدی 104

3-9- معرفی سازمان مورد مطالعه 107

3-10- خلاصه فصل سوم 109

4- فصل چهارم: یافته های پژوهش 110

4-1- مقدمه 111

4-2- توصیف ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه 112

4-2-1- جنسیت 112

4-2-2- سن 114

4-2-3- علاقه مندی شما به حوزه ی کارآفرینی 117

4-2-4- مطالعه شما در حوزهی کارآفرینی 119

4-2-5- در حوزه ی فعالیت کارآفرینی 120

4-3- آمار استنباطی 121

4-3-1- آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش 121

4-3-2- ارزیابی بخش اندازه گیری مدل 123

4-3-2-1- تحلیل عاملی تاییدی  متغیر دانشگاه 124

4-3-2-2- تحلیل عاملی تاییدی  متغیر محیط 126

4-3-2-3- تحلیل عاملی تاییدی  متغیر فرصت 128

4-3-2-4- تحلیل عاملی تاییدی  متغیر فرصت های آینده 130

4-3-2-5- بررسی سوالات تحقیق 132

4-4- خلاصه فصل چهارم 155

5- فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری و پیشنهادها 156

5-1- مقدمه 157

5-2- نتایج پژوهش 157

5-3- سوالات پژوهش 160

5-3-1- سوال اصلی 160

5-3-2- سوالات فرعی 160

5-4- محدودیت های پژوهش 162

5-5- پیشنهاد ها 163

5-5-1- پیشنهادهایی برای مدیران سازمان 163

5-5-2- پیشنهادهای برای پژوهشگران 164

5-6- خلاصه فصل پنجم 165

6- منابع 166

7- ضمائم 170

الف- پرسشنامه پایان نامه 170

 

 

فهرست شکل­ها

شکل ‏2‑1: چهار معیار ضروری فرصت؛ بارینگر و آیرلند،2006. 21

شکل ‏2‑2:انواع فرصت؛ آردیچولی و همکاران، 2003. 25

شکل ‏2‑3:  مدل  و مجموعه های برای تشخیص فرصت و تئوری پیشرفت؛ آردیچولی ، 2003. 29

شکل ‏2‑4: آکباساران2، 2001. 33

شکل ‏2‑5: طبقه بندی آلسوس و همکاران، 2004. 42

شکل ‏2‑6: مدل تیمونز، 1999. 46

شکل ‏2‑7: فرصت های کارآفرینانه؛  شین ، 2003. 48

شکل ‏2‑8: شین، 2003. 49

شکل ‏2‑9: مدل کشف فرصت؛ اوزگان و بارون، 2007. 50

شکل ‏2‑10: فرایند پنج مرحله ای تشخیص فرصت بر اساس مدل خلاقانه تشخیص فرصت ؛ واقلی  و ؤولین، 2008. 53

شکل ‏2‑11: فرایند تشخیص فرصت بهاو،2004. 58

شکل ‏2‑12: مدل فرایندی لانگ و مک مولان برای شناخت فرصت، 1984. 60

شکل ‏2‑13: لامپکین و همکاران، 2004. 61

شکل ‏2‑14: تعداد فرصت های تشخیص داده شده؛ کربت، 2007. 64

شکل ‏2‑15: مدل تشخیص فرصت روبرت بارون، 2007. 65

شکل ‏2‑16: مشاهده گرایشات شناسایی و تشخیص فرصت؛ پرندیک و هیل، 2008. 68

شکل ‏2‑17: حل سوالات شناسایی و تشخیص فرصت؛ پرندیک وهیل، 2008. 69

شکل ‏2‑18: مدل فرایند تولید فرصت کارآفرینانه، چلی، 2005. 70

شکل ‏2‑19: فرصت کارافرینانه سینگ ، 2000. 71

شکل ‏2‑20: نقش کارامدی و علاقه مندی تصور شده در به نمایش درآوردن فرصت های محیطی؛ استیونسون و همکاران2003. 72

شکل ‏2‑21: انواع فرصت ها از دیدگاه ؛ انواع فرصتها از دیدگاه آردیچویلی و همکاران،                 2004. 74

