1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………7

1-4- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-5- فرضیه­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………8

1-5 -تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش ………………………………………………………………………………………8

1-5-1 -تعاریف مفهومی …………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-5-2  تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………………..10

 

فصل دوم : پیشینۀ پژوهش

2-1- اهمال کاری………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-1-2- تعریف اهمال کاری………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-1-3- رویکردهای اهمال کاری………………………………………………………………………………………………………. 15

2-1-3-1- رویکرد فیزیولوژی …………………………………………………………………………………………………………………………………15

2-1-3-2- رویکردها رفتاری………………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-1-3-3- رویکردهای رفتار منطقی- هیجانی…………………………………………………………………………………………. 17

2-1-3-4- رویکردهای شناختی……… ……………………………………………………………………………………….  …………………………..21

2-1-3-5-رویکردهای انگیزشی (تعلل به عنوان یک مشکل انگیزشی)………………………………………………………………….22

2-1-3-6-اهمال کاری به عنوان یک عادت……………………………………………………………………………………………………….23

2-1-3-7- اهمال کاری به عنوان یک اختلال شخصیتی……………………………………………………………………………………….23

2-1-4- ویژگی های افراد اهمال کار ………………………………………………………………………………………………………….24

2-1-5- عوامل موثر در اهمال کاری…………………………………………….. ……………………………………………………..26

2-1-5-  تعلل تحصیلی (اهمال کاری آموزشی) و تعلل غیر تحصیلی……………………………………………………………….30

2-1-6- اهمال کاری و اهمال کاری فعال……………………………………………………………………………………………………………..32

2-1-7- اهمال کاری و کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………………..34

2-1-9- شیوع اهمال کاری……………………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-  شخصیت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 36

2-2-1- تعاریف شخصیت……………………………………………………………………………………………………………..36

 

2-2-2-  رویکردهای روانشناختی شخصیت……………………………………………………………………………………… 38

2-2-3- نظریه طرح پنج عاملی شخصیت………………………………………………………………………………………………….42

2-3- کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………..46

2-3-1- تعریف کمال گرایی…………………………………………………………………………………………………………………….46

2-3-2- ابعاد کمال گرایی……………………………………………………………………………………………………………………….47

2-3-3-کمال گرایی مثبت و منفی……………………………………………………………………………………………………………..53

2-3-3- مدل پردازش دوگانه کمال گرایی……. …………………………………………………………………………………………..55

2-3-4- علل رشد کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………….57

2-3-4-1- مدل انتظارات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………….57

2-3-4-2- مدل یادگیری اجتماعی بندورا……………………………………………………………………………………………………57

2-3-4-3- مدل واکنش اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………….58

2-3-4-4- مدل تمرکز بر اشتباهات……………………………………………………………………………………..………….58

2-3-5- درمان کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………………60

2-4- پیشینۀ پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

 

فصل سوم : روش  پژوهش

3-1- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….73

3-2- متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………73

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………….73

3-4- حجم نمونه و روش نمونه­­گیری………………………………………………………………………………………………………. 73

3-5- ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………74

3-5-1- مقیاس ارزیابی اهمال کاری…………………………………………………………………………………………………………..74

3-5-2- مقیاس کمال گرایی………………………………………………………………………………………………………………………74

3-5-3- پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت مک­کری کاستا(NEO)………………………………………………………………75

3-6- شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

3-7- روش های تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………..78

 

 

این مطلب را هم بخوانید :

 

 

 

فصل چهارم : تحلیل داده های پژوهش

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………80

4- 2 یافته های توصیفی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….80

4- 3 یافته های استنباطی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………82

 

فصل پنجم  : بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………..90

5-2 یافته های مرتبط با فرضیه های پژوهشی ……………………………………………………………………………………………90

5-3 محدودیتهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………96

5-4 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..96

5-4-1 پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………………….96

5-4-2 کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………98

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………….102

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

 

 

فهرست جداول

جدول 4-1-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب ابعاد شخصیت به تفکیک جنسیت…………………………………80

جدول 4-2-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب اهمالکاری به تفکیک جنسیت……………………………………….81

جدول 4-3-  مشخصه‌های آماری آزمودنی‌ها بر حسب کمال گرایی به تفکیک جنسیت…………………………………….82

جدول شماره 4-4: تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون پنج عامل بزرگ شخصیت و  اهمال کاری دانشجویان……..82

جدول شماره 4-5: ضرایب معادله پیش بینی اهمال کاری به وسیله ابعاد شخصیت……………………………………………83

جدول شماره 4-6: تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون پنج عامل بزرگ شخصیت و  کمال گرایی دانشجویان…….84

جدول شماره 4-7: ضرایب معادله پیش بینی کمالگرایی به وسیله ابعاد شخصیت……………………………………………..84

جدول 4-8- نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطهکمال گرایی و اهمال کاری دانشجویان………………86

جدول 4-9- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه ابعاد شخصیت در بین دو جنس……………………………….86

جدول4-10- نتایج آزمون لون برای مشخص کردن شرط همگنی واریانس……………………………………………………..87

جدول 4-11- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه اهمال کاری در بین دو جنس………………………………..87

جدول4-12- نتایج آزمون لون برای مشخص کردن شرط همگنی واریانس…………………………………………………… 88

جدول 4-11- نتایج آزمون t گروه‌های مستقل برای مقایسه کمالگرایی در بین دو جنس………………………………… 88

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه ویژگی­های شخصیتی و کمال­گرایی با اهمال­کاری تحصیلی انجام گرفت. به این منظور از بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در سال تحصیلی  91-1392 ، 300 نفر به صورت نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شد. برای گردآوری داده­ها از  مقیاس ارزیابی اهمال کاری سولومون و راث بلوم (1984)، پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت مک­کری و کاستا(1989) ومقیاس چند بعدی کمال گرایی فراست(1990) استفاده گردید. برای تحلیل
داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد.  نتایج پژوهش نشان داد که از پنج عامل بزرگ شخصیت، عامل های برون گرایی، گشودگی و موافق بودن توان پیش بینی اهمال کاری را دارند، همچنین هر پنج عامل بزرگ شخصیت توان پیش بینی کمال گرایی را دارند. نتایج نشان داد که بین کمالگرایی و اهمال کاری رابطه مثبت معناداری وجود دارد. نتایج پژوهش قابل کاربرد در بحث کاهش تعلل ورزی دانشجویان می­باشد.

کلید واژگان: ویژگی­های شخصیتی،کمال­گرایی ، اهمال­کاری تحصیلی

 

 

      فصل یکم

مقدمه

 

 

          2-1- مقدمه

از آن جا كه در هر نظام آموزشی، پیشرفت تحصیلی به عنوان مهمترین شاخص توفیق فعالیت های علمی و آموزشی محسوب می شود، بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان   و دانشجویان از اهمیت خاصی نزد پژوهشگران علوم تربیتی و روانشناسی برخوردار است .از جمله عواملی که آثار سویی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد اهمال کاری است.

اهمال کاری در خصوص تکالیف تحصیلی یک مشکل رایج در میان دانشجویان است و از مهمترین علل شکست یا فقدان موفقیت فراگیران در یادگیری و دست­یابی به برنامه­های پیشرفت تحصیلی است. تقریبا یک چهارم از دانشجویان گزارش می­دهند که مکررا تا درجه­ای اهمال­کاری می­کنند که برای آنها ایجاد استرس می­کند، که این امر عملکرد آموزشی ضعیف آنها را موجب می­شود(بالکیس و دورو[1]،2009)

اهمالكاری یکی از بحثهای مهمی است که درسالهای اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفت. که به عنوان یك رفتار عادتی در نظر گرفته می­شود كه شیوع فراوانی در جوامع مختلف دارد و روند رو به رشد آن بسیار گسترده است. این عادت، با تاخیر انجام دادن كار یا مسوولیت توام است و در نتیجه پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد(سواری،1391).

اگرچه ممكن است پیامدهای منفی این عادت در زندگی روزمره نباشد اما زیان های برخاسته از شیوع این رفتار در بین افراد گروه های مختلف مهم و قابل ملاحظه است و همین امر ضرورت جلوگیری از چنین رفتاری را نمایان می سازد. اهمال کاری در اغلب موارد می­تواند از طریق ممانعت از پیشرفت و عدم دسترسی به اهداف، پیامدهای نامطلوب و جبران ناپذیری به همراه داشته باشد لذا لازم است اهمال­کاری بیشتر مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد تا پژوهشگران بتوانند روش های مقابله ای خوبی برای کاهش اهمال کاری پیدا کنند.  عوامل زیادی در اهمال کاری تحصیلی نقش دارند که از جمله آنها ویژگی های شخصیتی و کمال­گرایی است.

 

 

     1-2- بیان مسئله

یكی ازجنبه های مهم زندگی، موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیلات دانشگاهی است.  موفقیت در دانشگاه می­تواند پیش­بینی كننده بسیاری از پیشرفت­های دانشجویان در آینده باشد. مانعی مشترك در بین دانشجویان كه از پیشرفت و رفاه آن ها در آینده جلوگیری می نماید مشكلات ناشی از اهمال كاری[2] است(بیگی، بختیاری، محمدخانی و صادقی،1391).

اهمال کاری به تعبیر الیس و ناوس[3](2002) آن است که کاری که برای اجرای آن تصمیم گرفته می شود؛  بدون دلیل مشخص به آینده محول شود؛ کاری که می­تواند حداقل برای خود فرد نتایجی را در برداشته باشد و در عین حال، انجام ندادن آن نیز به زیان شخص است و باعث سرزنش کردن خود می­شود. سایر محققان نیز در تعریف، به کاهلی و امروز و فردا کردن در انجام کارهای مهم(در زمان انتظار) همراه با تجارب ذهنی ناراحت کننده اشاره نموده­اند(الیس و جمیز نال[4]،1382؛ لای[5]،1986؛ سنکال،کوئستنر و والرند[6]،1995). اهمال­کاری منجر به بروز رفتارهای تاخیری به شکل گوناگون می­شود(اسپکتر و فراری[7]،2000).

شواهد فزاینده­ای وجود دارد كه نشان می­دهد اهمال­كاری، در اثر عملكرد آكادمیك زیان بخش بوده و به صورت نمرات كم و مشروطی رخ می­دهد. همچنین مطالعات نشان داده است كه 70 درصد جمعیت دانشگاه، در تكالیف آموزشی اهمالكارند و احتمالا این نوع اهمالكاری، از دانشجوی سال اول به دانشجوی سال آخر افزایش می­یابد. این دانشجویان در هنگام مقاله نویسی، مطالعه ی آزمون­ها و تكمیل تكالیفی كه اغلب پرفشار و موجد اضطراب است تمایل به اهمالكاری دارند(فراری و تایس[8]،2000). پژوهشگران در حوزه­ی اهمالکاری بر این باورند که عوامل متعددی می­تواند در بروز و تداوم اهمال کاری مؤثر باشد از جمله این عوامل می­توان به ویژگی­های شخصیتی[9] وکمال­گرایی[10] نام برد.

