1-2 بیان مسأله

شخصیّت یکی از عناصر مهم در داستان و بازتاب تصورات و اندیشه های نویسنده است. نویسنده با خلق اشخاص زنده و واقعی از محیط پیرامون خود و وارد کردن آن ها در دنیای داستانی اش،  سعی می کند با مخاطبانش رابطه­ی تأثیرگذار و جذّاب و ماندنی­تری برقرار کند و به نوعی افکار و اندیشه­های خود را در وجود شخصیّت های داستانی­اش بیان نماید. در واقع شخصیّت های هر داستان پایه و اساس آن داستان هستند و هر داستانی اگر دارای شخصیّت پردازی درست و مناسبی باشد،  در نظر خواننده واقعی تر جلوه می کند. شیوه­ی شخصیّت پردازی در داستان های کوتاه به طرق مختلف صورت می گیرد. گاهی از زبان راوی (دانای کل) شخصیّت ها به خواننده معرّفی می شوند و گاهی نیز شخصیّت ها از طریق گفتار و رفتارشان با قرار گرفتن در موقعیت های مختلف خود را به خواننده می شناسانند . البّته داستان نویس می تواند هرکدام از شیوه­ها و یا ترکیبی از آنها را به کار گیرد.

شخصیّت ها را می توان از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داد . از نظر ماهیت،  از نظر فعل و انفعالات،  از جنبه­ی کاربرد از نظر گستردگی و کمال هم چنین از نظر میزان نقش در داستان به بخش هایی تقسیم نمود.

در این پژوهش،  داستان چراغ آخر صادق چوبک یکی از نویسندگان خلّاق و چیره دست معاصر مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد،  و نگارنده بر آن است تا انواع شخصیّت ها و هم چنین شیوه های شخصیّت پردازی این مجموعه ی داستانی را که شامل  8 داستان کوتاه و طرح است. مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. امید است نتایج حاصل از این تحقیق اطلاعاتی هرچند اندک را به مجموعه ی یافته ها و پژوهش های پیشین بیفزاید.

1-3 سؤالات تحقیق

این پایان نامه قصد دارد،  به سؤالات زیر که زیرساخت پایان نامه است،  جوابی در حد قابل قبول ارائه دهد :

1- شخصیّت های مطرح داستان چراغ آخر از چه نوعی هستند ؟

2- معرّفی شخصیّت های داستان چراغ آخر به چه شیوه ای انجام شده است؟

3- اندیشه های نویسنده در خلق شخصیّت های داستان تا چه اندازه تأثیرگذار بوده است؟

1-4 اهمیّت و ضرورت تحقیق

پژوهش­ها و تحقیقات گسترده ای درباره­ی چوبک و آثار او به دلیل ارزش های هنری و ویژگی های منحصر به فردش انجام شد امّا تاکنون تحقیق جامع و مستقلی در مورد انواع شخصیّت و شیوه های شخصیّت پردازی داستان های چراغ آخر انجام نشده است . با توّجه به اهمیّت شخصیّت و اینکه شخصیّت­های داستان عنصر اجرایی داستان هستند و بازتاب شخصیّت درونی و افکار نویسنده می باشند،  در این پایان نامه سعی شده،  به این عنصر مهم از عناصر داستان پرداخته شود. از این رو انجام این تحقیق از آن جهت که می تواند برای کسانی که تمایل بیشتری به آشنایی با اثر مذکور دارند مفید و راه­گشا باشد ضروری به نظر می رسد .

1-5 پیشینه تحقیق

تفاوت آثار چوبک در ادبیّات معاصر و سبک ویژه و خاص او،  بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران را بر آن داشت که از زوایای مختلف به نقد و تحلیل آثارش

این مطلب را هم بخوانید :

 بپردازند. امّا در باب موضوع انواع شخصیّت و شیوه­ی شخصیّت پردازی مجموعه ی داستانی چراغ آخر کتاب یا مقاله­ای خاص رویت نشده است با این همه جسته و گریخته و به طور کاملاً پراکنده در لا به لای مقالات و متون،  مطالبی اندک،  درباره­ی این موضوع می توان مشاهده کرد. از جمله می توان به کتاب یاد چوبک به کوشش علی دهباشی اشاره داشت که در آن مقاله ای از محمدعلی سپانلو با عنوان داستان کفترباز آمده است که علاوه بر بررسی لحن،  زاویه دید،  درون مایه و دیگر عناصر داستان،  چند سطری نیز به شخصیّت های این داستان پرداخته است. همچنین در همین کتاب مقاله ای توسط جهانگیر درّی نوشته شده،  با عنوان طنز در آثار صادق چوبک که نگاهی کوتاه به شخصیّت اصلی داستان چراغ آخر داشته،  دستغیب و براهنی هم  در کتاب های مستقلی به نام «نقد آثار چوبک» و «قصه نویسی» به بررسی و تحلیل آثار چوبک پرداخته اند. در کتاب های «ستایش داستان»، «صد سال د استان نویسی» و «هشتاد سال داستان کوتاه ایران» از عابدینی نیز نویسنده اشاراتی به چوبک و آثارش داشته است. همچنین در کتاب «تحلیل های روان