شکل ‏2‑23: مدل دانشگاه کارآفرین؛ :گوررو و اوربانو، 2010. 77

شکل ‏2‑24: مدل تشخیص فرصت های کارافرینانهی دانشگاهی.. 84

شکل ‏4‑1: نمودارمیله ای مربوط به فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان. 113

شکل ‏4‑2: توزیع فراوانی مربوط به سن.. 115

شکل ‏4‑3: نمودارمیله ای مربوط به فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان. 117

شکل ‏4‑4: نمودارمیله ای مربوط به علاقهمندی پاسخ دهندگان. 118

شکل ‏4‑5: نمودارمیله ای مربوط به مطالعه پاسخ دهندگان. 120

شکل ‏4‑6: نمودارمیله ای مربوط به فعالیت پاسخ دهندگان. 121

شکل ‏4‑7: مدل تحلیل عاملی تاییدی دانشگاه کارآفرین (تخمین استاندارد) 124

شکل ‏4‑8: مدل تحلیل عاملی تاییدی دانشگاه کارآفرین (معناداری ضرایب) 125

شکل ‏4‑9: مدل تحلیل عاملی تاییدی محیط (تخمین استاندارد) 126

شکل ‏4‑10: مدل تحلیل عاملی تاییدی شایستگی های محیط (معناداری ضرایب) 127

شکل ‏4‑11: مدل تحلیل عاملی تاییدی فرصت (تخمین استاندارد) 128

شکل ‏4‑12: مدل تحلیل عاملی تاییدی فرصت (معناداری ضرایب) 129

شکل ‏4‑13: مدل تحلیل عاملی تاییدی فرصت های آینده (تخمین استاندارد) 130

شکل ‏4‑14: مدل تحلیل عاملی تاییدی فرصت های آینده (معناداری ضرایب) 131

شکل ‏4‑15: تحلیل مسیر مدل مفهومی تحقیق (تخمین استاندارد) 145

شکل ‏4‑16: تحلیل مسیر مدل مفهومی تحقیق (معناداری ضرایب) 146

شکل ‏4‑17: تحلیل مسیر مدل مفهومی تحقیق (تخمین استاندارد) 152

شکل ‏4‑18: تحلیل مسیر مدل مفهومی تحقیق (معناداری ضرایب) 152

 

 

فهرست جدول­ها

جدول ‏2‑1: طبقه بندی مدل های کشف فرصت؛ چندلر و همکاران 2004. 40

جدول ‏3‑1: پرسشنامه ی تایید خبرگان. 90

جدول ‏3‑2: بررسی کفایت عوامل پرسشنامه. 98

جدول ‏3‑3: ارزیابی پایابی پرسشنامه. 100

جدول ‏4‑1: توزیع فراوانی مربوط به جنسیت.. 112

جدول ‏4‑2: توزیع فراوانی مربوط به سن.. 113

جدول ‏4‑3: توزیع فراوانی مربوط به تحصیلات پاسخ دهندگان. 116

جدول ‏4‑4: توزیع فراوانی مربوط به علاقهمندی پاسخ دهندگان. 117

جدول ‏4‑5: توزیع فراوانی مربوط به مطالعه پاسخ دهندگان. 119

جدول ‏4‑6: توزیع فراوانی مربوط به فعالیت پاسخ دهندگان. 120

جدول ‏4‑7: آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای متغیرهای تحقیق. 122

جدول ‏4‑8: خلاصه نتایج آماری مربوط به دانشگاه 133

جدول ‏4‑9: نتایج آزمون تی تک نمونه ای دانشگاه کارافرین.. 134

جدول ‏4‑10: خلاصه نتایج آماری مربوط به سنجش محیط.. 136

جدول ‏4‑11: نتایج آزمون تی تک نمونه ای سنجش محیط.. 137

جدول ‏4‑12: خلاصه نتایج آماری مربوط به فرصت.. 138

جدول ‏4‑13: نتایج آزمون تی تک نمونه ای فرصت.. 139

جدول ‏4‑14: خلاصه نتایج آماری مربوط به فرصت های آینده 140

جدول ‏4‑15: نتایج آزمون تی تک نمونه ای فرصت های آینده 141

جدول ‏4‑16: ضرایب مسیر، آمارهی t و ضریب تعیین (متغیر وابسته: فرصت) 146

جدول ‏4‑17: ضرایب مسیر، آمارهی t و ضریب تعیین (متغیر وابسته: فرصت های آینده) 147

جدول ‏4‑18: ضرایب مسیر، آمارهی t و ضریب تعیین (متغیر وابسته: دانشگاه کارآفرین) 148