اگر­چه خصوصیات شخصیتی زیادی وجود دارد اما از جمله مهمترین و با نفوذترین مدل­ها در بررسی صفات شخصیت در دهه­های اخیر مدل پنج عاملی بوده است که بیش از همه، پژوهش در حوزه شخصیت را به خود اختصاص داده است(نگ[11]،2003). این پنج عامل اصلی شخصیت عبارتند از: روان­نژندی[12]، برون­گرایی[13]، انعطاف­پذیری[14]، دلپذیری[15] و وظیفه شناسی[16]، که مک­کری و کاستا[17](1987) اساسا این پنج عامل را به عنوان تمایلاتی که زمینه زیستی دارند معرفی کرده­اند، این دو محقق بیان می­کنند صفات شخصیت، مانند ­خلق ­وخو، آمادگی­هایی درونی در مسیر رشد بوده و اساسا از تاثیرات محیطی مستقل هستند(پرون و جان، بی­تا؛ ترجمه­ی کدیور و جوادی،1385). رابطه میان اهمال­كاری و ویژگی­های شخصیتی همواره مورد توجه پژوهش­گران بوده است بطوری كه بسیاری از پژوهشگران، برای مثال، سولومون و روت بلوم(1984)؛ واتسون(2001)؛ استیل و همکاران(2001)؛ جانسون و بلوم[18](1995)؛ دی فابیو[19] (2006)؛ حاتمی و هاشمی(1390)؛ قاسمی، علی مدد، کرم­خانی و علی مدد(1391)؛ اگنز، هندریکس و وندروف[20] (2010)؛ عالیشاپور(2012)معتقدند میان اهمالكاری و بعضی از ویژگیهای شخصیتی رابطه وجود دارد.

یکی دیگر از متغیرهایی که می­تواند به طور بالقوه بر اهمال کاری تأثیرگذار باشد کمال­گرایی است. از جمله مشکلات افراد اهمال کار نداشتن اهداف کوچک و خرد قابل دستیابی است. بنابراین کمال­گراها که اهداف بزرگ و بعضا غیر قابل دستیابی دارند گرایش بیشتری به اهمال کاری از خود نشان می­دهند. افرادی که دارای باورهای غیر مرتبط با کمال­گرایی هستند، درباره توانایی خود برای انجام کارها به نحو شایسته، دچار تردید می­شوند. این افراد در صورت انجام ندادن هر کاری با بالاترین کیفیت در شایستگی خود شک کرده و عزت نفس خود را از دست می­دهند(نیکدل،1387).

نتایج چندین پژوهش برای نمونه فراری(1989)؛ بوسكو و کاوسس[21](1998)؛ اونوگبیوز[22](2000)؛ واسكونسلوس[23](2006)؛ مولوی(1390)؛ گورویی، خیر و هاشمی(1390)؛ شاطریان محمدی،
پاکدامن­ساوجی و شاه محمدی(1390)؛ نصری، شاهرخی و ابراهیم دماوندی(1391)؛  نشان داده است که اهمال کاری و کمالگرایی با یکدیگر در ارتباطند. فلت و همکاران(1992) معتقدند کمال­گرایی گرایش فرد به داشتن مجموعه­ای از معیارهای بالای افراطی و تمرکز بر شکست­ها و نقص­ها در عملکرد مربوط می­شود. به عبارتی، کمال­گرایی، تمایل در جهت بی نقص بودن است و کمال­گرایان افراطی افرادی هستند که می­خواهند در همه جنبه­های زندگی­شان بی­عیب باشند(هویت و فلت،2002).

شناسایی عوامل مؤثر بر اهمالکاری تحصیلی اهمیت فراوان دارد زیرا با شناسایی این عوامل از پیامدهای منفی آن در زمینه مسائل روانی، تحصیلی و هزینه های مادی پیشگیری می شود. در واقع اساسی ترین وجهی که انجام این پژوهش را ضروری می­سازد. تأثیرهای نامطلوب اهمال کاری تحصیلی و پیامدهای ناشی از آن به لحاظ تجربی و نظری در این زمینه می باشد. همچنین ضرورت زندگی امروز در جهت استفاده بهینه از سرمایه های زمانی و ذهنی دانشجویان می­باشد. پس جا دارد که این مهم مورد توجه و علت یابی قرار گیرد و راهبردهای ایجاد وضعیت مطلوب روشن گردد.  بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه ویژگی­های شخصیتی و کمال­گرایی با اهمال­کاری تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه انجام گرفت.

[1] . Balkis & Duru

[2] . Procrastination

[3] . Ellis & Knaus

[4] . James & Nall

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول : کلیات پژوهش

1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-2 بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4
1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-4 اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-1اهداف کلی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-2 اهداف ویژه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-4-3 اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-5 قلمرو پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-5-1 قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-5-2 قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-5-3 قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-6 سؤالات  و فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….7
1-7 تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات………………………………………………………………………………………………………………………………..8

فصل دوم : ادبیات و پیشینه­­ی پژوهش

 

2-1مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..12

2-2 مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-1 بانک و مراحل شکل گیری آن …………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-2سیرتحول بانکداری درایران……………………………………………………………………………………………………………………………….14                                                                            2-2-2-1 فعالیت سرمایه گذاران خارجی……………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2-3منابع مالی بانکها……. ……………… ……………………………………………………………………………………………………………………..15
2-2-4  تجهیز منابع مالی……………………………………………………………………………………………………………………………………………15
2-2-4-1 روش­های تجهیز منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………….15
2-2-4-1-1 تجهیز منابع در بانک­داری سنتی……………………………………………………………………………………………………………….16
2-2-4-1-2 تجهیز منابع در بانک­داری اسلامی……………………………………………………………………………………………………………16
2-2-4-2 تجهیز منابع پولی در نظام بانکی ایران……………………………………………………………………………………………………………18
2-2-4-3 تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین…………………………………………………………………………………………………………..18
2-2-4-3-1 تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری بین­المللی و چند ملیتی………………………………………………………………………..18
2-2-4-3-2 تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های مالی ترکیبی یا متنوع(مجتمع­های مالی)………………………………………………..19
2-2-4-3-3 تجهیز منابع مالی از طریق خدمات مالی غیر بانکی………………………………………………………………………………………19
2-2-4-3-4 تجهیز منابع مالی از طریق ارائه خدمات خرد و کلان به­وسیله بانک­ها…………………………………………………………….20
2-2-4-3-5 تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری جامع…………………………………………………………………………………………………20
2-2-4-3-6 تجهیز منابع مالی از طریق ابزارهای مالی خارج از ترازنامه و تبدیل ابزارهای مالی به اوراق بهادار……………………..21

 

2-2-5  عوامل کلیدی موفقیت(csf) بانک­ در جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………….21
2-2-5-1 نقش عوامل مدیریتی در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………………..22
2-2-5-1-1 نقش عوامل مدیریت منابع انسانی در جذب منابع……………………………………………………………………………………….22
2-2-5-1-2 تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………………………………………….23
2-2-5-1-2-1 استفاده از تبلیغات برای کمک به فروش خدمات بانک…………………………………………………………………………….25
2-2-5-1-3 تعداد شعب و تأثیر آن در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………….26
2-2-5-1-4 تأثیر عامل استقرار مکانی شعب مؤسسات مالی و بانک­ها در جذب منابع مالی………………………………………………26
2-2-5-1-5 نقش عامل محیط داخلی شعب در جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………27
2-2-5-1-5-1 شرایط یک محیط مناسب برای جذب منابع مالی…………………………………………………………………………………….28
2-2-5-1-5-1-1 شاخص­های محیط مناسب از نظر فیزیکی………………………………………………………………………………………….29
2-2-5-2 نقش مهارت کارکنان در جذب منابع …………………………………………………………………………………………………………….30
2-2-5-2-1 مهارت­هایانسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………..31
2-2-5-2-2 مهارت­های ادراکی………………………………………………………………………………………………………………………………….32
2-2-5-2-3 مهارت­های فنی………………………………………………………………………………………………………………………………………33
2-2-5-3 نقش عامل رضایت مشتریان از کارکنان در جذب منابع مالی…………………………………………………………………………….33
2-2-5-3-1 نقش تنوع خدمات در جذب منابع مالی…………………………………………………………………………………………………….35
2-2-5-3-1-1 تنوع فعالیت­های بانکی در بانک­داری نوین…………………………………………………………………………………………….36
2-2-5-3-1-2 تنوع خدمات ارائه شده در نظام بانکی ایران……………………………………………………………………………………………37
2-2-5-3-2 نقش کیفیت خدمات در جذب منابع………………………………………………………………………………………………………….39
2-2-5-3-3 روابطعمومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………40
2-2-5-3-3-1 جایگاهروابط عمومیدربانک و نقش ان در رضایت مشتریان………………………………………………………………….40
2-2-5-3-4 نقش سیستم رسیدگی به شکایات و پیشنهادات در جذب منابع مالی……………………………………………………………..42
2-2-5-3-5 بازاریابی در بانک و مؤسسات پولی و مالی و نقش آن در جذب منابع مالی…………………………………………………….42
2-2-5-3-5-1 استراتژی­های رشد در بانک………………………………………………………………………………………………………………….43
2-2-5-4 نقش فن­آوری در جذب منابع……………………………………………………………………………………………………………………….46
2-2-5-4-1 بانکداری الکترونیکی و تأثیر آن بر جذب منابع مالی……………………………………………………………………………………47
2-2-5-4-1-1 بانک­داری سنتی………………………………………………………………………………………………………………………………….48
2-2-5-4-1-2 بانک­داری دو گانه……………………………………………………………………………………………………………………………….49
2-2-5-4-2 زیرساخت­های فرهنگی……………………………………………………………………………………………………………………………50
2-2-5-4-3 دستگاه­های خودپرداز………………………………………………………………………………………………………………………………51
2-2-5-4-4 دستگاه پوز…………………………………………………………………………………………………………………………………………….52
2-2-5-4-5 تلفنهمراه  بانک……………………………………………………………………………………………………………………………………52
2-2-5-4-6 اینترنت بانک …………………………………………………………………………………………………………………………………………53
2-2-5-4-7 تلفن­بانک……………………………………………………………………………………………………………………………………………….54
2-2-6 عوامل کلیدی موفقیت(csf)صنعت بانک­­داری……………………………………………………………………………………………………54
2-2-6-1 رویکرد فاکتورهای حیاتی موفقیت………………………………………………………………………………………………………………..55
2-2-7 جمع بندی مبانی نظری پژوهش: ………………………………………………………………………………………………………………………57
2- 3 پیشینه پژوهش: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………57
2-3-1  پیشینه پژوهش در خارج از کشور …………………………………………………………………………………………………………………..57
2-3-2 پیشینه پژوهش در داخل کشور: ……………………………………………………………………………………………………………………….61
2-4 مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