جدول ‏4‑19: شاخص های برازش مدل. 151

جدول ‏4‑20: ضرایب مسیر، آمارهی t و ضریب تعیین (متغیر وابسته: محیط) 153

 

 

 

1        فصل اول : معرفی طرح و کلیات تحقیق

 

بیان موضوع و ابعاد و قلمرو مورد مطالعه، مسئله تحقیق،

 فرضیه­ها و تعاریف اساسی

 

 

 

 

 

 

 

1-1        مقدمه

این مطالعه برای طراحی مدل تشخیص فرصت­های دانشگاهی و برازش آن مدل در دانشگاه شاهد به انجام رسیده است. در این فصل موضوع تحقیق و مسئله­ای که بررسی خواهد شد بیان گردیده است و ابعاد، و دامنه آن معرفی می­شود. پرسش­های تحقیق و چگونگی یافتن پاسخ آنها به همراه اهمیت و ضرورت این پژوهش نیز طرح گردیده است. هدف این فصل تعریف اهداف تحقیق، پدیده اصلی آن و حوزه تحقیق و مطالعه است.

1-2       شرح و بیان مساله

اهمیت روزافزون بهینه شدن سازمان ها در دنیای جدید کسب و کار، سازمان­ها را واداشته است تمام توان خود را برا ی تشخیص فرصت­های که می­توانند استفاده نمایند بکار گیرند. در دنیای که هرروز با شیوه های جدیدی برای رسیدن به این مهم مواجه هستیم به ناچار باید از تمام توان سازمان برای تشخیص این فرصت ها استفاده نمود، تشخیص فرصت­های کارآفرینانه هر سازمان از جمله اقدامات اساسی آن سازمان محسوب می­شود که سازمان را به سمت تعالی سوق  می­دهد. کارآفرینی فرایندی است که در سازمان، در هر نوع و اندازه ای اتفاق بیفتد; و این فرایند عبارت است از: ” ایجاد ارزش با ترکیب بی نظیر منابع برای کشف فرصت” `

کارآفرینی در بخش دولتی راه حل استراتژیک برای رفع مشکلاتی از قبیل تخصیص نامناسب، فقدان اولویت بندی نامناسب و عدم شناخت رفتار شهروندان می­باشد، در کشور ایران، دولتی بودن اکثریت فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی از یک طرف، و عدم امکان خصوصی سازی در سطح وسیع از طرف دیگر، مسئله تحول و سنجش وضع موجود سازمان­ها و تعیین عوامل موثر بر کارآفرینی را اجتناب ناپذیر می­کند، زیرا به نظر می رسد که تنها راه درمان بوروکراسی و افزایش کارایی و بهبود سازمان­های دولتی کارآفرینی است(جهانگیری،90).