3-2 روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69

3-3 جامعه و نمونه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………..70

3-4 روش و ابزار جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………..72

3-4-1چارچوبنظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….74
3-5 روایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77
3-6 اعتبار (پایایی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77
3-7 روش های تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………………………………………….79
3-8 متغیرهای مورد بررسی در مدل……………………………………………………………………………………………………………………………..82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

این مطلب را هم بخوانید :

 

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..84

4-2آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..84

4-3 آمار استباطی. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….88

4-3 -1 آزمون فرضیه­های تحقیق بر اساس داده­های حاصل از پرسشنامه…………………………………………………………………………..88
4-3-1-1تجزیه و تحلیل سؤالات و آزمون فرضیه­های تحقیق………………………………………………………………………………………….88
4-3-1-1-1  فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………….88
4-3-1-1-2  فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………90
4-3-1-1-3  فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………….91
4-3-1-1-4  فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………..92
4-3-2بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………94
4-3-2-1 آزمون کلمگروف – اسمیرونف…………………………………………………………………………………………………………………….94
4-3-2-2 آزمون Q-QPLOT………………………………………………………………………………………………………………………………….95
4-4 بررسی و تجزیه و تحلیل فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………..98
4-4-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..98
4-4-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….101
4-4-3 فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..104
4-4-4  فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………………107
4-4-5 آزمون ANOVA………………………………………………………………………………………………………………………………………..110
4-5 تحلیل مسیر و استخراج مدل بر اساس داده های آماری…………………………………………………………………………………………111
4- 5-1 بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی……………………………………………………………………………………..112
4-6 جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………118

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………122

5-2 نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………122

5-2- 1 تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………122
5-3 پیشنهادهای برگرفته از تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..126
5-4 پبیشنهاد به محققین آینده:…………………………………………………………………………………………………………………………………..129
5-5 محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….129

پیوست ها

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………131

پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..146

 

منابع

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………149

منابع لاتین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..155

 

 

فهرست جدول ها

 

جدول (2-1 ) : ماتریس استراتژی­های مختلف رشد در یک بانک…………………………………………………………………………………….44

جدول شماره (2-2):  شاخص­های زیرمجوعه چهار فاکتور ساختاری……………………………………………………………………………….56
جدول شماره (3-1): تعیین حجم و تعداد نمونه برای هر کدام از بانک­های دولتی………………………………………………………………71
جدول شماره (3-2): عوامل حیاتی موفقیت بانک­ها در جذب منابع ارزان قیمت………………………………………………………………..72
جدول شماره (3-3): تناظر هر یک از عوامل تحقیق با سؤالات پرسشنامه………………………………………………………………………….74
جدول شماره (3-4): مؤلفه­های تشکیل دهنده فاکتورهای ساختاری………………………………………………………………………………….75
جدول شماره (3-5 ): نتایج بررسی ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه برای هر یک از مؤلفه ها……………………………………………..78
جدول شماره (3-6): ویژگی متغیرهای مورد بررسی……………………………………………………………………………………………………….82
جدول(4-1): تعداد پاسخ­دهندگان به سئوالات پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………84
جدول (4-2): توزیع فراوانی و درصد پاسخ به سؤالات پرسشنامه……………………………………………………………………………………85
جدول (4-3): آمار توصیفی کل سؤالات……………………………………………………………………………………………………………………….87
جدول (4-4): میانگین و انحرافمعیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه اول…………………………………………………………………….88
جدول (4-5): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….89
جدول (4-6): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه دوم…………………………………………………………………….90
جدول (4-7): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………90
جدول (4-8): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه سوم…………………………………………………………………..91
جدول (4-9): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه سوم……………………………………………………………………………………………..92
جدول (4-10): میانگین و انحراف معیار پاسخ سؤال­های مربوط به فرضیه چهارم………………………………………………………………93
جدول (4-11): آزمون t تک نمونه­ای مربوط به فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………..93
جدول شماره(4-12): نتایج کلی آزمون کلمگروف – اسمیرونف برای بررسی نرمال بودن متغیرها………………………………………..94
جدول شماره(4-13): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اول……………………………………………………………………..99
جدول شماره(4-14): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه اول………………………………………………………………………………………………100
جدول شماره(4-15): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه اول………………………………………………………………………………………100
جدول شماره(4-16): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اول……………………………………………………………………102
جدول شماره(4-17): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………..103
جدول شماره(4-18): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه دوم……………………………………………………………………………………..103
جدول شماره(4-19): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه دوم…………………………………………………………………..105
جدول شماره(4-20): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………….106
جدول شماره(4-21): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه سوم…………………………………………………………………………………….106
جدول شماره(4-22): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه سوم………………………………………………………………….108
جدول شماره(4-23): محاسبه­ی آماره F برای فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………….109
جدول شماره(4-24): محاسبه­ی ضرایب رگرسیونی فرضیه چهارم………………………………………………………………………………….109
جدول شماره(4-25): محاسبه­ی ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه چهارم……………………………………………………………….111
جدول شماره(4-26): همبستگی های موجود بین متغیر ها…………………………………………………………………………………………….112
جدول شماره (4-27): ضریب رگرسیونی مدل نهایی آماری…………………………………………………………………………………………..115
جدول شماره (4-28): خروجی های مربوط به مناسب بودن مدل آماری نهایی………………………………………………………………..116
جدول شماره (4-29): ضرایب رگرسیونی خطی محاسبه شده……………………………………………………………………………………… 117
جدول شماره (4-30): ضرایب رگرسیونی مؤلفه های مدل…………………………………………………………………………………………….117
جدول شماره  (4-31) نتایج تجزیه و تحلیل فاکتور و نرخ اهمیت آن بر اساس میانگین……………………………………………………119

 

فهرست نمودارها

 

نمودار شماره (3-1): فراوانی نسبی………………………………………………………………………………………………………………………………71

نمودار شماره(4-1): نمودار مربوط به عوامل مدیریتی……………………………………………………………………………………………………..95

نمودار شماره(4-2): نمودار مربوط به عوامل نیروی انسانی……………………………………………………………………………………………..96

نمودار شماره(4-3): نمودار مربوط به عوامل رضایت مشتریان…………………………………………………………………………………………96

نمودار شماره(4-4): نمودار مربوط به عوامل فن­آوری…………………………………………………………………………………………………….97

نمودار شماره(4-5): نمودار مربوط به جذب منابع………………………………………………………………………………………………………….97

 

 

فهرست شکل ها

شکل شماره (2-1):ساختار فعالیت یک بانک……………………………………………………………………………………………………………….13

شکل شماره (2-1): مدل تحلیلی………………………………………………………………………………………………………………………………….65

شکل (3-1): مدل مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

شکل (4-1) مدل مفهومی روابط بین متغیرهای مدل……………………………………………………………………………………………………..113

شکل شماره( 4-2 )مدل آماری برازش شده روابط بین مؤلفه های پژوهش……………………………………………………………………..114

 

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی عوامل مؤثر(مدیریتی، نیروی انسانی، رضایت مشتریان و فن­آوری رایانه­ای) بر جذب منابع ارزان­قیمت بانک­های دولتی است. جذب منابع مالی آنقدر برای بانک ها مهم و حیاتی می باشد که رقابت بسیار شدیدی در این زمینه بین آنها ایجاد نموده است. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه های جدیدی جهت جذب بیشتر منابع بانکی به وجود آمده است.بنابراین ضرورت دارد با بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر جذب منابع ارزان قیمت بانکی هر چه بهتر و بیشتر و کاراتر از این منابع، استفاده بهینه شود. جمع­آوری داده­های مورد نیاز از طریق پرسشنامه صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مدیران شعب بانک­های دولتی(ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، توسعه و تعاون، توسعه صادرات، صنعت و معدن) شهر کرمانشاه است. تعداد پاسخ­دهندگان به پرسشنامه 127 نفر و اعتبار آن با محاسبه­ی ضریب آلفای کرونباخ 877/0 می­باشد. نمونه آماری شامل 136 نفر است که با استفاده از روش سرشماری تعیین گردیه است. تجزیه و تحلیل و مقایسه عوامل مؤثر در جذب منابع مالی ارزان­قیمت نشان داد که میزان استفاده از عوامل مدیریتی، نیروی انسانی، رضایت مشتریان و فن­آوری رایانه­ای ) بر جذب منابع مؤثر بوده و همبستگی معناداری بین این متغیرها وجود دارد. در بین این عوامل، عوامل مدیریتی بیشترین تآثیر بر روی جذب منابع مالی دارد.

کلمات کلیدی: بانک­های دولتی، عوامل مدیریتی، عوامل نیروی انسانی، عوامل رضایت مشتریان و عوامل فن­آوری رایانه­ای، کرمانشاه

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

1-1 مقدمه:

تجهیزمنابعهموارهاصلیترینوظیفهسیستمبانكیبودهاست. بانک­هاوجوهمازادراجمع­آوریوبادادنوامبهمتقاضیان، وظیفهسنتیخودیعنیواسطه­گریرامیانسپرده­گذارانووام­گیرندگانایفامی­نمایند. معمولاًدرفعالیت­هاییكبانك، جذبمنابعمالیازاهمیتبسیارزیادیبرخورداراست. در بانک­داری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند منابع مالی بانک­ها و موسسات مالی تأثیر می­گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر این عوامل خود مقوله­ای مهم است، چون گاهی شرایط و موقعیت­های مالی با یکدیگر یکسان نیستند. وممكن است مؤلفه‌های تأثیرگذاربرتجهیزمنابع پولی حتی برای هر یك از شعب یك گروه بانكی متفاوت باشد. در بانک­داری نوین برای شناسایی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی از بازاریابی بانکی استفاده می­شود. بانک­داری امروز شیوه­های نوآورانه، مشتری­مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی­های کارآمد، سرویس­دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می­کند که هر بانکی در این امور موفق­تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره­وری بالاتر خواهد شد.

قضاوت مشتری در امور بانکی بر اساس میزان توان­مندی بانک در حل کمک به معضلات و توسعه و تجارت او استوار است. امنیت، سرعت تراکنش، دوستی با مصرف­کننده و راحتی، سهولت استفاده، اعتماد و مسائل مربوط به حریم خصوصی، از مهم­ترین عوامل در انتخاب بانک از طرف مشتری می­باشند.

بدیهی است که امروزه بیشتر بانک­ها با محیطی کاملاً پویا روبه رو هستند و همه بانک­ها چه بزرگ و چه کوچک با توجه به تغییرات برق­آسا در موقعیت­های رقابتی و شرایط حاکم بر بازار، جذب و حفظ مشتریان را سرلوحه­ی برنامه­های خود قرار داده­اند. برای موفقیت در شرایط جدید به ساختارها، شیوه­های مدیریتی و رویه­ها و از همه مهم­تر نگرش­ها و فرهنگ جدید نیاز است. هر مؤسسه­ای که سریع­تر، واقع­بینانه­تر و اثربخش­تر عمل کند، در بازار رقابتی موفق­تر خواهد بود.

 

1-2 بیان مسأله:

موضوع این پژوهش عبارت است از : «بررسی عومل موفقیت بانک­ها در جذب منابع ارزان قیمت». تجهیزمنابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد وداد وستد ومبادله کالاراشروع کرد آغاز شد وهمواره یکی از اصلی­ترین وظیفه­های سیستم بانکی بوده است.درعصرحاضرمؤسسات مالی و بانک­ها برای تجهیز منابع مالی نیازبه تغییرات اساسی درمحصولات وخدمات خود دارند وبا خدمات ساده وساختارسنتی بانکداری واسطه­گری نمی­توانند درعرصه­های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. دربانک­داری نوین، بانک­ها در زمینه­های مالی، غیر بانکی خدمات متعددی به مشتریان ارائه می­دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانک­داری سرمایه­گذاری، باعث شده منابع جدیدی به بانک­ها سرازیر شود ودر واقع دربانک­داری نوین، بخش عمده ای ازمنابع ازطریق فعالیتهای غیربانکی به دست می­آید(زریباف، 1382).

درنظام بانکی ایران تجهیز منابع با توجه قوانین بانکداری اسلامی از دو طریق انجام می­شود:

• ازطریق جذب سپرده­های قرض­الحسنه جاری وپس انداز، که منابع مالکانه نامیده می­شوند.
• از طریق جذب سپرده­های مدت­دار،که منابع وکالتی نامیده می­شوند.

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل موثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان قیمت است(هدایتی، 1383).

جذب منابع مالی آنقدر برای بانک­ها مهم و حیاتی می باشد که رقابت بسیار شدیدی در این زمینه بین آنها ایجاد نموده است. یکی از شواهد عمده ارائه خدمات نوین، جلب اطمینان و توجه و تشویق بیشتر مردم برای سپرده­گذاری در بانک­ها می­باشد. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه­های جدیدی جهت جذب بیشتر منابع بانکی و ارائه خدمات بهتر و سریع­تر به مشتریان به وجود آمده است. بنابراین ضرورت دارد با بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر جذب منابع ارزان­قیمت بانکی هر چه بهتر و بیشتر و کاراتر از این منابع، استفاده بهینه شود. با شناخت تأثیر هر کدام از عوامل در افزایش منابع و جذب مشتریان و با در نظر گرفتن هزینه هر کدام از راهکارهای موثر در رسیدن به این هدف، می­توان با صرفه­ترین روش ممکن را که می­تواند بیشترین تأثیر در جذب بیشتر منابع داشته باشد، انتخاب کرد. همچنین نتایج آن می­تواند برای مدیران بانک­ها و دیگر موسسات پولی و اعتباری کشور در زمینه شناسایی راه­های دستیابی به افزایش منابع و رشد دلخواه مفید و ارزشمند باشد.

شرایط رقابتی کنونی صنعت بانکداری و افق پیش رو نشان می­دهد که بانک­ها برای  تجهیز منابع پایدار و ارزان­قیمت  با چالش های جدی مواجه می­باشند و باید به دنبال روش­های نوینی در جذب این منابع باشند.

از دو جهت این پژوهش جدید می­باشد اول اینکه در پژوهش­هایی که در زمینه تجهیز منابع صورت گرفته بیشتر بر روی منابع کلی بانک متمرکز بوده و بر روی منابعی که کمترین هزینه را برای بانک داشته باشد و به اصطلاح ارزان قیمت تحقیقی صورت نگرفته. دوم اینکه در پژوهش­های قبلی هر کدام فقط به یک جنبه و ارتباط یک یا دو متغیر را با جذب منابع بررسی نموده­اند. در این تحقیق به ارتباط چهار متغیر اصلی، مدیریتی، نیروی انسانی، مشتریان، فناوری(چن[1]،1999، لافور[2]2005، سرکا[3]،2005)، در میزان جذب منابع ارزان­قیمت پرداخته شد.

 

1-3  ضرورت و اهمیت پژوهش:

اگر وظیفه یک بانک را در دو کلمه تجهیز منابع و تخصیص منابع خلاصه کنیم، موضوع این پژوهش در ارتباط با وظیفه اول بانک، یعنی تجهیز منابع است. بانک­ها از یک طرف با روش­های مختلف اقدام به جمع­آوری منابع می­کنند، و از طرف دیگر منابع جمع­آوری شده را به بخش­های مختلف اقتصادی تخصیص می­دهند. هیچ بانکی بدون منابع مالی نمی­تواند  به حیات خویش ادامه دهد. در حقیقت زیر بنا و لازمه تشکیل و ادامه حیات هر بانکی به جذب منابع مربوط است.

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل موثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان­قیمت است (رمضانی،1385).

به علت اهمیت تجهیز منابع برای بانک­ها، رقابت شدیدی در این زمینه ایجاد شده است. یکی از عمده­ترین دلایل استفاده فناوری پیشرفته  و ارائه خدماتی نظیر تلفن­بانک، فاکس بانک، کارت­های هوشمند، برای جلب اطمینان بیشتر مردم به سپرده­گذاری در بانک­ها می­باشد. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه­های جدیدی جهت جذب سپرده ارائه خدمات بهتر و سریع­تر به مشتریان به وجود آمده است، که برخی از آن­ها عبارتند از: بانک­داری از طریق تلفن همراه و استفاده گسترده از شبکه اینترنت، ارائه خدمات بانکی مانند چک و پول الکترونیکی و رواج روز افزون تجارت الکترونیکی و رواج روزافزون تجارت الکترونیکی در عرصه فعالیت­های اقتصادی.

1-2- بیان مسأله تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….4

1-3- ضرورت واهمیت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..8

1-4- اهداف انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….10

1-5- مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….11

1-6- فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….12

1-7- جنبه جدیدبودن و نوآوری در تحقیق…………………………………………………………………………………………..13

1-8- قلمروتحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-8-1- قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..13

1-8-2- قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….13

1-8-3- قلمرو زمانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..13

1-9- تعریف واژگان و اصطلاحات تحقیق……………………………………………………………………………………………14

1-9-1- تعریف مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..14

1-9-2- تعریف عملیاتی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..14

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….16

2-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………………………………….17

2-2-1- هوش معنوی………………………………………………………………………………………………………………………17

2-2-1-1- هوش………………………………………………………………………………………………………………………….17

2-2-1-2- معنویت……………………………………………………………………………………………………………………….18

2-2-1-3- چهارچوب نظری هوشمعنوی…………………………………………………………………………………………20

2-2-1-4- تعاریف هوش معنوی……………………………………………………………………………………………………..21

2-2-1-5- اندازهگیری هوش معنوی ……………………………………………………………………………………………….25

2-2-1-6-کابردهای هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………..27

2-2-1-7- ابعاد و مؤلفهها هوش معنوی……………………………………………………………………………………………28

2-2-1-8- مدلهای هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………….31

2-2-1-8-1- مدل زهر و مارشال…………………………………………………………………………………………………..31

2 -2-1-8-2- مدل سیندی ویگلزورث……………………………………………………………………………………………31

2-2-1-8-3- مدل آمرام ……………………………………………………………………………………………………………..32

 

2-2-1-8-4- مدل وگان………………………………………………………………………………………………………………33

2-2-1-8-5- مدل بروس لیبچفید…………………………………………………………………………………………………..33

2-2-1-8-6- مدل کینگ…………………………………………………………………………………………………………….34

2-2-1-8-7- مدل سیسک…………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-1-9- مؤلفههای هوش معنوی در اسلام……………………………………………………………………………………….36

2-2-1-10-…. رشد هوش معنوی……………………………………………………………………………………………………..37

2-2-1- 11- مقایسه هوش معنوی با هوشهای دیگر…………………………………………………………………………….39

2-2-1- 12- هوش معنوی و شخصیت………………………………………………………………………………………………40

2-2-1-13-کاربرد هوش معنوی در محیط کار …………………………………………………………………………………..41

2-2-1-14- راههای پرورش هوش معنوی………………………………………………………………………………………….43

2-2-2- هوش عاطفی………………………………………………………………………………………………………………………45

2-2-2-1- عاطفه……………………………………………………………………………………………………………………………46

2-2-2-2- طبقه بندی عواطف……………………………………………………………………………………………………….46

2-2-2- 3- هوش عاطفی و ریشههای تاریخ آن…………………………………………………………………………………..46

2-2-2-4- پایههای بیولوژیکی عواطف و هوش عاطفی……………………………………………………………………….50

2-2-2- 5- دیدگاههای متفاوت پیرامون هوش عاطفی………………………………………………………………………….52

2-2-2-5- 1- هوش عاطفی از دیدگاه گاردنر…………………………………………………………………………………….52

2-2-2-5-2- هوش عاطفی از دیدگاه مایر و سالووی…………………………………………………………………………..53

2-2-2-5-3- هوش عاطفی از دیدگاه بار-آن……………………………………………………………………………………..54

2-2-2-5-3-1- ابعاد هوش عاطفی از دیدگاه بار-آن………………………………………………………………………….55

2-2-2-5-4- هوش عاطفی از دیدگاه گلمن………………………………………………………………………………………55

2-2-2-5-4-1- مؤلفهها ی هوش عاطفی گلمن…………………………………………………………………………………56

2-2-2-6- توجه معاصر به هوش عاطفی ……………………………………………………………………………………………61

2-2-2-7-  مقاسه هوش عاطفی و عقلی…………………………………………………………………………………………….64

2-2-2-8-  نقش وراثت و محیط در هوش عاطفی ………………………………………………………………………………65

2-2-2-9-  ویژیگیهای افراد با هوش عاطفی بالا و پایین……………………………………………………………………..66

2-2-2-10- هوش عاطفی در محل کار …………………………………………………………………………………………….68

2-2-2-11- آموزش و یادگیری هوش عاطفی…………………………………………………………………………………….72

این مطلب را هم بخوانید :