از طرفی شناسایی و انتخاب فرصت­های درست برای سازمان­ها یکی از مهمترین توانایی­های سازمان­ها می باشد. درنتیجه شرح کشف و توسعه فرصت­ها یک بخش کلیدی تحقیقات کارآفرینی محسوب می­شود. مدل­های گوناگون شناخت یا توسعه در سال­های اخیر ارائه گردیده­اند. این مدل­ها براساس فرضیات مختلف وگاهی اوقات متضاد برگرفته شده از رشته­های گوناگون می­باشد.در حالی که این تلاش­ها کمک زیادی به درک ما از شناسایی فرصت نموده­اند، اما آنها در ارائه درک جامع از فرایند به دو دلیل اصلی ناتوان بوده­اند. اولا هر کدام از این دیدگاهها اساسا تمرکز بر فقط یکی از جنبه­های گوناگون فرایند می­نمایند. برای مثال، سیگریست[1](1999) نگاه به فرایند شناخت، که در شناسایی فرصت وجود دارد می­پردازد. هیلز و همکاران[2](1997) به مطالعه محتوای شبکه اجتماعی موضوع می­پردازرند، در حالی که  شین[3] (1999) بر دانش قبلی و تجربه لازم برای شناخت موفق تمرکز دارد. با این وجود، تمرکز بر فاکتورهای معین منجر به مطالعه عمیق فاکتورهای فردی و اختصاصی با هزینه نادیده گرفتن فاکتورهای مهم دیگر در همان مطالعه می­گردد. همچنین توافقی بین محققان کارآفرینی برای مفاهیم اصلی استفاده شده برای تعریف و عملیاتی کردن فرایند مورد پرسش وجود ندارد. بطور خلاصه ما هنوز از توسعه یک تئوری جامعه شناسایی و توسعه فرصت دور هستیم. مفهوم شناسایی فرصت تاحد زیادی پیچیده می­باشد و مطالعات موجود در این موضوع  نوار وسیعی بین مدیریت، تئوری سازمان، بازاریابی و کارآفرینی می­باشد.

بنابراین برای آنکه بتوان در هر صنعت و سازمانی به درستی فرصت­های بالقوه و بالفعل را تشخیص داد نیاز است از مدلی استفاده شود که در حد امکان  تمام جوانب آن سازمان را در نظر بگیرد. با توجه به گذار دانشگاه­ها از آموزش محور به پژوهش محور و از پژوهش محور به دانشگاه­های کارآفرین و همچنین حرکت دانشگاه­ها به سمت خودکفا شدن اهمیت تشخیص فرصت­های کارآفرینانه­ی دانشگاهی بیشتر  و بیشتر شده است. در این پژوهش برآنیم با مطالعه و تلفیق مدل های موجود تشخیص فرصت های کارآفرینی و همچنین استفاده از نظر خبرگان مدلی را طراحی نمائیم که با استفاده از آن بتوان فرصت­های کارآفرینانه در دانشگاه را به درستی تشخیص داد تا با بهره­برداری از این فرصت­ها به حرکت دانشگاه به سمت دانشگاه کارآفرین کمکی کرده باشیم. این مدل شامل چه موجودیت های خواهد بود و هرکدام از این موجودیت ها شامل چه خصیصه­های می باشند و چه ارتباطی بین قسمت های آن وجود خواهد داشت و در نهایت این مدل چگونه عمل خواهد کرد؟

1-3       اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت تحقیق به دو بخش نظری و کاربردی تقسیم می­شود که دربخش نظری این پژوهش، به مرور تعاریف، نظریه ها و مدل های موجود تشخیص فرصت می پردازیم، هر کدام با رویکردی خاص و یا برای سازمان یا صنعتی خاص در نظر گرفته شده­اند. نتایج این مرور رسیدن به موجودیت های خواهد بود که در مدل مورد نظر از آن استفاده می نمائیم البته نظر خبرگان نیز بر تعیین این موجودیت­ها تاثیر پر­رنگی خواهد داشت.  این موجودیت­ها به طور مستقیم و غیر مستقیم بر هم اثر می­گذارند و هر کدام از آنها دارای خصیصه­های هستند که تشکیل دهنده مدل تشخیص فرصت در دانشگاه هستند.

از نتایج کاربردی این پژوهش نیز می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- نتایج بدست آمده از این پژوهش می­تواند به تحقیقات بعدی که در این زمینه انجام می­گیرند کمک کند.

2- نتایج این پژوهش به دانشگاه­های که بدنبال تشخیص فرصت های کارآفرینانه هستند می­تواند کمک ­نماید.

3- این پژوهش به مدیران ارشد دانشگاهی این کمک را می­کند که به کدام قسمت های دانشگاه توجه و تمرکز بیشتری برای استفاده از فرصت­ها داشته باشند.