2-2-3- عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………………..74

2-2-3-1- عوامل عملکردی……………………………………………………………………………………………………………76

2-2-3-1-1- عوامل رفتاری…………………………………………………………………………………………………………..76

2-2-3-1-2- عوامل فرایندی …………………………………………………………………………………………………………77

2-2-3-2- عوامل مؤثر بر عملکرد از دیدگاه محققان……………………………………………………………………………77

2-2-3- 3- سیستم عملکرد فردی …………………………………………………………………………………………………….79

2-3-  هوش عاطفی و عملکرد……………………………………………………………………………………………………………80

2-4- هوش معنوی و عملکرد…………………………………………………………………………………………………………….81

2-5- پیشنه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………83

2-5-1- پیشینه داخلی……………………………………………………………………………………………………………………..83

2-5-2-پیشینه خارجی…………………………………………………………………………………………………………………….87

 

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….90

3-2- فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….90

3-3- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………91

3-4- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………92

3-5- منابع و ابزار گرد آوری دادهها و اطلاعات …………………………………………………………………………………..94

3-5-1- تشریح پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………….. 94

3-6- روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………95

3-6-1- روایی………………………………………………………………………………………………………………………………95

3-6-2- پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………….96

3-7- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………….99

3-8- نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه………………………………………………………………………………………99

3-9- روشهای نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………………….100

3-9-1- نمونهگیری تصادفی ساده…………………………………………………………………………………………………..100

3-9-2- نمونهگیری طبقه ای………………………………………………………………………………………………………….101

3-9-3- نمونهگیری خوشه ای………………………………………………………………………………………………………..108

3-9-4- نمونهگیری سهمیه ای………………………………………………………………………………………………………..101

3-10- روش تجزیه و تحلیل دادهها………………………………………………………………………………………………….101

3-10-1-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف……………………………………………………………………………………….102

3-10-2- ضریب همبستگی پیرسون………………………………………………………………………………………………..102

3-10-3-تحلیل رگرسیون……………………………………………………………………………………………………………..103

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل دادهها

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..107

4-2- اطلاعات توصیفی نمونه…………………………………………………………………………………………………………..108

4-3- یافتههای توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………..112

4-4- یافتههای مرتبط با فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………………………..113

فصل پنجم:نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..121

5-2- نتایج آزمون فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………….121

5-3- بحث و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………………………126

5-4- پیشنهادهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….127

5-4-1-پیشنهادهای کاربردی ………………………………………………………………………………………………………..127

5-4-2- پیشنهاداهایی برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………………..129

5-5- محدودیت‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………129

منابع و مآخذ

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………131

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………….133

پیوستها

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………….138

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                شماره صفحه

جدول2-1- تعاریف هوش معنوی…………………………………………………………………………………………………….. 23

جدول 2-2- ابعاد هوش معنوی بر اساس دیدگاه زهر و مارشال ………………………………………………………………..29

جدول 2-3- مدل هوش معنوی از دیدگاه سیندی ویگزروث……………………………………………………………………32

جدول 2-4- مقایسه هوش معنوی و هوش متعارف…………………………………………………………………………………40

جدول 2-5- مقایسه سه نوع هوش (زهر و مارشال)…………………………………………………………………………………40

جدول2-6- تعاریف هوش عاطفی در مطالعات مختلف…………………………………………………………………………..49

جدول 2-7- تعاریف مختلف عملکرد …………………………………………………………………………………………………75

جدول 1-3- آلفای کرونباخ مربوط به آزمون هوش معنوی …………………………………………………………………….97

جدول 3-2- ضریب همبستگی بین خرده مقیاسهای هوش معنوی ……………………………………………………………98

جدول 3-3- آلفای کرونباخ مربوط به آزمون هوش عاطفی …………………………………………………………………….98

جدول 3-4- ضریب همبستگی بین خرده مقیاسهای هوش هیجانی با نمره کل آزمون………………………………….99

جدول3-5- تجزیه واریانس……………………………………………………………………………………………………………..104

جدول 4-1- نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف……………………………………………………………………………..107

جدول 4-2- توزیع فراوانی و در صد نمونه با توجه به جنسیت………………………………………………………………..108

جدول 4-3- توزیع فراوانی و در صد نمونه ا توجه به مدرک تحصیلی …………………………………………………….109

جدول 4-4- وضعیت سنی مورد بررسی……………………………………………………………………………………………..110

جدول 4-5- توزیع فراوانی و در صد نمونه بر حسب سابقه خدمت………………………………………………………….111

جدول 4-6- میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش بر حسب جنسیت ………………………………………….111

جدول 4-7- ضرایب همبستگی ساده بین هوش معنوی و عملکرد شغلی …………………………………………………..113

جدول 4-8- ضرایب همبستگی ساده بین هوش عاطفی و عملکرد شغلی…………………………………………………..114

جدول 4-9- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی عملکرد شغلی براساس

مؤلفههای هوش عاطفی و معنوی……………………………………………………………………………………………………….115

جدول 4-10- ضرایب رگرسیون برای پیش بینی عملکرد شغلی بر اساس مؤلفههای هوش

معنوی و هوش عاطفی……………………………………………………………………………………………………………………..115

جدول 4-11- مدل رگرسیونی به شیوه سلسله مراتبی برای پیش بینی عملکرد شغلی……………………………………116

جدول 4-12- ضرایب رگرسیونی برای پیش بینی عملکرد شغلی به شیوه سلسله مراتبی………………………………..117

جدول 4-13- ضرایب همبستگی بین هوش معنوی و هوش هیجانی با عملکرد

شغلی به تفکیک جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………117

جدول 4-14- نقش تعدیلگری جنسیت در رابطه با هوش معنوی و عملکرد شغلی …………………………………….118

جدول 4-15- نقش تعدیلگر جنسیت در رابطه با هوش هیجانی و عملکرد شغلی ………………………………………119

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                                شماره صفحه

نمودار 2-1- سیستم عملکرد فردی………………………………………………………………………………………………………80

نمودار 4-1- توزیع فراوانی با توجه به جنسیت …………………………………………………………………………………….108

نمودار 4-2- توزیع فراوانی نمونه بر حسب مدرک تحصیلی ………………………………………………………………….109

نمودار 4-3- وضعیت سنی نمونه مورد بررسی……………………………………………………………………………………..110

نمودار 4-4- وضعیت سابقه خدمت در نمونه مورد بررسی……………………………………………………………………..111

نمودار 4-5- میانگین متغیرهای پژوهش در نمونه مورد بررسی………………………………………………………………..111

 

چکیده

نیروی انسانی یکی از با اهمیتترین منابع سازمان در جهت تحقق اهداف محسوب میگردد. لذا سازمان‌ها به دنبال برنامهریزیهای مناسب به منظور جذب و نگهداری نیروی انسانی کارا میباشند. عوامل مختلفی در کارایی نیروی انسانی نقش دارند و محققان به دنبال بررسی این عوامل و تأثیر آنها بر روی عملکرد نیروی انسانی می‌باشند. از جمله عوامل تأثیر گذار بر عملکرد نیروی انسانی، هوش عاطفی و هوش معنوی است، که در این پایان‌ نامه به آن پرداخته می‌شود. هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه هوش عاطفی و هوش معنوی بر عملکرد کارکنان مرکز آموزشی-درمانی امام رضا(ع) شهر کرمانشاه است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. در این پژوهش جامعه آماری شامل کلیه پرسنل با مدرک تحصیلی دیپلم به بالا مرکز آموزشی درمانی امام رضا(ع) میباشد. روش نمونه گیری در این پژوهش تصادفی ساده بوده است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 300 نفر برآورد شده. به منظور جمع‌آوری اطلاعات و دادههای پژوهش از پرسشنامههای استاندارد هوش معنوی کینگ، هوش عاطفی برادبری-گریوز و عملکرد شغلی پاترسون استفاده شده است. ضریب پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0، 86/0، 81/0 بدست آمد. فرضیات از طریق آزمون‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان میدهد که هوش عاطفی و مؤلفههای خودآگاهی، خودمدیریتی و آگاهی اجتماعی توان پیش‌بینی عملکرد شغلی را دارند اما مؤلفه مدیریت رابطه فاقد توان لازم برای پیش‌بینی عملکرد شغلی می‌باشد. علاوه بر آن یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که هوش معنوی و مؤلفه‌های آن که شامل تفکر انتقادی وجودی، تولید معنی شخصی، آگاهی و توسعه حالت‌آگاهی، فاقد توان لازم برای پیش‌بینی عملکرد شغلی می‌باشند.

واژگان کلیدی: هوش عاطفی، هوش معنوی، عملکرد کارکنان، مرکز آموزشی- درمانی امام رضا(ع)

 

 

 

فصل اول  

           کلیات تحقیق

 

 

• مقدمه

هدف اصلی تمام سازمان‌ها افزایش کارایی و اثربخشی می‌باشد. سازمان‌ها با به کار‌گیر سرمایه و دارایی‌های فیزیکی به همراه نیروی انسانی کارآمد، تلاش در تحقق اهداف مذکور دارند. در سال‌های اخیر به نقش نیروی انسانی در سازمان‌ها نسبت به سایر منابع سازمان، توجه خاصی شده و محققان به دنبال بررسی عوامل و فاکتور‌هایی هستند که باعث افزایش کارایی نیروی انسانی می‌گردد. یکی از این عوامل، هوش عاطفی است که به مفهوم توانایی افراد در کنترل احساسات و هیجانات خود و دیگران می‌باشد.

امروزه می‌توان هوش عاطفی را نیز به عنوان یه تفاوت عمده بین شخصیت‌های مختلف قلمداد کرد. بطوری که افراد مختلف ممکن است از لحاظ میزان بهره هوش عاطفی متفاوت از یکدیگر باشند و به این تفاوت به شیوه‌های گوناگون در زندگی آن‌ها نمود پیدا کند. کارکرد‌ها و عملکرد‌های افراد به دلیل داشتن درجه هوش عاطفی متفاوت بوده و کل زندگی آنها را تحت الشعاع  خود قرار میدهد.

پدیده پیچیدگی محیط‌ها در عصر کنونی، سازمان‌ها را بر آن داشته است تا پاسخ‌های بسیار گوناگون و متفاوت داشته باشند، یکی از عملی‌ترین شیوه‌ها، ترغیب کارکنان به این است که با تمام وجود خود را وقف کار کنند و از این طریق«خود» تمام عیار خویش را در کار بیابند که پیامد آن کارکنانی خلاق و نوآور در پاسخگویی به محیط‌های متلاطم خواهد بود. بروز خود تمام عیار در کار با ورود معنویت در سازمان میسر خواهد بود، امروزه کارکنان در هر جایی که فعالیت می‌کنند، چیزی فراتر از پاداش‌های مادی در کار را جستجو می‌کنند. آنان در جستجوی کاری با معنا، امید بخش و خواستار متعادل ساختن زندگی‌شان هستند. سازمان‌ها با کارکنان رشد‌یافته و بالنده‌ای روبرویند که در پی یافتن کاری با معنا، هدفمند و پرورش محیط‌های کاری با چنین ویژگی‌هایی هستند. در واقع معنویت در کار، توصیف کننده تجربه کارکنانی است که کارشان ارضا کننده، با معنا و هدفدار است. همچنین تجربه معنویت در کار، با افزایش خلاقیت، صداقت، اعتماد و تعهد در کار همراه است. یکی‌دیگر از این عوامل هوش معنوی است که به مفهوم همان توانایی دانست که به ما قدرت، تلاش و کوششی برای به دست آوردن رویاهایمان می‌دهد. این هوش زمینه آن چیزهایی است که ما به آن‌ها معتقدیم و نقش باورها و هنجارها، عقایدو ارزش‌ها را در فعالیت‌های که ما بر عهده می‌گیریم در بر می‌گیرد. هوشی که به واسطه آن سؤالسازی درباره مسایل مهم و اساسی زندگی‌مان می‌پردازیم و به وسیله آن به کار‌ها و فعالیت‌هایمان معنا و مفهوم می‌بخشد(فرامرزی،1388).

از آنجا که کارکنان بخش بهداشت و درمان نقش اساسی و مهم را بر عهده دارند و با سلامت و جان افراد سروکار دارند لذا تأمین نیاز‌های مادی و معنوی آنان و نیز ایجاد یک فضای مناسب هیجانی محل کار که احتمالا زمینه ساز توسعه اثر بخش بودن بیش از پیش آن‌هاست، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، لذا ما در این پژوهش به دنبال بررسی رابطه هوش عاطفی و هوش معنوی بر عملکرد کارکنان مرکز آموزشی-درمانی امام رضا(ع) شهر کرمانشاه میباشیم.

در این فصل از تحقیق با توجه به موضوع تحقیق به طور خلاصه به بیان مسئله، مسائل و نکات، اهداف اساسی تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات، جامعه آماری و نمونه‌گیری پرداخته و در پایان تعریف اصطلاحات تخصصی تحقیق ارائه میگردد.

 

1-2. بیان مسئله:

عملکرد تعاریف متفاوتی دارد و هر یک از صاحب نظران به جنبه‌های خاصی از آن اشاره کرده‌اند. رتمن[1](2002) عملکرد شغلی را به عنوان یک سازه چند بعدی که نشان‌دهنده چگونگی عملکرد کارکنان در شغل، میزان ابتکار عمل و تدابیر حل مسأله آن‌ها و روش‌های استفاده از منابع موجود خود و همچنین استفاده از وقت و انرژی در انجام وظایف شغلی می‌باشد، تعریف می‌کند. به عبارتی، عملکرد شغلی مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری و عملکردی شامل دانش، مهارت‌ها، شایستگی مدیریت، وجدان و توانایی‌های ادراکی در محیط شغلی است(مورفی[2] و شیارلا[3] به نقل از رتمن، 2002).

هوش عاطفی[4] طی چند دهه گذشته، به طور روز افزونی در پیشینه‌ی نظری و تحقیقاتی به عنوان سازه‌ای که با رفتار‌های متعدد انسان در محیط‌های مختلف ارتباط دارد معرفی شده است(سیاروچی و چان، 2001). از نظر تاریخی مفهوم هوش عاطفی ریشه در مطالعات مربوط به هوش اجتماعی[5]  در دهه 1920 و یا حتی زودتر از آن دارد. با این حال این پدیده بعد‌ها به طور مجدد توسط سالووی و مایر یعنی کسانی که برای اولین بار این پدیده را هوش عاطفی، نامگذاری کردند مورد توجه قرار گرفت. سازه معرفی شده توسط سالووی و مایر دو بعد از هفت بعد هوش چندگانه گاردنر یعنی هوش بین فردی و درون فردی را در بر‌می‌گرفت(گاردنر، 1993). گلمن نیز مفهوم هوش عاطفی را با کتاب خود در سال 1996 به شهرتی فراگیر رسانده و برای اولین‌بار این مسئله را مطرح کرد که هوش عاطفی با احتمال زیاد سازه‌ای اساسی‌تر از سازه هوش بهر[6]  است(گلمن، 1996).

در حال حاضر تعاریف متعددی از هوش عاطفی وجود دارد، ولی بین تعاریف ارائه شده همخوانی وجود ندارد، چرا که این پدیده مفهومی چند بعدی است و نمی‌توان از آن تعریفی روشن و ساده ارائه کرد. برای نمونه گلمن هوش عاطفی را به عنوان توانایی تمیز احساسات خود و دیگران جهت برانگیختن خویش و مدیریت هیجان‌ها در خود و در روابط با دیگران تعریف کرده است(گلمن، 1998).

مارتینز[7] هوش عاطفی را ارائه‌ای از مهارت‌ها، توانایی‌ها و شایستگی‌های غیر شناختی تعریف نموده که بر توانایی فرد برای مقابله با تقاضا‌ها و فشار‌های محیطی تأثیر می‌گذارد(مارتینز، 1997). به هر حال شواهد تحقیقاتی این حوزه نشان از آن دارد که هوش عاطفی بالا با سلامتی، شادمانی، زندگی کارآمد و عملکرد مطلوب‌تر در محیط‌های کاری ارتباط دارد(بابرمن[8]، 2002).

مرور اخیر دلوتیز و هیگز[9]حاکی از آن است که هوش عاطفی بر نحوه عملکرد موفق و کارآمد افراد حتی در ارزیابی این عملکرد توسط خود، همکاران و یا سرپرستان تأثیر می‌گذارد. عملکرد موفق و کارآمد و ارزیابی آن در نظر این دو محقق به مثابه انجام امور وظایف محوله به نحو موفق و طی نمودن مسیر پیشرفت در شغل و فعالیت سازمانی معرفی شده است(دلوتیز و هیگز، 2000).

مایر، سالووی و کاروسو[10] پیشنهاد داده‌اند که هوش عاطفی بر عملکرد کاری و شغلی و تعاملات بین فردی تأثیر می‌گذارد. گلمن همیشه مدعی گشته که چون هوش عاطفی تقریبأ تمام جنبه‌های زندگی کاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین افرادی که دارای هوش عاطفی بالاتری هستند، دارای عملکرد بهتری خواهند بود(گلمن، 1998).

مؤلفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هوش عاطفی که شامل: 1- خودآگاهی به معنای توانایی برای درک احساسات و انجام خود ارزیابی صحیح می‌باشد، 2- خودمدیریتی یا مدیریت خویشتن به معنای توانایی برای اداره‌ حالات تنش‌ها و منابع درونی خود می‌باشد، 3- آگاهی اجتماعی که به درک صحیح افراد و گروه‌ها اشاره دارد و 4- مدیریت رابطه که به معنای توانایی برای ایجاد عکس‌‌العمل‌های مطلوب در دیگران می‌باشد.

هوش معنوی است برای نخستین بار در سال 1996 توسط استیونز[11] مطرح شد. بعد در سال 1999 توسط امونز[12] گسترش یافت. امونز(2000) پیدایش سازه هوش معنوی را به عنوان کاربرد ظرفیت‌ها و منابع معنوی در زمینه‌ها و موقعیت عملی در نظر می‌گیرد. هوش معنوی یا SQ همان توانایی است که به ما قدرت دیدن رؤیا‌ها و تلاش و کوشش برای دست یافتن به آن‌ها را ارزانی می‌دارد. این هوش زمینه تمام آن چیزهایی است که ما به آن‌ها اعتقاد داریم و نقش باور‌ها، عقاید و ارزش‌‌ها را در فعالیت‌هایی که بر عهده می‌گیریم، دارا می‌باشد. هوشی که به واسطه آن به سؤال سازی در رابطه با مسایل بنیادی زندگیمان می‌پردازیم و با کمک آن، تحول و تغییر را در زندگی پذیرا می‌شویم، هوشی که قادریم توسط آن به فعالیت‌ها و نحوه عملکردهایمان مفهومی وسیعتر، غنی‌تر، پربارتر و پرمعناتر بخشیم.

از هوش معنوی تعاریف متعددی شده است اما تمام این تعاریف انعطاف‌پذیری در مقابل تغییرات، درس گرفتن از شکست‌ها، معنا و هدف در کار، خودآگاهی، خلاقیت و توسعه سازمان تأکید می‌کنند که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

         هوش معنوی از نظر ولمن(2001) ظرفیتی است برای پرسیدن سؤالات غایی در خصوص معنای زندگی و همزمان ظرفیتی است برای تجربه کردن ارتباطات یکپارچه بین ما و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم.

آمرام(2007) هوش معنوی توانایی به کارگیری و بروز منابع، ارزش‌ها و کیفیت‌های معنوی است، به گونه‌ای که بتواند کارکرد روزانه و آسایش(سلامت جسمی و روحی) را ارتقاء دهد.

کینگ(2008) هوش معنوی را به عنوان مجموعه ظرفیت‌های روانی که با آگاهی، انسجام، کاربرد سزاوار جنبه‌های متعالی و معنوی و غیر مادی وجود فرد سروکار دارد، تعریف می‌کتد که به پیامد‌هایی همچون بازتاب عمیق وجودی، افزایش معنا، بازشناسی خود متعالی و تسلط ویزگی‌های معنوی می‌انجامد.

          پژوهش‌های بیشماری، رابطه مثبت بین معنویت و موفقیت را تأیید نموده است. نتایج این پژوهش‌ها حاکی از آن است که ارزشهای معنوی نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان می‌انجامد که این توانایی بالقوه را دارند که کل سازمان را ارتقاء ببخشد(هوارد،2000).

مؤلفه‌های هوش معنوی شامل: 1- تفکر انتقادی وجودی یعنی فرد توانایی انتقادی اندیشیدن نسبت به مسایل ماورای طبیعت را داراست، مسایلی مانند وجود، هستی، مرگ و. . ، 2- تولید معنای شخصی به معنای داشتن هدف در زندگی، داشتن یک احساس هدایت، دلیل برای وجود و گذر از تفکر ساده برای رسیدن به ظرفیت ذهنی متمایز، 3- خودآگاهی شامل آگاهی از مشاهده جهان خویشتن، آگاهی از خود و فراخود، آگاهی از محدودیت‌هاو. . 4- آگاهی که شامل توانایی تفکر ترکیبی، یافتن معنا در کارها و استفاده از شهود در تصیمم‌گیری

ضرورت و هدف پژوهش …………………….. 7

فرضیه‌ی پژوهش …………………………. 9

سوال پژوهش …………………………… 9

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها…………… 9

فصل دوم ……………………………… 11

اختلال مربوط به كمبود توجه (بیش فعالی)……. 12

نشانه های كمبود توجه – بیش فعالی دركودكان .. 12

عوامل مؤثر در بروز بیماری ……………… 21

شیوع ………………………………… 25

بیش فعالی و رابطه آن با جنسیت ………….. 26

سبب شناسی ……………………………. 27

خصوصیات بالینی (ADHD)………………….. 28

درمان ……………………………….. 30

دارو درمانی ………………………….. 31

رفتار درمانی …………………………. 34

روشهای عامل سنتی ……………………… 34

بازی چیست؟……………………………. 36

عوامل مؤثر در بازی ……………………. 37

تأثیر جنس ……………………………. 37

تأثیر هوش ……………………………. 38

تأثیر سن …………………………….. 39

تأثیر محیط …………………………… 39

بازی واهمیت آن ……………………….. 40

ارزشهای بازی …………………………. 41

انواع بازی از دیدگاه پیاژه …………….. 43

بازی تمرینی ………………………….. 43

انواع بازیهای تمرینی ………………….. 45

بازی نمادین ………………………….. 46

 

مراحل بازیهای نمادین ………………….. 47

انواع بازیهای نمادین ………………….. 48

بازی با قاعده ………………………… 51

نظریه های مربوط به بازی ……………….. 52

نظریه‌ی انرژی اضافی یا مازاد…………….. 52

نظریه‌ی پیش تمرین ……………………… 53

نظریه‌ی استراحت و رفع خستگی …………….. 53

نظریه‌ی تكرار فعالیتهای اجدادی ………….. 54

نظریه‌ی تكرار فعالیتهای غریزی …………… 55

نظریه‌ی جبران …………………………. 55

نظریه‌ی اصل لذت ……………………….. 56

كاتارسیس …………………………….. 56

دیدگاه دكرولی درمورد بازی ……………… 57

دیدگاه فروبل …………………………. 58

دیدگاه ژان شاتو ………………………. 58

دیدگاه پرز …………………………… 59

دیدگاه اشترن …………………………. 60

دیدگاه شارلوت بوهلر …………………… 60

دیدگاه هارلوك ………………………… 61

دیدگاه اسپادگ ………………………… 62

طبقه بندی پارتن براساس میزان درگیری اجتماعی 64

طبقه بندی لوون فلد ……………………. 66

بازیها از نظر اجرا ……………………. 66

اسباب بازی …………………………… 68

ویژگی های اسباب بازی ………………….. 69

انواع اسباب بازی ……………………… 70

ارزش درمانی بازی ……………………… 76

بازی درمانی چیست؟……………………… 77

این مطلب را هم بخوانید :

بازی درمانی از نظر روش شناختی موضوع …….. 78

انشعاب بازی درمانی براساس نظریه روانكاوی … 79

بازی درمانی فعال ……………………… 79

بازی درمانی غیرفعال …………………… 80

بازی درمانی گروهی …………………….. 81

مفاهیم و نظریه های بازی در قرن بیستم ……. 82

اتاق بازی درمانی ……………………… 90

شن بازی درمانی و تاریخچه آن ……………. 91

اهمیت شن در تكنیك دنیا ………………… 99

گستره‌ی نظریه كاف درشن بازی …………….. 104

فرآیند بهبودبخشی و درمان شن بازی ……….. 106

قدرت درمانی شن بازی از دیدگاه یونگ ……… 108

تعبیر وتفسیر با تأخیر …………………. 110

از رمز درآوردن سینی های شن …………….. 113

كودك از بازی با شن چه چیزهایی یاد می گیرد؟.. 115

مراحل رشدی پیاژه در شن بازی كودكان ……… 119

مروری بر تحقیقات انجام شده …………….. 125

فصل سوم ……………………………… 136

مقدمه ……………………………….. 137

جامعه آماری ………………………….. 137

نمونه وروش نمونه گیری …………………. 137

ابزار پژوهش…………………………… 138

مقیاس درجه بندی معلم كانرز …………….. 139

روش آماری ……………………………. 140

روش اجرا……………………………… 140

مشاهدات بالینی ……………………….. 141

فصل چهارم ……………………………. 143

فرضیه ‌ی پژوهش ………………………… 144

جداول ……………………………….. 144

نمودار ………………………………. 147

فصل پنجم …………………………….. 148

بحث و نتیجه گیری ……………………… 149

لزوم آموزش والدین و آموزگاران ………….. 151

درمان اختلال بیش فعالی-كم توجهی (ADHD) با رویكرد شناختی – رفتاری …………………………………….. 152

انتقادات …………………………….. 161

پیشنهادات ……………………………. 162

پیوست………………………………… 164

منابع ……………………………….. 167

مقدمه

ما اكنون در زمانی زندگی می كنیم كه تمام چیزها بسرعت درتغییرند و باورها، نظرات و عقاید مربوط به ماهیت كودكان از آن مستثنی نیستند، ولی امروزه، مثل همیشه والدین تأثیر قابل توجهی در دنیای كودك اعمال می نمایند.
(آزاد 1380 ص 354).

سالهاست كه پزشكان و متخصصان بهداشت بوجود پدیده ای به نام شیطنت افراطی پی برده اند. رفتارهای عجیب و افراطی در بچه ها كه همیشه در بررسی و برخورد با آن گرفتار مشكلات فراوان بوده اند، طی سالهای متمادی فرضیه‌ی صدمات مغزی هنگام تولد كه فرضیه‌ی كاملاً قابل قبولی می نمود و بیش تر پزشكان وقتی از یافتن توضیحی برای رفتارهای غیرعادی بچه ها عاجز می ماندند با توسل به اصطلاح صدمات مغزی خفیف از زیر بار برخورد مسئولانه شانه خالی می كردند
(پل كارسن 1371 ص 9).

یكی از رایج ترین اختلالات دوران كودكی، اختلال كمبود توجه –بیش فعالی[1] است كه در اغلب موارد تا دوران بزرگسالی نیز ادامه پیدا می كند.

كودكان مبتلا به این اختلال بدون اینكه فكر كنند، مدام به اطراف حركت می‌كنند. آن هاممكن است خواست ها و انتظارات اطرافیانشان را درك كنند ولی به دلیل اینكه قادر به توجه كافی نیستند و نمی توانند مدتی آرام بیشینند و تمركز كنند، توانایی پیروی كردن از دستورهای آنان را ندارند (سلحشور 1384 ص 41).

تاكنون برای اختلال كمبود توجه- بیش فعالی درمان قطعی و خاص پیدا نشده است ولی بنحوی میتوان با استفاده از روش های گوناگون، علائم آن را تحت كنترل درآورد (همان منبع).

درمانهایی كه برای كاهش علایم اختلاف كمبود توجه- بیش فعالی توصیه می شود عبارتند از :

رژیم های خوراكی، تمرینات بدنی (مثل یوگا، آرام سازی عضلانی) تمرین تمركز، آموزش های دیداری، گفت و گو دو به دو، بازی درمانی و روان درمانی های فردی (تای نن[2]2005).

پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر شن بازی درمانی را در درمان  كودكان بیش فعال 7-5 ساله استان تهران مورد بررسی قرار می دهد.

بازی راهی است كه بزرگسالان رایاری می دهد تا انتظارات و تصویرهای اجتماعی كودكان را درك و اصلاح كنند. در بازی درمانی  كودكان تشویق می شوند كه بعضی از امور را  اجرا كنند و درمانگر به آن واكنش نشان دهد یا درآن شركت می كنند (پاول هنری ماسن و دیگران 1368 ص 391).

بازی به كودك كمك می كند كه خود را بشناسد و با كشف قابلیتهای ذهنی و فیزیكی و با به كارگیری قوه‌ی تخیل خود دنیای پیرامونش را شناسایی كند، افق دیدش را وسعت دهد و درذهن جهان پیرامونش را به مجموعه ای قابل اراده تبدیل نماید و درجریان قوی عواطف و احساساتی كه از دنیای خارج به طرف او درحركت است، اختیار هدایت ذهنش را به دست بگیرد. بازی وسیله ای است كه كودك از طریق آن می تواند عواطف مثبت خود را بیان كرده و ازمیان احساسات منفی راهی بگشاید (قائمی 1375 ص 46).

دراین میان بازی درمانی، روشی است كه به یاری كودكان پرمشكل می‌شتابد تا هنگامی كه بتواند مسایل خود را به دست خویش از طریق بازیهایشان حل كنند. درعین حال نشان دهنده‌ی این واقعیت است كه بازی برای كودكان همانند یك وسیله طبیعی است، با این هدف كه بتواند خویشتن و هم چنین ویژگی های درونی خود را بشناسد و به آن عمل كند دراین نوع درمان به كودك فرصت داده می شود تا احساسات آزار دهنده و مشكلات درون خود را ازطریق بازی بروز دهد و آنها را به نمایش بگذارد، همانند آن گونه از درمانهایی كه افراد بزرگسال ازطریق آن با سخن گفتن، مشكلات خودرا بیان می كنند (اكسلاین 1369 ص 20).

بازی[3] و بازی درمانی[4] از زمره‌ی روشهایی است كه نتایجی مفید وقابل توجهی را ارائه نموده و به شیوه ای مثبت به رفتارهای هیجانی و تكانشی تعادل می‌بخشد بازی باعث كاهش تنش های ناشی از فشارهای محیطی، ایجاد احساس راحتی و آرامش در فرد بازی كننده می شود (هارویز 1979).

از زمره‌ی بازیهای درمانی، شن بازی درمانی، تكنیكی است غیركلامی كه درآن كودك با ساختن دنیای خود در سینی شن به بیان تعارضات، تمایلات و هیجاناتش می پردازد و درجریان خلق صحنه توسط كودك، درمانگر نقش مشاهده گر صامت را بازی می كند، تعبیر و تفسیر انجام می پذیرد تا زمانیكه چندین سینی توسط كودك در مدت زمان معینی ساخته می شود (محمدی 1384 ص 10).

بیان مسئله

درسالهای اخیر آگاهی ما، درمورد تحرك بیش از حد به میزان چشمگیری افزایش یافته و نیز توجه ها از میزان فعالیت، به نارساییهای توجه و سپس به مسایل گسترده تر رشد اجتماعی تغییر جهت داده است (باركلی 1981).

این اختلال معمولاً اولین بار در دبستان تشخیص داده می شود یعنی زمانیكه سازگاری با مدرسه دچار اختلال شده است (انجمن روانپزشكی آمریكا 1994).

میزان شیوع این اختلال دربین پسرها و دخترها 6 به 1 است همچنین دخترها نسبت به پسرها علایم افسردگی، انزوای اجتماعی، اضطراب و پریشانی بیشتری از خود نشان می دهند (باركلی 1996).

ازمهمترین علایم مورد نظر والدین در اوان كودكی آن است كه فرزندشان فعالیت شدیدی دارد. نیازمند حمایت و مراقبت بسیاری جهت جلوگیری از حوادث یا صدمات احتمالی است. تندخویی، بدخوابی (كه همیشه وجودندارد) سخت بودن، پرخاشگری یا تعامل ناپخته با خواهران و برادران یا بچه های دیگری كه كودك ممكن است با آنها برخورد داشته باشد دیده می شود (ایمان زاده 1377 ص 26).

همانطور كه قبلاً درمقدمه عنوان شد، بازی درمانی از زمره‌ی روشهایی است كه برای كاهش علایم اختلال كمبود توجه- بیش فعالی توصیه می شود.

بازی برای كودكان همانند كلام برای بزرگسالان است. بازی وسیله ای است برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجربیات، آشكار كردن آرزوها و خودشكوفایی، فعالیت بازی در واقع تلاش كودك برای كنارآمدن با محیط است كه ازطریق آن خود را می یابد و دنیا را درك می كند . مشكلاتی كه كودكان تجربه می‌كنند جدای از آنهاست. بنابراین بازی درمانی با ساخت درونی پویایی كودك همراه با یك دیدگاه پویای متناسب با آن سازگار می باشد (لندرث 1381 ص 9).

یك سوال قابل طرح دررابطه با كودكان بیش فعال این است كه چرا درعده ای از این كودكان پرخاشگری بعنوان، یكی از علائم ثانویه وجود دارد كه سبك وروش برخورد والدین (بعنوان ویژگی های فردی آنان) درمقابل رفتارهای كودك متفاوت می باشد (ایمان زاده 1377 ص 6).

با این وجود، شن وسیله‌ی خوبی برای بازیهای تهاجمی كودك بشمار می‌رود، زیرا شن را می توان با ایمنی بیشتری پرتاب كرد. عروسكها و اسباب بازیهای دیگر را میتوان میان آن مدفون كرد ویا بعنوان آب، برف، زمین جهت دفن و یا بمب استفاده كرد. درحقیقت شن وسیله‌ی مناسبی برای پاسخگویی به طیف گسترده ‌ی تخیلات كودك است (اكسلاین 1369 ص 62).

مقدمه

واكنش دانش آموزان در برابر مدرسه و فعالیتهای كلاسی متفاوت است. این واكنش در برخی با اشتیاق ، در برخی با اكراه و در برخی با امتناع همراه است. از لحاظ مقدار  انرژی كه دانش آموزان بكار می‌گیرند، زمینه ای كه می‌خواهند كار كنند ویاتداوم در زمینه یا كار مورد نظر بین آنها تفاوت وجود دارد.این تفاوتها به مفهوم انگیزش ارتباط دارد. بنابراین در نظر گرفتن انگیزش در برانگیختن، جهت دادن وتداوم بخشیدن رفتار دانش آموز در فرآیند آموزش و پرورش از اهمیت خاص برخوردار است.اما چه سازه‌هایی در این فرآیند موثرند؟

مطمئناً عوامل زیادی در این زمینه نقش دارد. از جمله این عوامل اسناد می باشد. اسناد به معنی نسبت دادن رفتار خود یا رفتار دیگری به علل مختلف می باشد. نظریه های اسناد نیز بر همین اساس به توضیح و تبیین علل رفتار می پردازند. در حوزه آموزشگاهی، دانش آموزان موفقیت ها و شكست های خود را به عنوان یك پی آمد تحصیلی تفسیر می كنند و جویای علت آن هستند. عمده ترین عواملی كه توسط دانش‌آموزان بكار می روند عبارتنداز: توانایی ، كوشش ، شانس و دشواری تكلیف ، همچنین بررسیها نشان می دهد كه دانش آموزان ممكن است عوامل نسبت داده شده به عملكرد خود را درونی یا بیرونی، پایدار یا ناپایدار وكلی یا اختصاصی بدانند . در راستای همین تحقیقات آنها علاقمند شده اند كه بدانند آیا جنسیت نیز در این موضوع دخالت دارد یا خیر ؟

برخی روش اسنادی دختران و پسران را متفاوت می دانند و علت این تفاوتها را ناشی از فرهنگ می دانند. پژوهش حاضر اسناد را به عنوان یكی از عوامل مهم انگیزش در دو جنس دختر و پسر و پیشرفت تحصیلی را به عنوان موضوعی كه متأثر از روش اسناد دانش آموزان می باشد، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.

 

زمینه و بیان مسئله

یكی از عوامل توجیه كننده پیشرفت تحصیلی دانش آموزان كه استعداد یكسانی دارند، انگیزش است . به عبارتی در بین دانش آموزان افرادی یافت می شوند كه علاقه و انگیزش بیشتری از خودشان نشان می دهند .این علاقه وانگیزش ، پیشرفت آموزشگاهی آنها را توجیه می كند .

انگیزش را می توان بطور كلی نیروی محرك فعالیتهای انسانی و عامل جهت دهنده آن تعریف كرد. به عبارتی انگیزش عامل فعال ساز رفتار انسان می باشد (سیف ،1379).

از عواملی كه انگیزش دانش آموزان را تحت تأثیر قرار می دهد این است كه دانش آموزان موفقیتها و شكستهای خود را به چه عاملی اسناد می دهند . این موضوع در یكی از نظریه های شناختی مربوط به انگیزش مورد بحث قرار می گیرد كه نظریه های
اسناد [1] نام دارد. مبحث اساسی در این نظریه ها تحلیل علت ومعلولی است كه افراد در مورد رفتار خود و رفتار دیگری بكار می برند .به عبارتی انسان می خواهد درباره ساختار علی محیط خویش هرچه بیشتر شناخت پیداكند و بداند رویدادی كه اتفاق می افتد به چه انگیزه ای قابل اسناد است (خداپناهی ،1379).

نظریه های اسناد بطور كلی دو موضوع اساسی را مورد بحث قرار می دهند كه عبارتند از عوامل علی و ابعاد علیت . عوامل علی بدین معناست كه افراد موفقیتها و شكستهای خود را به چه علتی اسناد می دهند .به فرض هایدر[2] (1958) به نقل از هیوستن[3]و همكاران (1993) به چهار علت كلاسیك توانایی ، كوشش ، دشواری تكلیف و شانس اشاره می كند اما می توان این عوامل علی را از طریق ابعاد نیز مورد بحث قرار داد. مثلاً هایدر به بعد درونی – بیرونی[4] بودن اشاره می كند . به نظر او استعداد و تلاش از علل دورنی و شانس ودشواری تكلیف از عوامل بیرونی و موقعیتی هستند . واینر[5] به بعد پایداری و قابلیت كنترل اشاره می كند وتوضیح می دهد كه خلق‌وخو و تلاش هر دو ناپایدارند . ولی خلق و خوبه مراتب كمتر از تلاش قابل كنترل است (سابینی[6]، 1992).كلی[7] (73-1972) به نقل از لوك بدار [8]و همكاران (1999) ترجمه گنجی (1380) ابعاد تمایز[9]، ثبات[10] و همرائی[11] (توافق) را بیان می كند.

نوع اسنادی كه دانش آموزان به پی آمد تحصیلی خود می دهند با موضوعاتی در ارتباط

 

است كه پیشرفت تحصیلی را مورد تأثیر خود قرار می دهد. اسنادهای علی دانش آموزان با انتظارات آنها درباره عملكردهای آینده ، رفتار تحصیلی آینده و حالات عاطفی دانش آموزان در ارتباط می باشد. این تحقیق رابطه دو موضوع جنسیت و پیشرفت تحصیلی را با اسناد مورد بررسی قرار می‌دهد. موضوع جنسیت در تحقیقاتی از جمله دوئك[12]و همكاران(1978) به نقل از كریمی(1375) ، بیر[13]وسلویا[14](99-1998)ودر ایران توسط افرادی چون احدی(1373) و بیابانگرد(1370) مورد بررسی قرار گرفته است.احدی(1373)نمونه خود را از دانشجویان انتخاب می كند وبیابانگرد فقط بعد كنترل را مورد بررسی قرار می دهد .

 در صورتی كه این تحقیق علاوه بر این كه دانش آموزان را به عنوان نمونه تحقیق انتخاب می كند سه بعد مهم اسناد شامل بعد ثبات،بعد مكان كنترل[15]و بعد كلیت[16]را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین در مورد رابطه اسناد وپیشرفت تحصیلی نیز تحقیقات زیادی صورت گرفته است.از جمله پترسون[17]و بارات[18](1978)ولفولك[19](1993)، وانیر (1994).این تحقیق با توجه به در نظر گرفتن سه بعد مذكور در دو جنس دختر و پسر رابطه اسناد با پیشرفت تحصیلی را مورد بحث قرار خواهد داد.

اهمیت وضرورت پژوهش

از آنجایی كه دانش آموزان علت موفقیت و شكست خود را شناسایی می كنند در بررسی علت و معلولی این موفقیتها وشكستها نه تنها به استعداد ، كوشش ، دشواری تكلیف وشانس استناد می كنند همین طور در استنباطهای خود از ابعاد اسنادی از قبیل درونی بودن ، قابلیت كنترل[20]و ثبات نیز استفاده می كنند .از طرفی اسنادها پیشرفت تحصیلی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند.متخصصان تعلیم و ترتیب با آگاهی از جوانب مختلف اسناد و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی می توانند به دانش آموزان كمك كنند تابه نتایج مفیدی از نظر تحصیلی دست یابند وبه دانش آموزان یاری دهند تابه كشف علل موفقیت وشكست بپردازند واز این طریق عملكرد خود را بهبود بخشند
(كریمی ،1375).

همچنین معلمان می توانند شاگردان را تشویق كنند تا شكست خود را به عواملی ربط دهند كه می توان آنها را كنترل كرد. در آن صورت می توان از نتایج زیان آور شكست در دانش آموزان تا حدی پیشگیری كرد(بریج[21]،2001).

با توجه به نیاز دانش آموزان و مربیان از شیوه های اسناد دهی مطلوب و مناسب و همچنین پیشگیری از نتایج زیان آور پی آمدهای تحصیلی در دانش آموزان ضرورت

این مطلب را هم بخوانید :

 تحقیق و پژوهش در این زمینه لازم و ضروری به نظر می رسد.

1-attribution

1-Hider

2-Hewstone